محمدرضا شهیدی فر: قوانین دست ما را می‌بندد
روزنامه آرمان:
مدتی از تعطیلی «پارک ملت» می‌گذرد. ما که شما را با برنامه‌های تلویزیونی می‌شناسیم فکر می‌کنیم شما الان بیکار هستید. درست است؟
خیر. از سالهای نوجوانی، همیشه کارهای متعددی می‌کرده‌ام که البته همگی‌شان به فرهنگ و سینما و رسانه مرتبط بوده‌اند.یکی از این کارها،اجرای کارهای رادیویی یا تلویزیونی بوده است. در بیش از یکسال گذشته هم کارهای متنوعی انجام داده‌ام. به‌عنوان تهیه کننده و کارگردان «پارک ملت» همچنان درگیر مسائل اداری آن هستم. ضمن اینکه جلسات گفت‌وگو و طراحی سری آینده پارک ملت هم انجام می‌شده. در سال گذشته مجموعه «منظومه حسن» که به زندگی و آثار حضرت علامه حسن‌زاده آملی می‌پردازد از شبکه چهار پخش شد. چندماهی مشغول داوری جشنواره رادیو بودم. چندی هم در جشنواره فیلم فجر سرگرم بودم.
الان بحث انتخابات داغ است. هیچ وقت علاقه داشته‌اید یک برنامه انتخاباتی جدی داشته باشید؟
سالهای گذشته و در اکثر دوره‌های انتخابات برنامه‌هایی با ایده‌ها و فضاهای متفاوت برای شبکه‌های مختلف ساختم. برنامه‌هایی که مستقلا به انتخابات می‌پرداختند یا مثل«پارک ملت» و «مردم ایران سلام» که بخشی از آنها معطوف به انتخابات بوده است.
منظورم خصوصا برنامه‌هایی است که به انتخابات و کاندیداهای ریاست جمهوری بپردازد...
اختصاصا در مورد ریاست جمهوری، یکسری قواعدی وجود دارد که طراحی آن چندان بر عهده برنامه‌سازان نیست. بلکه متاثر از قانون تبلیغات انتخاباتی است و در ستاد انتخابات صدا و سیما تصمیم‌گیری می‌شود و معمولا اشکال رسمی و تکرار شونده دارند و قواعد و مراقبتهای خاص خود را دارد.
مثلا چه قواعدی؟
اینکه هیچ تفاوتی بین گفت‌وگوی این کاندیدا و کاندیدای دیگر نباشد، شکل دکور، زمان‌بندی، شیوههای گفت‌وگو... وقتی این ملاحظات پیش می‌آید که وقتی تو با یک کاندیدا حرف زدی و یک بله یا خیر زیادتر یا کمتر، ممکن است تفاوت ایجاد کند و دست آدم را خیلی می‌بندد.
دست شما یا مدیران را؟
دست همه را می‌بندد. فرقی نمی‌کند. بالاخره ما محصولمان، برنامه‌مان است.
خود کاندیداها علاقه‌ای به برگزاری برنامه‌های متفاوت دارند؟
حداقل در تجربیاتی که از سالهای قبل دارم، به نظرم این اشتیاق وجود دارد. اتفاقا اگر تلویزیون از این فضای محدودی که در قانون پیش‌بینی شده است، بتواند پا را فراتر بگذارد، جلوی خیلی از تخلفات انتخاباتی بیرونی را هم می‌گیرد. یعنی به نظر من سازمان نباید فقط محدود به همان تبلیغات دو سه هفته‌ای باشد. جریان انتخابات ریاست جمهوری از هفت، هشت ماه پیش شروع شده است. خوب باید شرایطی پیش‌بینی می‌شد که تلویزیون هم حالا نه از هفت، هشت ماه پیش ولی از یک زمان معقولی وارد ماجرا بشود.
ولی تلویزیون هم شروع کرده...
به شکل محدود و بسیار آرام، بله. مهم‌تر از همه، کاندیداها و جریانهای سیاسی هستند که محدودیتهای قانونی، برایشان وجود دارد که به دقت رعایت می‌شود. شاید در دوره‌های بعد بهتر باشد زمان ثبت‌نام و تایید صلاحیت کاندیداها تغییر کند تا زمان مورد نیاز و مطلوب در اختیار همه باشد. چون تعداد کاندیداها مشخص نیست، دست سازمان هم در طراحی شیوههای مختلف برنامه‌سازی بسته است. مثلا اگر تعداد کاندیداها بیشتر از شش یا هشت نفر باشد امکان برگزاری مناظره وجود ندارد. سپس باید به سراغ شیوههای دیگر رفت. چنین وضعیتی امکان تدبیر و طراحی را به حداقل می‌رساند.
ما چیزی از مناظره‌های انتخاباتی ساخته‌ایم و می‌گوییم خیلی جذاب است ولی دوره‌های پیش اگر خیلی جذاب شد، به خاطر حضور آقای احمدی‌نژاد بود...
البته مناظره در هر صورتی جذاب است، به‌خصوص اگر در موضوعات روز و به ویژه اگر درباره ریاست جمهوری باشد که به شدت به همه اجزاء زندگی مردم وابسته است. حالا اگر در این میان افراد خاص‌تری باشند، جذابیت مناظره بیشتر می‌شود.اما مشکل اینجاست که برای رعایت عدالت بین کاندیداها، قوانین و آیین‌نامه‌هایی پیش‌بینی می‌شود که برای طراحی موثر‌تر برنامه‌ها و گفتوگوها، محدودیت زیادی ایجاد می‌کند. همه سوالها شبیه هم می‌شود، آن هم با هماهنگی قبلی و با کمترین انعطافی برای همه کاندیداها. تلویزیون فرصتی طلایی است و بعضی که ضعیف‌ترند، نگرانند با قرار گرفتن در یک گفت‌وگوی داغ انتخاباتی، اقبال خود را از دست بدهند.
این قوانین هر سال در شکلی جدید ارائه می‌شود یا یک قانون کلی است؟
متناسب با قانون انتخابات و با هماهنگی شورای نگهبان و وزارت کشور و دیگر دستگاه‌های مرتبط، در هر دوره قواعدی وضع می‌شود.
این کار به این شکل شدنی است؟
شدنی هست، کما اینکه تا به حال شده، ولی آن هیجان و شور لازم و اثربخشی را از برنامه‌ها و مناظره‌ها می‌گیرد. به دلیل اینکه صدا و سیما نگران است که یک کاندیدا بگوید چرا با من به این شکل حرف زدید و با آن کاندیدا به شکل دیگر.
آیا کاندیداها حاضرند جلوی برخی مجریان مسلط بنشینند و یک گفت‌وگوی چالشی صورت بگیرد؟
بعضی بله و اکثرا نه. من این تجربه را داشته‌ام. نمی‌خواهم اسم ببرم. در دوره‌ای از انتخابات، موضوعات را به کاندیدای مورد نظر گفتم. او استقبال کرد ولی یک کاندیدای دیگر گفت من جواب نمی‌دهم، این سوال را در حد بله و خیر و سوالی دیگر را بدون اما و اگر پاسخ می‌دهم.
مناظره یک وجه برنامه انتخاباتی است. به نظر شما یک برنامه انتخاباتی خوب که به افزایش مشارکت کمک کند، چه ویژگی‌هایی دارد؟
اول اینکه قانون انتخابات ریاست جمهوری به‌خصوص در بخشهای مربوط به تبلیغات به بازنگری اساسی محتاج است. ما در این سالها کمترین استفاده را از تلویزیون کرده‌ایم و می‌دانیم که به همین دلیل صدماتی هم دیده‌ایم. هزینه‌هایی که صرف می‌شود و بیهوده است و زمان و انرژی که از گروههایی از مردم، صرف امور بیهوده یا مضر می‌شود و صدمات فرهنگی و اخلاقی که چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرند.استفاده از تلویزیون، می‌تواند موجب سلامت و مشارکت بیشتری باشد به شرط اینکه از سعه صدر هم برخوردار باشیم، تنگ نظر و عافیت‌طلب هم نباشیم.
طبعا باید همه گروههای سیاسی موجود در برنامه‌ها دیده بشوند و مهم‌تر از همه، دیدگاه‌های مردم، بدون ملاحظات غیر ضروری، منتشر شوند. بعضی‌ها هنوز فکر می‌کنند انتشار برخی دیدگاه‌ها، به نظام آسیب می‌رساند در حالیکه تنوع دیدگاه‌ها موجب بالندگی و رشد خواهد شد.گاهی تنگ نظری‌ها و تحلیل‌های غلط از انتشار همه حرفهای مردم در طول سالها، موجب رفتارهای انفجاری گروه‌ها و مردم در ایام انتخابات می‌شود. شیوه‌ای که بعد این سالها هنوز اصلاح نشد و هنوز دردسرآفرین است.کاش در قانون تبلیغات انتخاباتی، مجوزهایی چند برابر زمان عادی به تلویزیون و رادیو داده می‌شد. این مدت محدود دو، سه هفته‌ای باعث می‌شود که آنها از پس همه‌کارها برنیایند و نیز باعث تخلفات تبلیغاتی فراوان در میان نامزدها یا هوادارانشان می‌شود.
تفسیر قوانین و آیین‌نامه‌ها ما را کم خاصیت‌تر و محدود‌تر می‌کند
ما در سال ۹۰ قبل از زمان تبلیغات انتخاباتی مجلس، در برنامه پارک ملت مناظره‌هایی برگزار کردیم. مناظره بین کاندیداهای مطرح همه جریانهای سیاسی طی دو هفته برگزار شد. ابتدا شائبه‌هایی وجود داشت در مورد انطباق این امر با قانون. حتی خود من با دکتر کدخدایی و آقای صولت مرتضوی(شورای نگهبان، وزارت کشور) صحبت کردم و توافق کردیم که با رعایت عدالت این کار صورت بگیرد تا کمک بهتری به انتخابات شود. به نظر من مشکلاتی که در تفسیر این قوانین و آیین‌نامه‌ها ایجاد می‌شود، شرایطی را به‌وجود می‌آورد که ما کم خاصیت‌تر و محدود‌تر می‌شویم. واقعا کار تلویزیون به شکلی نیست که سانتیمتر بگذاری و بگویی که الزاما مجری ما باید عین به عین از همه یک جور سوال بپرسد برای اینکه رعایت حق کرده باشد. این نحوه تفسیر از رعایت حق و عدالت هم غلط است و هم جاری است. اگر چنین موانعی برداشته شود، کارهای زیادی می‌شود انجام داد.
شما خودتان پیشنهاد مشخصی دارید؟
با توجه به تعدد احتمالی کاندیداها در این دوره می‌شود به راه‌اندازی شبکه مستقل انتخاباتی ۲۴ساعته، فکر کرد. شبکه‌ای که هم از برنامه‌های تولید شده سایر شبکه‌ها استفاده کند و هم تولیدات اختصاصی خود را داشته باشد. قطعا بسیاری از گفتوگوها و مناظره‌ها به‌دلیل تعداد زیاد، امکان پخش در ساعات پربیننده را از دست می‌دهند. یک شبکه مستقل و امکان تکرار برنامه‌های مهم قطعا شور انتخاباتی مضاعفی فراهم می‌کند.این شبکه از همین حالا می‌تواند پخش خود را آغاز کند و تا زمان اعلام نتایج به فعالیت ادامه دهد.اما موضوع دیگری وجود دارد به جز افزایش مشارکت، ما دغدغه انتخاب صحیح هم داریم.
ولی چطور می‌شود بدون جانبداری، وارد مصادیق شد؟
قطعا صدا و سیما نباید از هیچ کاندیدایی حمایت کند. اما حتما باید شرایطی فراهم کند که تاثیر فریبها و دروغها به حداقل برسد. شرایطی برای محاسبه رئیس‌جمهور ایجاد شود تا هرکسی بی واهمه، هر چیزی نگوید و شاید مهم‌تر از همه دغدغه‌های اخلاقی، به دغدغه عموم مردم تبدیل شود. شرایط موجود نگرانی‌هایی ایجاد می‌کند. در میان بازیگران آشکار و پنهان صحنه‌های انتخابات، کسانی وجود دارند که از آنها سابقه رفتارهای غیر قانونی و هم غیر اخلاقی سراغ داریم. چنین پیش‌بینی، نباید فقط بر رفتار امنیتی یا انتظامی منجر شود. بلکه بیش از همه محتاج رفتار پیشگیرانه فرهنگی از طریق رسانه‌ای مثل تلویزیون است. چندان مطمئن نیستم، تلویزیون پیش‌بینی‌های لازم را انجام داده باشد. رفتارهایی که به اعتماد بیشتر مردم منجر شود نه کاهش اعتماد و روگردانی از مردم. تلویزیون مطلوب، هوشمند و پیشرو است.
به نظر شما، رئیس‌جمهور آینده، چه کسی خواهد بود؟
امیدوارم کسی باشد در شأن جمهوری اسلامی و مردم ایران.
بعضی فکر می‌کنند یک برنامه انتخاباتی خوب باید همراه با جنجال باشد ضمن اینکه مثالهای زیادی هم برای حرف خود دارند. مثلا مناظره‌های سال ۸۸ مخاطب را از فرط هیجان نیم‌خیز می‌کرد برای اینکه همه‌اش جنجال بود. این مطلب درست است یا اینکه می‌توان به شکلی جز جنجال‌آفرینی، مناظره را جذاب کرد؟
بله، قطعا می‌توان. ایجاد جنجال از طرف هر کس که انجام می‌شود کار بسیار غیراخلاقی است. با نیت ایجاد جنجال، هر کاری نادرست و غیر اخلاقی است. اما یک جایی ممکن است جنجالی روی بدهد و رسانه آن را منتشر کند. متأسفانه رسانه‌های ما به دلیل آنکه جنجال جذاب است، در شیوههای گفت‌وگوهای‌شان یا جنجال می‌آفرینند یا آن را پروبال می‌دهند و مثلا به دروغ می‌نویسند: گفت‌وگوی جنجالی! در صورتیکه هیچ جنجالی در آن گفت‌وگو نیست. جنجال، موجب گم شدن حقیقت می‌شود و ما را به امور سخیف و سطحی و غیراخلاقی عادت می‌دهد. حتما یکی از مسببین گسترش فضای غیر اخلاقی در سالهای اخیر، رسانهها هستند.در آموزه‌های دینی، در آیات و روایات فراوانی به ما توصیه شده، به همدیگر احترام بگذاریم، همدیگر را مسخره نکنیم، از آبروی همه مراقبت کنیم و از بیهودگی روی برگردانیم در حالیکه در آنچه ما به عنوان جنجال می‌شناسیم بسیاری از اصول اخلاقی زیر سوال می‌رود.
در رسانهها کسانی که برای جذابیت، از جنجال استفاده می‌کنند، بعید است شخصیت مهذب و سالمی داشته باشند. مضافا اینکه حتما کار با رسانه را بلد نیستند وگرنه برای جذابیت در رسانه، شیوههای اخلاقی و انسانی هم وجود دارد.اگر شیوههای گفت‌وگوی انتقادی یا مناظره را بلد باشیم، راحت‌‌تان کنم؛ اگر اینکاره باشیم، از مناظره ریاست جمهوری، می‌شود جذابترین برنامه تلویزیونی را ساخت.ضمن اینکه در دوره‌های گذشته، در مناظره سعی می‌شد گفت‌وگو به مسیر اخلاقی برگردانده شود. اگر مناظره‌ها به درستی طراحی شوند، زمان‌بندی و موضوعات مناسب داشته باشند حتما بسیار دیده می‌شوند و ان‌شاءا... در انتخاب مناسب‌ترین فرد هم مؤثر باشند. اگر قرار است مناظره ما به فضایی غیراخلاقی بینجامد یا کمک مؤثری در شناخت دقیق‌تر نکند، بهتر است انجام نشود.
به نظر شما مناظره‌ها باید مستقیم پخش شوند یا بهتر است ضبط شوند؟
بعد از اتفاقات سال ۸۸، برخی گفته‌اند بهتر است مناظره‌ها ضبط و بعد پخش شود. چنین شیوه‌ای قطعا غیرممکن و مساله برانگیزتر است. تنها راه برگزاری مناظره‌ها پخش مستقیم آن است. خجالت‌آور و حتی وحشتناک است اگر کاندیدایی داشته باشیم که از ترس رفتارهای غیراخلاقی او، جرأت نکنیم حرفهایش را زنده و مستقیم پخش کنیم.مطمئنا مناظره‌ها مستقیم پخش خواهند شد و با درایت همه، از جمله همکاران ما در صداوسیما، انتخابات جذاب و خوشایند و بی‌مشکلی خواهیم داشت.
مدتی از تعطیلی «پارک ملت» می‌گذرد. ما که شما را با برنامه‌های تلویزیونی می‌شناسیم فکر می‌کنیم شما الان بیکار هستید. درست است؟
خیر. از سالهای نوجوانی، همیشه کارهای متعددی می‌کرده‌ام که البته همگی‌شان به فرهنگ و سینما و رسانه مرتبط بوده‌اند.یکی از این کارها،اجرای کارهای رادیویی یا تلویزیونی بوده است. در بیش از یکسال گذشته هم کارهای متنوعی انجام داده‌ام. به‌عنوان تهیه کننده و کارگردان «پارک ملت» همچنان درگیر مسائل اداری آن هستم. ضمن اینکه جلسات گفت‌وگو و طراحی سری آینده پارک ملت هم انجام می‌شده. در سال گذشته مجموعه «منظومه حسن» که به زندگی و آثار حضرت علامه حسن‌زاده آملی می‌پردازد از شبکه چهار پخش شد. چندماهی مشغول داوری جشنواره رادیو بودم. چندی هم در جشنواره فیلم فجر سرگرم بودم.
سالهای گذشته و در اکثر دوره‌های انتخابات برنامه‌هایی با ایده‌ها و فضاهای متفاوت برای شبکه‌های مختلف ساختم. برنامه‌هایی که مستقلا به انتخابات می‌پرداختند یا مثل«پارک ملت» و «مردم ایران سلام» که بخشی از آنها معطوف به انتخابات بوده است.
منظورم خصوصا برنامه‌هایی است که به انتخابات و کاندیداهای ریاست جمهوری بپردازد...
اختصاصا در مورد ریاست جمهوری، یکسری قواعدی وجود دارد که طراحی آن چندان بر عهده برنامه‌سازان نیست. بلکه متاثر از قانون تبلیغات انتخاباتی است و در ستاد انتخابات صدا و سیما تصمیم‌گیری می‌شود و معمولا اشکال رسمی و تکرار شونده دارند و قواعد و مراقبتهای خاص خود را دارد.
مثلا چه قواعدی؟
اینکه هیچ تفاوتی بین گفت‌وگوی این کاندیدا و کاندیدای دیگر نباشد، شکل دکور، زمان‌بندی، شیوههای گفت‌وگو... وقتی این ملاحظات پیش می‌آید که وقتی تو با یک کاندیدا حرف زدی و یک بله یا خیر زیادتر یا کمتر، ممکن است تفاوت ایجاد کند و دست آدم را خیلی می‌بندد.
دست شما یا مدیران را؟
دست همه را می‌بندد. فرقی نمی‌کند. بالاخره ما محصولمان، برنامه‌مان است.
خود کاندیداها علاقه‌ای به برگزاری برنامه‌های متفاوت دارند؟
حداقل در تجربیاتی که از سالهای قبل دارم، به نظرم این اشتیاق وجود دارد. اتفاقا اگر تلویزیون از این فضای محدودی که در قانون پیش‌بینی شده است، بتواند پا را فراتر بگذارد، جلوی خیلی از تخلفات انتخاباتی بیرونی را هم می‌گیرد. یعنی به نظر من سازمان نباید فقط محدود به همان تبلیغات دو سه هفته‌ای باشد. جریان انتخابات ریاست جمهوری از هفت، هشت ماه پیش شروع شده است. خوب باید شرایطی پیش‌بینی می‌شد که تلویزیون هم حالا نه از هفت، هشت ماه پیش ولی از یک زمان معقولی وارد ماجرا بشود.
به شکل محدود و بسیار آرام، بله. مهم‌تر از همه، کاندیداها و جریانهای سیاسی هستند که محدودیتهای قانونی، برایشان وجود دارد که به دقت رعایت می‌شود. شاید در دوره‌های بعد بهتر باشد زمان ثبت‌نام و تایید صلاحیت کاندیداها تغییر کند تا زمان مورد نیاز و مطلوب در اختیار همه باشد. چون تعداد کاندیداها مشخص نیست، دست سازمان هم در طراحی شیوههای مختلف برنامه‌سازی بسته است. مثلا اگر تعداد کاندیداها بیشتر از شش یا هشت نفر باشد امکان برگزاری مناظره وجود ندارد. سپس باید به سراغ شیوههای دیگر رفت. چنین وضعیتی امکان تدبیر و طراحی را به حداقل می‌رساند.
ما چیزی از مناظره‌های انتخاباتی ساخته‌ایم و می‌گوییم خیلی جذاب است ولی دوره‌های پیش اگر خیلی جذاب شد، به خاطر حضور آقای احمدی‌نژاد بود...
البته مناظره در هر صورتی جذاب است، به‌خصوص اگر در موضوعات روز و به ویژه اگر درباره ریاست جمهوری باشد که به شدت به همه اجزاء زندگی مردم وابسته است. حالا اگر در این میان افراد خاص‌تری باشند، جذابیت مناظره بیشتر می‌شود.اما مشکل اینجاست که برای رعایت عدالت بین کاندیداها، قوانین و آیین‌نامه‌هایی پیش‌بینی می‌شود که برای طراحی موثر‌تر برنامه‌ها و گفتوگوها، محدودیت زیادی ایجاد می‌کند. همه سوالها شبیه هم می‌شود، آن هم با هماهنگی قبلی و با کمترین انعطافی برای همه کاندیداها. تلویزیون فرصتی طلایی است و بعضی که ضعیف‌ترند، نگرانند با قرار گرفتن در یک گفت‌وگوی داغ انتخاباتی، اقبال خود را از دست بدهند.
این قوانین هر سال در شکلی جدید ارائه می‌شود یا یک قانون کلی است؟
متناسب با قانون انتخابات و با هماهنگی شورای نگهبان و وزارت کشور و دیگر دستگاه‌های مرتبط، در هر دوره قواعدی وضع می‌شود.
این کار به این شکل شدنی است؟
شدنی هست، کما اینکه تا به حال شده، ولی آن هیجان و شور لازم و اثربخشی را از برنامه‌ها و مناظره‌ها می‌گیرد. به دلیل اینکه صدا و سیما نگران است که یک کاندیدا بگوید چرا با من به این شکل حرف زدید و با آن کاندیدا به شکل دیگر.
آیا کاندیداها حاضرند جلوی برخی مجریان مسلط بنشینند و یک گفت‌وگوی چالشی صورت بگیرد؟
بعضی بله و اکثرا نه. من این تجربه را داشته‌ام. نمی‌خواهم اسم ببرم. در دوره‌ای از انتخابات، موضوعات را به کاندیدای مورد نظر گفتم. او استقبال کرد ولی یک کاندیدای دیگر گفت من جواب نمی‌دهم، این سوال را در حد بله و خیر و سوالی دیگر را بدون اما و اگر پاسخ می‌دهم.
اول اینکه قانون انتخابات ریاست جمهوری به‌خصوص در بخشهای مربوط به تبلیغات به بازنگری اساسی محتاج است. ما در این سالها کمترین استفاده را از تلویزیون کرده‌ایم و می‌دانیم که به همین دلیل صدماتی هم دیده‌ایم. هزینه‌هایی که صرف می‌شود و بیهوده است و زمان و انرژی که از گروههایی از مردم، صرف امور بیهوده یا مضر می‌شود و صدمات فرهنگی و اخلاقی که چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرند.استفاده از تلویزیون، می‌تواند موجب سلامت و مشارکت بیشتری باشد به شرط اینکه از سعه صدر هم برخوردار باشیم، تنگ نظر و عافیت‌طلب هم نباشیم.
طبعا باید همه گروههای سیاسی موجود در برنامه‌ها دیده بشوند و مهم‌تر از همه، دیدگاه‌های مردم، بدون ملاحظات غیر ضروری، منتشر شوند. بعضی‌ها هنوز فکر می‌کنند انتشار برخی دیدگاه‌ها، به نظام آسیب می‌رساند در حالیکه تنوع دیدگاه‌ها موجب بالندگی و رشد خواهد شد.گاهی تنگ نظری‌ها و تحلیل‌های غلط از انتشار همه حرفهای مردم در طول سالها، موجب رفتارهای انفجاری گروه‌ها و مردم در ایام انتخابات می‌شود. شیوه‌ای که بعد این سالها هنوز اصلاح نشد و هنوز دردسرآفرین است.کاش در قانون تبلیغات انتخاباتی، مجوزهایی چند برابر زمان عادی به تلویزیون و رادیو داده می‌شد. این مدت محدود دو، سه هفته‌ای باعث می‌شود که آنها از پس همه‌کارها برنیایند و نیز باعث تخلفات تبلیغاتی فراوان در میان نامزدها یا هوادارانشان می‌شود.
تفسیر قوانین و آیین‌نامه‌ها ما را کم خاصیت‌تر و محدود‌تر می‌کند
ما در سال ۹۰ قبل از زمان تبلیغات انتخاباتی مجلس، در برنامه پارک ملت مناظره‌هایی برگزار کردیم. مناظره بین کاندیداهای مطرح همه جریانهای سیاسی طی دو هفته برگزار شد. ابتدا شائبه‌هایی وجود داشت در مورد انطباق این امر با قانون. حتی خود من با دکتر کدخدایی و آقای صولت مرتضوی(شورای نگهبان، وزارت کشور) صحبت کردم و توافق کردیم که با رعایت عدالت این کار صورت بگیرد تا کمک بهتری به انتخابات شود. به نظر من مشکلاتی که در تفسیر این قوانین و آیین‌نامه‌ها ایجاد می‌شود، شرایطی را به‌وجود می‌آورد که ما کم خاصیت‌تر و محدود‌تر می‌شویم. واقعا کار تلویزیون به شکلی نیست که سانتیمتر بگذاری و بگویی که الزاما مجری ما باید عین به عین از همه یک جور سوال بپرسد برای اینکه رعایت حق کرده باشد. این نحوه تفسیر از رعایت حق و عدالت هم غلط است و هم جاری است. اگر چنین موانعی برداشته شود، کارهای زیادی می‌شود انجام داد.
شما خودتان پیشنهاد مشخصی دارید؟
با توجه به تعدد احتمالی کاندیداها در این دوره می‌شود به راه‌اندازی شبکه مستقل انتخاباتی ۲۴ساعته، فکر کرد. شبکه‌ای که هم از برنامه‌های تولید شده سایر شبکه‌ها استفاده کند و هم تولیدات اختصاصی خود را داشته باشد. قطعا بسیاری از گفتوگوها و مناظره‌ها به‌دلیل تعداد زیاد، امکان پخش در ساعات پربیننده را از دست می‌دهند. یک شبکه مستقل و امکان تکرار برنامه‌های مهم قطعا شور انتخاباتی مضاعفی فراهم می‌کند.این شبکه از همین حالا می‌تواند پخش خود را آغاز کند و تا زمان اعلام نتایج به فعالیت ادامه دهد.اما موضوع دیگری وجود دارد به جز افزایش مشارکت، ما دغدغه انتخاب صحیح هم داریم.
قطعا صدا و سیما نباید از هیچ کاندیدایی حمایت کند. اما حتما باید شرایطی فراهم کند که تاثیر فریبها و دروغها به حداقل برسد. شرایطی برای محاسبه رئیس‌جمهور ایجاد شود تا هرکسی بی واهمه، هر چیزی نگوید و شاید مهم‌تر از همه دغدغه‌های اخلاقی، به دغدغه عموم مردم تبدیل شود. شرایط موجود نگرانی‌هایی ایجاد می‌کند. در میان بازیگران آشکار و پنهان صحنه‌های انتخابات، کسانی وجود دارند که از آنها سابقه رفتارهای غیر قانونی و هم غیر اخلاقی سراغ داریم. چنین پیش‌بینی، نباید فقط بر رفتار امنیتی یا انتظامی منجر شود. بلکه بیش از همه محتاج رفتار پیشگیرانه فرهنگی از طریق رسانه‌ای مثل تلویزیون است. چندان مطمئن نیستم، تلویزیون پیش‌بینی‌های لازم را انجام داده باشد. رفتارهایی که به اعتماد بیشتر مردم منجر شود نه کاهش اعتماد و روگردانی از مردم. تلویزیون مطلوب، هوشمند و پیشرو است.
به نظر شما، رئیس‌جمهور آینده، چه کسی خواهد بود؟
امیدوارم کسی باشد در شأن جمهوری اسلامی و مردم ایران.
بعضی فکر می‌کنند یک برنامه انتخاباتی خوب باید همراه با جنجال باشد ضمن اینکه مثالهای زیادی هم برای حرف خود دارند. مثلا مناظره‌های سال ۸۸ مخاطب را از فرط هیجان نیم‌خیز می‌کرد برای اینکه همه‌اش جنجال بود. این مطلب درست است یا اینکه می‌توان به شکلی جز جنجال‌آفرینی، مناظره را جذاب کرد؟
بله، قطعا می‌توان. ایجاد جنجال از طرف هر کس که انجام می‌شود کار بسیار غیراخلاقی است. با نیت ایجاد جنجال، هر کاری نادرست و غیر اخلاقی است. اما یک جایی ممکن است جنجالی روی بدهد و رسانه آن را منتشر کند. متأسفانه رسانه‌های ما به دلیل آنکه جنجال جذاب است، در شیوههای گفت‌وگوهای‌شان یا جنجال می‌آفرینند یا آن را پروبال می‌دهند و مثلا به دروغ می‌نویسند: گفت‌وگوی جنجالی! در صورتیکه هیچ جنجالی در آن گفت‌وگو نیست. جنجال، موجب گم شدن حقیقت می‌شود و ما را به امور سخیف و سطحی و غیراخلاقی عادت می‌دهد. حتما یکی از مسببین گسترش فضای غیر اخلاقی در سالهای اخیر، رسانهها هستند.در آموزه‌های دینی، در آیات و روایات فراوانی به ما توصیه شده، به همدیگر احترام بگذاریم، همدیگر را مسخره نکنیم، از آبروی همه مراقبت کنیم و از بیهودگی روی برگردانیم در حالیکه در آنچه ما به عنوان جنجال می‌شناسیم بسیاری از اصول اخلاقی زیر سوال می‌رود.
در رسانهها کسانی که برای جذابیت، از جنجال استفاده می‌کنند، بعید است شخصیت مهذب و سالمی داشته باشند. مضافا اینکه حتما کار با رسانه را بلد نیستند وگرنه برای جذابیت در رسانه، شیوههای اخلاقی و انسانی هم وجود دارد.اگر شیوههای گفت‌وگوی انتقادی یا مناظره را بلد باشیم، راحت‌‌تان کنم؛ اگر اینکاره باشیم، از مناظره ریاست جمهوری، می‌شود جذابترین برنامه تلویزیونی را ساخت.ضمن اینکه در دوره‌های گذشته، در مناظره سعی می‌شد گفت‌وگو به مسیر اخلاقی برگردانده شود. اگر مناظره‌ها به درستی طراحی شوند، زمان‌بندی و موضوعات مناسب داشته باشند حتما بسیار دیده می‌شوند و ان‌شاءا... در انتخاب مناسب‌ترین فرد هم مؤثر باشند. اگر قرار است مناظره ما به فضایی غیراخلاقی بینجامد یا کمک مؤثری در شناخت دقیق‌تر نکند، بهتر است انجام نشود.
به نظر شما مناظره‌ها باید مستقیم پخش شوند یا بهتر است ضبط شوند؟
بعد از اتفاقات سال ۸۸، برخی گفته‌اند بهتر است مناظره‌ها ضبط و بعد پخش شود. چنین شیوه‌ای قطعا غیرممکن و مساله برانگیزتر است. تنها راه برگزاری مناظره‌ها پخش مستقیم آن است. خجالت‌آور و حتی وحشتناک است اگر کاندیدایی داشته باشیم که از ترس رفتارهای غیراخلاقی او، جرأت نکنیم حرفهایش را زنده و مستقیم پخش کنیم.مطمئنا مناظره‌ها مستقیم پخش خواهند شد و با درایت همه، از جمله همکاران ما در صداوسیما، انتخابات جذاب و خوشایند و بی‌مشکلی خواهیم داشت.
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
ارسال نظر