آمار هولناک مرگ‌‌و‌‌میر به دلیل آلودگی هوا در ایران

خبرگزاری ایسنا: طبق قانون هوای پاک، وزارت بهداشت بیماری‌ها و مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا در ۵۷ شهر کشور و در جامعه آماری بالغ بر ۴۸ میلیون نفر را طی سال گذشته مورد بررسی قرار داده و بر اساس نتایج این بررسی، میزان مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا در ۱۴۰۲ بالغ بر ۳۰هزار و ۶۹۲ نفر برآورد شده؛ سهم ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون از میزان مرگ‌ومیر کشور نیز ۱۲.۶ درصد است؛ این درحالیست که گفته می‌شود مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا در ایران پایین‌تر از میانگین جهانی است.

وزارت بهداشت بر اساس قانون موظف است آثار بهداشتی، اقتصادی و آمار و ارقام مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا را با هدف حمایت طلبی و انجام اقدامات اثربخش به منظور کاهش این مرگ‌ها بررسی کند؛ بر همین اساس هم از سال ۹۶ تاکنون نسبت به محاسبه مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا اقدام کرده و به تدریج هم بر تعداد شهرهایی که طی این بازه زمانی مورد بررسی قرار گرفته‌اند، افزوده شده است.

طبق آخرین بررسی وزارت بهداشت، هزینه‌های مرگ‌های منتسب به ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون در سال گذشته نیز ۱۲میلیارد دلار یعنی حدود ۶۰۰ هزار میلیارد تومان برآورد شده است.

دکتر عباس شاهسونی - رییس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت با اشاره به انجام این مطالعه‌ برای کمی‌سازی اثرات بهداشتی و اقتصادی منتسب به آلاینده ذرات معلق PM ۲.۵ در سال گذشته، به تشریح عوارض این معضل بهداشتی در کشور پرداخت که در پی می‌آید:

دکتر عباس شاهسونی با بیان اینکه «آلودگی هوای شهرهای ایران» موضوعی قدیمی است و  به سال‌های اخیر مربوط نمی‌شود، اظهار کرد: سال‌های سال است آلودگی هوا را تجربه می‌کنیم؛ به طوری که مواجهه و بررسی صفحات تاریخ بیانگر این است که آلودگی هوای تهران در برخی از روزهای پیش از انقلاب اسلامی نیز گزارش شده است.

آلودگی هوا؛ دومین عامل مرگ‌ومیر انسان‌ها در دنیا

رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت در عین حال درباره پیامدهای آلودگی هوا توضیح داد: آلودگی هوا می‌تواند پیامدهای متعددی داشته باشد و تحت تاثیر قرار گرفتن حوزه سلامت از آثار پدیده آلودگی هوا محسوب می‌شود.  براساس گزارش‌های سازمان جهانی بهداشت، آلودگی هوا، دومین عامل مرگ‌ومیر انسان‌ها در جهان است. در این میان «فشار خون» نخستین علت مرگ‌ومیرها است که در این زمینه هم بررسی‌ها نشان می‌دهد بخشی از علل شیوع فشار خون به دلیل آلودگی هوا است.

میزان مواجهه استان‌های مختلف با آلودگی هوا

وی ادامه داد: بر همین اساس میزان مواجهه استان‌های کشور ما با پدیده آلودگی هوا نیز از الگوی جهانی پیروی می‌کند؛ یعنی شدت آلودگی هوای استان‌های کشور یکسان نیست. به طوری که به عنوان مثال طوفان‌های گردوغبار برخی مناطق کشور مانند شهر «زابل» سبب افزایش میزان غلظت ذرات معلق شده، به نحوی که میانگین غلظت ذرات کمتر از ۲.۵ میکرون شهر زابل بسیار بالاتر از توصیه‌های (رهنمود) سازمان جهانی بهداشت است. همچنین میانگین غلظت ذرات کمتر از ۲.۵ شهر تهران و کشور، بیش از رهنمودهای سازمان جهانی بهداشت است.

رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت در این باره ادامه داد: بررسی مقابله‌ای «میانگین غلظت ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون کشور» با «رهنمودهای سازمان جهانی بهداشت» بیانگر این است که اختلاف چشمگیری میان این دو مولفه وجود دارد. نه تنها وضعیت «میانگین غلظت ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون کشور» با «رهنمودهای سازمان جهانی بهداشت» بسیار فاصله دارد، بلکه میانگین ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون با «استاندارد ملی ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون» هم تفاوت دارد و حدود ۲.۵ برابر استاندارد ملی است.

ارتباط بیشتر ۴ بیماری با آلودگی هوا

شاهسونی در ادامه صحبت‌هایش درباره بیماری‌های منتسب به آلودگی هوا توضیح داد: آلودگی هوا، یک ریسک‌فاکتور محسوب می‌شود و بر انسان‌ها از دوران «جنینی» تا «سالمندی»   از جهات مختلف اثر می‌گذارد. آلودگی هوا نباید به عنوان عامل ابتلای چند بیماری در نظر گرفته شود؛ چرا که بر سلامت انسان‌ها از وجوه مختلف اثر می‌گذارد. اما بررسی‌ها بیانگر این است که چهار بیماری «سکته قلبی»، «سکته مغزی»، «سرطان ریه» و «بیماری‌های مزمن انسداد ریویی» با آلودگی هوا ارتباط بیشتری دارند. سال ۲۰۱۶، سازمان جهانی بهداشت در گزارشی نوشت «آلودگی هوا» عامل اصلی سرطان ریه است و مواجهه طولانی‌مدت با آلودگی هوا می‌تواند خطر ابتلا به سرطان ریه را افزایش دهد.

بیش از ۳۰۰۰۰ مرگ منتسب به آلودگی هوا در ۱۴۰۲

۶۹۳۹ مرگ سهم پایتخت

رییس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت در این باره ادامه داد: وزارت بهداشت، بیماری‌های منتسب به آلودگی هوا را در ۵۷ شهر طی سال گذشته مورد بررسی قرار داده و نتایج این بررسی بیان می‌کند که میزان مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا ۳۰هزار و ۶۹۲ نفر در سال ۱۴۰۲ است. سهم پایتخت از مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا طی سال گذشته ۶ هزار ۹۳۹ نفر است. همچنین سهم ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون از میزان مرگ‌ومیر کشور ۱۲.۶ درصد است. جامعه آماری ۴۸ میلیون نفری را مورد رصد و پایش قرار داده‌ایم.

رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت ادامه داد: متاسفانه، میزان مرگ‌های منتسب به ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون در شهرهای «ماهشهر»، «ریگان»، «تهران»، «مشهد»، «اصفهان» و «اراک» از میانگین کشوری بیشتر است.

این استاد دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی در این باره افزود: سهم بیماری‌های مزمن انسداد ریوی از میزان مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌های منتسب به ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون در ۵۷ شهری که مورد رصد قرار گرفته‌اند ۸۱۹ نفر است و به طور متوسط ۱۱.۴ درصد از مرگ‌ومیرهای ناشی از بیماری‌های مزمن انسداد ریوی، منتسب به ذرات کمتر از ۲.۵ میکرون است.

سهم بیماری‌ها از میزان مرگ‌های منتسب آلودگی هوا

رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت درباره سهم سرطان ریه از میزان مرگ‌ومیرهای کشور اظهار کرد: سال گذشته، ۷۷۳ نفر به دلیل سرطان ریه جان خود را از دست‌داده‌اند و سهم این بیماری از مرگ‌های منتسب به ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون ۱۴.۴ درصد است.

وی درباره سهم بیماری‌های ایسکمیک قلبی از میزان مرگ‌ومیر کشور در سال گذشته نیز گفت: میزان سهم بیماری‌های ایسکمیک قلبی از میزان مرگ‌ومیر در ۵۷ شهری که مورد بررسی قرار گرفته‌اند، ۷ هزار و ۳۰۸ نفر و جزء مرگ منتسب به ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون این بیماری‌ها نیز ۱۴.۷ درصد است

شاهسونی بیان کرد: میزان مرگ‌های سکته‌ مغزی به دلیل مواجهه طولانی‌مدت با ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون نیز ۳هزار و ۱۵۱ نفر طی سال گذشته گزارش شده و جزء مرگ منتسب سکته مغزی نیز ۱۴.۹ درصد است.

شاهسونی با بیان اینکه «جزء مرگ منتسب» سال گذشته نسبت به سال ۱۴۰۱ کاهش یافته، خاطرنشان کرد: سال گذشته، میزان سهم مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا ۳۰هزار و ۶۹۲ نفر است که معادل ۱۲.۶ درصد از مرگ‌های کشور می‌شود و این در حالی است که میزان جزء مرگ منتسب به آلودگی هوا در سال ۱۴۰۱ معادل ۱۳.۹ درصد است. میانگین ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون سال ۱۴۰۱ در شهرهایی که مورد رصد و پایش قرار گرفته‌اند ۳۵ میکروگرم بر مترمکعب است اما این میزان به ۳۰ میکروگرم  در سال گذشته رسیده و کاهش داشته است.

ضرورت توجه به گروه‌های حساس در روزهای آلوده

عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه کارگروه شرایط اضطرار آلودگی هوا براساس تبصره ۳ ماده ۲ قانون هوای پاک تشکیل می‌شود، خاطرنشان کرد: پس از اینکه سازمان هواشناسی شرایط پایداری جوی را اعلام می‌کند، این کارگروه می‌بایست در استانداری تشکیل شود. تصمیمات کارگروه شرایط اضطرار می‌بایست بر مبنای دو رویکرد «کاهش مواجهه با آلاینده‌ها» و «کاهش منابع آلاینده» باشد. تصمیم‌هایی مانند مجازی‌شدن مدارس با هدف کاهش مواجه با آلاینده‌ها است و مواردی مانند طرح زوج و فرد نیز با هدف کاهش منابع آلاینده است.

وی در عین حال نیز گفت: البته اگر کارگروه شرایط اضطرار آلودگی هوا درباره مجازی‌شدن مدارس تصمیم می‌گیرد، می‌بایست به شرایط خانواده‌ها نیز توجه داشته باشد؛ چرا که تمام کودکان نمی‌توانند به تنهایی در خانه بمانند. هنگامی که در ارتباط با مجازی شدن آموزش مدارس گرفته می‌شود، می‌بایست برای مادران نیز تسهیلاتی درنظر گرفت. اعطای تسهیلات برای مادران در چنین شرایطی در آیین‌نامه‌های قانون هوای پاک لحاظ شده است.

رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت با بیان اینکه گروه‌های حساس به طور میانگین ۳۰ درصد اعضای هر جامعه را تشکیل می‌دهند، گفت: سالمندان، کودکان، بیماران قلبی‌عروقی، زنان باردار، افراد دارای بیماری زمینه‌ای و دیابتی‌ها و ... گروه‌های حساس را تشکیل می‌دهند. هوای آلوده به ۲ دسته «ناسالم برای گروه‌های حساس» و «ناسالم برای تمام گروه‌ها» تقسیم می‌شود؛ نکته آن است که در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس باید برای این گروه تصمیم‌گیری کنیم تا بیماران برای حضور در محل کار خود در مواجهه با آلاینده‌ها قرار نگیرند.