داوران ایرانی در جام جهانی

سالنامه ۹۶ روزنامه شرق: در کنار حضور تیم ملی فوتبال ایران در این رقابت ها، جامعه داوری ایران هم این شانس را دارد که بعد از گذشت سال ها یک داور اصلی در جام جهانی داشته باشد که بتواند در این رقابت ها سوت بزند. در تاریخ فوتبال کشورمان فقط پنج داور ایرانی بوده اند که موفق شده اند در جام جهانی حضور داشته باشند. حضور داوران ایرانی در ادوار گذشته جام جهانی را بررسی کنیم.

بهترین در عصر خود

زنده یاد جعفر نامدار اولین ایرانی بود که موفق شد در جام جهانی قضاوت کند. در عصری که داوری ایران چهره های شناخته شده ای مانند منوچهر نظری و محمد صالحی را داشت، نامدار توانست با عملکردی درخشان، خود را به کمیته داوران فیفا اثبات کند و در دو دوره پیاپی جام جهانی قضاوت کرد. آن روزها حضور نامدار از آسیا در دو جام جهانی پیاپی نه تنها در ایران بلکه در آسیا هم بی نظیر جلوه کرده بود.

نامدار تا امروز تنها ایرانی است که موفق شده دو دوره در جام جهانی سوت بزند. قضاوت در دو جام جهانی جعفر نامدار را تبدیل به بهترین داور عصر خود کرد. نامدار در جام جهانی 1974 آلمان غربی بازی دو تیم استرالیا و شیلی را سوت زد که این بازی به تساوی بدون گل انجامید. در آن بازی نامدار یک اشتباه عجیب انجام داد. او به ری ریچارد بازیکن استرالیایی سه بار کارت زرد نشان داد. پس از این که داور چهارم او را از اشتباهش آگاه کرد، نامدار بازیکن خاطی را با چهار دقیقه تاخیر و با یک کارت قرمز جریمه و اخراج کرد. همچنین او در بازی رده بندی جام به عنوان کمک داور حضور داشت.

نامدار که قبل از داوری فوتبالیست بود و سابقه پوشیدن پیراهن تیم ملی را هم در کارنامه داشت، در جام جهانی 1978 آرژانتین که برای اولین بار با تیم ملی فوتبال ایران به جام جهانی صعود کرده بود، یک بار به عنوان داور وسط قضاوت کرد و در دو بازی هم کمک داور بود. او بازی لهستان و مکزیک را سوت زد. همچنین او در دو بازی برزیل و سوئد که یک بر یک مساوی شد و آرژانتین و لهستان که با نتیجه 2- صفر به سود آرژانتینی ها به پایان رسید، به عنوان کمک داور حضور داشت. جعفر نامدار دی ماه سال 1389 در 79 سالگی در آمریکا درگذشت.

تنها آسیایی

در ادوار گذشته جام جهانی محمد فنایی تنها آسیایی بوده که به عنوان یکی از داوران اصلی در فینال جام جهانی حضور داشته است. فنایی که از کمک داوران شناخته شده در قاره آسیاست، در بازی فینال جام جهانی 1994 آمریکا که در ورزشگاه رزبول شهر لس آنجلس برگزار شد و در آن برزیلی ها موفق شدند در ضربات پنالتی ایتالیا را از پیش رو بردارند و پس از 24 سال قهرمان جهان شوند. کمک دوم ساندر پل، داور سرشناس مجارستانی بود. علاوه بر فنایی، قاره آسیا سه نماینده دیگر در ادوار مختلف جام های جهانی داشته که به عنوان داور چهارم و کمک داور ذخیره در فینال حاضر بوده اند. در جام جهانی 1998 فرانسه، عبدالرحمان الزید عربستانی داور چهارم بازی فینال جام جهانی بود که بین دو تیم فرانسه و برزیل برگزار شد و با پیروزی 3 بر صفر فرانسوی ها به پایان رسید.

یوییجی نیشیمورا هم دیگر آسیایی است که به عنوان داور چهارم در فینال جام جهانی حضور داشته است. او در فینال جام جهانی ۲۰۱۰ آفریقای جنوبی که در آن اسپانیایی ها موفق شدند با یک گل از سد هلند بگذرند، داور چهارم بازی بود. هموطن او تورو ساکارو هم کمک داور ذخیره آن بازی بود. فنایی علاوه بر حضور در فینال جام جهانی ۱۹۹۴، در بازی های رومانی و سوئیس که با پیروزی ۲ بر یک سوئیس همراه بود، سوئد و روسیه که با پیروزی ۳ بر یک سوئد همراه بود، مکزیک و بلغارستان در مرحله یک هشتم نهایی بازی ها که بلغارها موفق شدند در ضربات پنالتی به پیروزی برسد و بازی حساس هلند و برزیل در مرحله یک چهارم نهایی رقابت ها که با برتری ۳-۲ برزیلی ها همراه بود. به عنوان کمک داور حضور داشته است.

تصمیم جنجال آفرین

بعد از حضور نامدار و محمد فنایی، اسفندیار بهارمست سومین ایران یاست که در جام جهانی حضور داشته. البته بهارمست در جام جهانی ۱۹۹۸ از کشور آمریکا در رقابت ها حضور داشت. «اسی بهارمست» در فرانسه دو بازی سوت زد و در دو بازی هم به عنوان داور چهارم حضور داشت. اولین قضاوت بهارمست در جام جهانی به بازی دو تیم نیجریه و اسپانیا بر می گردد که در آن بازی نیجریه موفق شد با نتیجه ۳ بر ۲ از سد اسپانیا بگذرد. بهارمست در دومین بازی اسپانیا در جام جهانی هم که این تیم مقابل پاراگوئه با نتیجه بدون گل متوقف شد، به عنوان داور چهارم حضور داشت. اوج کار بهارمست در جام جهانی به بازی دو تیم برزیل و نروژ بر می گردد.

آن بازی در حالی برگزار شد که برزیل قهرمان دوره قبل جام جهانی، با شش امتیاز صعود خود را به مرحله یک هشتم نهایی قطعی کرده بود و بازی با نروژ برای آنها تشریفاتی بود. نروژی ها که در دو بازی اول خود در جام جهانی مقابل مراکش و اسکاتلند، متوقف شده بودند، برای صعود به مرحله یک هشتم نهایی باید از سد برزیل می گذشتند. در دیگر بازی این گروه که هم زمان برگزار می شد و دو تیم مراکش و اسکاتلند به مصاف هم رفته بودند، مراکشی ها با سه گل از اسکاتلند پیش بودند و نروژی ها هم اگر نمی توانستند از سد برزیل بگذرند، وداعی تلخ با جام جهانی 1998 فرانسه می کردند.

بهارمست در دقایق پایانی بازی پنالتی جنجال آفرین برای نروژ اعلام کرد و «رکدال» در دقیقه 89، گل برتری نروژ را به برزیل زد تا این تیم که تا دقیقه 80 هم با یک گل از برزیل عقب بود، توانست در نهایت با نتیجه 2- یک از سد مدعی عنوان قهرمانی بگذرد و به مرحله یک هشتم نهایی صعود کند و مراکشی ها حذف شوند. بعد از بازی در تصاویر هیچ یک از دوربین های تلویزیونی فرانسه خطایی روی بازیکن نروژ مشاهده نمی شد و فشارهای زیادی روی بهارمست بود تا این که فیلمی که توسط یک دوربین سوئدی از پشت دروازه برزیل گرفته بود، خطای آشکار بازیکن برزیلی را مشخص کرد و بر تصمیم درست بهارمست، مهر تایید زد.

۲ جام و ۲ بازی

بعد از حضور محمد فنایی در جام جهانی 1994 آمریکا، برای این که یک ایرانی به عنوان یکی از داوران قاره آسیا بتواند در جام جهانی حضور داشته باشد، 16 سال صبر کردیم تا بالاخره حسن کامرانی فر توانست به عنوان کمک داور برای جام جهانی 2010 آفریقای جنوبی انتخاب شود. او که به عنوان کمک خلیل الصمدی عربستانی در جام جهانی حضور داشت، در بازی اولی که تیم داوری آنها در جام جهانی قضاوت کرد، تصمیمی فوق العاده گرفت. در آن بازی که فرانسه به مصاف مکزیک رفته بود، در دقیقه 64 حسن کامرانی فر در صحنه ای که مشکوک به آفساید بود، دستور به ادامه بازی داد و مهاجم مکزیک با دروازه فرانسه تک به تک شد تا اولین گل مکزیک زده شود.

این صحنه جنجالی ترین صحنه آن مسابقه لقب گرفت. تصاویر اولیه این حس را که هرناندس در شرایط آفساید توانسته با اشتباه کمک داور ایرانی مسابقه به این گل برسد، در ذهن هر بیننده ای تداعی می کرد اما تصاویر آهسته حکایت از تصمیمی دقیق داشت که توسط حسن کامرانی فر در کسری از ثانیه گرفته شده بود. پس از بازی بود که بسیاری از کارشناسان بزرگ داوری دنیا به تمجید از تصمیم درست کامرانی فر پرداختند. بعد از آن شب فراموش نشدنی، حسن کامرانی فر در بازی دو تیم شیلی و سوئیس هم به عنوان کمک داور حضور داشت. او در آن بازی شب پرفروغی نداشت.

توصیه اشتباه حسن کامرانی فر به خلیل الصمدی برای اخراج «والون بهرامی» بازیکن سوئیس در دقیقه ۳۱، ضمن شکست سوئیس از شیلی که در نهایت منجر به حذف این تیم شد، به فعالیت این تیم داوری در جام جهانی ۲۰۱۰ آفریقای جنوبی هم خاتمه داد. کامرانی فر در جام جهانی ۲۰۱۴ برزیل هم هفت بازی در کنار علیرضا فغانی به عنوان داور ذخیره حضور داشت تا در دو جام جهانی و در دو بازی کمک داور اصلی بوده باشد. علیرضا فغانی در جام جهانی ۲۰۱۴ برزیل هم حضور داشت. او در آن رقابت ها سوت نزد اما به عنوان داور چهارم توانست جو حاکم بر جام جهانی را حس کند. فغانی در بازی افتتاحیه و شش بازی دیگر به عنوان داور چهارم حضور داشت.

علیرضا فغانی