فوتبال ایران در دستان این چند نفر

سالنامه شرق: در نگاهی سطحی فقط یک ورزش است ولی وقتی به دل جامعه آورده می شود، مثل سیلی سیری ناپذیر همه را در بر می گیرد؛ این ماهیت فوتبال است، ارتباطی با اقتصاد، فرهنگ، جامعه، فقر و ثروت ندارد ولی در عین حال ارتباط زیادی با اقتصاد، فرهنگ، جامعه، فقر و ثروت دارد! فوتبال رخدادی ورزشی است که دیگر نمی شود ساده از کنارش گذشت. سال هاست تبدیل به صنعت شده و ابزار مهمی برای فخرفروشی و البته روابط دیپلماتیک میان کشورهای مدرن و صنعتی شده است.

سخت است دیگر درباره کشورهای توسعه یافته صحبت کرد و پیشرفت فوتبال در این کشورها را ندید. ایران هم به عنوان شوری تاثیرگذار در منطقه از این قضیه مستثنا نیست، نمی شود از سیاست حزب و تشکل صحبت کرد ولی برنامه ای برای فوتبال نداشت. اتفاقا در سال ۹۶ فوتبال نقش مهمی در فضای جامعه ایران ایفا کرد، به ویژه در عرصه اجتماعی که با تزریق نشاط به جامعه دوباره رسالت اصلی اش را نشان داد: تیم ملی با نمایشی مقتدرانه به جام جهانی صعود کرد و بعد از چند سال ناکامی، تیمی در عرصه باشگاهی هم به نیمه نهایی لیگ قهرمانان آسیا رسید.

یکی، دو چهره جوان هم به دنیا معرفی شد و در کنار آن تغییرات ریز و درشتی در عرصه مدیریت به وجود آمد. اتفاقا نقش فوتبال در رخدادهای اجتماعی در همین سال 96 پررنگ تر هم شد؛ رخداد تلخ زلزله کرمانشاه فقط نمونه ای برای تاثیر بسزای چهره های فوتبالی بود. حالا همین مقدمه کوتاه دلیلی شد برای این که «چهره های اصلی فوتبال ایران در سال 96» معرفی شوند. این که واقعا گردانندگان اصلی فوتبال در ایران چه افرادی هستند؟ آنها که برای رشد و شاید پسرفت فوتبال تصمیم می گیرند، چه افرادی هستند؟

رئیس واقعی کیست و چه افرادی از پشت پرده دستی بر چرخش فوتبال در ایران دارند؟ ماه ها وقت صرف تحقیق درباره این پرونده شد تا مشخص شود 10 نفر اصلی که نقشی تاثیرگذار در سرنوشت فوتبال ایران در سال 96 داشته اند چه افرادی هستند؛ از بازیکن و مربی گرفته تا مدیر و مدیربرنامه بازیکنان، همه در یک بازه چند ماهه زیر نظر گرفته شدند تا این که سرانجام «این 10 نفر» مشخص شوند؛ 10 نفری که در ارزیابی اولیه 30 نفر بودند و بعد با غربالگری به 20 نفر رسیدند و سرانجام هم در رده بندی در رتبه اول تا دهم نشستند.

شاید می شد در همین رده بندی هم جای یکی دو نفر را بالا و پایین کرد ولی تلاش بر این بوده که با دلیل و مدرک هر نفر بر حسب میزان تاثیری که در فوتبال ایران در سال 96 داشته، در جایگاهش بنشیند. البته اگر قرار بود از جنبه اجتماعی به آن نگاه شود، علی دایی باید به صدر جدول می رسید یا اگر قرار بود تاثیر رسانه را ارزیابی کرد، باید عادل به جای کروش می نشست. با این حال در این مطلب تلاش شد همه موارد با هم در نظر گرفته شود؛ هم فنی، هم اجتماعی و هم تاثیرگذاری بر بلندای فوتبال. امسال اولین سالی است که «شرق» برای «اولین بار» تاثیرگذارترین چهره های فوتبالی ایران را معرفی می کند.

۱. کارلوس کی روش

۶۴ ساله، سرمربی تیم ملی ایران

کی روش سال 1396 رکوردی تاریخی برای فوتبال ایران به جا گذاشت. او تنها مربی تاریخ تیم های ملی ایران است که توانسته دو بار پشت سر هم تیم ملی را به جام جهانی ببرد. سرمربی پرتغالی ایران بعد از جام جهانی 2014 برزیل، ایران را به عنوان دومین کشور دنیا راهی رقابت های جام جهانی روسیه کرد؛ آن هم بدون شکست. نمی شود از فوتبال و ایران حرف زد و از کارلوس کی روش نگفت، سرمربی پرتغالی تیم ملی که بدون تردید چند سالی می شود که تبدیل به مهم ترین چهره فوتبالی ایران شده، این عنوان را در سال 1396 هم به خودش اختصاص می دهد، نه تنها به خاطر دستاوردهای فنی که برای تیم ملی داشته، بلکه به خاطر اعمال نفوذ و قدرت بی حد و حصرش در فوتبال ایران.

آنها که از نزدیک فوتبال را دنبال می کنند، متوجه تاثیر کی روش در فدراسیون و «بر» فدراسیون شده اند. منتقدان جدی کی روش معتقدند رئیس فدراسیون فوتبال در ایران سمتی «دکوری» است و این کارلوس کی روش است که رئیس فوتبال ایران است. البته با نگاهی اجمالی به اتفاقات رخ داده در سال گذشته، باید گفت چنین ادعایی چندان اشتباه نیست ولی دست آخر باید به این نتیجه رسیده آیا رئیس بودن کی روش در فوتبال ایران منفعت داشته یا ضرر؟ کی روش در دوره هفت سال حضورش در ایران، روزهای پر فراز و نشیبی داشته ولی مورد ثابتی که همواره در این مدت داشته «انتقاد» است.

او هر بار اراده کرده به فدراسیون فوتبال ایران و مسئولان رده بالایش تاخته و از عدم توانایی آنها برای فراهم کردن شرایط مناسب برای تیم ملی گلایه کرده است. بی پولی، عدم تامین پوشاک مناسب برای تیم ملی و از همه آنها مهم تر نداشتن کمپ مناسب برای تیم، مهم ترین اتفاقاتی بوده که کی روش در سال گذشته به فدراسیون نشین ها داشته است. البته او با تاثیر زیادی که دارد، مهره های فدراسیون را هم جابجا کرده، شاخص ترین آنها علیرضا اسدی، دبیرکل وقت فدراسیون فوتبال بود که در پی اختلاف نظر شدید با کارلوس کی روش بالاخره از سمتش بیکار شد و جایش را به نفر دیگری داد. کی روش با «شعبده باز» خواندن اسدی او را آدمی معرفی کرد

که در پی برداشتن سرمربی تیم ملی است و مخالف شماره یک برنامه های این تیم برای رسیدن به جام جهانی و موفقیت در آن. نتیجه این اختلافات این شد ه مهدی تاج رئیس فدراسیون فوتبال ایران مجبور شد عذر اسدی را بخواهد و او را از فدراسیون کنار بگذارد. علاوه بر این موارد کی روش برنامه های لیگ ایران را هم تحت نظر گرفت. او که می خواست تیم ملی با بهترین شرایط ممکن به جام جهانی صعود کند. نظارت دقیقی بر برنامه سازمان لیگ داشت تا بتواند اردوهای مد نظرش در تیم ملی را پیاده کند. نتیجه برنامه ریزی کی روش این بود که عده ای از مربیان لیگ از فشردگی برنامه و عده ای دیگر از طولانی شدن تعطیلات در لیگ گلایه کردند.

طبق برنامه ای که کی روش در سال منتهی به جام جهانی داده بود، ملی پوشان حاضر در لیگ تقریبا باید یک سوم وقت خود را در اردوی تیم ملی سپری می کردند؛ برنامه کی روش اردویی صد روزه را شامل می شد که برای همه مربیان از جمله آنها که تیم شان در لیگ قهرمانان آسیا حاضر بود، مناسب نبود. با این حال فدراسیون فوتبال با برنامه کی روش موافقت کرد و از مربیان لیگ خواست نهایت همکاری را با او داشته باشند. چند ماه قبل از آن، یعنی در سال ۱۳۹۵، همین برنامه ها و اردو، صدای برانکو ایوانکوویچ سرمربی تیم پرسپولیس را در آورد و او علنا به جنگ لفظی با کی روش پرداخت. نتیجه اش کدورت شدید میان این دو نفر بود.

بعد از برنامه جدید کی روش در سال ۱۳۹۶ بسیاری منتظر بودند تا برانکو دوباره حملاتش را شروع کند ولی این بار خبری از صحبت های تند برانکو نبود. البته برنامه کی روش در همین جا متوقف نشد. او که معتقد است ملی پوشان حاضر در لیگ شرایط بسیار ضعیف تری در مقایسه با دیگر بازیکنان حاضر در جام جهانی دارند و از لحاظ بدنی نمی توانند با آنها رقابت کنند. در اقدامی عجیب تر از مربیان لیگ درخواست کرد بعد از هر بازی در لیگ، بازیکنان تیم ملی را یک و نیم تا دو روز در اختیارش قرار دهند تا ریکاوری شوند. این موضوع که علنا «کم دانشی» مربیان حاضر در لیگ را نشانه رفته بود، با چند اعتراض پراکنده صورت گرفت و این بار به جای برانکو، زلاتکو کرانچار، دیگر مربی خارجی حاضر در لیگ و سرمربی سپاهان به آن تاخت.

دست آخر، مثل بسیاری از برنامه های کی روش که عملی شد، این مربی پرتغالی در این مورد هم به خواسته اش رسید. با وجود این کی روش باز هم دست از انتقاد برنداشت. او که توانسته بود برنامه های مد نظرش برای بازیکنان حاضر در لیگ ایران را پیاده کند، وقت و بی وقت به فدراسیون فوتبال تاخت و از عدم توانایی آنها برای تامین بودجه گلایه کرد. کی روش البته در سال ۹۶ یک بار دیگر هم نشان داد علاقه ای به کار کردن با دستیاران ایرانی ندارد. جواد نکونام، بازیکن مورد علاقه کی روش، در سال گذشته آخرین قربانی «ایرانی» او بود. جواد که از فوتبال خداحافظی کرده بود چند صباحی دستیار کی روش شد و فدراسیون امید داشت کی روش با «نورچشمی اش» رفتار حسنه ای داشته باشد

ولی نکونام هم خیلی زود به سرنوشت دیگر مربیان ایرانی گرفتار شد تا سرمربی پرتغالی نشان دهد هنوز هم اوست که حرف اول و آخر را می زند. آخرین و البته تکراری ترین انتقاد منتقدان کی روش هم به مرخصی های زیاد او بر می گردد، خیلی ها کی روش را یک مربی پروازی می دانند و بسیاری دیگر هم می گویند او «دندان ما را شمرده» و «خودش رئیس است» و نیازی به اجازه گرفتن از کسی ندارد. با این حال فدراسیون فوتبال همواره عنوان کرده مرخصی های کی روش طبق برنامه قبلی است و هیچ مرخصی را بدون اجازه و دلیل نرفته است.

کی روش خوب یا بد؟

کی روش مرد اول فوتبال ایران است؛ این را نمی شود نادیده گرفت. او برنامه می چیند، همه را وادار به رعایتش می کند و دست آخر به بخش زیادی از اهدافش خارج از زمین فوتبال می رسد. با این حال وقتی دستاوردهای او بررسی می شود، نتیجه گیری ساده است: حق با کی روش است. تجربه به خوبی ثابت کرد که اگر امکانات لازم در اختیار این مربی پرتغالی قرار بگیرد، تیم ملی افتخارات قابل توجهی می تواند به دست آورد. نتیجه اش همین صعود زودهنگام به جام جهانی آن هم به عنوان دومین کشور بعد از برزیل است.

کی روش خارج از زمین فوتبال می جنگد تا داخل زمین نتیجه بگیرد. او این کار را خوب بلد است. سال 1396 تیم ملی را بدون شکست نگهداشت و ایران را به عنوان قدرت آسیا به دنیا معرفی کرد. فرانس فوتبال، تیمش را برای دومین سال پیاپی به عنوان تیم سال آسیا انتخاب کرد و خود کی روش هم در زمره برترین مربیان 2017 در رسانه های خارجی معرفی شد. گل نخوردن های تیم ملی (به غیر از بازی با سوریه) تبدیل به امری حیاتی شد و دست آخر هم که رکوردی بی سابقه حک شد؛ ایران برای اولین بار در تاریخ دو بار پشت سر هم جواز حضور در جام جهانی را به دست آورد.

رئیس جمهور از کی روش تقدیر کرد و مردم هم از داشتن چنین سرمربی بسیار خوشحال هستند. حالا هدف کی روش در سال جدید هم کاملا مشخص است. او می خواهد شانس ایران برای صعود به مرحله حذفی جام جهانی را بیازماید؛ اتفاقی که تا به حال سابقه نداشته. با نگاهی به گروه شبه مرگ ایران (هم گروهی با اسپانیا، پرتغال و مراکش) رسیدن به این هدف تقریبا غیرممکن است ولی کی روش در این چند سال نشان داده که با داشتن امکانات، «غیرممکن» وجود ندارد. او مرد شماره یک فوتبال ایران است و می خواهد شماره یک بماند.

«47» از زمانی که کی روش هدایت تیم فوتبال ایران را به دست گرفته، تیم ملی 79 بازی انجام داده (تا بهمن 1396) که از این تعداد در 47 بازی دروازه اش را بسته نگه داشته است. در سال 96 و تا بهمن ماه، تیم ملی 10 بازی رسمی و دوستانه برگزار کرده که در شش تای آنها هیچ گلی نخورده است.

«00» کی روش در سال 96 به همراه تیم ملی در هیچ دیدار رسمی و دوستانه ای بازنده نبود. او رکورد شکست ناپذیری تیم ملی را حفظ کرد.

«02» تعداد گل های خورده ایران در بازی های رسمی. ایران در هیچ کدام از بازی های رسمی اش در سال 96 گلی نخورد تا این که نوبت به جدال با سوریه در ورزشگاه آزادی رسید. آن بازی که با نتیجه 2-2 به پایان رسید، تنها دیداری بود که کی روش و تیمش گل خوردند.

«1.2» میانگین گل های زده ایران در بازی های رسمی

«70» در سال 96 و تا آخرین روزهای سال تیم ملی 10 بازی انجام داد که هفت تا را برد و سه تای دیگر را مساوی کرد! ثبت رکورد 70 درصد پیروزی آمار بسیار خوبی برای کارلوس کی روش است.

«60» آمار بردهای کی روش در دیدارهای رسمی. کی روش در سال 96 پنج بار در دیدارهای رسمی و در مرحله انتخابی جام جهانی تیمش را به زمین فرستاد که سه پیروزی و دو تساوی به دست آورد.

«0.4» میانگین گل های خورده ایران در بازی های رسمی

۲. برانکو ایوانکوویچ

۶۳ ساله، سرمربی پرسپولیس

فوتبال ایران در سال گذشته تحت تاثیر برانکو ایوانکوویچ سرمربی پرسپولیس بوده است؛ او با قهرمانی زودهنگام در لیگ برتر ایران، آن هم با ارائه بازی های زیبا، روی جدیدی از فوتبال را به علاقه مندان نشان داد. البته برانکو برای ساختن پرسپولیس مد نظرش، مشقت های زیادی را تحمل کرد. هدایت پرطرفدارترین تیم ایران کار ساده ای نیست، آن هم برای برانکو ایوانکوویچ که در نگاه اول آدمی آرام به نظر می رسد. با این حال این کروات 63 ساله از همان روزهای نخست حضورش در باشگاه پرسپولیس نشان داد با کسی شوخی ندارد. برانکو اصل را بر جدال با بازیکن سالاری گذاشت و به راحتی از هر کسی که اصول باشگاه را زیر پا گذاشت، عبور کرد.

سال ۹۶ برای او با تقابلی سخت همراه شد؛ تماشاگران زیادی می خواستند رامین رضاییان، دفاع راست این تیم که به ترکیه رفته و برگشته بود، در ترکیب پرسپولیس بازی کند، یکی دو بازیکن پرسپولیس هم که با رامین «اوکی» بودند، چنین درخواستی داشتند ولی مرغ برانکو یک پا داشت. او چند مسابقه به رامین بازی داد اما پس از بی انضباطی رضاییان در یکی از تمرینات در فروردین از مسئولان باشگاه خواست عذرش را بخواهند. رامین رفت، برانکو روبروی تماشاگران ایستاد. ولی آن قدر خوب نتیجه گرفت و خوب مدیریت کرد که همه کار ایوانکوویچ را تحسین کردند. پروفسور اما برای کنترل کردن شرایط به سراغ دیگر ستاره های پرسپولیس که تصور می کردند می توانند در این تیم «بزرگی» کنند هم رفت؛ از نیمکت نشینی طارمی گرفته تا به حاشیه راندن محسن مسلمان.

او که خودش را «باسوادترین» مربی شاغل در دنیای فوتبال امروز می داند، می خواست از آنهایی که باعث جدایی سروش رفیعی از این تیم شدند به شدت زهر چشم بگیرد. یک پا داشتن مرغ برانکو در سال ۹۶ به همین جا ختم نشد؛ اصرار به بازی دادن محسن ربیع خواه، بازیکنی که هواداران پرسپولیس چندان دل خوشی از او ندارند هم دیگر اصرار جالب این مربی کروات برای لیگ گذشته و لیگ جاری بود. برانکو در شرایطی خودش را مقابل هواداران بی شمار سرخ های تهران قرار داد که راه به دست آوردن دل آنها را هم به خوبی بلد بود. او با پیروزی های متوالی، ارائه فوتبالی چشم نواز و از همه مهم تر، قهرمانی زودهنگام در لیگ شانزدهم همه را با هم متحد کرد؛ کاری که انجامش در این تیم پر حاشیه بسیار سخت به نظر می رسید.

اصرار برانو به قانونمداری، تهیه کمپ تمرینی و دوری از حاشیه ها، نسخه اصلی این مرد کروات برای پرسپولیس بود. او با همان فرمانده شدن در تشویق های ایسلندی، سه هفته زودتر از موعد، با تماشاگران پرسپولیس جشن قهرمانی گرفت و برای آنها افتخار مهم تری را هم رقم زد: بردن تیم شان به نیمه نهایی لیگ قهرمانان آسیا. مرد آرام لیگ، مرد عصبی لیگ قهرمانان آسیا شد ولی دست آخر بدترین نتیجه عمر ۱۷ ساله مربیگری اش در نیمه نهایی رقم خورد. پرسپولیس او در دیدار رفت ۴ بر صفر مغلوب الهلال عربستان شد و تیمش شانس زیادی برای رسیدن به فینال نداشت، به ویژه این که در بازی برگشت هم داور، ذره های امیدش را بر باد داد.

برانکو در این مدت حواسش به بازیکنان ملی پوش تیمش هم بود؛ اگرچه سال ۹۶ زیاد با کارلوس کی روش وارد جنگ لفظی نشد ولی کاری کرد که بازیکنانش حاشیه امنیت خوبی در تیم ملی داشته باشند. او در راه صعود ایران به جام جهانی بیشترین نماینده را در تیم کی روش داشت و دست آخر هم با اتکا به سیاست «برد - برد» کاری کرد که در لیگ هفدهم هم ملی پوشانش بیشترین کارایی را داشته باشند. ایجاد اختلاف فاحش با رقیب سنتی پرسپولیس یعنی استقلال، مهم ترین کاری بود که برانکو در لیگ هفدهم رقم زد و آن قدر در صدر جدول از رقبا فاصله گرفت که مدیران این باشگاه را وادار کرد قراردادش را دو سال دیگر تمدید کنند.

مهم ترین هدف برانکو در سال جدید

مردی که بعد از سال ها یکی از مهم ترین تیم های ایران را روی سکو، روی صندلی های مدیریت و زمین فوتبال، متحد کرده، حالا هدف تازه ای در سر دارد: موفقیت در لیگ قهرمانان آسیا. اگرچه کار عجیب مهدی طارمی دستش را بسته و اجازه یارگیری مناسب به او نداده ولی «الهه تعویض های طلایی در یونان باستان» بارها نشان داده راه بردن با حداقل امکانات را به خوبی بلد است. قهرمان کردن پرسپولیس در لیگ جدید هم که دیگر نیاز به گفتن ندارد.

«1.9» برانکو با توجه به یکی، دو فصل گذشته حضورش در لیگ برتر در مجموع توانسته به طور میانگین از هر بازی 1.9 امتیاز به دست آورد. او با همین میانگین بهترین مربی تاریخ لیگ برتر در این رده بندی است، هر چند این آمار بدون در نظر گرفتن بازی های لیگ هفدهم است.

«2.2» میانگین امتیازات برانکو در پرسپولیس در راه قهرمانی: در لیگ شانزدهم پرسپولیس با 66 امتیاز به قهرمانی رسید.

«1.5» تیم برانکو در لیگ شانزدهم که قهرمان شد، در 30 بازی 46 گل زد، میانگین 1.5 گل زده در هر بازی

«32» پرسپولیس با تفاضل گل مثبت 32 قهرمان ایران شد: تا به حال سابقه نداشته در لیگ برتر تیمی با این تفاضل گل قهرمان شود.

۳. مهدی طارمی

مهدی طارمی ابزاری فراموش نشدنی در فوتبال ایران به ویژه در سال 96 است؛ مهاجم سابق باشگاه پرسپولیس که زمستان راهی قطر شد تا برای الغرافه بازی کند، برای نفرات برتر رده بندی این مطلب نقشی کلیدی ایفا کرده؛ به کی روش در راه صعود به جام جهانی 2018 کمک شایانی کرده، به برانکو برای قهرمانی پرسپولیس در لیگ گذشته «خیر» رسانده و «خوراک» برنامه های عادل فردوسی پور را هم جور کرده است. «طارمی» بوشهری سالی را در فوتبال ایران سپری کرد که قصه های «دیو و دلبر» زیادی داشت. او هر چقدر در ماه های ابتدای سال نقش «فرشته» را بازی کرد، در ماه های آخر سال «شیطان» داستان شد تا سال عجیب و غریبی را سپری کرده باشد.

تاثیر مهدی طارمی در فوتبال ایران کمتر از تاثیری که کی روش، برانکو و عادل دارند، نیست. مهاجم ۲۵ ساله بوشهری ابتدا با درخشش در تیم ملی، یکی از موفق ترین چهره های کی روش در راه رسیدن به جام جهانی بود. در مجموع همه بازی های انتخابی (هم دور اول و هم دور نهایی) طارمی با زدن هشت گل، دومین گلزن برتر تیم ملی بود ولی سال ۹۶ بدون تردید چهره او در نتیم ملی «بازتر» شد و رفته رفته به تاثیرگذارترین بازیکن کی روش تبدیل شد. برای توصیف درخشش با پیراهن تیم ملی همین بس که دو گل حساس سه امتیازی مقابل قطر و چین برای تیم ملی را زد و راه صعود بی دردسر به جام جهانی را هموار کرد. با توجه به پستی که در تیم ملی هم بازی کرد، پاس گل های حساسی هم داد؛

نمونه اش همان بازی عجیب ایران و سوریه در آزادی که روی هر دو گل ایران تاثیر مستقیم و بسزا داشت. در پرسپولیس هم مهدی، زمانی که «فرشته» داستان بود، خوش درخشید. او برای دومین سال پیاپی عنوان آقای گلی را به دست آورد و با زدن ۱۸ گل هم رکورد فصل پیشش را بهبود بخشید و هم دوباره آقای گلی را به نام خودش ثبت کرد. تاثیر او در پرسپولیس زمانی بیشتر شد که گل هایش در لیگ قهرمانان آسیا باعث صعود این تیم به مرحله نیمه نهایی آسیا شد. مهدی البته بهترین گلزن آسیا در مرحله گروهی لیگ قهرمانان هم بود و حتی شانس تبدیل شدن به چهره سال فوتبال آسیا را هم داشت که دست آخر با آن اتفاقات «ریزه» این مهم برایش میسر نشد.

طارمی علاوه بر کفش طلای فوتبال ایران، برای دومین بار پیاپی به عنوان مرد سال فوتبال ایران هم انتخاب شد تا دوباره توپ طلای ایران را ببرد. هر چه چند ماه نخست سال ۹۶ برای مهدی خوب پیش رفت، نیمه دوم همه چیز شکل کابوس به خودش گرفت. بستن قرارداد «بچگانه» با ریزه اسپور ترکیه، چالش با هواداران پرسپولیس، بازگشت به فوتبال ایران، تاخیر در گلزنی مجدد برای پرسپولیس و سرانجام هم محرومیت چهار ماهه اش از دنیای فوتبال، سال خوبش را خراب کرد.

طارمی البته ضربه بزرگی هم به پرسپولیس زد و این باشگاه را از دو پنجره نقل و انتقالات محروم کرد. او زمانی خشم هواداران را بیشتر کرد که ویدئوی معروفش را منتشر کرد و این محرومیت ها را «یک خیریت» خواند! بعد از آن هم با مطرح شدن معمای گرفتن یک میلیارد و ۱۵۰ میلیون تومان پول از «عابربانک» پرسپولیسی ها (حسین هدایتی) علامت سوال های هواداران را بیشتر از هر زمان دیگری کرد. با این حال طارمی دربست در هفته های مانده به پایان محرومیت چهارماهه اش تصمیم گرفت با قراردادی یک و نیم ساله راهی قطر شود تا برای الغرافه بازی کند. حالا برای هواداران فوتبال او، مهدی «حد وسط» ندارد؛ او یا محبوب است یا «منفور».

هدف در سال جدید

مهم ترین چالشی که پیش روی مهدی طارمی برای سال ۹۷ است، جام جهانی است. او با وجود محرومیت هم از سوی کی روش به اردوهای تیم ملی دعوت شد و نشان داد که تقریبا یکی از مهره های ایران در جام جهانی است. با توجه به این که جام پیش رو، اولین جام جهانی مهدی طارمی است، او نیاز مبرم به درخشیدن در آن دارد تا به رویای همیشگی اش که بازی کردن در اروپاست، برسد.

«۱۸» تعداد گل های طارمی در لیگ قبل و رسیدنش به کفش طلای فوتبال ایران

«۲۶» او در یک فصل ۲۴ گل برای پرسپولیس زده، ۱۸ تا در لیگ و شش تا در لیگ قهرمانان آسیا. با این تعداد گل، او رکورد تعداد گل های زده در یک فصل را بعد از ۲۶ سال به نام خودش کرد.

«۲۲۷» بعد از بازگشت طارمی از ترکیه و حضور مجدد در ترکیب پرسپولیس، ۲۲۷ دقیقه گذشت تا او دوباره برای تیمش گلزنی کند.

«۷۸۹۵۰۰» به یورو! رقمی که فیفا مهدی طارمی را جریمه و او را موظف به پرداخت این رقم به باشگاه ترکیه ای کرد. پای پرسپولیس هم گیر بود. در نهایت این رقم با رایزنی به صفر رسید!

4. عادل فردوسی پور

43 ساله، مجری و تهیه کننده برنامه 90

نمی شود در فوتبال مدرن نقش رسانه و خبرنگار را نادیده گرفت. در فوتبال ایران هم با تمام رفتارهای آماتورگونه اش باز هم نقش رسانه ها و البته خبرنگاران مهم است. فوتبال ایران سال هاست با برنامه «۹۰» شناخته می شود و عادل فردوسی پور، مجری و تهیه کننده این برنامه، یکی از کلیدی ترین افراد حوزه فوتبال است. او با هر برنامه ای که می سازد، می تواند پرده از حقایق جدیدی بردارد و سیر خطی فوتبال را دستخوش تغییر و تحول کند. نمونه های زیادی را هم عادل فردوسی پور در سال ۹۶ رو کرد؛ او با پرده برداشتن از اختلافات عجیب در باشگاه استقلال، میان علیرضا منصوریان و اعضای کادر مدیریتی باشگاه گرفته تا بازیکنان این تیم، تغییری بنیادی را رقم زد.

مهدی رحمتی یکی از چهره های تاثیرگذار استقلال بعد از همین برنامه ها بود که نیمکت نشین شد و علیرضا منصوریان هم با ادبیات خاصش بالاخره از این باشگاه رفت. اختلاف نظر مدیریتی در این باشگاه پرطرفدار هم سرانجام کار را به جایی کشاند که وینفرد شفر روی نیمکت نشست و تیم آبی پوش پایتخت هم بالاخره روزهای خوبی را در لیگ تجربه کرد. تیغ عادل فردوسی پور البته برای پرسپولیس هم بی رحم بود؛ برنامه افشاگرانه عادل درباره پشت پرده اتفاقات عجیب مهدی طارمی و رفت و برگشتش به پرسپولیس، هنوز هم در فضای ورزش ایران خریدار دارد.

عادل البته چند برنامه افشاگرانه دیگر هم داشت که دست آخر منجر به اصلاح نسبی امور در فوتبال ایران شد: از بحث وجود رمالی و جادوگری در فوتبال گرفته تا بحث بازیکنان سفارشی در لیگ. او البته برنامه ای هم با عنوان سربازهای میلیاردی روی آنتن برد تا نشان دهد چندان هم بی دلیل نیست ه این سربازان تصمیم می گیرند به یکی، دو تیم خاص بروند. عادل درست در روزهایی مسیر فوتبال در ایران را روی جاده صاف تری قرار می دهد ه همچنان منتقدان جدی هم دارد؛ او متهم به «پرداختن بیش از حد به حاشیه» است و هنوز هم مدیران زیادی می گویند هدف او «نابودی» فوتبال و نه اصلاح امور است. خیلی ها هم از شیوه عجیب او مبنی بر روی خط آوردن همزمان چندین نفر که دل خوشی از هم ندارند خرده می گیرند.

البته 90 در مقایسه با سال های گذشته برش کمتری هم دارد و با نگاهی کلی تر شاید از میزان مخاطبانش کاسته هم شده باشد. دلیل این موضوع را می توان در چند مورد جست؛ اول فضای سریع مخابره شدن خبر (صوت و فیلم) در فضای مجازی است که دست این برنامه را مثل قبل باز نمی گذارد تا خوراک تازه به مخاطب بدهد. مورد مهم تر اما «طولانی بودن» زمان این برنامه است؛ برنامه ای که معمولا ساعت 11 شب شروع می شود ولی پایان مشخصی برایش تعریف نشده! بعضا سه یا چهار ساعت صحبت های بعضا «سطحی و پیش پا افتاده» با میهمانان این برنامه هم دیگر مورد منفی کار عادل فردوسی پور است. با تمام این مباحث 90 اما همچنان تاثیر خودش را دارد، چه در پرداختن به مسائل فوتبال و چه مسائل اجتماعی.

۵. علی کریمی

علی کریمی یکی از اسطوره های باشگاه پرسپولیس در سال 96 تبدیل به یک «نماد» شد؛ «جادوگری که زمان بازی با دریبل هایش بسیاری را مبهوت می کرد، رفته رفته تبدیل به «صدای اعتراض» شد و نقش پررنگی در مبارزه با فساد در فوتبال ایران ایفا کرد. علی کریمی البته رفت و آمد کوتاه مدتی هم در عرصه مربیگری داشت؛ ابتدا حضور و اخراج جنجالی اش در نفت تهران و سپس تجربه دوران مربیگری در سپیدرود رشت. با این حال آنچه نقش کریمی در سال 96 را برجسته کرد، اتفاقات زمستان این سال بود. او با صدای بلند فساد در فوتبال را داد زد و به قول خودش «تا آخر هم پای آن ایستاد و می ایستد.»

کریمی حتی مناظره ای جنجالی در برنامه نود با دبیرکل فدراسیون فوتبال داشت و دست آخر هم با یک جمله «من که قانع نشدم»، به تلاشش برای روشن شدن زوایای پنهان در فوتبال ادامه داد. درست است او از لحاظ فنی در سال ۹۶ دستاورد بزرگی نداشت ولی تاثیرش بر فوتبال ایران از آن جهت زیاد شد که یک تنه به جنگ با فدراسیون نشین ها رفت. کریمی که می توانست دلخوش به بستن قراردادهای نجومی و سرش به کار خودش باشد، با رفتن به دل فدراسیون قید این امور را زد. حالا همه جادوگر سال های دور فوتبال ایران را به عنوان «معترض» جدید فوتبال می شناسند.

6. مسعود سلطانی فر

«ورزش از سیاست جداست» در ایران کاربردی ندارد؛ متولی دو تیم بزرگ پرسپولیس و استقلال، وزارت ورزش و البته مسعود سلطانی فر، وزیر ورزش است. او می تواند با هر تصمیمی در سرنوشت فوتبال ایران تاثیرگذار باشد.

۷. تیم اصفهانی فدراسیون

نمی شود از مثلث مدیریت اصفهانی فدراسیون فوتبال ایرانی مهدی تاج (رئیس)، محمدرضا ساکت (نایب رئیس و دبیرکل) و مهدی اسلامیان (عضو هیات رئیسه) به سادگی گذشت. تصمیمات این مثلث هم بر تیم ملی و هم در رده باشگاهی اثرگذار است.

8. علی دایی

فارغ از این که سال ۹۶ با تیم سایپا نتایجی تقریبا فراتر از انتظار گرفت، علی دایی تبدیل به مرد مورد اعتماد مردم ایران در ماجرای زلزله کرمانشاه شد. او یکی از تاثیرگذارترین چهره های فوتبالی ایران در سال گذشته بود.

۹. رضا فاضلی

سرشناس ترین ایجنت (مدیربرنامه) فوتبال ایران است که بیشتر ستاره های تیم ملی را به تیم های اروپایی می برد. فاضلی اگرچه دایره ستاره های ایرانی اش در تیم های مطرح اروپایی کمرنگ شده ولی هنوز هم مدیربرنامه بازیکنان ملی پوش زیادی از جمله انصاری فرد، شجاعی، طارمی، دژاگه و ... است.

10. علیرضا فغانی

سرشناس ترین داور ایرانی در دنیاست، تجربه حضور در جام جهانی را به دست آورده و قرار است سال آینده هم در روسیه سوت بزند. او سال ۹۶ را در فوتبال جهان سوت زد.