گفتگو با پرحاشیه ترین وزیر روحانی

سالنامه اعتماد - نرگس رسولی: اگر به او لقب پر حاشیه ترین وزیر کابینه را بدهیم گزافه نگفته ایم. کسی که به واسطه سابقه فعالیت هایش در دولت های مختلف، همواره بخش های مختلف را به نقد می گیرد و با واکنش های متفاوتی هم مواجه می شود. وزیری که تلاش دارد صحبت ها و انتقادات در داخل کابینه باقی بماند و رسانه ای نشود اما در طول سه سال و اندی گذشته در دولت یازدهم به خوبی توانسته است پای ثابت اختلافات و انتقادات تند علیه سایر بخش های دولتی باشد.

از انتقادات تندش به نظام بانکی گرفته تا زمانی که اعلام کرد روی ریل می ایستد و اجازه ورود قطار خارجی را نمی دهد گرفته تا دعواهای ادامه دار وی با اکبر ترکان در زمانی که وی مناطق آزاد را گلوگاه قاچاق خواند و ترکان به انتقاد از وی اعلام کرد ما تنها در صنعت آبگوشت متخصص هستیم و تیر خلاص را به وزارت صنعت زد.

البته ترکان زمانی که به صدا و سیما آمد هم باز هم این وزیر کابینه را مورد انتقاد قرار داد و تهدید کرد که نعمت زاده مواظب حرف زدنش باشد وگرنه از کوره در می روم و چیزهایی می گویم! بنده خجالت می کشم یکسری مسائل را درباره ایشان به زبان آورم.»

البته انتقادات و بحث هایی که پای ثابت شان به محمدرضا نعمت زاده وزیر صنعت، معدن و تجارت باز می گردد تنها به یک وزیر باز نمی گردد و طی این مدت وی با وزیر نفت، وزیر راه و شهرسازی و وزیر اقتصاد هم اختلاف نظرهایی داشته است. حتی در دهه ابتدای اسفند ماه سال ۹۵ هم باز نامه محرمانه نعمت زاده به اسحاق جهانگیری، معاون اول رییس جمهور که سامانه جامع گمرکی را برای چندمین بار حق وزارت صنعت خوانده بود نه وزارت اقتصاد، محلی برای شروع کشمکشی جدید در کابینه شد.

با همه این اوضاع و حاشیه ها اما محمد نعمت زاده وزیر کهنه کار کابینه حسن روحانی دوست ندارد اختلافات درون کابینه به بیرون درز کند و معتقد است که انتشار این اختلافات در رسانه ها، شیطنت رسانه ها و برخی افراد داخل کابینه است وگرنه نباید اجازه داد اختلافات به بیرون از مرزهای هیات دولت کشیده شود.

محمدرضا نعمت زاده متولد سال ۱۳۲۴ در تبریز است. مهندس و دولتمرد ایرانی از اعضای موسس حزب اعتدال و توسعه است. وی در سال ۱۹۶۸ کارشناسی خود در مهندسی محیط زیست را از دانشگاه ایالتی کالیفرنیا در سن لویی ابیپو دریافت کرده و سپس تحصیل مدیریت در دانشگاه کالیفرنیا برکلی را نیمه کاره رها کرد و به ایران برگشت.

وی پس از انقلاب ۱۰ ماه در سال ۱۳۵۸ وزیر کار و بین سال های ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۰ و سپس از ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۶ به ترتیب در دولت های محمد علی رجایی و اکبر هاشمی رفسنجانی وزیر صنایع ایران بوده است. نعمت زاده معاون وزارت نفت در امور پتروشیمی در دولت اول و دوم سید محمد خاتمی بود.

وی سمت هایی چون معاونت سازمان صنایع دفاع، رییس هیات مدیره و مدیرعاملی توانیر را نیز بر عهده داشته است. وی معاونت وزارت نفت در امور پخش و پالایش و مدیرعاملی شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران را در کابینه اول احمدی نژاد به عهده داشت و مسئول اجرای برنامه سهمیه بندی بنزین در ایران در تابستان ۱۳۸۶ بود.

البته نعمت زاده پس از مصاحبه با روزنامه اعتماد و انتقاد از عملکرد احمدی نژاد و متفاوت دانستن وی با رجایی بلافاصله از سمت مشاور ارشد وزیر نفت برکنار شد تا در نهایت در دولت یازدهم به وزارت صنعت، معدن و تجارت برود و سکاندار میراثی شود که بسیار پر چالش و حاشیه بود. وی که به یکی از بداخلاق ترین وزرای کابینه مشهور است، در فرصت کوتاه نیم ساعتی که برای گفتگو با ما اختصاص می دهد، برعکس همیشه با گشاده رویی و خنده ای خاص میزبان مان می شود و از خاطره ها و سختی هایی که در سه سال و اندی گذشته کشیده است، می گوید.

آقای وزیر، شما میراث دار وزارتخانه پر چالشی هستید که در سال های پیش از حضورتان به دلایل متعدد بخش های این وزارتخانه با کاستی ها و مشکلات زیادی مواجه بود. کمی از حال و هوای روزها و ماه های نخستی بگویید که این وزارتخانه عریض و طویل را تحویل گرفتید. اصلا از عملکرد سه سال و اندی تان راضی هستید؟

- الحمدلله من از عملکرد مجموعه فعالان اقتصادی، مهندسین، کارگران و مدیران بخش های مختلف صنعتی، معدنی و بازرگانی که در صحنه حضور دارند و نیاز کشور را تامین می کنند راضی هستم. در این مدت این افراد بودند که با فعالیت های شان کمک کردند تا اشتغال ایجاد شود و درآمد کشور افزایش یابد.

بنده زمانی وزارت صنعت و معدن را از دولت دهم تحویل گرفتم که چند صباحی بیشتر از زمان ادغام وزارتخانه صنایع و معادن و بازرگانی نگذشته بود و حتی هنوز همکاران در این وزارتخانه با احکام قبلی مشغول به فعالیت بودند. یعنی هنوز بعد از گذشت نزدیک به یک سال، ساختار سازمانی وزارتخانه به طور کامل تغییر نکرده و با شرایط ادغام مطابقت نداشت. این امر حتی در اختلاف حقوق بین همکاران دو وزارتخانه قبل با وزارتخانه جدید وجود داشت و این مسئله ای بود که سعی کردیم در همان ماه های ابتدایی حل و فصل کنیم.

البته آمارهای منفی صنعتی و معدنی هم بودند.

- بله. در بیرون از فضای اصلی خود وزارتخانه آمار هم نشان از منفی بودن شاخص های صنعتی می داد. در عین حال رشد منفی ۱۰ درصدی اقتصاد، رشد منفی ۳۰ درصدی سرمایه گذاری، مباحث ارزش افزوده و ... را نیز داشتیم که همه حکایت از شرایطی می داد که سخت و در عین حال زمان بر بود. در حقیقت در دولت قبل نه تنها سرمایه گذاری در بخش صنعتی نشده بود که استهلاک سرمایه گذاری هم کمتر از صفر بود و این یعنی خسران منابع.

در مورد بخش بازرگانی هم از همان نخستین روزهایی که به وزارتخانه آمدم با مشکل انبارهای خالی مواجه بودیم. به این جهت در همان روزهای ابتدایی با دکتر جهانگیری معاون اول رییس جمهور در دفترشان جلسه ای داشتیم با حضور وزیر و رییس کل بانک مرکزی دولت قبل تا با دریافت اطلاعات کامل از سوی آنها به جمع بندی کاملی برسیم و راهکاری برای پر کردن انبارهای خالی بیابیم.

در حقیقت خالی بودن انبارها مسئله مهمی بود و روزی نبود که در مورد انبارهای خالی و ارز مورد نیاز برای تهیه کالاهای مورد نیاز این بخش جلسه ای را برگزار نکنیم. در آن زمان حتی مجبور بودیم چندین میلیون تن گندم وارد کشور کنیم که خدا را شکر امروز در این زمینه خودکفا شده ایم. واقعا در شرایط بدی وزارتخانه را تحویل گرفته بودیم و حتی کار به جایی رسید که بازرگانان را تشویق می کردیم کالا را وارد کشور کنند و بعد از بانک مرکزی تقاضای ال سی کنند.

همان بحثی که با ورود نمایندگان مجلس همراه بود؟

- بله (با خنده). در آن زمان ما از بازرگانان می خواستیم که به کمک ما بیایند تا بتوانیم انبارهای خالی را پر کنیم اما نمایندگان حرف من را بد برداشت کرده و حتی اعلام کردند که نعمت زاده دنبال ایجاد رانت است و برای عده ای رانت درست کرده است. بارها گفتم این موضوع صحت ندارد و دقیقا عکس تصور نمایندگان مجلس، مورد نظر ما است اما برداشت ها متفاوت بود.

حرف من این بود که بازرگانان اقدام به واردات کنند و فاصله زمانی نزدیک به یک ماهی که برای بارگیری و تخلیه بار دارند را پشت سر بگذارند و بعد از این که انبارها پر شد از بانک مرکزی طلب ارز کنند و بانک مرکزی هم متعهد شد به تدریج به این بخش، ارز تخصیص دهد. اینها تنها بخشی از دردسرها و مشکلاتی است که در زمان تحویل گیری وزارت صنعت و معدن و تجارت داشتیم.

برای جذب سرمایه گذار چه کردید با توجه به این که رشد منفی ۳۰ درصدی هم داشتیم؟

- در آن زمان یکی از موضوعات مهمی که وجود داشت و کار را سخت می کرد این بود که روحیه چندانی برای مشارکت و سرمایه گذاری در بخش های مختلف صنعتی وجود نداشت و طرح های نیمه تمام زیادی معوق باقی مانده بود اما با گذر زمان و امیدی که در دل مردم و فعالان اقتصادی ایجاد شده بود سعی کردیم از این امید استفاده کرده و دنبال جذب سرمایه های داخلی و خارجی باشیم.

در دولت های قبل برنامه های راهبردی صنعت تهیه شده بود اما همه در کتاب ها باقی مانده بودند. به این جهت دوباره شروع به بازنگری در این برنامه راهبردی کردیم و با برگزاری ۱۰ الی ۳۰ جلسه با کارشناسان مربوطه برنامه راهبردی جدیدی برای افق ۱۰ سال آینده تهیه، تنظیم و چاپ کردیم. البته بعد از برجام همین برنامه راهبردی را با توجه به اطلاعات جدیدی که به دست آوردیم، ویرایش کرده و به زودی منتشر خواهیم کرد.

و نتیجه این اقدامات چه بود؟ آقای وزیر هنوز هم حال مجموعه وزارت صنعت، معدن و تجارت خوب نیست.

- نتیجه همه این اقدامات موجب شد تا درسال ۹۳ رشد خوبی را در بخش صنعتی داشته باشیم و رشد صنعت به ۵۶ درصد برسد. این رشد در سال ۹۴ کمی بالاتر از صفر شد. شاید به یک درصد رسید که دلایل آن هم توسط دوستان و همکاران کارشناس بارها ذکر شده است که یکی از آنها بلاتکلیفی کشور در بحث مذاکرات هسته ای بود.

در آن زمان برخی از فعالان و سرمایه گذاران با تصور این که مذاکرات تیم هسته ای زودتر از آنچه روی داده به جمع بندی خواهد رسید، برای ورود به ایران و سرمایه گذاری در بخش های مختلف تعلل می کردند و در حقیقت منتظر بودند تا شرایط پسابرجام را نگریسته و به جمع بندی حضور در ایران برسند که این امر تاثیر زیادی بر روند سرمایه گذاری و فعالیت های صنعتی داشت و موجب شد تا رشدهای محقق شده در سال ۹۴، رشدهای اندکی باشد.

خوشبختانه بعد از توافق، مردم با امیدواری بیشتری فعالیت های اقتصادی کوچک و بزرگ خود را آغاز کردند و نتیجه آن هم مثبت شدن رشدهای اقتصادی شد که توسط مراکز معتبر آماری اعلام شده است.

طبق آمار بانک مرکزی و مرکز آمار در ۶ ماهه سال جاری در بخش صنعت ۳.۷ درصد رشد مثبت داشته ایم و در معدن نیز رشدهای خوبی محقق شده است که به نظر ما کمی اشتباه در آمار اعلامی وجود دارد و انتظار داریم که این مراکز با بررسی مجدد و با در اختیارگیری اطلاعاتی که از سوی وزارتخانه به این مراکز ارائه شده است رشد واقعی بخش معدن را اعلام کنند. ان شاءالله به زودی این مراکز با این اطلاعات جدید رشد واقعی معدن را اعلام کنند. قطعا با توجه به آمارهای شش ماهه دوم سال، آمار سال ۹۵ که در یکی دو ماه ابتدای سال ۹۶ اعلام خواهد شد قطعا رشدهای قابل توجهی را در بخش صنعت و معدن نشان خواهد داد.

پیش بین شما از رشد کلی بخش صنعت در سال ۹۵ چقدر است؟

- پیش بینی ما این است که قطعا رشدی نزدیک به ۵ درصد را در بخش صنعت و معدن خواهیم داشت. ببینید این یک واقعیت است که در بخش های مختلف در دولت یازدهم رشدهای خوبی داشتیم و توانسته ایم به برخی از اهداف و برنامه ها برسیم که قطعا در آینده تحول های خوبی را در بخش صنعتی و معدنی کشور ایجاد خواهد کرد. اتفاقا چندی پیش یکی از مدیران بانکی به دفترم آمده بود. زمانی که برخی از آمارهای تولیدی را با وی مرور می کردیم معترض بود که چرا این اطلاعات را به مردم ارائه نمی کنید؟

مثلا چه آماری؟

- مثلا در زمینه فولاد در سال ۹۳ زمانی که وزارت صنعت و معدن و تجارت را تحویل گرفتم، میزان ظرفیت تولید فولاد کشور تنها ۲۱ میلیون تن بود که این ظرفیت هم اکنون به ۳۱ میلیون تن افزایش یافته است یا ظرفیت کنستانتره ۲۸ میلیون تن بود که امروز به ۴۵ میلیون تن رسیده است. اینها بخشی از واقعیت های موجود بخش صنعتی ما است.

یا در بخش گندله، ظرفیت تولید گندله در سال ۹۳ تنها ۲۱.۵ میلیون تن بوده است که هم اکنون به ۳۲ میلیون تن رسیده است. البته این آمار با افتتاح چند واحد گندله که در اسفند ماه سال ۹۵ افتتاح شد به بیش از این میزان افزایش خواهد یافت. در تولید آهن اسفنجی در سال ۹۲ تنها ۱۸ میلیون تن افزایش داشتیم که هم اکنون به ۲۸ میلیون تن رسیده است.

اینها پروژه هایی است که ما برای آنها طرح ها و برنامه های توسعه ای داشتیم ولی در بخش لاستیک خودرو هیچ طرح جدیدی را آغاز نکردیم اما ظرفیت تولید لاستیک کشور در سال ۹۲، ۳۱۸ هزار تن بود که این میزان به ۳۵۲ میلیون تن رسیده است و هنوز چند طرح جدیدی که در دست احداث است به بهره برداری نرسیده و بعد از افتتاح آنها قطعا این میزان ظرفیت رشد قابل توجهی خواهند داشت.

در همین حال در سال جاری تنها ۵ هزار واحد صنعتی کوچک و متوسط و بزرگ راه اندازی و تکمیل شده اند و در سال ۹۴ هم ۴ هزار واحد صنعتی کوچک، بزرگ و متوسط راه اندازی و تکمیل شدند که تاثیر قابل توجهی در اشتغال زایی داشتند. این آمار نشان دهنده این است که مردم امیدوارتر شده اند و به صحنه آمده اند. اثر دیگری که از بازگشت امید در دل مردم حکایت دارد، اشتیاق کارخانه داران و فعالان صنعتی و معدنی برای توسعه واحدهای خود است. این نشان می دهد که این واحدها مشتری داخلی و خارجی دارند و به همین جهت سعی دارند واحدهای خود را توسعه دهند.

این در حالی است که هنوز خیلی از بانک های خارجی روابط عادی بانکی خود را با ایران از سر نگرفته اند. هنوز در بحث فاینانس مشکلات جدی وجود دارد و هنوز بحث فاینانس های خارجی به طور کامل حل نشده است. تنها با برخی کشورها و بانک ها بحث عادی شدن روابط بانکی و فاینانس حل شده و با برخی دیگر همچنان درگیر مشکلات هستیم.

در حقیقت کمبود نقدینگی را هم باید به همه مشکلات اضافه کرد.

- دقیقا. هنوز هم کمبود نقدینگی یکی از مشکلات جدی است. متاسفانه هنوز نرخ تسهیلات بالاست. با این حال واحدها به دنبال توسعه هستند و سعی دارند با تکمیل پروژه های توسعه ای شان سهم بیشتری از اقتصاد صنعتی نصیب خود کنند. در کنار این واحدهای توسعه ای وجود واحدهای جدید که در حال تکمیل و راه اندازی هستند، امیدواری به آینده روشن را تقویت می کند.

آقای وزیر در دولت نهم و دهم؛ رشد مثبت بخش صنعتی معدنی کشور مرهون و مدیون رشد مثبت بخش معدن بود اما در دولت دوازدهم از بخش معدن با آمارهای جدیدی مواجه می شویم که امید به تکیه به بخش معدن را می کاهد؛ چرا؟

- این یک واقعیت تلخ است که متاسفانه در کشور ما سهم معدن در تولید ناخالص داخلی GDP تنها ۱.۴ درصد است و اگر این بخش رشدهای قابل توجهی هم داشته باشد اما به جهت سهم اندکش در تولید ناخالص داخلی، این رشد به چشم نمی آید. البته در مجموعه وزارت صنعت، معدن و تجارت به دنبال این هستیم که این سهم اندک را ارتقا دهیم.

تکمیل چرخه تولید یک معدن از اکتشاف، سرمایه گذاری، بهره برداری، تکمیل صنایع تکمیلی و بالادستی سه الی چهار سال زمان می برد و این زمان بر بودن موجب می شود تا فعالیت های معدنی در پروسه ای طولانی در اقتصاد تاثیر خود را نشان دهند. در دولت یازدهم پروژه های معدنی زیادی در حال اجراست که هنوز به بهره برداری نرسیده و نمی توان آنها را در رشدهای صنعتی و معدنی کشور لحاظ کرد.

برای مثال در بخش اکتشاف کاری که در دولت یازدهم انجام شده معادل کل اکتشاف هایی است که در تاریخ کشور انجام شده است و حتی بیشتر اما چون فعالیت های معدنی در اشل خود و سهمش در تولید ناخالص داخلی GDPدیده می شود آنچنان مورد توجه قرار نمی گیرد.

آقای وزیر از همه موضوعات صحبت کردید ولی نگفتید زمانی که وزارتخانه را تحویل گرفتید بیشترین مشکل در کدام بخش بود؟

- بیشتر در بخش بازرگانی و تامین کالاهای اساسی مشکلات زیادی را درهمان ماه های ابتدای تحویل گیری وزارتخانه داشتیم. البته یکی از مشکلات جدی دیگر هم کمبود شدید مواد اولیه کارخانجات بود که موجب شده بود تولید در برخی کارخانه ها متوقف شود.

هم اکنون برخی رسانه ها از واحدهای تعطیل شده می نویسند در حالی که طبق آخرین آماری که بنده در اختیار دارم تنها شاید در برخی استان ها ۳۰ الی ۴۰ درصد واحدهای متوقف شضده ارث رسیده از دولت قبل باقی مانده اند که تعطیلی آنها هم نه برای این روزها و سال ها که سابقه تعطیلی آنها به بیش از ۸ سال باز می گردد و حالا در حال راه اندازی هستند. طبق آمار موجود از ۲۲ هزار واحد کشاورزی و صنعتی تسهیلات مربوط به صنایع کوچک، بزرگ و متوسط را دریافت کرده اند. در همین حال از ۲۲۰۰ واحد بازرسی شده تا نیمه اسفند ماه ۶۵۵ واحد حدود ۵ هزار نفر اشتغال زایی کرده اند که این امر به معنی رونق تولید در واحدهای صنعتی کوچک و متوسط و بزرگ دارد و این واحدها توانسته اند به چرخ تولید بازگردند.

در همین حال آمارها نشان می دهد که در ۵۶۰ واحد افزایش تولید داشته ایم که این نشان دهنده اثرات توجه به این واحدها و به ثمر رسیدن برنامه های حمایتی دارد. در واحدهایی که ذکر شد هستند واحدهایی که حتی به صورت کامل تعطیل بودند و در حال حاضر با حمایت های انجام شده در حال تولید و بازگشت به بازار تولید هستند.

بالاخره واحدهای تولیدی - صنعتی هم مثل آدم ها هستند. یک روزی به دنیا می آیند، بزرگ می شوند، مریض شده و در نهایت می میرند و تعداد دیگری از واحدها جایگزین آنها می شوند. برای مثال طبق آمار موجود در سال گذشته ۱.۵ میلیون نوزاد به دنیا آمده اند و در عوض ۵۰۰ هزار نفر فوت کرده اند. این یعنی جمعیت یک میلیون نفر زیاد شده است. (با خنده) صنعت هم همین طور است. ممکن است ۱۰واحد متوقف شوند ولی از طرف دیگر ۲۰ واحد جدید تاسیس شود. آنچه مهم است اینکه این چرخه ادامه داشته باشد.

شما جزو محدود وزرای نظام جمهوری اسلامی هستید که مقام معظم رهبری از شما تقدیر کردند. در هفته دولت سال گذشته ایشان فرمودند که شما یک وزارتخانه عریض و طویلی را مدیریت می کنید که کار سختی است. این فرمایشات باعث شد برخی از مخالفت ایشان با موضوع ادغام صحبت کنند. در عین حال انتقاداتی هم به نوع مدیریت جنابعالی وارد بدانند. با این اوصاف فکر نمی کنید اگر ادغامی صورت نمی گرفت، با توجه به سابقه مدیریت مثبت جنابعالی، شما می توانستید موفق تر ظاهر شوید؟

- اولا من کوچک تر از این هستم که مقام معظم رهبری از من به عنوان فردی مطرح نام ببرند. مقام معظم رهبری همیشه به بنده لطف داشتند و من از زمان شورای انقلاب با ایشان آشنا هستم. اولین زیارت من با ایشان به سال ۵۶ باز می گردد آن هم زمانی که ایشان از تبعید آزاد شده بودند. در یک جلسه خصوصی خبر آزاد شدن ایشان به عنوان خبر خوش مطرح شد و قرار بود عده ای از دوستداران ایشان به ملاقات شان بروند. در آن زمان دوستی داشتم که به رحمت خدا رفته اند. ارادت زیادی به ایشان داشتند. زمانی که موضوع ملاقات با مقام معظم رهبری را مطرح کرد من گفتم اگر امکان پذیر هست من هم بیایم و ایشان هم قبول کرد و من هم در دوران جوانی نخستین دیدارم با ایشان را داشتم.

البته بعدا در دوران ریاست جمهوری ایشان من در صنایع نظامی در وزارت دفاع بودم که خدمت ایشان می رسیدیم. در هفته دولت هم همه وزرا گزارشی از عملکردشان ارائه می کردند که گزارش بنده به خاطر این که بخش های زیاد و مختلفی داشت، کمی طولانی شد و ایشان اظهار نظر کردند که بار ما سنگین است. بله بار سنگین است اما این واقعیت است که شما باید یک زمانی به فکر خودتان باشید و یک زمانی نباید خودتان را در نظر بگیرید و مهم به فکر اقتصاد و کشور بودن است. من اعتقاد دارم ادغام دو وزارتخانه صنایع و معادن و وزارت بازرگانی اقدامی بسیار خوب بوده است و حتی از این نوع ادغام ها باید در سال های آینده بیشتر هم روی دهد.

شما خبرنگار هستید، مطالعه و بررسی کنید کشورهای پیشرفته و صنعتی تنها ۱۱ الی ۱۴ وزیر دارند. یعنی هر چه کشوری پیشرفته تر است تعداد وزرا هم کمتراست. در حقیقت در این کشورها اغلب وزارتخانه ها در یکدیگر ادغام شده اند و بخش های مختلف قابل واگذاری به بخش خصوصی هم واگذار شده است و دولت تنها سیاستگذار است.

یک زمانی در کشور ما هم همین روال وجود داشت. زمانی وزارت اقتصاد در سال ۵۴-۵۳ متشکل شده بود از وزارتخانه های صنعت، اقتصاد، بازرگانی و هم معدن که آقای عالی خانی در آن زمان وزیر اقتصاد این مجموعه بود. در آن زمان بنده در بخش صنعتی مشغول بودم. بعدها بخش بازرگانی از وزارت اقتصاد وقت جدا شد و بعد از انقلاب هم بخش صنایع سنگین و بعدا معادن از این وزارتخانه جدا شد.

به نظر من در اقتصاد فعلی کشور لازم است دوباره این حرکت انجام شود و دوباره برخی وزارتخانه ها در یکدیگر ادغام شوند. البته بحث ادغام وزارت صنایع و بازرگانی و معادن هم به دولت مرحوم حجت الاسلام والمسلمین هاشمی باز می گردد. خوب به یاد دارم که با آقایان محلوجی و نژاد حسینیان به عنوان سه وزیر صنعتی به دیدار آقای هاشمی رفتیم و از ایشان خواستیم که این سه وزارتخانه را در یکدیگر ادغام کنند.

مرحوم هاشمی گفتند این ادغام بار سنگینی را ایجاد خواهد کرد. پس بهتراست به تدریج این ادغام صورت گیرد. بر این اساس در گام نخست صنایع سنگین و صنایع در یکدیگر ادغام شدند و چند سال بعد این وزارتخانه با وزارت معادن و فلزات ادغام و وزارت صنایع و معادن را تشکیل دادند و در نهایت چند سال پیش وزارت بازرگانی با وزارت صنایع و معادن ادغام و وزارتخانه فعلی را تشکیل دادند.

این یک واقعیت است که حتی در کشورهای کاملا صنعتی مثل آلمان که سومین اقتصاد صنعتی دنیا است، وزیر اقتصاد تمام حوزه های مرتبط به صنعت و بازرگانی و اقتصاد را در زیرمجموعه خود دارد و این وزیر چندین معاون دارد که در بخش های تخصصی زیرمجموعه وزارتخانه فعالیت می کنند. حال در کشور ما کافی است یک کارگر در یک کارخانه بخش خصوصی جابجا شود.

در جلسه ای در مجلس بنده مورد خطاب قرار می گیرم که چرا این کارگر در فلان کارخانه بخش خصوصی جابجا شده است؟ وقتی هم که بنده می گویم: «اصلا خبر ندارم یا می گویم این موضوع ربطی به من ندارد چرا که شرکت یا کارخانه خصوصی است و سهم ما هم در حد دخالت در چنین اموری نیست» مورد انتقاد قرار می گیرم.

به نظر من این کارها نشان از نبود شناخت و فرهنگ لازم است. ما در حقیقت مشکل فرهنگی داریم و باید در این مورد کار کنیم چرا که ساختار فعلی ما دولتی است یا برای مثال مردم معتقدند که خودروسازان دولتی هستند در صورتی که وزارت صنعت در یکی از خودروسازان ۱۴ درصد و در دیگری ۱۷ درصد سهم دارد و این کارخانه ها به طور کامل واگذار شده اند و مردم سهامداران این کارخانه ها هستند ولی همواره از قدیم ایران ناسیونال یا امروز، ایران خودرو را مردم دولتی می پندارند و از من می خواهند که دستورات اجرایی برای این شرکت صادر کنم در صورتی که من تنها یک نماینده در هیات مدیره این شرکت دارم و برش بیشتری از این ندارم.

شاید جالب باشد بدانید چندی پیش یک فردی از من خواست تا دستور بدهم یک مینی بوس از یکی از این شرکت های خودروساز به خیریه آموزشی بدهند. وقتی اعلام کردم که بنده چنین حقی ندارم و سهامداران باید راضی باشند از من گلایه می کردند که پس تو چه وزیری هستی که حتی نمی توانی یک مینی بوس برای امور خیریه بدهی؟

آقای وزیر یکی دیگر از موضوعات مطرح، اعتراضات شما به برخی وزرا و حتی بحث دعواهای بین وزیر اقتصاد و وزیر صنعت و یا بین شما و وزیر راه و ... است. چرا این موضوعات در خصوص جنابعالی مطرح می شود؟

- (با خنده) نه. خوشبختانه بنده با هیچ کس دعوا ندارم. بنده با همه رفیق و دوست هستم و با هیچ کس دشمنی ندارم و ان شاءالله کسی هم با بنده دشمنی نداشته باشد. بنده تحملم زیاد است اما طبیعت کار ما این است. بالاخره در اجرا برای فعالیت ها و برنامه ها اختلافات فکری به وجود می آید که اینها بیشتر در نحوه اجرا است که می توان با گفتمان این موضوعات را حل کرد.

این امر هم تقریبا هر روزه در حال روی دادن است و ما از صبح تا شب در حال رفع مشکلات و موانع موجود بر سر راه برنامه ها هستیم. در عین حال گاهی برخی مقررات به گونه ای است که تداخل بین فعالیت های دو وزارتخانه روی می دهد. برای مثال سال گذشته مجلس قانونی را تصویب کرد که کار کارشناسی زیادی روی آن انجام نشده بود و حتی در یک ماده قانونی سطرهای مختلف قانون با یکدیگر متفاوت است و بعضا همدیگر را نقض می کند.

آن وقت من نعمت زاده یا وزیر اقتصاد را مجبور می کنند که آن را اجرا کنیم. آن زمان هست که سطر سطر این برنامه و قانون را باید به یک گونه اجرا کرد تا سطرهای دیگر را نقض نکند. این تضادها در بیشتر لوایح و قوانین وجود دارد. برای مثال وزیر دادگستری در خصوص قانون مبارزه با قاچاق دو سال زحمت کشیدند تا آیین نامه را به گونه ای اجرا کنند که با قانون همخوانی داشته باشد. بعد این مسائل تصادفا توسط برخی افراد رسانه ای می شود و عده ای می گویند فلان وزیر با فلان وزیر دعوا کرد.

این در حالی است که هر یک از ما وزرا ممکن است یک نوع برداشتی از قانون و لوایح داشته باشیم. ما هیچ اختلافی با یکدیگر نداریم و خیلی هم با هم دوست هستیم به گونه ای که حتی متهم می شویم چرا چهار نفره یک نامه را امضا کرده و به رییس جمهور داده ایم (خنده) قطعا اختلافی نداشته ایم که با هم امضا کرده ایم دیگر. (خنده)

پس امضای نامه را قبول دارید و از آن دفاع می کنید؟

- بله، آن کار بسیار درست بود و شما رسانه ها شلوغش کردید. برای چه شلوغش کردید؟ چیزی نشده بود. ما معتقد بودیم که بورس مهم است و اگر به این بخش اقتصاد نرسیم متضرر خواهیم شد. این موضوع بارها عنوان شده بود اما نیازمند توجه بیشتری بود تا بورس نجات پیدا کند.

آقای وزیر با این اوصاف چرا پاسخ برخی از انتقادات افراد خاص را نمی دهید یا حتی در مورد نامه نگاری هایی که در خصوص تان می شود سکوت می کنید؟

- پاسخ دادن به برخی از این انتقادات به شرایط و موارد مختلف بستگی دارد. اتفاقا در برخی موارد بلافاصله عکس العمل نشان داده ام اما همه این واکنش ها بستگی به مخاطبی دارد که از من انتقاد کرده است، این که فرد منتقد در پس این انتقادش حسن نیت دارد یا نه؟

اگر فردی که انتقاد می کند فردی است که حسن نیت در پس انتقاداتش وجود دارد، می توان با وی جلسه ای گذاشت و دوستانه صحبت کرد یا از طریق ارسال نامه ای محرمانه به شخص منتقد و ارائه رونوشت آن به فرد بالادستی وی سعی کرده ایم انتقادی را بی پاسخ نگذاریم. دلیلی وجود ندارد که جنجال درست کنیم و با رسانه ای کردن پاسخ ها این شرایط را بی جهت ادامه دهیم. در حقیقت حالا فرد منتقد عجله یا اشتباه کرده و این مباحث را رسانه ای کرده است یا حتی فردی از رسانه به هر ترتیبی این انتقادات را رسانه ای کرده است، دلیلی ندارد من وزیر هم بخواهم همین روش را ادامه دهم.

این یک واقعیت است که جامعه ما نیاز به آرامش دارد. مردم خسته شده اند. ۸ سال جنگ، ۸ سال تحریم و بعد هم درگیر شدن با بگومگوهای سیاسی باعث شده مردم ماد خسته تر شوند. در عین حال ممکن است برخی از این انتقادات و اختلاف سلیقه ها به نحوه اجرای آیین نامه بازگردد و ممکن است فردی با دیدگاه سیاسی متفاوت به آیین نامه ها و برنامه ها نگاه ند و انتقاداتی هم داشته باشد و در نهایت این اختلاف سلیقه ها و برداشت ها در رسانه ها به اختلاف حسن با حسین و رییس جمهور با معاونش، معاونش با وزیر و ... تعبیر می شود.

بنابراین تا جایی که ممکن است بدون جنجال پاسخ میدهیم. گاهی هم یک رسانه معلوم الحال که همواره عادت به انتشار اخبار کذب دارد موضوعی را مطرح می کند. حالا فکر کنید من وزیر هر بار پاسخ این دروغ ها را بدهم آیا فکر می کنید این رسانه باز هم از این دست اخبار کذب منتشر نخواهد کرد.

البته زمانی که قبح گناه بشکند و افترا و دروغ راحت تر گفته می شود و به راحتی می گویند نعمت زاده این کار یا آن کار را کرد، در ذهن دارم. در ذهن دارم زمانی در اوایل انقلاب، یک روزنامه در بحبوحه شلوغی های ابتدای انقلاب و زمانی که بنده وزیر صنایع بودم مقاله ای را منتشر کرد مبنی بر اینکه محمد نعمت زاده غروب ها در هتل هیلتون با عده ای از سرمایه گذاران قهوه و چای می نوشد و نتیجه گرفته بود که من با این رفتار به دنبال ورود خارجی ها هستم و طرفدار خارجی ها هستم.

در آن زمان به سردبیر وقت آن روزنامه زنگ زدم و گفتم که بنده نه بعد انقلاب و نه قبل انقلاب پایم را در هتل هیلتون نگذاشته ام و این یک دروغ بیشتر نیست. من اصلا به این هتل نرفته ام ولی امروز وظیفه من است که با توجه به تعطیلی و وضعیت خراب کارخانه های تولیدی که منجر به بیکاری تعداد زیادی از جوان های کشور شده است با صاحبان کارخانه ها جلسه برگزار کنم تا با بازگشت به سر کارخانه های خود شرایط بازگشت جوان ها به سر کارشان را فراهم کنم. در آن زمان چپی ها تمام تلاش خود را می کردند که سرمایه گذاران خارجی به ایران بازنگردند و سرمایه گذاری نکنند.

بعدا معلوم شد که شخصی که مقاله مذکور را نوشته بود جزو منافقینی بود که بعد از تماس با سردبیر تحت نظر گرفته شده و از روزنامه اخراج شده بود و بعد از این ماجرا روابط بنده با سردبیر دوست داشتنی این روزنامه ادامه پیدا کرد و هم اکنون نیز رابطه بسیار خوبی با هم داریم.

این موضوع در مورد رسانه هایی که به عمد و آگاهانه می خواهند خلاف بگویند هم وجود دارد. در این شرایط من جواب بدهم یا ندهم باز هم این رسانه ها به دروغ پردازی خود ادامه می دهند و وقیح تر شده و حتی می نویسند من دیدم که فلانی دزدی کرده یا فلان کار را هم انجام داده است. دروغ گفتن راحت است. باید کمی هم صبرمان را زیاد کنیم. من به شما هم توصیه می کنم صبور باشید و آرام.

آقای وزیر در یکی دو ماه پایانی سال بارها از رفتن از فعالیت های دولتی صحبت کردید. چرا؟ قصد ندارید در مجموعه دولتی باقی بمانید؟

- من نگفتم که می خواهم بروم. در جریان همایش خودرو گفتم ان شاءالله این همایش ها استمرار داشته باشد حالا چه من باشم و چه نباشم که اگر وزیر هم نبودم حتما در این همایش شرکت خواهم کرد. این صحبت بنده را شما رسانه ها تعبیر به رفتن کردید. (با خنده) بالاخره آدم چند سال می خواهد کار کند. (با خنده) اما این صحبت ها دلیلی برای خداحافظی نیست. من یک بار بازنشست شده ام و دوباره احضار شدم. این تصمیمات با بزرگان است. به هر حال بنده از کار فرار نمی کنم.

افتخار من این است که بیشتر بتوانم کار کنم حالا این کار می تواند زمانی فکری و زمانی جسمی باشد. علاقه بسیار زیادی دارم که خاطره ها و تجربیاتم را بنویسم. حداقل کمی به این کار می رسم. توصیه هایی هم برای جوانان کشورم دارم. کار زیاداست و جوان ها باید به صحنه بیایند و یاد بگیرند و آزمایش بشوند. اگر نوبتی هم باشد دیگر کافی است. بنده تاکنون ۵ بار وزیر بوده ام. (خنده)