زندگی تجملی «کیم جونگ ایل» در تعارض با شعارهایش

هفته نامه کرگدن - امید توشه: کیم جونگ ایل، دومین رهبر تاریخ کره شمالی، در طول هفده سال حکومت با وجود قحطی و فقر بسیار در کشورش، نوعی زندگی تجملی را تجربه کرد که در تعارض با شعارهای کمونیستی اش بود.

مردم کره شمالی صبح به صبح صف می بندند تا مقابل مجسمه او با اهدای گل، ادای احترام کنند. در کشور آتئیست های جهان، «کیم جونگ ایل» نقشی خدایگانی دارد. امروز سومین نسل از رهبران کره شمالی بار دیگر تنها کشور کمونیستی به معنای کلاسیکش را به سرخط مخبرها تبدیل کرده است.

علت این انتخاب پدر چه بوده؟ پدر کیم جونگ ایل، کوچک ترین پسرش را که شبیه ترین فرد به خود بود، به عنوان جانشینش انتخاب کرد تا زمام حکومت را در این کشور عجیب به دست گیرد. کشوری که همزمان صاحب عنوان بزرگ ترین ارتش و یکی از فقیرترین کشورهای جهان می شود. مانند دیگر مستبدین تاریخ، دومین رهبر کره شمالی نیز انتخاب های متناقض در زندگی کم ندارد. آنچه از زندگی خصوصی و غیررسمی پدر رهبر فعلی کره شمالی درز کرده، نشان می دهد او نیز مصداق این شعر حافظ است: «چون به خلوت می روند، آن کار دیگر می کنند.»

محل تولد فرزند موسس و رئیس جمهور ابدی کره شمالی، با ابهام روبرو است. اسناد شوروی نشان می دهد کیم جونگ ایل زمانی که مادرش در سیبری بود به دنیا آمده است اما در کتاب های درسی کره شمالی نوشته اند او هجدهم بهمن ۱۳۲۰ در منطقه کوهستانی بیدو در شمال کره به دنیا آمده و تشکیل رنگین کمان و ظاهر شدن یک ستاره در آسمان، تولد او را نوید داده اند. در حالی که اسناد منتشر شده از سوی روس ها نشان می دهد او چند ماه پیش تر در روستایی دور افتاده در نزدیکی مرز کره و شوروی به نام «ویاتسکو» چشم به جهان باز کرده است.

جونگ ایل فرزند یکی از قدرتمندترین رهبران انقلابی قرن بیستم بود. پدرش کیم ایل سونگ زمان اشغال کره توسط ژاپن گروهی پارتیزانی تشکیل داد و علیه اشغالگران جنگید. در نهایت با حمایت شوروی مقابل ارتش آمریکا ایستاد. او رهبر و موسس کره شمالی شد و چهل و شش سال رئیس جمهور این کشور بود. برای همین عجیب نبود که کودکی ایل شبیه دیگران نباشد و از همان زمان کودکی برای فرمانروا شدن تربیت شود.

در دهه پنجاه و در اوج جنگ کره که مصادف با کودکی او بود، هنوز رهبران کمونیستی جهان شعارهای ساده زیستی را باور داشتند و جونگ ایل تمام مدت تحصیلش را در پیونگ یانگ گذراند. او سال ۱۳۴۲ از دانشگاهی که به نام پدرش بود در رشته اقتصاد سیاسی فارغ التحصیل و به سرعت وارد نظام حکمرانی شد. البته او به خواست پدرش فعالیت های هنری را در جوانی تجربه کرده بود و از آلمان شرقی هم گواهینامه خلبانی گرفته بود. وی از زمانی که در دبیرستان تحصیل می کرد، فعالیت های حزبی خود را آغاز کرده بود و عنوان «جایگاه و کارکرد سوسیالیسم در ساختار جامعه» را برای تز فارغ التحصیلی خود برگزید.

کیم جونگ ایل در اواخر دهه شصت میلادی عنوان رهبر دوست داشتنی را دریافت کرد و در همان سالی که از دانشگاه فارغ التحصیل شد بنا به دستور پدرش مسئول ایجاد سازمان گسترده در حزب کارگران کره شد. او مسئولیت پدید آوردن برنامه های هنری و فیلمسازی را بر عهده داشت.

آمادگی برای حکمرانی

به این ترتیب او نقش بخش تبلیغات کره شمالی را در اوج جنگ سرد بر عهده گرفت. فعالیت های کیم جونگ ایل از پنجمین کنگره حزب کارگران کره در سال ۱۹۷۰ فشرده تر شد و همان سال دبیر اجرای بسیج همگانی برای پیشبرد کیم ایل سونگیزم (ایدئولوژی جوچه) شد. در سال ۱۹۷۲ نیز مسئولیت سازماندهی پروژه سالگرد یورش «پوچون بو» (Pochon Bo) علیه ژاپنی ها را به عهده داشت. در دسامبر ۱۹۷۳ کمیته مرکزی حزب، جونگ ایل سی و یک ساله را به عنوان دبیر سازمان تبلیغات و رهنمود در حزب انتخاب کرد.

کیم جونگ ایل در فوریه ۱۹۷۴ به عضویت دفتر سیاسی حزب کارگران کرده در آمد و پس از چندی نوشته های پنج جلدی او در خصوص رهنمودهای ایدئولوژیک حزب و در راستای تبلیغ کیم ایل سونگیزم منتشر شد. دو سال بعد دولت کره شمالی زادروز وی به عنوان فرزند ارشد رهبر را به عنوان روز تعطیل ملی اعلام کرد.

کیم جونگ ایل در اکتبر ۱۹۸۰ به عضویت هیئت رئیسه دفتر سیاسی حزب کارگران که مهم ترین مقام سیاسی در کشور است، پذیرفته شد. تمام این اقدامات برای آن بود که وی برای جانشینی آماده شود. برای همین در اوایل دهه هشتاد و زمانی که حدود چهل سال داشت و ملقب به «رهبر دوست داشتنی» بود، جانشینی اش بعد از پدر که لقب «رئیس جمهور ابدی» را داشت، اعلام شد. او در دهه نود میلادی رده به رده در ارتش این کشور بالا رفت و در نهایت یک سال پیش از مرگ پ۱درش به عنوان رئیس کمیته ملی دفاع برگزیده شد.

کیم جونگ ایل پیش از درگذشت پدرش، کیم ایل سونگ، در تاریخ ۱۰ ژوئیه ۱۹۹۴ و در حالی که پنجاه و سه سال داشت رسما به مقام رهبری کره شمالی رسید و هفده سال در این مقام ماند. در دسامبر سال ۲۰۱۱ هنگامی که در قطار و به منظور بازدید منطقه ای در حاشیه پایتخت در سفر بود، سکته قلبی کرد و از دنیا رفت.

منزوی تر از همیشه

کره شمالی بسته ترین کشور دنیاست، از مطبوعات و رسانه های آزاد در آن خبری نیست و هر گونه ارتباط با خارجیان در آنجا گاه مجازاتی مانند مرگ دارد. از این رو هیچ گزارش رسمی و تایید شده ای درباره شخصیت کیم جونگ ایل وجود ندارد و تمامی گزارش ها و اطلاعات راجع به او از سوی رسانه های خارجی و برخی مقامات سابق کره شمالی که از این کشور فرار کرده اند یا سازمان های اطلاعاتی غربی یا کره جنوبی منتشر شده است.

اما این فضای بسته نیز باعث نشده اطلاعات شگفت انگیزی از این کشور مخابره نشود. به عنوان مثال کیم جونگ ایل دو سال پس از به قدرت رسیدن دستور داد از او به عنوان رئیس جمهور یاد نشود و این پست برای همیشه متعلق به پدرش باشد، چرا که لقب فناپذیر و رئیس جمهور ابدی را را یدک می کشید. با این حال کسانی که موفق شده اند به این کشور سفر کنند، موضوعات تعریف کردنی بسیاری دارند.

تیم ملی فوتبال ایران در رقابت های مقدماتی جام جهانی چند دوره با کره شمالی هم گروه بود و به پیونگ یانگ سفر کرده است. به گفته همراهان تیم ملی فوتبال ایران که به این کشور سفر کرده اند در بهترین هتل این کشور نیز ساعاتی از شبانه روز آب گرم قطع است و در نیمه های شب توپ های جنگی شلیک می شود؛ اتفاقی که برای مهمانان خارجی در ابتدا حیرت آور است. کمونیست های کره شمالی معتقدند شلیک این توپ ها پیام آور بیداری ارتش است و به مردم پیونگ یانگ پیغام می دهد: «آسوده بخوابید، ارتش بیدار است.»

کره شمالی در دوران جونگ ایل در جهان منزوی تر از گذشته شد، چرا که دو سال قبل از مرگ پدر جونگ ایل، اتحاد جماهیر شوروی به عنوان سردمدار بلوک شرق فروپاشید. کره شمالی که در دوران جنگ سرد، ده ها کشور کمونیستی سراغ داشت، در دهه نود میلادی تنهاتر از همیشه شد.

قحطی میانه این دهه باعث شد کره شمالی محتاج کمک غذایی نهادهای بین المللی و حتی آمریکا شود با این حال کیم جونگ ایل تغییری در سیاست های این کشور به وجود نیاورد و به جای آن مبدأ تقویم کره شمالی را تغییر داد و بر اساس روز تولد کیم ایل سونگ، بنیانگذار این کشور، تقویم جدیدی تدوین کرد که از ۱۵ آوریل ۱۹۱۲ شروع می شود. بنابراین اکنون در کره شمالی سال ۱۰۵ است، نه سال ۲۰۱۷ میلادی.

الکلی، سیگاری و عاشق سینما

در کره شمالی پوشیدن شلوار جین آبی تیره ممنوع و نشانه فرهنگ غربی است. داشتن آنتن های ماهواره و گوشی تلفن همراه هوشمند جرمی در حد جاسوسی دارد. پیتزا و فست فود نشانه ای از گسترش فرهنگ امپریالیسم به شمار می رود و به طریق اولی فیلم های هالیوودی نشانه شیطانی آمریکاست. شبکه اینترنت داخلی است و امکان اتصال به شبکه جهانی وجود ندارد.

زندگی مردم وابسته به محصولاتی است که در زمین های کشاورزی می روید. با وجود همه محدودیت هایی که در برابر فرهنگ غربی وجود دارد، رهبر سابق کره شمالی عاشق سینمای هالیوود، به خصوص مجموعه فیلم های جیمز باند بود. او یک الکلی قهار و یک سیگاری حرفه ای بود که افراط در نوشیدن الکل و دود کردن سیگارهای برگ کوبایی او را سه سال پیش از مرگش تا مرز مرگ برد و کم مانده بود یک سکته مغزی خطرناک جانش را بگیرد.

در حالی که مردم کره شمالی در میانه دهه نود تحت سخت ترین قحطی ها بودند، اطلاعات رسیده از این کشور نشان می داد که جوگ ایل در یکی از اقامتگاه های تفریحی خود سوله ای مخصوص از انواع و اقسام شراب های دنیا داشت. آن زمان تعداد بطری های این کلکسیون تا بیش از ده هزار بطری برآورد می شد. شاید او هیچ گاه جزو ثروتمندان جهان محسوب نمی شد، اما ثروت او در مقابل فقر مردم کشورش، دوگانگی عجیبی از بی اعتقادی رهبر پیشین به شعارهای کمونیستی و دهقانی اش را نمایان می ساخت. رهبر سابق کره شمالی کلکسیونی از صدها خودرو داشت که بیشترین خودروهای آن متعلق به کمپانی های آلمان بود.

عاشق یانگوم بود

در دهه شصت و زمانی که هنوز جوانی تازه کار در حکومت پدرش بود، مسئول امور تبلیغاتی کشور شد. تبلیغاتی که باید بر محور سینما و برنامه های تلویزیونی پایه گذاری می شد. همان دوران بود که باعث آشنایی او با تصاویر جذاب غربی شد. علاقه او به فیلم و سریال های غربی در کنار زن باره بودنش باعث شد رسوایی های مختلفی به بار آورد. او یک همسر و سه معشوقه رسمی داشت و هر زنی را که در کره شمالی بود، متعلق به خود می دانست و شوهرخواهرش که بعدها توسط پسرش اعدام شد، وظیفه تهیه زنان مورد نیاز را برای رهبر بر عهده داشت.

با این حال او به زنان خارجی، به خصوص ستاره های مشهور موسیقی و سینمای کره جنوبی و ژاپن علاقه مند بود و دستور می داد آنها را از ژاپن یا کره جنوبی بربایند و پیش او بیاورند. این کار با پیچیده ترین عملیات اطلاعاتی سازمان جاسوسی کره شمالی انجام می شد و گاه رابطه پیونگ یانگ با سئول یا توکیو را تا مرز جنگ پیش می برد.

یکی از معروف ترین این آدم ربایی ها در سال ۱۹۷۸ روی داد و طی آن خانم «شین سانگ اوک» بازیگر و کارگردان مشهور کره جنوبی و همسر سابق او «چه اون هویی» دزدیده و به کره شمالی منتقل شدند. این زوج هشت سال در کره شمالی باقی ماندند و به ساختن فیلم های تبلیغاتی برای کیم جونگ ایل پرداختند. آنها در سال ۱۹۸۶ از کره شمالی فرار کردند و خاطرات دوران اسارت شان را منتشر کردند.

شاید برای شما جالب باشد کیم جونگ ایل به سریال های پر زرق و برق کره جنوبی بسیار علاقه داشت و برخی از این سریال ها را تا انتها دنبال می کرد. یک روزنامه چاپ سئول نوشته بود در جریان پخش سریال «یانگوم»، رهبر کره شمالی با اشتیاق فراوان آن را دنبال می کرده و ظاهرا به بازیگر نقش یانگوم، یعنی «لی یونگ آنگ» علاقه خاصی داشته است.

بر اساس گزارش روزنامه «جونگ آنگ» یکی از سرگرمی های کیم جونگ ایل تماشای برنامه های تلویزیونی همسایه جنوبی از طریق ماهواره بوده است؛ امکانی که برای مردم کره شمالی ممنوع بود و همچنان دارنده تجهیزات ماهواره ای ممکن است در این کشور اعدام شوند.

ولخرجی برای حیوانات

شاید علاقه به زنان و سینما هزینه چندان زیادی روی دست اقتصاد ضعیف کره شمالی نداشت، اما ولخرجی رهبر سابق تنها محدود به این دو نبود. به خصوص که دوره کیم جونگ ایل با قحطی و مشکلات شدید اقتصادی کشورش همراه بود. اقتصاد این کشور پس از فروپاشی بلوک شرق و از بین رفتن روابط استراتژیک اقتصادی با شوروی به عنوان بزرگ ترین شریک تجاری و همچنین تیره شدن روابط این کشور با دولت آن زمان چین، دچار مشکلات فراوان شد.

چند سیل شدید در میانه دهه نود و چند سال خشکسالی پس از آن باعث ایجاد قحطی شدیدی در کره شمالی شد و این کشور را در وضعیت بحرانی و بی ثباتی قرار داد، طوری که کره شمالی در نهایت به شدت نیازمند کمک های غذایی خارجی شد و مجبور شد از جهان خارج که بدان بی اعتماد بود غذا وارد کند اما همه اینها باعث نشد او از زندگی اشرافی خود دست بکشد.

آن زمان روزنامه انگلیسی فاینشال تایمز نوشت: «دلفین های چینی، سگ های پودل فرانسوی و خاویار و مشروبات الکلی فرانسوی در صدر لیست علاقه مندی های رهبر کره شمالی قرار دارند.»

با وجود آن که مردم کره شمالی از کمبود شدید مواد غذایی رنج می بردند، مقامات بلندپایه ای که از این کشور فرار کرده بودند، رهبر را فردی ولخرج توصیف می کردند. گفت شده سالانه تا دویست هزار دلار را تنها برای تغذیه و مراقبت از حیوانات خانگی خود صرف می کرد. آنها زندگی کیم جونگ ایل را لوکس و پر هزینه توصیف می کردند. تنها در یک مورد ده ها رأس اسب را از روسیه وارد کرد و در حالی که مردم از گرسنگی می مردند، هزینه بسیاری را صرف این حیوانات می کرد.

پدرش از او می ترسید

در رژیم های دیکتاتوری همیشه بحث جانشینی با بحران روبرو است. کره شمالی هم از این بحران در امان نبود. کیم جونگ ایل از جوانی به عنوان جانشین پدرش مطرح بود اما در کتابی که به تازگی منتشر شده، پدرش در سال های آخر پیش از مرگش مخالف رهبری موروثی در کشور بوده است. جونگ ییل، رئیس سابق سرویس اطلاعاتی ملی کره جنوبی در کتابی که به زندگی شوهرعمه رهبر فعلی کره شمالی که مدتی پیش اعدام شد می پردازد، نوشته: «کیم ایل سونگ، بنیانگذار کره شمالی از شورش جانشین خود کیم جونگ ایل می ترسید و سونگ به تمام نزدیکانش یک تپانچه مخصوص نقره داده بود تا اگر پسرش برای تغییر سیستم کنونی پیونگ یانگ تلاش کرد، او را بکشند.

چرا که کیم ایل سونگ با توجه به تجربه ای که از اتحاد جماهیر شوروی گرفته بود، می دانست اگر روند اصلاحات یا مداخله در سیستم ناکارآمد آغاز شود، چه اتفاقی می افتد. کل سیستم به صورت اجتناب ناپذیری سقوط می کرد. او نمی توانست چنین چیزی را تحمل کند.»

کیم جونگ ایل هم در خصوص جانشینش با تردید روبرو بود. ابتدا او پسر بزرگش «کیم جونگ نام» را برای جانشینی تربیت کرده بود اما هنگامی که جونگ نام تلاش کرد با گذرنامه قلابی وارد ژاپن شود تا به دیزنی لند این کشور برود، از چشم پدر افتاد. کیم جونگ نام همان فردی است که چند هفته پیش در مالزی توسط ماموران امنیتی حکومت برادرش در مالزی مسموم و کشته شد. «کیم جونگ چول» برادر تنی رهبر فعلی و پسر وسطی جونگ ایل بود که او نیز به دلیل رفتارهایی که زنانه خوانده شده؛ مناسب رهبری تشخیص داده نشد و پسر کوچکش «کیم جونگ اون» را به عنوان جانشین خود انتخاب کرد.

کیم جونگ ایل که در سال ۲۰۰۸ سکته مغزی کرده بود در سه سال آخر زندگی اش تصمیم گرفت زمینه را برای جانشینی فرزند کوچکش فراهم کند و در نهایت کیم جونگ ایل در روز هفدهم دسامبر ۲۰۱۱ در حین سفری با قطار درگذشت. منابع حکومتی خبر مرگ او را دو روز دیرتر منتشر کردند و اعلام کردند دلیل مرگ او «کار جسمانی و ذهنی بسیار در راه رهبری در میدان ها» بوده است. به این ترتیب او در هفتاد سالگی درگذشت.

در کشورش چند ماه عزای عمومی اعلام شد و مجسمه او در کنار پدرش برپا شد تا مردم کره شمالی شبانه روز در حال ستایشش باشند، بی آن که مشخص شود در نهان چه قضاوتی در خصوص او و دستاوردهایش دارند.