جلال مقامی؛ چهره و صدای نوستالژیک دهه ۶۰

مجله سروش - محیا رضایی: آن قدیم ترها بسیاری از عشق فیلم هایی که هنوز خانه هاش شان جعبه ای جادویی به نام تلویزیون نداشت و تفریح و جوانی شان به اقتضای تفریحات دهه ۴۰ و ۵۰ می گذشت؛ بازیگران ستاره جهان را با صدایی خاص در خاطر ثبت می کردند.

بازیگران سرشناسی همچون «رابرت ردفورد»، «داستین هافمن»، «عمر شریف» و «مایکل کین» شاید خودشان هم ندانند صدایی که در ایران به فیلم های شان معنا بخشید و ایرانی های بسیاری را با دیالوگ های ماندگارشان عاشق کرد از آن «جلال مقامی» بود. دوبلوری که هم جای بازیگران ایرانی و خارجی خوب حرف می زد هم در مقام مدیر دوبلاژ بلد بود کدام صدا را بر چهره کدام بازیگر قرار دهد. میراث ماندگار مقامی از پس سال ها تجربه ورزی در حوزه های مختلف صدا، اجرا، دوبله، بازی و تصویر حالا تبدیل به گنجینه ای برای رسانه ملی شده است. گنجینه ای که مرور آن حسی توأمان از نوستالژی و تکریم را بر می انگیزد.

جلال مقامی از پیشکسوتان عرصه دوبله و دارای نشان درجه یک هنری، متولد ۱۳۲۰ تهران است و اصالتا کاشانی است. سال ۱۳۳۶ به این نیت وارد کار دوبله شد که راه ورودش به سینما باز شود. نخستین جمله ای که دوبله کرد جای پیشخدمت یک هتل بود که می خواست در ازای خدمتی که به مشتری کرده از او انعام بگیرد و در نهایت به گفتن «قربان متشکرم. من وظیفه مو انجام دادم» در کل یک فیلم ۱۰۰ دقیقه ای ختم شد.

با اینکه در جوانی دوست داشت خواننده شود اما با وجود صدای گرمی که داشت هیچ وقت به عنوان خواننده شناخته نشد و روی صحنه هیچ سالنی برنامه اجرا نکرد چون تقدیر برای او محیطی جدا از خواندن و بازی کردن را رقم زده بود و مقامی به جای اینکه روی سن باشد بیشتر در استودیو های رادیویی و اتاق های تاریک دوبله دیده شد. حضورش در برنامه های رادیویی نیز دلگرمی همه گروه بود. جلال مقامی از اواخر دهه ۳۰ تا اوایل دهه ۹۰ هر روز شنوندگان بسیاری را به صدایش عادت داد.

دریچه ای به سوی شگفتی ها

جلال مقامی اما برای دهه شصتی ها خاطراتی فراتر از صدا و دوبله به یادگار گذاشته است. مقامی با اجرای برنامه تلویزیونی «دیدنی ها» از سال ۶۲ به مدت ۱۲ سال در روزهای جنگ و پس از آن، در قاب کوچک تلویزیون های سیاه و سفید و بعضا رنگی چهره متفاوتی از خود و رسانه ملی آن سال ها به نمایش گذاشت.

او یکشنبه ها با ظاهری موقر و آراسته و بیانی شیوا و آرام از قاب شبکه ۲ همراه مردم می شد تا در شب هایی که خانواده های ایرانی، عزیزی را برای دفاع از مرزهای وطن شان راهی جبهه های جنگ کرده بودند با نشان دادن تصاویری از طبیعت جذاب و اتفاقات جالبی که در ایران و جهان می گذشت به بینندگانش این نوید را بدهد که دنیای اطراف مان چیزهای متنوع تری هم برای تماشا دارد.

آن سال ها مثلا یک کودک ۷ ساله اول دبستان شاید درک درستی از «دیدنی ها» نداشت اما عادت کرده بود هر هفته در خانه اش مقامی را ببیند و آیتم هایی پخش شده نقل محافل خویشاوندانش باشد. در این ۱۲ سال کودکان و نوجوانان و والدین زیادی با کارهای بانمک بچه های خارجی خندیدند و از دوربین مخفی هایی که سوژه هایش گاهی خارج از باور ما بود شگفت زده شدند. عجایب زیر زمین و کهکشان ها که دیگر بماند!

مجری خوش پوش و خوش صدا

طبق یک قانون نانوشته دوبلورها نباید جلوی دوربین ظاهر می شدند تا صدای شان بکر بماند و بیننده تصوری از صدایی که روی کاراکتر های مختلف می شنود نداشته باشد. همین هم باعث شد مقامی ابتدا به ساکن دعوت غلامحسین میرزاده، تهیه کننده برنامه «دیدنی ها» را رد کند اما در همان جلسات اولیه که درباره محتوای این پروژه صحبت شد نظر مقامی تغییر کرد. نسبت به اجرا علاقه نشان داد و نخستین مجری خوش صدای برنامه های ترکیبی شد. نمونه اجرای او هم دیگر در هیچ یک از برنامه های تلویزیونی دیده نشد.

مردی با چهره ای آرام، موقر و مهربان که به رغم پخش آیتم های بعضا هیجان انگیز، در صورت و صدایش، هیجان و افت و خیزی وجود نداشت. پوششی رسمی که حتی تا اندازه ای با نوع پوشش مجریان آن سال ها و حتی این سال های برنامه های ترکیبی سیما تفاوت داشت. جالب اینکه مدتی بعد از پایان پخش آخرین قسمت از برنامه «دیدنی ها» تلویزیون با بخش کردن مجموعه دیگری با عنوان «آنچه شما خواسته اید» خواست هیجان را به مخاطبانی که دنبال کننده این ژانر بودند تزریق کند اما باز هم جای خالی «دیدنی ها» و مجری محبوب آن پر نشد.

اوج گیری در میدان دوبله

اواخر دهه ۶۰ زمانی که سریال ۱۵۶ قسمتی «هانیکو» به صورت هفتگی از شبکه ۲ پخش شد مقامی با دوبله نقش «گنزو» همسر «هانیکو»، مخاطبان بسیاری را مجذوب این کاراکتر کرد ولی بعد از آن صدایش در هیچ یک از سریال های خاطره ساز ژاپنی شنیده نشد. همان طور که در سال های اخیر قبل از بروز ناراحتی حنجره، با وجود رونق سریال های متعدد کره ای دیگر صدایش را روی فیلم های آسیای جنوب شرقی نشنیده ایم.

آن زمان غالب مجموعه های تلویزیونی ایرانی هم قبل از پخش دوبله می شد و جلال مقامی در «هزاردستان» و سایر آثار تلویزیونی مرحوم علی حاتمی و دیگر فیلم سازان صدا سازی می کرد که در این بین فرامرز قریبیان در زمره چهره هایی است که با صدای او شناخته می شد. البته علاوه بر قریبیان، مجید مظفری، عبدالرضا اکبری، جهانگیر الماسی، مهدی فخیم زاده، ابوالفضل پور عرب، ایرج راد، پرویز پور حسینی، چنگیز وثوقی، حبیب دهقان نسب، سعید راد، رضا فاضلی، گرشا رئوفی، محمد صالح علا، محمود پاک نیت، هادی اسلامی، جمشید مهرداد، اکبر سنگی و... از این همکاری بی بهره نبودند.

تلویزیون به مرور 2 تغییر خوشایند را به مخاطبانش هدیه داد که تقریبا در یک دوره گذار اتفاق افتاد گسترده رنگی شدن جعبه جادویی سیاه و سفید و صدابرداری همزمان سر صحنه مورد دوم برای مخاطبان جالب توجه و تعجب آور بود. زیرا می دیدند بازیگر مورد علاقه شان حالا با صدای خودش صحبت می کند و این مساله تا زمانی که به عادت تبدیل شود چیدمان ذهنی اش را به هم می ریخت ولی مقامی همچنان یکی از صداهای تاثیر گذار تلویزیونی به شمار می رفت.

نوستالژی ای که در «دیروز» متوقف نماند

بعدها با آغاز دهه 70 دوباره با صدایش همه را به دیدن سریال های خارجی دعوت کرد دوبله سرگرد «آروین برانت» در سریال «ارتش سری» و «آرتور هستینگز» در سریال «پوآرو» گوش نواز بود و وقتی در نخستین فصل از مجموعه «شرلوک هولمز» به جای دکتر «واتسون» صحبت می کرد و به نظر رسید برای پخش دومین فصل، بهترین کسی است که می تواند جای شخصیت اصلی یعنی کارآگاه شرلوک هولمز صدا سازی کرده و دوباره با مجموعه «پلیس امداد» مخاطبانش را به دیدن مجموعه های خارجی ترغیب کند. چند سال بعد از تاسیس شبکه 5 سیما که مخاطبانش مردم استان تهران بودند «هشدار برای کبری 11» با صدای او یکی از دوست داشتنی ترین سریال های تلویزیونی شد.

خاموشی و دلگرمی آقای دوبلور

اگرچه از سال 93 به دلیل ناراحتی حنجره دوبله را کنار گذاشت اما عوامل متعددی دست به دست هم داد تا از این مساله خیلی هم ناراحت نباشد و یکی از آن ها گسترده حضور جوانان در این عرصه است. برنامه عصر بخیر تهران رادیو پیام جزو آخرین فعالیت های او در رادیو به حساب می آید و آخرین بار هم برنامه در رادیو البرز داشت که متوجه ناراحتی حنجره شد.

اگرچه هنوز هم شنیدن صدای مقامی گوش نواز است اما به رسم تواضع ترجیح می دهد مردم او را با همان صدایی که در این 60 سال شنیده اند به یاد بیاورند. خیلی کم درباره دلیل ناراحتی صدایش صحبت می کند و تنها می دانیم صبحی که قرار بود برای اجرا به رادیو البرز برود در طول مسیر یک باره متوجه می شود که به راحتی قدرت تکلم ندارد و راننده ای که دنبالش آمده بود سریعا او را به بیمارستان منتقل می کند. طبق گفته پزشکان این سکته مغزی به قدری جدی بوده که اگر کمی دیرتر می رسید شاید برای همیشه قدرت تکلمش را از دست می داد به همین خاطر باید تحت مراقبت های مستمر قرار می گرفت.

تجربه های پراکنده و یک یادگار ماندگار

جلال مقامی علاوه بر دوبله مدتی هم به دنیای بازیگری روی آورد با فیلم های «من مادرم» به عنوان بازیگر شناخته شد و از جمله کارهای تلویزیونی اش می توان به مجموعه «هفت پیکر» اشاره کرد. البته این اثر از سریال هایی بود که ساخت آن از اواخر دهه 50 شروع شد و به رغم ضبط 7 قسمت، دیگر ادامه پیدا نکرد. هر قسمت از این سریال که در شهر کاشان جلوی دوربین می رفت یک عنوان داشت و در قسمتی با نام «خیر و شر» مرحوم مرتضی احمدی نقش شر و جلال مقامی ایفاگر نقش خیر بود.

حضور در تلویزیون و بازی زنده در سریال «شب های اندلس» سال 1347 حضور در یک برنامه ادبی و فرهنگی با موضوعیت ادبیات معاصر به عنوان مجری سال 1359 در شبکه یک سیما و اخیرا داوری در مسابقه جادوی صدا محصول شبکه 3 سیما از جمله این فعالیت هاست. مقامی از آن طیف هنرمندانی بود که تنها با یک کار ماندگار تلویزیونی چهره شد و با همان یک برنامه «دیدنی ها» به قدری محبوبیت و شهرت به دست آورد که اگر در هیچ فیلم و سریال دیگری هم بازی نمی کرد 2 نسل، چهره او را به وضوح در ذهن شان ثبت کرده بودند.

درخششی که هنوز ادامه دارد

هر کسی فقط یک بار با جلال مقامی بنشیند و هم کلام شود بی تردید یکی از شیرین ترین ملاقات های زندگی اش را تجربه کرده است. در حوزه کاری انسانی اخلاق مدار که به واقع دغدغه جوانان امروز و حرفه شان را دارد. ماندگار کردن چهره «رابرت ردفورد» یکی از آن اتفاقاتی بود که در هنر نمایشی ایران با صدای او رقم خورد. ردفورد 5 سال از مقامی بزرگتر است و این دو کاراکتر در 2 جهان متفاوت با نقطه مشترک فیلم و نمایش سال ها همگونی جالبی از کاراکتر های مختلف را برای ما به ارمغان آوردند.

آنچه از زندگی این هنرمند بی حاشیه به یادگار مانده مستندی 50 دقیقه ای با عنوان «آقا جلال و مستر رابرت» درباره زندگی اوست. این مستند به کارگردانی ابوالفضل توکلی و تهیه کنندگی سازمان صدا و سیما ساخته شده و عوامل این اثر سعی داشتند نگاهی متفاوت به زندگینامه یکی از مجریان قدیمی تلویزیون داشته باشند. عنوان «آقا جلال و مستر رابرت» هم به این دلیل انتخاب شده که به اعتقاد کارگردان بین هنر پیشه هایی که مقامی به جای آنها گویندگی کرده رابرت ردفورد چیز دیگری است. درخشش مقامی هنوز در خاطره جمعی ایرانیان ادامه دارد.

خاطره بازی با منوچهر والی زاده

جلال جان سلام!

در میان دوبلورهای قدیمی و اسم و رسم دار کشور چهره های زیادی وجود داشتند که می شد با آنها در رابطه با جلال مقامی گفتگو کرد، چهره هایی که هر کدام نزدیک به نیم قرن او را می شناختند و با او خاطرات مشترک فراوانی داستند و لحظات نابی را رقم زدند، اما شاید بتوان گفت از میان همه آن اسم ها «منوچهر والی زاده» یک اسم ویژه بود، کسی که اگر بخواهیم از روی شناسنامه حساب بکنیم، یک سال از مقامی بزرگ تر است اما به خاطر صدای ویژه ای که دارد، همیشه نقش جوان ها را گویندگی کرده و می کند. آنچه می خوانید روایت منوچهر والی زاده از رابطه و همکاری با جلال مقامی و خاطره بازی با این دوبلور خوش صدا و پیشکسوت است.

اولین بار که جلال مقامی را دیدم بر می گردد به حدود ۵۵ سال پیش. سال ۳۸ یا ۳۹ بود که ایشان را برای نخستین بار در استودیوهای ایران فیلم و شاهین فیلم دیدم. آقای مقامی از دوستان صمیمی آقای عبدالله بوتیمار بود و همیشه با هم رفت و آمد داشتند، بعد از مدتی که در استودیوهای مختلف چند باری همدیگر را دیدیم، کم کم با هم آشنا شدیم و از همان تاریخ به بعد که به هم نزدیک شدیم، جز معرف و صفا چیزی از او ندیدم. یادم نیست اولین فیلمی که با هم در آن حرف زدیم چه بود، ولی همان موقع ها زیاد با هم کار می کردیم. خیلی فیلم ها را کنار هم حرف زدیم. بعد هم ایشان مدیر دوبلاژ شد، در خیلی از فیلم ها برای من کار می گذاشت و برایش حرف می زدم. جلال سال ها در استودیو دماوند کار می کرد، همان جا گویندگی و مدیر دوبلاژی را تجربه کرد و من نقش های زیادی را برای او در آن استودیو گفتم.

ما با هم خیلی صمیمی هستیم. من جلال را یکی از دوستان خیلی خوب، با صفا و با محبت خودم می دانم. او دوبلور درجه یکی بود و در حال حاضر به این دلیل که یک مقدار صدایش دچار مشکل شده کار نمی کند، مسئله ای که واقعا باعث تاسف است.

البته در چند وقت اخیر که او را دیدم، خدا را شکر از لحاظ جسمانی هیچ مشکلی ندارد. البته ما به دنبال دلداری دادن به او نیستیم. در کارنامه او بازیگران و نقش های فوق العاده ای وجود دارد که نشان می دهد از نظر کار دوبله دیگر به هیچ اسم و رسمی نیاز ندارد، اما ما می دانیم که او هنوز توانایی اش را دارد و مثلا هنوز می تواند مدیر دوبلوری کند، ولی خودش انجام نمی دهد.

میزان تاثیرگذاری جلال مقامی در دوبله ایران بسیار زیاد بوده و کتمان ناپذیر است. اولا او صدای خیلی خاصی داشت، ثانیا بیانش فوق العاده بود و به خاطر همین حس و حال و لحنی که داشت در فیلم های مختلف یا برنامه «دیدنی ها» خیلی موفق بود. یکی از محسنات آن برنامه، بدون شک اجرای خوب جلال و صد البته صدای قشنگش بود. او در دوبله هم جای آرتیست های مطرح دنیا صحبت می کرد؛ آرتیست های خوبی که آنها را با صدایش ماندگار کرد. مثلا فیلم «دکتر ژیواگو» را که او در آن به جای عمر شریف حرف زد، هیچ وقت از یاد ما نخواهد رفت. یا در کارهای دیگر که به جای عمر شریف، رابین ویلیامز، رابرت ردفورد و خیلی از آرتیست های دیگر حرف زده، برای همه ما ماندگار است.

ما همیشه از کار کردن در کنار او لذت بردیم، به این دلیل که در کنار محبت و مهر و علاقه ای که داشت، روی کارش به شدت دقیق بود و روی نقش هایی که کار می کرد، همیشه حساسیت داشت. من همیشه به او می گویم: «جلال جون» حالا که حوصله گویندگی نداری، مدیر دوبلاژی کن! چون مدیر دوبلاژ خیلی خوبی هستی و ما هم می آییم در کنارت و برایت حرف می زنیم اما الان خیلی کم کار می کند. یک مدتی هم رادیو البرز حضور داشت که به خاطر همان مشکلی که برایش پیش آمد دیگر رادیو هم نرفت.

ما یک مصاحبه در کنار هم در تلویزیون داشتیم که جلال به من گفت: «پسرم چرا دیر آمدی سر جلسات»، گفتم که پسرم: «این قدر پسرم به پسرم به من نگو، تو از من کوچک تری و آن وقت جلوی دوربین به من می گویی پسرم؟!» خلاصه که امیدوارم جلال مقامی همیشه سرحال و قبراق باشد. در آخر هم از قول من بنویسید: «جلال جان سلام؛ خیلی چاکریم.»

بازیگرانی که چهره شان را با صدای جلال مقامی به یاد می آوریم

محمدرضا کاظمی: یکی از رسوم هنر دوبله این است که وقتی یک دوبلور صدای بازیگری را دوبله می کند، اگر صدایش روی چهره آن به خوبی بنشیند و بازخوردهای مثبتی داشته باشد، در مابقی آثار آن بازیگر هم همان دوبلور قبلی وظیفه خوانش نقش را بر عهده خواهد داشت. اتفاقی که در دوبله ایران زیاد رخ داده است و به همین دلیل ما بازیگران مطرح جهان را اکثرا با صدای یک دوبلور خاص به یاد می آوریم.

رابرت ردفورت

بازیگر، کارگردان و تهیه کننده مشهور آمریکایی است که توانسته در زمینه کارگردانی به جایزه اسکار هم دست پیدا کند. در طول سال های گذشته فیلم ها و مستندهای زیادی از این بازیگر مطرح پخش شده است، آثاری که اکثرا جزو کارهای مطرح هالیوود هستند.

آثار معروف دوبله شده

نام فیلم: نیش

نام کاراکتر: جانی هوکر

ویژگی نقش: جوانی بزهکار که پس از کشته شدن همکارش در جریان یک دزدی بزرگ، با کمک شخصی به نام هنری گندورف (پل نیومن) به دنبال انتقام گرفتن است. این کاراکتر به شدت اکتیو است و ردفورد برای آن انرژی زیادی گذاشته است.

امضای دوبلور: نیش از آن فیلم هایی است که صحبت کردن روی آن به شدت سخت است. مقامی که پیش از این روی دیگر کارهای اکشن ردفورد صحبت کرده بود، در این اثر هم با تمام زیر و بم شخصیت جانی هوکر آشنا شده و کارش را به طرز کاملا استانداردی انجام داد.

نام فیلم: بوچ کسیدی و ساندس کید

نام کاراکتر: ساندنس کید

ویژگی نقش: بوچ و ساندس، دو شخصیت محبوب سینمای وسترن بودند که همچنان نام شانه در فهرست کاراکترهای محبوب وسترن، در جایگاه بالایی قرار دارد. ردفورد برای خلق کردن کاراکتر ساندنس، سختی زیادی متحمل شده و یکی از ماندگارترین نقش هایش را به تصویر کشیده است، نقش یک هفت تیرکش قهار.

امضای دوبلور: شخصیت ساندنس کید در بسیاری از سکانس های فیلم، بازی اکشن، پر سرعت و خاصی از خودش به نمایش گذاشته اما با این وجود، جلال مقامی، در تمامی صحنه های حضور این شخصیت، به خوبی و با ضریب اشتباه به شدت پایینی به جای وی صحبت کرده است.

مایکل کین

یکی از معروف ترین بازیگران انگلیسی هالیوود که در آثار بسیار زیادی بازی کرده و در اکثر آنها نیز خوش درخشیده است. او جزو معدود بازیگران انگلستان است که توانسته دو بار برنده جایزه اسکار شود.

آثار معروف دوبله شده

نام فیلم: شوالیه تاریکی

نام کاراکتر: آلفرد پنی ورت

ویژگی نقش: آلفرد یکی از مهم ترین کاراکترهای مجموعه فیلم های بتمن است. تنها کسی که هویت واقعی او را می داند و در حد و اندازه های یک پدر برای بتمن با ارزش است.

امضای دوبلور: کاراکتر آلفرد در بتمن، از آن شخصیت های ویژه سینمای آمریکاست، از آنهایی که حکم دست های پشت پرده را دارد و از همه چیز با خبر است. مقامی با توجه به همین ماجرا به خوبی تلاش کرده که در سکانس های مختلف این شخصیت را طوری برای ما بسازد که این خاص بودنش به درستی منتقل شود.

نام فیلم: تلقین

نام کاراکتر : مایلز

ویژگی نقش: کین در این فیلم نقش پدرخوانده شخصیت اصلی داستان کوب (با بازی لئوناردو دی کاپریو) است. او مثل اکثر فیلم هایش نقش شخصیتی دانا و همه چیز دان را بازی می کند و برای اینکه فرزندخوانده اش و تیمی که جمع کرده در راه عملیات خاص شان موفق باشند، مشورت های خوبی به او می دهد.

امضای دوبلور: شاید نقش کین در این فیلم سینمایی خیلی پررنگ نباشد اما هم بازی خوب او و هم صدای خاص جلال مقامی روی آن شخصیت، او را جزو کاراکترهای ماندگار «تلقین» کرده و اکثر کسانی که تصاویری از این فیلم به یاد می آورند، حتما چهره خونسرد کین را نیز در پس ذهن شان خواهند داشت؛ چهره ای که با صدای جلال مقامی در ناخودآگاه شان ذخیره شده است.

رابین ویلیامز

بازیگر مطرح و شناخته شده هالیوود که در کارنامه هنری اش آثاری از ژانرهای مختلف به چشم می خورد. این بازیگر توانمند در طول سال های حضورش در سطح اول سینمای آمریکا در نقش های متفاوتی حضور پیدا کرد و جوایز متعددی را نیز به خود اختصاص داد. صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران در طول سال های مختلف، آثار متعددی از این بازیگر را در قاب جادویی به نمایش گذاشته است که فصل مشترک همه آنها، صدای ماندگار جلال مقامی است.

آثار دوبله شده

نام فیلم: جومانجی

نام کاراکتر: آلن پریش

ویژگی نقش: جومانجی یکی از فیلم های معروف رابین ویلیامز است که جزو آثار محبوب مخاطبان کشور ما به حساب می آید و به همین دلیل بارها پخش شده است. آلن پریش یکی از نقش های خاص و پر تحرک ویلیامز است و در صحنه های اکشن و هیجانی با موجودات عجیب و غریب زیادی دست و پنجه نرم می کند.

امضای دوبلور: بدون شک حرف زدن روی فیلم های درام و کم تحرک، به مراتب آسان تر از دوبلوری آثار اکشن و هیجانی است. نکته جالب اینجاست که جومانجی در دسته فیلم های فانتزی هم اثری خاص محسوب می شود و در اکثر دنیا به زبان های مختلف دوبله شده اما لحن سلیس استاد مقامی در بیان دیالوگ های ویژه این فیلم، آن را تبدیل به یکی از ماندگارترین دوبله های این فیلم در تمام دنیا کرده است.

نام فیلم: انجمن شاعران مرده

نام کاراکتر: جان کیتینگ

ویژگی نقش: شخصیت کیتینگ در انجمن شاعران مرده، یکی از مهم ترین نقش هایی است که رابین ویلیامز بازی کرده و برای آن نامزد دریافت جایزه اسکار هم شده است. استاد ادبیات انگلیسی که از وقتی که وارد داستان می شود، مسیر زندگی شاگردانش را به کل تغییر می دهد و باعث می شود آنها برخلاف میل مدیران مدرسه و والدین شان، نگاهی نو به موضوعات مختلف داشته باشند.

امضای دوبلور: صدای خاص آقای مقامی روی کاراکتر جان کیتینگ، یکی از بهترین آثار اوست. در این اثر هم به خوبی خودش را نشان داد و صدایش به خوبی روی تصویر و بازی رابین ویلیامز نشست.

نام فیلم: بی خوابیم

نام کاراکتر: والتر فینچ

ویژگی نقش: بدون شک فینچ یکی از مرموزترین کاراکترهایی است که رابین ویلیامز تا پیش از مرگش به تصویر کشید. شخصیتی که گره اصلی داستان به دست او باز می شود و صحبت ها و تعقیب و گریزهایش با قهرمان اصلی قصه، کارآگاه ویل درومر (با بازی آل پاچینو) جزو بهترین سکانس های بازی این بازیگر مطرح است.

امضای دوبلور: والتر فینچ شخصیتی خاص دارد و جلال مقامی هم به این موضوع واقف است. شاید همین نوع نگاه مقامی باعث شده که دوبله این کار یکی از کارهای خوب او باشد. مقامی به خوبی پیچیدگی های کاراکتر فینچ را شناسایی کرده است و نوع دوبله اش در صحنه های مختلف این فیلم گواه همین ماجراست.

عمر شریف

بازیگر مصری و شناخته شده هالیوود که از دهه 60 میلادی نامش را سر زبان ها انداخت و کم کم خودش را به یکی از چهره های شناخته شده سینما تبدیل کرد. این بازیگر مصری از سال 1962 تا 2013 در سینماها حضور داشت و 2 سال بعد از آخرین فیلمی که روی پرده داشت (شهر را بلرزان)، دار فانی را وداع گفت. از او چند فیلم مهم در کشورمان پخش شده است که 2 فیلم اصلی آن «لارنس عربستان» و «دکتر ژیواگو» هستند.

آثار معروف دوبله شده

نام فیلم: لارنس عربستان

نام کاراکتر: شریف علی

ویژگی نقش: کاراکتری که عمر شریف در فیلم لارنس عربستان بازی می کند، یکی از مهم ترین شخصیت های فیلم است. یکی از بومیان خاورمیانه که به لارنس (با بازی پیتر اوتول) کمک می کند بندر عقبه را فتح کند و او را به یکی از چهره های خراجی محبوب در میان اعراب تبدیل کند. عمر شریف برای بازی در این نقش در 2 فستیوال اسکار و گلدن گلاب نامزد شد که در نهایت توانست جایزه گلدن گلاب را به خانه ببرد.

امضای دوبلور: مقامی در زمانی که وظیفه دوبله این کاراکتر را بر عهده داشت در سال های اول از سومین دهه عمر خود بود. او با انگیزه فراوان برای نخستین بار به جای عمر شریف حرف زد و به قدری تاثیرگذار عمل کرد که مابقی مدیران دوبلاژ را مجاب کرد که برای نقش خوان این بازیگر از او به عنوان نخستین گزینه دعوت به همکاری کنند.

نام فیلم: دکتر ژیواگو

نام کاراکتر: دکتر یوری ژیواگو

ویژگی نقش: دکتر ژیواگو فیلمی به شدت احساسی در رابطه با دکتری شاعرپیشه است که در زمان استالین در روسیه زندگی می کند. این فیلم دومین همکاری عمر شریف با دیوید لین (کارگردان) بعد از لارنس عربستان بود و هر دوی این هنرمندان برای اینکه نشان دهند صرفا برای آثار اکشن و خشن مناسب نیستند، برای احساسی تر شدن هر چه بیشتر فیلم به شدت انرژی گذاشتند و نتیجه کار هم با استقبال زیادی روبرو شد.

امضای دوبلور: مقامی یک بار دیگر پشت میکروفن قرار گرفت تا به جای عمر شریف حرف بزند اما 2 شخصیتی که این بازیگر در این 2 اثر بازی کرده کاملا متضاد یکدیگر بودند. با این وجود مقامی جوان به خوبی از پس دوبله نقش دکتر یوری ژیواگو بر آمد و یکی از دوبله های خودش را به یادگار گذاشت.

صدای جلال مقامی بر چهره کدام بازیگران ایرانی خاطره ساز شد؟

یادگار دوبله های هم زبان

جلال مقامی (مثل اکثر هنرمندان عرصه دوبله کشورمان) جدا از کار روی آثار خارجی، فیلم ها و سریال های خودمان را هم دوبله کرده است. البته حالا دیگر چند سالی می شود که آثار ایرانی دیگر نیازی به دوبله ندارند و اگر صدا مشکلی داشته باشد، از خود بازیگر همان نقش برای این منظور استفاده می شود اما در سال های نه چندان دور، دوبله در سینمای ایران نقش ویژه ای داشته و جلال مقامی هم که یکی از بهترین دوبلورهای ما بوده، در آثار زیادی هنرنمایی کرده است. اینها بخشی از تجربیات گرانبهای مقامی در عرصه دوبله برای بازیگران ایرانی است. بازیگرانی که تا سال های سال مخاطبان سینما و تلویزیون آنها را با صدای جلال مقامی می شناختند.

فرامرز قریبیان

این بازیگر محبوب سینما یکی از چهره هایی است که مقامی در آثار زیادی به جای او صحبت کرده است. اولین بار در فیلم سینمایی «غزل» ساخته مسعود کیمیایی این اتفاق رخ داد. در این فیلم که محصول سال 1355 است، فرامرز قریبیان بازیگر نقشی به نام زین العابدین بود و مقامی به جایش حرف زد. بعد از آن در سال 1364 در 2 فیلم دیگر این بازیگر با نام های «آوار» (سیروس الوند) و «گمشده» (مهدی صباغ زاده) به جای او حرف زد و آخرین بار هم در فیلم «آخرین خون» (منوچهر مصیری) در سال 1372 نقشی از فرامرز قریبیان را دوبله کرد.

مجید مظفری

این بازیگر هم از آن دسته هنرپیشگانی است که جلال مقامی در چند پروژه نقش های او را دوبله کرد. این اتفاق نخستین بار در سال 1364 و با فیلم «یوزپلنگ» (ساموئل خاچیکیان) رخ داد. یک سال بعد و در فیلم «تشکیلات» (منوچهر مصیری) نیز مقامی به جای مظفری حرف زد و آخرین بار هم برای فیلم «در مسیر تندباد» (مسعود جعفری جوزانی) که چندین بار هم از تلویزیون پخش شد این اتفاق رخ داد.

مابقی بازیگران

جز این ۲ چهره که مقامی آثار زیادی از آنها را دوبله کرده است، بازیگران دیگری هم در این فهرست قرار می گیرند. پرویز پرستویی «شکار» (مجید جوانمرد)، مصطفی طاری «بی پناه» (علیرضا داودنژاد)، مهدی فخیم زاده «تشریفات» (مهدی فخیم زاده)، هادی اسلامی «میهمانی خصوصی» (حسن هدایت)، جهانگیر الماسی «محموله» (سیروس الوند)، سید جواد هاشمی «افق» (رسول ملاقلی پور) و ...