موفقیت و شکست زن و شوهرهای سینمای ایران

روزنامه هفت صبح: سینمای ایران زوج های بسیاری دارد، بسیاری از آنها کارگردان هستند و با همسرشان در یکی از کارهای مشترک آشنا شده اند، بسیاری هم بازیگرند و در حالی که نقش مقابل آنها را همسر آینده شان بازی می کرده از سرنوشت خود بی اطلاع بودند. زن و شوهرهای بسیاری در سینما وجود دارند که از وقتی ازدواج کردند در کارشان تغییر رویه داده اند، تاثیراتی که ازدواج بر کار آنها گذاشته در بسیاری موارد با نتیجه مثبتی همراه نبوده است اما زوج هایی هم هستند که بعد از شروع زندگی مشترک پیشرفت زیادی در کار خود داشته اند. پرونده کوچکی تهیه و در آن همکاری های مشترک زوج های سینمایی را مرور کردیم اما از آنجا که تعداد این زوج ها بسیارند به مطرح ترین آنها پرداختیم.

داریوش مهرجویی و وحیده محمدی فر

تفاوت فیلم های اخیر داریوش مهرجویی با فیلم هایی که سال ها پیش ساخته به قدری است که به راحتی می توان کارنامه کاری او را به دو دسته تقسیم کرد. فیلم های قبل از ازدواج با وحیده محمدی فر و فیلم های بعد از ازدواج با او! وحیده محمدی فر از فیلم «دختر دایی گمشده» به بعد، نقش مهمی در فیلم های داریوش مهرجویی داشته است. او به غیر از «اشباح» فیلمنامه همه فیلم های این چند سال مهرجویی یعنی «بمانی»، «مهمان مامان»، «سنتوری»، «طهران روزهای آشنایی»، «آسمان محبوب»، «نارنجی پوش» و «چه خوبه که برگشتی» را نوشته است.


به رغم آنچه که انتظار می رفت فیلم های اخیر مهرجویی در جشنواره های سینمایی چندان مورد توجه قرار نگرفت و نقدهای بسیاری در پی داشت. همکاری این زوج سینمایی فقط به نویسندگی و کارگردانی محدود نمی شود. او یکی از نقش های فرعی این فیلم «لیلا» را بازی کرده که اولین و آخرین حضورش به عنوان بازیگر در سینما است. محمدی فر طراحی لباس «چه خوبه که برگشتی» و «اشباح»؛ آخرین ساخته مهرجویی را هم برعهده داشته است.

وحیده محمدی فر: چیزی که منتقدها اسمش را می گذارند شلختگی یک نوع بی نظمی است ولی ما دو نوع بی نظمی داریم. بی نظمی حیاتی و بی نظمی هندسی. بی نظمی داریوش مهرجویی به نظرم بی نظمی حیاتی هست. یعنی خلاقیت، یعنی دوری از کلیشه ها؛ خب این خیلی خوب است. به نظر من این بی نظمی است نه شلختگی.

بهرام بیضایی و مژده شمسایی

شاید وقتی دیگر. مژده شمسایی چهره پرداز این فیلم بود و بعد از آن در اکثر کارهای بهرام بیضایی به عنوان بازیگر همکاری داشت. او نخستین بار در فیلم مسافران جلوی دوربین بیضایی قرار گرفت. شمسایی در این فیلم با حضور در نقش دختری که خواهرش در راه سفر برای شرکت در مراسم عروسی او تصادف می کند، به عنوان بازیگر زن آثار بیضایی معرفی شد که این محوریت و همکاری در فیلم های بعد نیز ادامه پیدا کرد. شمسایی در فیلم اپیزودیک گفتگو با باد هم با همسرش همکاری داشت و بعد از آن در فیلم سگ کشی بازی کرد. این فیلم بیش از آثار قبلی نام شمسایی را سر زبان ها انداخت و شمایل تازه ای از او به مخاطبان سینما نشان داد. او در این فیلم نقش زنی را ایفا کردکه یک تنه جور بدهی های همسرش را به دوش می کشد با حضور در مکان های مختلف در پی گرفتن رضایت طلبکاران برای آزادی او از زندان است.


شمسایی در این فیلم به خوبی وفاداری و قدرت زن در شرایط سخت را به تصور کشید و در پایان وقتی فهمید از شوهر نارو خورده. آن روی خلقیاتش را عیان کرد و او را به قتل رساند. شمسایی در آخرین تجربه سینمایی بیضایی باز هم در قامت یک زن تنها در جامعه ای پر خطر ظاهر شد. وقتی همه خوابیم فیلمی درباره مناسبات پشت پرده سینما است اما بیضایی در این فیلم، موقعیت شکننده زنان را به تصویر کشید. شمسایی در چند نمایش همسرش مثل افرا یا روز می گذرد، مجلس شبیه در ذکر مصائب استاد نوید ماکان و همسرش مهندس رخشید فرزین، شب هزار و یکم و بانو آئویی بازی کرده است.

اصغر فرهادی و پریسا بخت آور

اصغر فرهادی مطرح ترین کارگردان این روزهای سینمای ایران در عرصه بین المللی است. او تجربه همکاری زیادی با همسرش داشته اما از یک جایی به بعد پریسا بخت آور زیر سایه نام فرهادی قرار گرفت و به رغم استعدادش ترجیح داد به رتق و فتق امور زندگی بپردازد تا این طور فرهادی فراغ بال بیشتری برای حرکت در مسیر صعودی اش داشته باشد. به ویژه آن که فرزند دوم آنها هم به دنیا آمده و این یعنی بخت آور فعلا سودای کار هنری به پررنگی سابق ندارد.


همکاری نخست این زوج به سال های دانشجویی برمی گردد. اصغار فرهادی در سال ۱۳۷۳ نمایش «ماشین نشین ها» را به صحنه بردو خودش هم در آن بازی کرد. پریسا بخت آور که آن زمان همکلاسی اش بود یکی از نقش های اصلی را برعهده داشت. فرهادی سال ۸۰ مشغول سری دوم سریال «داستان یک شهر» بود و از آن سو بخت آور فیلمنامه سریال «یادداشت های کودکی» را می نوشت. فرهادی در این سریال هم بغل دست همسرش بود و جالب آن که «یادداشت های اینگونه اسمش بیش از پیش سر زبان ها افتاد. فرهادی سال ۱۳۸۶ جدی ترین همکاری اش را با پریسا بخت آور داشت. او فیلمنامه دایره زنگی را نوشت.

فیلمی که منتقدان و سینماگران حضور فرهادی را در پشت صحنه کار و همراه بخت آور در موفقیت فیلم موثر می دانند. این فیلم از آثار پرفروش سینمای ایران در سال ۸۷ بود. فرهادی بعد از آن با درباره الی ...، جدایی نادر از سیمین و گذشته جهانی شدو همکاری اش با همسرش کمرنگ، به جای او اسم دخترش سارینا به واسطه بازی در جدایی سر زبان ها افتاد. سارینا پیش تر در سریال پشت کنکوری ها و چهارشنبه سوری با پدر و مادرش همکاری کرده بود.

شهرام اسدی و لادن مستوفی

لادن مستوفی ۲۲ ساله بود که برای بازی در فیلم سینمایی «روز واقعه» به دفتر «شهرام اسدی» رفت وتست داد. اسدی از میان داوطلبان بسیاری که آمده بودند او را برای بازی در نقش راحله انتخاب کرد. می شود گفت مستوفی با فیلم همسرش به سینما راه پیدا کرد. چند سال بعد اسدی و مستوفی با وجود اختلاف سنی ۲۰ ساله ای که دارند ازدواج کردند. از آن به بعد مستوفی در بیشتر فیلم های همسرش حضور داشت.


او بعد از ورودش به سینما در طول هفت سال تنها در سه فیلم آن هم در نقش های فرعی بازی کرد. اما بعد از ازدواج با شهرام اسدی در سال ۱۳۸۱ در نقش اصلی فیلم «به من نگاه کن» به کارگردانی اسدی بازی کرد. از همان زمان به بعد حداقل در هر سال در یک فیلم حضور داشت. شب واقعه فیلم دیگری از شهرام اسدی است که آن را سال ۱۳۸۷ با بازی همسرش ساخته است. این زوج همکاری خود را در سریال «شیخ بهایی» هم ادامه دادند. از سال ۸۷ به بعد شهرام اسدی دیگر فیلم نساخت اما طبیعتا لادن مستوفی به کار خود در فیلم ها و سریال های دیگر ادامه داده است.

پیمان قاسم خانی و بهاره رهنما


نزدیک به ۲۰ سال از زندگی مشترک پیمان قاسم خانی و بهاره رهنما می گذرد اما در این مدت آنها فقط در سه فیلم همبازی بوده اند، البته کل فعالیت قاسم خانی به عنوان بازیگر همین سه فیلم است! پیمان قاسم خانی بیشتر از آنکه بازیگر باشد یک نویسنده بزرگ است. او فیلمنامه بسیاری از فیلم های مطرح سینما و تلویزیون را نوشته و بهاره رهنما هم در بعضی از آن فیلم ها مثل «نان، عشق، موتور ۱۰۰۰» و «ورود آقایان ممنوع» بازی کرده است. قاسم خانی سال پیش یک فیلم کوتاه با بازی همسرش، مهران مدیری و سروش صحت به نام «هزار پا» هم کارگردانی کرده است.

بهروز افخمی و مرجان شیرمحمدی

حدود ۱۵ سال پیش مرجان شیرمحمدی از شاگردان بهروز افخمی بود اما بعد از تمام شدن دوره آموزش ملاقاتی با یکدیگر نداشتند تا اینکه در سال ۱۳۸۷ خبر ساخت فیلم «فرزندصبح» افخمی منتشر شد. از آنجا که این فیلم بازیگران بسیاری داشت، او برای انتخاب بازیگران در نقش های مختلف تست می گرفت. شیرمحمدی هم مانند بقیه برای تست گریم نزد افخمی رفت. از همانجا ارتباط بین این بازیگر و کارگردان شکل گرفت.

هرچند شیرمحمدی برای بازی در فرزند صبح انتخاب نشد اما با اینحال مدتی بعد با یکدیگر ازدواج کردند. البته شیرمحمدی قبلا در فیلم های «مرسدس»، «خانه به خانه» و «مریم مقدس» بازی داشت اما بعد از ازدواجش با افخمی بود که به عنوان طراح صحنه و لباس هم فعالیت خود را شروع کرد. او در حالی که اولین فرزند خود را باردار بود وظیفه طراحی صحنه و لباس فیلم «سن پطرزبورگ» به کارگردانی همسرش را برعهده گرفت.


البته شیرمحمدی بیشتر از هر کاری در نویسندگی موفق است. او که داستان ها و رمان های تحسین شده بسیاری دارد، مدتی پیش کتاب «آذر، شهدخت، پرویز و دیگران» را نوشت، افخمی هم که همیشه به اقتباس های سینمایی علاقه داشت، فیلمی رلا با همین عنوان کارگردانی کرد. شیرمحمدی تاثیر بسیاری در تولید این فیلم دارد چرا که علاوه بر نگارش کتاب، طراحی صحنه و لباس را برعهده داشته و در نقش آذر هم بازی می کند.

مرجان شیرمحمدی: من مخالف فعالیت های سیاسی افخمی هستم ولی نمی توانم دخالت کنم و بگویم این کارها را انجام نده. به نظرم آدم هایی که طالب قدرت هستند جذب سیاست می شوند. البته افخمی طالب قدرت نیست ولی دوست دارد در آن سرک بکشد.

مهدی پاکدل و بهنوش طباطبایی

این دو بازیگر در شش کار روبروی هم بازی کرده اند که آخرین آنها فیلم «آزاد راه» است. آنها با بازی در این فیلم سینمایی تناسب همکاری مشترکشان در هر مدیوم را به عدد دو رساندند تا کارنامه کاری مشترکشان هم از هر نظر زوج شود. دو تله فیلم «گزارش یک اعدام» و «عزیزی که ناپدید شد»، دو تئاتر «ابرهای پشت پنجره» و «برهان» و دو فیلم سینمایی «آزاد راه» و «مصائب دوشیزه». البته همکاری آنها به بازیگری محدود نمی شود. بهنوش طباطبایی مجری طرح و جانشین تهیه کننده «فردا» به کارگردانی همسرش است.


در نقش زن و شوهر: پاکدل و طباطبایی در فیلم سینمایی «آزاد راه» و تله فیلم «عزیزی که ناپدید شد» نقش زن و شوهر را بازی می کنند. در «آزاد راه» پاکدل طلبه ای است که سعی می کند جایگاه لباس روحانیت و مسئولیتی که برعهده گرفته را حفظ کند اما بالاخره مرتکب اشتباه می شود.

نقش های مختلف: اولین فیلمی که این دو زوج بازیگر در آن همبازی بودند«مصائب دوشیزه» بود. در این فیلم مهدی پاکدل وبهنوش طباطبایی به واسطه اتفاقی با یکدیگر روبرو می شوند. طباطبایی دختری مسیحی است که براساس یک تصادف با مهدی پاکدل آشنا می شود. آنها در تله فیلم «گزارش یک اعدام» هم با یکدیگر بازی داشتند مهدی پاکدل در تئاترهای بسیاری بازی کرده اما در میان آنها فقط در «ابرهای پشت پنجره» و «برهان» همسرش طناز طباطبایی هم حضور داشته است.

علی مصفا و لیلا حاتمی

فعالیت علی مصفا در بازیگری قبل از ازدواجش بیشتر بود.حتی می شودگفت در دهه هفتاد مصفا معروف تر از حاتمی بود. این دو بازیگر سال ۱۳۷۵ سر فیلم «لیلا» با هم آشنا شدند و دو سال بعد ازدواج کردند. از همان زمان ماجرا برعکس شد. موفقیت این زوج در «لیلا» باعث شد سیل پیشنهاد بازی های مشترک به سمت آنها بیاید. اتفاقا آنها تا الان فیلم های مشترک بسیاری در کارنامه شان دارندکه در اکثر آنها زن و شوهر هستند اما برای جلوگیری از تکرار جلوی این پیشنهادات ایستادند.


در نقش زن و شوهر: لیلا حاتمی در فیلم «لیلا» نقشی دارد که شاید تصورش برای خیلی از زنان سخت باشد. او در این فیلم نمی تواند بچه دار شود و برای همسرش رضا به خواستگاری زن دیگری می رود! در «پله آخر» مصفا، علاوه بر بازی در مقابل همسرش، کارگردان فیلم هم هست. لیلا حاتمی و علی مصفا در دو سریال «کیف انگلیسی» و «پریدخت» هم زن و شوهر هستند. این زوج قرار بود در فیلم «هفت پرده» هم بازی کنند اما تداخل زمان فیلمبرداری آن با کیف انگلیسی باعث شد مالی کسراییان وعسل بدیعی جایگزین آنها شوند.

در نقش های مختلف: حاتمی و مصفا در فیلم «میکس» برای دومین بار جلوی دوربین مهرجویی رفتند. آنها در این فیلم نقش دو بازیگر را دارند که در بحبوحه کار، با یکدیگر قهر می کنند. «چیزهایی هست که نمی دانی» فیلم دیگری است به کارگردانی فردین صاحب زمانی که در نقش هایی مختلف در آن حضور دارند. لیلا حاتمی و علی مصفا در فیلم «سیمای زنی در دوردست» هم همکاری داشتند اما این بار فقط به عنوان بازیگر و کارگردان.

علی مصفا: برای من همبازی بودن با لیلا حاتمی از همکاری با دیگر بازیگران سخت تر است. برای اینکه وقتی با بازیگران دیگر کار می کنید، فشار کمتری روی شماست. وقتی با لیلا حاتمی بازی می کنم، اگر فشار روی من باشد به او هم منتقل می شود. برای همین کارم سخت تر می شود.

امین حیایی و نیلوفر خوش خلق

نیلوفر خوش خلق را امین حیایی به سینما آورده. خوش خلق در مصاحبه ای گفته بود که قبل از آشنایی با همسرش نه تنها به بازیگری علاقه ای نداشته بلکه حتی فیلم هم نمی دیده! این دو زوج در ابتدای کار خوش خلق فیلم های مشترک زیادی داشتند. حتی در تیتراژ یکی از آنها (بوی بهشت) اشتباها از نام نیلوفر حیایی به جای خوش خلق استفاده شد. در واقع «امین حیایی» و «نیلوفر خوش خلق»در میان زوج های سینمایی رکورددار فیلم های مشترک هستند.


در نقش زن و شوهر: فیلم «دایره زنگی» موفق ترین فیلم این زوج است. آنها در این فیلم نقش زن و شوهری را دارند که بر سر داشتن و نداشتن ماهواره در خانه شان با یکدیگر درگیر می شوند. در فیلم «اختاپوس: آهوی پیشونی سفید» هم نقش آقا موشه و خاله سوسکه؛ دو کاراکتر داستان معروف و قدیمی ایرانی را بازی می کنند.

نقش های متفاوت: مونس (حمید رخشانی)، مانی و ندا (پرویز صبری) سنگ کاغذ قیچی (سعید سهیلی)، قفس طلایی (محمد زرین دست) قلاده های طلا (طالبی)، کلاه پهلوی، روزگار جوانی، نمایش قحطی نور.

مهدی هاشمی و گلاب آدینه

آشنایی «گلاب آدینه» و «مهدی هاشمی» به ۳۶ سال پیش برمی گردد، جالب اینجاست که قبل از این آشنایی هاشمی مخالف بازی آدینه بود! «هاشمی» به همراه «داریوش فرهنگ» برای نقش سلطان بانو در سریال «سلطان و شبان» به دنبال بازیگر بودند که از طریقی به «گلاب آدینه» برمی خورند اما هر دو معتقد بودند که او بازیگر مناسبی برای این نقش نیست. هاشمی در حالی چنین نظری داشت که قبلا در دانشگاه ملی سابق (شهید بهشتی) استاد «گلاب آدیئنه» بوده. در نهایت بهرام بیضایی که در نمایش «دایره گچی قفقازی» از بازی آدینه راضی بود هاشمی و فرهنگ را متقاعد کرد که از او برای نقش سلطان بانو استفاده کنند. به این صورت سریال «سلطان و شبان» منجر به ازدواج این دو بازیگر شد.


در نقش زن و شوهر: این دو بازیگر در دنیای سینما هم چند بار با یکدیگر ازدواج کردند که سریال «سلطان و شبان» اولین آنهاست. سریالی که محبوبیت بسیاری به دست آورد. دومین فیلمی که آنها در آن زن و شوهر هستند «بهترین بابای دنیا» است. فیلمی درباره ارتباط پدر با پسری که نقش آن را امید آهنگر بازی می کند. این در حالی است که این دوبازیگر در دنیای واقعی دختری دارند به نام «نورا». هاشمی و آدینه در فیلم «زرد قناری» بار دیگر در نقش زن و شوهر روبروی هم قرار گرفتند.

نقش های متفاوت: این دو بازیگر فیلم های مشترک بسیاری در کارنامه کاری خود دارند اما با نقش هایی متفاوت از آنچه واقعیت هست! نقش اصلی فیلم «معجزه خنده» را مهدی هاشمی بازی کرده و همسر او در این فیلم هم وظیفه انتخاب بازیگر را برعهده داشته و هم حضور افتخاری به عنوان بازیگر داشته است.

علاوه بر این «گلاب آدینه» در فیلم سینمایی «بال های سپید» به کارگردانی مشترک ناصر هاشمی و مهدی هاشمی هم حضوری افتخاری داشته. فیلم شکار خاموش به کارگردانی کیومرث پوراحمد و همچنین سریال «آغوش های خالی» دیگر فعالیت های مشترک این زوج بازیگر هستند.

گلاب آدینه: کارهای من توسط مهدی هاشمی نقد می شود، آن هم بسیار سخت! هیچ وقت مهدی هاشمی را فقط به عنوان همسر نگاه نکرده ام؛ زیرا آنقدر وجهه آموزشی ایشان در زندگی، پر رنگ و ماندگار است که نمی توانم تفاوتی را بین همسر و استاد برای ایشان قائل باشم.