هنرمند مانند «اینیستا»، آقای آی کیو

هفته نامه شماره یک: کمتر از یک دقیقه پس از تعویض ایوان راکیتیچ در یکی از ناموزون ترین ال کلاسیکوهای تاریخ، آندرس اینیستا توانست با ورود به میدان، هارمونی از هم پاشیده بارسلونا را بار دیگر سر و شکل دهد. اولین نقش او به جریان در آوردن میان میدان، جمع کردن توپ های جلوی جرارد پیکه و تبادل پاس های دیدنی با لیونل مسی بود که در یک صحنه میزان پاس های رد و بدل شده با همکاری این دو بازیکن به ۳۱ پاس می رسید.

حرکت بعدی او ساختن شانس گلزنی برای نیماری بود که در این بازی بیش از اندازه بی سروصدا بود. آخرین کارش هم هدایت کردن پاهای مردی بود که مانند عقربه های ساعت کار می کند و دقت آنها می تواند از یک چشم بیشتر باشد. لیونل مسی آخرین مهره اینیستا در میدان بود. درست است که مادریدی ها توانستند از زمان های مرده بازی برای خود یک تساوی ارزشمند صید کنند اما با بازگشت اینیستا به عنوان هدایتگر تیم از مصدومیت، می توان به این امید داشت که هفته های آینده همبستگی بارسلونا بار دیگر به حالت همیشگی خود بازگردد.

بازیکنی که در سن ۳۲ سالگی استعداد تکنیکی و فیزیکی اش همچنان قابل تأمل است اما او چیزی دارد که فراتر از اینهاست و آن بهره هوشی اوست؛ قابلیتی که به وی کمک می کند تا فضای خالی، زمان مناسب برای شکستن خط دفاعی حریف و هجوم به سوی آن، ارسال پاس صحیح و انجام درست هر کاری را به خوبی بیابد. به همین دلیل جای تعجب ندارد که بدانیم روبرتو مارتینز، مربی بلژیکی به اینیستا لقب چشم سوم را داده است.

درک بهره هوشی فوتبال

بسیاری از ما پس از سال ها تماشا و بازی فوتبال می توانیم بالاترین میزان بهره هوشی فوتبالی را تشخیص دهیم و درک کنیم اما گروهی از دانشمندان اسکاندیناوی که بیشتر آنها را اعضای موسسه کارولینسکا در استکهلم سوئد - یکی از سرشناس ترین دانشگاه های پزشکی دنیا - تشکیل می دهند، اکنون به این باور رسیده اند که می توانند این توانایی را شناسایی کنند و اجزای تشکیل دهنده آن را جزء به جزء در آزمایشگاه توسط بازی های هوش بررسی کنند.

تحقیقات اولیه آنها بر اساس انجام آزمون قابلیت های ادراکی و شناختی روی ۵۷ بازیکن مرد و سن با سنین و سطح آموزش مشابه از میان بازیکنان سه سطح بالای لیگ فوتبال سوئد صورت گرفت. با این حال خواسته آنها مشخص و ساده بود. آنها می خواستند عملکرد اجرایی هر بازیکن را طبق قوانین لیمن و مهارت های شان را در حوزه هایی چون برطرف کردن مشکل، طرح ریزی، انجام همزمان چند کار، ادراک، انعطاف پذیری و قابلیت رویارویی با چیزهای جدید تعیین کنند.

برای مثال در طول یک آزمون بازیکنان مجموعه ای از الگوهای ژئومتریک غیر تکراری را برای بررسی تسلط طراحی خود کشیدند تا میزان خلاقیت آنها در شرایطی که تحت فشار قرار دارند، مشخص شود.

با انجام این آزمون ها، دانشمندان به دو یافته قابل اهمیت درباره بازیکنان حرفه ای فوتبال دست پیدا کردند. ابتدا اینکه بازیکنان ممتاز و نیمه ممتاز فوتبال، هر دو نسبت به انسان های معمولی به طور چشمگیری عملکرد اجرایی بهتری را از خود نشان دادند و در ادامه بازیکنان ممتاز مرد و زن نسبت به بازیکنان نیمه ممتاز وضعیت بهتری داشت و دوم اینکه عملکرد اجرایی این امکان را به وجود می آورد تا پیش بینی کنیم کدام بازیکنان در امر گلزنی و پاس دهی بهتر می توانند عمل کنند. این کار به مدت دو سال روی این بازیکنان صورت گرفت.

اینیستا و ژاوی بهترین بودند

شاید این آزمون ها نتواند شما را قانع کند و شما کمی به آنها شک کنید اما اگر همین دانشمندان به شما بگویند که اینیستا و ژاوی در این آزمون بهترین بودند، می توانید به آنها ایمان بیاورید. پروفسور پردراگ پتروویچ در مورد آزمون صورت گرفته روی این دو بازیکن می گوید: «هر دو بازیکن روز قبل از آزمون برای تیم شان بازی کرده بودند و تمرین داشتند و پیش از تست، کارهای مختلفی انجام داده بودند، بنابراین طبیعتا آنها در بهترین شرایط فیزیکی و جسمانی خود قرار نداشتند.

با این حال اینیستا در آزمون تسلط طراحی به میزان ۰.۱ درصد از سایر بازیکنان بهتر بود و در آزمونی که دانشمندان علوم اعصاب به آن بازداری می گویند، به طرز شگفت آوری امتیاز بسیار خوبی را به دست آورد. این آزمون به توانایی تغییر یکی از پاسخ های رفتاری آموخته شده، به روشی که انجام کامل یک وظیفه را آسان تر می سازد، ارتباط دارد. بی شک در این میان چیزهای مفیدی برای باشگاه ها وجود دارد.

یکی از آنها این است که باشگاه ها می توانند آزمون عملکرد اجرایی را روی بازیکنان جوان باشگاه خود انجام دهند تا از بهره هوشی آنها اطلاع پیدا کنند و از سوی دیگر این بازیکنان از میزان بهره هوشی خود که در آینده از آن منتفع خواهند شد، آگاه می شوند.

آزمون های اینچنینی ممکن است به عنوان بخشی از طیف گسترده تری از اطلاعات پزشکی مورد استفاده قرار گیرد و به باشگاه ها کمک می کند تا به توانایی ها و ضعف های ادراکی بازیکنان خود دست پیدا کنند. شاید آموزش عملکرد اجرایی بیرون زمین فوتبال با استفاده از از رایانه هایی که به آموزش کمک می کنند، بتواند در آینده بازیکنان بهتری را برای فوتبال بسازد.

هنرمند مانند اینیستا

یکی از شرکت های مشاور فوتبالی که با بسیاری از باشگاه های بزرگ همکاری دارد اعتقاد دارد که چنین تحقیقاتی می تواند به مثابه یک جهش کوانتومی باشد. بلیک ووستر به عنوان موسس این شرکت می گوید: «می توان بهره هوشی فوتبالی را با تجزیه و تحلیل فیلم بازی ها محاسبه کرد. مثلا موقعیتی را که یک بازیکن کناری این انتخاب ها را دارد که به جلو حرکت کند، به عقب برگردد یا شوت کند را تصور کنید. در این موقعیت می توانیم تاثیر تصمیم این بازیکن را روی احتمال گل شدن توپ ارزیابی کنیم که همین مسئله می تواند به صورت هوش بازی او تلقی شود.»

دانشمندان تا این مقطع از زمان با انجام آزمون عملکرد اجرایی روی بازیکنان میان ۱۲ تا ۱۹ سال توانسته اند موفقیت آنها را در فوتبال اندازه گیری کنند، اگرچه پروفسور مورتن کرنگلباخ، استاد دانشگاه آکسفورد از اینکه باشگاه ها علاقه ای به این موضوع نشان نمی دهند، شگفت زده است.

تعداد باشگاه های کمی تاکنون به طور جدی پیگیر این کار بوده اند. آنها پول شان را صرف استعدادیابی و استخدام بازیکنان می کنند اما اینجا یک ذهن طلایی بالقوه وجود دارد که به آن اهمیت نمی دهند.

شاید این اتفاق به دلیل این باشد که روش های مورد استفاده و آزمون های آزمایشگاهی برای شناسایی هوش فوتبالی کمی مرموز به نظر می رسد اما اینیستا در کتاب اخیر خود به نام هنرمند، داستان تونی بروینز، مرد دست راست یوهان کرایوف را که مفهوم توتال فوتبال را با استفاده از اشکال و تخته سفید آموزش می دهد، نقل می کند.

ناگهان یک بازیکن می پرسد فقط همین؟ و بروینز با آن اسپانیایی دست و پا شکسته خود می گوید بله، این همه چیز فوتبال است. فوتبال ساده است. شما زمین را به سه مثلث تقسیم می کنید و این کلیدی است که همیشه توپ را در اختیار دارید و بهترین موقعیت ها را خلق می کنید. اینیستا این کار را بهتر از هر بازیکن دیگری در دنیا انجام داد.