همراه با «شیلر» و هیجانی که به موسیقی ایران آورده

روزنامه شهروند - نیره خادمی: کریستوفر فن دیلن، سرپرست گروه شیلر، از دوازده سال پیش تا همین حالا که دوباره برای اجرای کنسرت به ایران آمده است، نگاه مثبتی به ایران و مخاطبان ایرانی دارد و به قول خودش اخبار منفی رسانه‌ها هیچ تأثیری در تصمیمش برای برگزاری کنسرت در این کشور نداشته است.

ملودی‌های گروه موسیقی شیلر درواقع از سال‌های نخست قرن بیستم به بعد برای ایرانی‌ها خاطره‌ساز شد و این جنبه نوستالژیک را می‌توان از رده سنی مخاطبان (٢٥ تا ٥٠ سال) درون سالن هم فهمید.

چرا بی‌کلام؟

فن دیلن یکی از موزیسین‌های شناخته‌شده آلمانی در سبک الکترونیک است که از کودکی به واسطه شغل پدرش با ایران آشنا شده است. حالا مخاطبانی که به تماشای این کنسرت گران‌قیمت نشسته‌اند، هنگام بیرون‌رفتن از سالن به این موضوع فکر می‌کنند: «این همه راه بیایی بعد بگویند نباید بخوانی».

یکی از نقد‌های مخاطبان از کنسرت‌های قبلی شیلر در ایران هم این بود که چرا فقط قطعات بدون کلام او در ایران اجرا می‌شود؟ البته سرپرست گروه شیلر برای گنجاندن قطعات بی‌کلام در کنداکتور کنسرت‌هایش هم دلایلی دارد. او به «شهروند» می‌گوید که کلام و شعر حواس مخاطب را از موسیقی پرت می‌کند: «نصف موزیک‌هایی که در این سال‌ها ساخته‌ام، بدون کلام و نصف آن با خواننده است.

البته کنسرت‌هایی که سال پیش در اروپا داشتم هم از ساخته‌های بدون کلامم بود؛ چون معتقدم بعضی مواقع بهتر است که موزیک کلام نداشته باشد تا اثرعمیق‌تری بر مخاطب بگذارد.» قطعاتی که کریستوفر فن دیلن با همراهی گروهش برای این اجرا انتخاب کرده است، قطعاتی با ریتم کمتر و درواقع رنگ‌آمیزی صوتی نزدیک‌تری به هم است.

علی انوری، کارشناس موسیقی، در این‌باره به «شهروند» می‌گوید که این نوع برنامه‌ریزی برای اجرا ممکن است مخاطب را خسته کند: «ذایقه مخاطب ایرانی در کنسرت‌ها کمتر آماده پذیرش اجرای زنده از این جنس است؛ به همین دلیل بعد از پایان کنسرت، تشویق به اندازه‌ای نبود که قطعه بیز اجرا شود.»

او معتقد است که اجرای شیلر با وجود ویدیو آرت جذاب و حرفه‌ای اجرایی فوق‌العاده و بی‌نقص بود: «شاید بهتر است به جای کنسرت بگوییم اجرای پرفورمنس. کنسرت شیلر پرفورمنس خوبی داشت. او در اجرا‌های خود نشانه‌هایی از موسیقی نسل قبل موسیقی الکترونیک اروپایی مثل پیتر گابریل و ژان میشل ژار را حفظ کرده است و این موضوع باعث می‌شود، مخاطب ایرانی که عادت به شنیدن موسیقی باکلام و دیدن ارکستر کامل روی صحنه دارد، جذب اجرا شود.»

هیچ وقت خواننده ثابت نداشتم

گروه شیلر از همان سال ١٩٩٨ که فعالیت حرفه‌ای خود را شروع کرد، هیچ‌گاه خواننده ثابتی نداشت و همیشه از خوانندگان میهمان برای اجرا‌های باکلام استفاده کرده است.

سرپرست گروه شیلر در این‌باره توضیح می‌دهد: «موزیک‌هایی که ساخته‌ام همیشه تم‌های مختلفی داشته‌اند و هر کدام از آن‌ها یک جنس صدا می‌طلبد؛ بنابراین نمی‌توانم یک خواننده ثابت داشته باشم تا برای همه موزیک‌ها بخواند. به همین دلیل خواننده‌ای را که صدایش با آن موزیک و ملودی خاص هماهنگی دارد انتخاب و میهمان می‌کنم.»

همکاری با هنرمندان ایرانی را ادامه می‌دهم

کریستوفر فن دیلن در سال‌های پیش همکاری زیادی با موزیسین‌های ایرانی ازجمله یلدا عباسی، نیلوفر پارسا، پویا سرایی، پیروز ارجمند و حجت اشرف‌زاده داشته است و حاصل این همکاری‌ها انتشار آلبوم «صبح دم» در سال ٢٠١٩ بود.

او معتقد است که موسیقی ایرانی ظرفیت‌های زیادی دارد و در کار‌های بعدی هم حتما از آن استفاده خواهد کرد: «نکته جالبی که از همکاری با موزیسین‌های ایرانی دریافت کردم، نوع ارتباط شخصیت و موسیقی آن‌ها بود.

روحیه و شخصیت هنرمندان ایرانی نشان می‌دهد که با موسیقی‌ای که می‌نوازند، خو گرفته‌اند و من در حین اجرای آن‌ها حس و حال دیگری داشتم.» او که سال‌های قبل قطعه تهران-برلین را اجرا کرده بود، درباره دلایل ساخت آن هم می‌گوید: «وقتی موزیک با تصاویر مرتبط با یک منطقه پخش می‌شود، حتما تأثیر خاصی بر مخاطب دارد.

من سعی کردم در قطعه تهران-برلین بین این دو کشور ارتباطی برقرار کنم تا مخاطبان آلمانی من هم متوجه موسیقی ایرانی شوند و هم با احساسات و نوع زندگی در ایران آشنا شوند.» سرپرست گروه شیلر معتقد است که همه ساز‌های ایرانی جذاب هستند: «سنتور ملودی جذابی دارد و دف هم همین‌طور است، اما سخت است بگویم کدام را بیشتر دوست دارم.»

او می‌گوید که سال ٢٠٠٦ برای نخستین‌بار به ایران آمدم و همه چیز مورد علاقه‌ام قرار گرفت و حالا هم فقط برای اجرای کنسرت به ایران نمی‌آیم، چون ایرانگردی را دوست دارم. «پدرم در ایران مهندس بود و سفر کاری به ایران داشت. هر بار که به ایران می‌آمد در بازگشت یک کیسه پسته برایمان می‌آورد. همیشه ایران برای پدرم جالب بود.»

پشت هر قطعه یک داستان شخصی است

گروه شیلر در طول این ٢٠ سال، تقریبا هر سال یک آلبوم داشته‌اند و قطعات زیادی از آن‌ها نیز به زبان‌های مختلف بازخوانی شده است، اما هنوز که هنوز است فن دیلن نمی‌داند کدام قطعه و آلبوم را از همه بیشتر دوست دارد: «نمی‌توانم بگویم کدام قطعه را دوست دارم. پشت هر قطعه‌ای که ساخته‌ام یک داستان شخصی است به نوعی همه را دوست دارم؛ چون همه آهنگ‌هایم مثل بچه‌های من هستند.»

کار خیر در موسیقی مستلزم همکاری هنرمندان دیگر است

سرپرست گروه شیلر در سال‌های پیش برای جمع‌آوری پول برای کلیسای سنت میشل آلبومی را با همکاری مووی برنان منتشر کرد و ظاهرا علاقه زیادی هم به کار‌های خیر دارد. البته به اعتقاد او کار خیر و اجتماعی هم سختی‌های خود را دارد: «دوست دارم با موسیقی کار‌های اجتماعی و خیریه انجام دهم، اما این نوع از کار‌ها مستلزم پیداکردن هنرمندانی است که تمایلی به انجام کار خیر داشته باشند؛ درحالی که یافتن چنین افرادی سخت است.»

سکوت وزارت ارشاد در برابر قیمت گران بلیت‌ها

کنسرت شیلر پنجشنبه و جمعه شب در تالار وزارت کشور برگزار شد و البته برای بیستم آبان ماه هم تمدید شده است. با وجود بازخورد‌های خوب این اجرا، از ابتدا انتقاداتی هم به آن وارد بود؛ اینکه کف و سقف بلیت‌ها از ١٠٠ تا ٣٥٠‌هزار تومان قیمت‌گذاری شده است و این یعنی یک خانواده چهار نفره حداقل ٤٠٠ و حداکثر یک‌میلیون و ٤٠٠‌هزار تومان برای شرکت در آن نیاز به بودجه دارد.

البته برگزارکنندگان کنسرت در توضیح این مطلب ماجرای گران‌شدن یورو را مطرح کردند و سرپرست گروه شیلر هم در نشست خبری که پیش از اجرا داشت درباره آن این توضیحات را داد: «کسانی که در زمینه مسائل اجرایی فعالیت می‌کنند، شاید بهتر بتوانند در این‌باره که چرا قیمت بلیت‌های کنسرت ما ٣٥٠‌هزار تومان است، توضیح بدهند.

حالا که بلیت‌ها گران است من باید بروم به زیرزمینم و فقط در آنجا موزیک کار کنم و دیگر کنسرتی برگزار نکنم؟ من سعی کرده‌ام بین این گرانی قیمت بلیت و مخاطبانم تعادلی ایجاد کنم تا جریان بین من و مخاطبم قطع نشود.» جالب‌تر از همه اینها، اما سکوت وزارت ارشاد است که تمایلی به دخالت و نظارت در‌باره قیمت بلیت کنسرت‌ها ندارد.