فعالیت های ۱۰ ساله قالیباف در تهران

روزنامه هفت صبح - کمال بردبار: قالیباف 10 سال است که شهردار تهران بوده است. مسئولیتی با بودجه سالانه بالای 16 هزار میلیارد تومان؛ چیزی در حدود پنج میلیارد دلار. با میزانی از اختیارات و تاثیرگذاری که رویای بسیاری از وزرا و معاونین کشور است. یک حکومت خودمختار در حاشیه امن قانون. دلگرم به متحدانش در شورای شهر که راه های لابی سیاسی برای حفظ اکثریت را به خوبی بلدند.

تهران امروز دیگر رنگ و بوی قالیباف دارد، با همان شوق عظیمش برای توسعه و عملیات عمرانی، با همان اشتیاق شگفتش برای اتوبان و زیرگذر و تونل، همان انرژی بی پایانش برای پروژه های جاه طلبانه که نام او را در مجمع شهرداران جهان هم سر زبان ها انداخته است. تهران 94 حالا رد پای 10 ساله قالیباف را روی شانه های خود دارد؛ مردی که از نیروی هوایی سپاه به نیروی انتظامی رفت، در انتخابات ریاست جمهوری شکست سختی خورد و سپس به خیابان بهشت آمد و 10 سال است که در آن مستقر مانده است.

تهران او، در نگاه اول نمایی دلفریب دارد... شهری که ساخته شده است تا در آن با اتومبیل برانید و از چراغ قرمزهایش فرار کنید. شهری است که به تدریج پر از مراکز تفریحی مناسب خانواده ها شده است؛ مراکزی که در گوشه و کنار شهر پراکنده شده اند. باغ های تخصصی و موضوعی و مراکز خرید مدرن که حالا با استانبول قابل مقایسه اند و می روند تا استنانداردهای مراکز خرید دبی را تکرار کنند. سالن های سینمای پرشمار که حالا از استانداردهای بهتری برخوردار شده اند. برج میلاد، پل طبیعت و ...

به نظر می رسد او در کار خود موفق بوده است. تهران حتی در اوج دوران تحریم ها آرام آرام پوست انداخته است. شاید آنهایی که مثلا سال 88 تهران را ترک کرده باشند نتوانند حجم تغییرات این سال ها را تصور کنند. تهران به شهری نسبتا مدرن بدل شده است؛ با سیستمی کارآمد در نظافت شهری و با شبکه ای از بزرگراه ها و تونل ها و پارک های جنگلی که پایتخت را تسخیر کرده اند.


ماجرای ترافیک و آلودگی هوا و فروش تراکم و کوهخواری و این مسائل را همه می دانیم و در پرونده ای که آماده کرده ایم به آنها اشاره کرده ایم اما تهران قالیباف یک مشکل بزرگ دیگر دارد. قالیباف روح شهر تهران را قلب کرده است. آن را برداشته و چیز دیگری گذاشته است.

این شهر دیگر برای مردم پیاده مناسب نیست. برای عابران، برای قدم زدن در حاشیه خیابان ها و شنیدن صدای خش خش برگ ها مناسب نیست. نمی توانی بلافاصله بر صندلی های کافی شاپ و قهوه خانه ای لم بدهی و رفت و آمد مردم را به نظاره بنشینی. فضاهای سنتی شهری، بولوارها و پیاده روهای شلوغ و همهمه دستفروش ها، قالیباف و همکارانش را آزرده می سازد.

نمونه این دیدگاه را در چهارراه ولیعصر تهران می بینیم. چهارراه کلیدی شهر، چهارراه خاطره انگیز شهر به بهای سهولت عبور و مرور اتومبیل ها، به معبری رقت انگیز و گیج کننده بدل شده است که بی برو برگرد شهروندان را در شیوه سخت مسیریابی اش تحقیر می کند و آزار می دهد. شهروندانی که تحقیر می شوند تا سواره ها بتازند و سریع تر حرکت کنند.

آن تهران قدیم حداقل در نیمه شمالی شهر به خاطره ها پیوسته است... کوچه باغی نمانده است. بزرگراه ها خیابان ها را نیز بلعیده اند. گاه از خانه بیرون می آییم و تا انتهای شب فقط در بزرگراه ها می رانیم و در مراکز خرید قدم می زنیم. این فرمول توسعه توسعه شهرهای بزرگ در آمریکاست. حجمی از سیمان و بناهای دست ساز و غول پیکر که شهروندان را مرعوب و شیفته خود می کند؛ همان فرمولی که در دبی هم به عینه به کار گرفته شده است یا در سنگاپور و کوآلالامپور و حتی توکیو.

فرمول لس آنجلس و بالتیمور و میامی. شهرهایی که در فهرست غیرصمیمی ترین شهرهای دنیا ثبت شده اند. همان فرمولی که پاریس و پراگ و استانبول و وین و همه شهرهای زیبای جهان از آن دوری جستند و سعی کردند به روح دیرین شهرهای خود وفادار بمانند و شهر را دو دستی تقدیم اتومبیل و اتومبیل سوارها نکنند.

تهران قالیباف شهر اتومبیل هاست. خانواده هایی که از خانه بیرون می آیند. سوار بر اتومبیل شخصی خود با کمی رانندگی به شبکه اتوبان ها وارد می شوند و می رانند تا برسند به یکی از مراکز خرید غول پیکر یا مجتمع های عظیم سینمایی یا فروشگاه های زنجیره ای و پارک های مفرح.
تهران به کولونی های مجزا از همی بدل می شود که مفهوم سنتی محله و هم محلی را از بین می برد. این تهران قالیباف است؛ چه دوست داشته باشیم چه نه.

پل شهید صدر


یکی از پروژه های چشم نواز اتوبانی چند سال اخیر، پل ۱۱ کیلومتری شهید صدر است که به جهت کم کردن ترافیک از سوی شمال شرق و غرب تهران کلید خورد. ساخت پل صدر از شهریور سال ۹۰ شروع و در آذر سال ۹۲ افتتاح شد. این پل از اتوبان امام علی (ع) و بابایی شروع می شود و تا اتوبان چمران و مدرس ادامه دارد.

در همان زمان هم درباره هزینه ساخت این بزرگراه طبقاتی اتفاق نظر وجود نداشت و گمانه زنی ها رقم را بیش از سه هزار میلیارد تومان برآورد کرده بودند؛ هر چند شهرداری رقم را در حدود ۶۵۰ میلیارد تومان اعلام کرد.

تونل نیایش


یکی دیگر از تونل های بزرگ تهران نیایش است که بهمن سال ۹۱ افتتاح شد و بزرگراه نیایش را به صورت رفت و برگشت به بزرگراه صدر وصل کرد. ضلع جنوبی تونل نیز سال ۹۲ مورد بهره برداری قرار گرفت. این بزرگراه جهتی شرقی - غربی دارد و از شرقی ترین نقطه بزرگراه صدر شروع و پس از گذر از زیر بزرگراه آفریقا، خیابان ناهید و بوستان ملت در بزرگراه نیایش، یعنی غربی ترین نقطه تونل، از زیر زمین خارج می شود. با وجود آنکه تونل نیایش و پل صدر به عنوان چهارمین ابرپروژه برتر جهان در سال ۲۰۱۴ شناخته شد، آنطور که توقع می رفت نتوانست از بار ترافیکی شهر بکاهد.

بزرگراه امام علی (ع)


بزرگراه ۳۵ کیلومتری امام علی (ع)، آزادراهی است که شمال شرق تهران را به جنوب آن متصل می کند و یکی از بزرگترین بزرگراه هایی است که تهران به چشم خود دیده است. ساخت این بزرگراه که به پروژه حرم تا حرم شناخته می شد از دارآباد در شمال شرق تهران آغاز و به کمربندی شهر و از پل شهید آوینی تا بهشت زهرا کشیده شده است. بعد از ۲۰ سال که از ایده ساخت چنین بزرگراهی می گذشت؛ کلنگ ساخت این بزرگراه سال ۹۰ زده شد و خرداد ۹۲ آن را بازگشایی کردند. شهرداری برای ساخت این بزرگراه به دلیل عبور از بافت متراکم شهر؛ حدود هفت هزار ساختمان که در مسیر این طرح بود را با بیش از ۱۲۰۰ میلیارد تومان برای رفع معارضان خریداری کرد.

پارک ژوراسیک


میدان بهرود، سعادت آباد جایی است که از سال ۹۳، پارکی با انواع مجسمه های دایناسورها در گونه های مختلف و ابعاد واقعی را به خود دید و با نام پارک ژوراسیک شناخته می شود. نخستین پارک موضوعی پایتخت با مساحت ۳۰ هزار متر مربع که در آن ۲۸ مجسمه متحرک دایناسور که از قرار هزینه های سنگینی هم در پی داشته اما به هر حال دیدن آنها تجربه ای جذاب است.

باغ پرندگان


سال ۹۲ شمال شرق تهران در دل جنگل لویزان باغی را در دو فاز به عنوان باغ پرندگان راه اندازی کرد. فاز اول به نام «دشتچر» است و پرنده ها یا در قفس نگهداری می شوند یا قادر به پرواز نیستند. فاز دوم که مساحتی کمتر از فاز اول دارد در محدوده شمالی «آبچر» نام دارد. البته فاز دوم همزمان با فاز اول مورد بهره برداری قرار می گرفت. این فاز پرندگانی که توان پرواز دارند را در خود جای نداده است. این باغ با وسعت ۲۲ هکتار، بزرگترین باغ پرندگان خاورمیانه نیز شناخته می شود. گفته می شود هزینه ساخت این باغ ۶۰ میلیارد تومان بوده است.

پل طبیعت


پل طبیعت در کمترین زمان توانست به عنوان نماد برای پایتخت شناخته شود. پل سه طبقه پیاده رو و غیرخودرویی که از عرض بزرگراه مدرس می گذرد و بوستان های طالقانی در شرق و آب و آتش در غرب را به هم متصل می کند و بزرگترین پل پیاده رو کشور لقب گرفته است.

ایده ساخت این پل از سال ۸۸ زده شد و مهر ماه ۹۳ نیز مورد بهره برداری قرار گرفت. لیلا عراقیان سال ۸۷ در مسابقه طراحی پل طبیعت شرکت کرد و طرح او در سال ۸۸ انتخاب شد. این پل بعد از افتتاح توانست به سرعت جوایز زیادی را دریافت کند؛ از جمله اینکه لیلا عراقیان در سطح بین المللی شناخته شد. انتخاب اول مردم و جزو ۵ انتخاب برتر ۳۰۰ معمار برجسته جهان در مسابقه معمار شهری (architizer awards) A+ در سال ۲۰۱۵ قرار گرفت.

پارک آب و آتش


پارک آب و آتش که نام دیگر آن پارک حضرت ابراهیم است در خیابان آفریقا نرسیده به چهارراه جهان کودک و در انتهای کوچه ژوبین سال ۸۸ افتتاح شد. این پارک با وسعت ۲۴۰۰۰ متر مربع از جمله پارک هایی است که در دل خود امکانات زیادی را از جمله چهار برج آتش، چادری ۷۰۰ متری با روی گردان ۳۷۰ نفری، رستوران زنجیره ای، کالسکه رانی، فانوس دریایی، آبنما، برج آتش، آلاچیق و محیط سبز جای داده است. این پارک از زمانی بیشتر از همیشه شناخته شد که تابستان سال ۹۰ گروهی از جوانان برای تفریح در پارک اقدام به آب پاشی به یکدیگر کردند که این موضوع باعث برخورد پلیس با این افراد شد.

مترو تهران


در بهار سال ۸۹ ایستگاه مترو کلاهدوز در خط ۴ مترو بازگشایی شد. در سال ۹۰ خط ۴ به طور کامل به بهره برداری رسید و پایان همین سال نیز عمیق ترین ایستگاه مترو یعنی تجریش نیز بازگشایی شد. در سال ۹۲ به علت پاره ای از مشکلات از جمله کمبود بودجه به مترو، تقریبا هیچگونه افتتاحی در آن صورت نگرفت و تنها بخش جنوبی خط ۳ به طول ۱۲ کیلومتر به شکل آزمایشی باز شد.

سال ۹۳ نیمه جنوبی خط ۳ متروی تهران به عنوان طولانی ترین خط متروی خاورمیانه تا این تاریخ از کمربندی آزادگان در جنوب شهر تهران تا شهید بهشتی افتتاح رسمی شد... ایستگاه دکتر فاطمی واقع در نیمه خط ۳ مترو به بهره برداری رسید. دو ماه بعد هم ایستگاه متروی عبدل آباد در این خط افتتاح شد و همچنان نیز بهره برداری از خط ۳ ادامه دارد.

آلودگی هوا


وضعیت آلودگی هوا نسبت به چند سال گذشته کمی بهتر شده اما همچنان تهران تا استاندارد هوای سالم شهری فاصله زیادی دارد. آنطور که در آمارهای پنج سال اخیر منتشر شده است سال گذشته با شروع فصل سرما و از اواسط مهر ماه تا اواخر اسفند ماه، هوای تهران در بهترین حالت، اندکی از حد استاندارد بهتر بوده است.

ترافیک

با وجود تمام خیابان کشی ها، اتوبان های عریض و طویل، ایجاد طرح های زوج و فرد و طرح های سفت و سخت عبور خودرو در مرکز شهر اما همچنان تهران شهری است پر از ترافیک های سنگین.

کمبود پیاده رو

پیاده روها جزو اصلی شبکه معابر شهری و محلی برای استراحت، تفریح و پیاده روی شهروندان به حساب می آید اما به دلیل نوع طراحی شهری و خیابان ها، اولویت سواره بر پیاده، تصور نادرست از پیاده رو در شهرسازی باعث نابسامانی پیاده روها می شود که همین موضوع عاملی است بر نبود هویت و صمیمیت در فضاهای شهری. نبود پیاده روی مناسب علاوه بر اینکه برای افراد عادی نیز مشکل ساز است، برای افراد ناتوان، معلول و کم توان نیز مشکلاتی به وجود آورده که آنها ترجیح می دهند به جای بیرون آمدن، در خانه هایشان بمانند. شاید تجربه بیرون بردن کودک تان با کالسکه را داشته باشید که بعد از کمی پیاده روی متوجه می شوید به هیچ عنوان قادر به کنترل و هدایت مناسب آن به دلیل نامناسب بودن پیاده روها نیستید.

وانت دوره گرد


دوران شهردار بودن قالیباف مصادف شده است با یکه تازی وانت های دوره گرد در خیابان ها و کوچه پس کوچه ها. وانت ها بنا به دلایلی عجیب از طرح ترافیک برخوردارند و می توانند با بلندگوهای بی مهار خود آرامش محلات تهران را در هم بریزند. شکایت به ۱۳۷ نیز فایده ای ندارد. این وانت ها که به دنبال مصنوعات دست دوم فلزی هستند به دلایلی نامعلوم از کارت سبز برخوردارند. آلودگی صوتی شدید این وانت ها در نظر شهردار و یارانش مهم نیست. شاید گروه های متنفذی پشت این بیزینس آهن و فلزات دست دوم هستند اما هر چه هست حداقل می توان آنها را ساماندهی کرد و به جای فریادهای بی سر و ته شان که با زبان ها و لهجه های گوناگونی انجام می شود آنها را ملزم به استفاده از موسیقی یا نواهای آرامش بخش کرد.

ماموران شهرداری

ماموران مبارزه با سد معبر روح و روان شهروندان را به هم ریخته اند. آنها خشن هستند و از ابزار قدرت خود پیش چشم مردم عادی ابایی ندارند. پرونده مرگ راننده وانت دوره گرد یا مرگ عموی هادی ساعی نمونه هایی از این قدرت نمایی قلدرمابانه این ماموران هستند. شهرداری هم خودش را راحت کرده و با یک جمله که آنها ماموران شهرداری نیستند بلکه ماموران پیمانکاری های طرف قرارداد با شهرداری هستند، سلب مسئولیت کرده است. تصاویری از برخی از ماموران این پیمانکاری ها در شبکه های اجتماعی دست به دست می شوند که نه فقط وهن شهرداری که وهن نظام است.

برج سازی


هنوز در شهرداری در مورد مجوز ساخت برج های بلند در خیابان های باریک و کوچه های تنگ یک خلأ عظیم وجود دارد. تقریبا در کل منطقه الهیه کوچه ای که بتوان آسمان را راحت دید وجود ندارد. در قیطریه و دیگر نقاط شمال شهر هم که زمین گران است، شهرداری ها با فروش تراکم و به بهای نابود کردن بافت شهری و زیست محیطی منطقه، مجوز ساخت برج ها و مجتمع های مسکونی و مراکز عظیم تجاری را صادر می کنند و به حجم ترافیک و نابهنجاری رفت و آمد و در نتیجه آلوده کردن آب و هوا دامن می زنند. این داستان ادامه دارد.

یک شهر و چند مرکز تجاری جدید

مراکز تجاری در سال های اخیر با سرعتی باورنکردنی در حال تکثیر هستند و در شمال و جنوب و شرق و غرب، فضای شهری تهران را تحت تاثیر قرار داده اند. این مراکز هر چند توسط بخش خصوصی ساخته شده اند و از پشتیبانی های مهیبی در میان برخی از مسئولان برخوردارند اما هر چه هست، شهرداری فرصت توسعه آنها را فراهم کرده است.

مرکز تجاری کورش


بزرگراه ستاری شمال، نبش خیابان پیامبر چند وقتی می شود که پذیرای یکی از مراکز مدرن تجاری شهر است که به یکی از بزرگترین و شلوغ ترن مراکز خرید تهران تبدیل شده. وسعت این مرکز ۹۵۰۰ متر مربع با مساحت زیربنای ۲۳۰۰۰ متر مربع و ۱۸ طبقه با ۵۵۰ واحد تجاری و ۱۶۰۰ پارکینگ است. بخش فرهنگی کورش با ۱۲ سالن چند منظوره کنسرت، سینما و آمفی تئاتر و ظرفیت ۳۲۰۰ صندلی در طبقه های سوم تا ششم فضای وسیعی برای چنین فعالیت هایی فراهم کرده است تا کسانی که قصد خرید ندارند از این بخش می توانند به عنوان یک محیط فرهنگی استفاده کنند. همچنین طبقه دوم آن علاوه بر شهر بازی، رستوران های بین المللی قرار دارد.

مرکز تجاری پالادیوم


این مرکز تجاری در خیابان زعفرانیه است و مساحت آن ۱۰ هزار متر مربع با مساحت زیربنای ۱۰۰ هزار متر مربع، ۱۳ طبقه در ضلع جنوبی، ۱۱ طبقه در ضلع شمالی و ۶ طبقه زیر همکف شامل می شود. ۱۵۰ واحد تجاری، سوپرمارکتی با ۲۵۰۰ متر وسعت، ۱۵۰ واحد اداری، گنجایش هزار واحد پارکینگ در ۶ طبقه و یک باشگاه ورزشی و استخر مدرن؛ خدماتی است که در این فضا در نظر گرفته شده است. ۲۵ رستوران، کافی شاپ و رستوران زنجیره ای با تراس هایی که جهت سرو غذا در نظر گرفته شده بسیاری را مشتاق می کند برای یک بار هم شده حضور در این فضا را تجربه کند. گفته می شود این مرکز برای حسن رفتاری است که با خرید زمین این منطقه اقدام به ساخت و فروش واحدهای تجاری آن کرده است.

مرکز تجاری ارگ تجریش


ارگ تجریش، جدیدترین مرکز خرید تهران است که در آخرین روزهای اسفند سال گذشته افتتاح و فعالیت خود را آغاز کرد. این مرکز تجاری وسیع با پنج طبقه به مساحت ۷۵ هزار متر مربع در دل خود ۹ کافی شاپ، رستوران زنجیره ای، آمفی تئاتر، شهربازی، کارواش، شهر کتاب، باغ پشتبامی و ... جای داده است. شهربازی این مرکز یکی از مدرن ترین شهربازی هایی است که در چنین مراکز تجاری ساخته شده است و همین موضوع موجب شده تا در کمترین زمان افراد زیادی جهت استفاده از این خدمات سری به این مرکز بزنند.

حرف و حدیث درباره ساخت این مرکز زیاد بود. از اینکه گفته می شد باغ گیاهی را برای پارکینگ تخریب کرده اند تا اینکه بدون هیچ دلیل از عنوان پروژه از «پارکینگ طبقاتی امیرکبیر» به «پارکینگ طبقاتی، تجاری، فرهنگی» تغییر پیدا کرد. آنطور که به نظر می رسد صاحب زمین و سازنده این مرکز تجاری شخصی به نام سیدرضا طباطبایی راد باشد.

سینما پردیس چارسو


سینما چارسو، از جمله سینماهای مدرن کشور است که سال ۹۳ در خیابان جمهوری، تقاطع پل حافظ، طبقه هفتم بازار چارسو با ۵ سالن سینما مورد بهره برداری قرار گرفت. این مجموعه به خاطر دارا بودن پارکینگ با ظرفیت هزار خودرو مانند مرکز تجاری کورش بسیار مورد توجه قرار گرفته است.

به جز این مراکز می توان به اریکه ایرانیان در سعادت آباد و با پروژه مگاپارس در خیابان معلم اشاره کرد یا مرکز خرید بزرگ شهرک اکباتان و مجموعه فروشگاه های هایپر استار و همینطور مرکز خرید مدرن الهیه یا مرکز خرید بسیار لوکس سام سنتر که همه از فرآورده های دورن اخیر قالیباف هستند و به مرکز خریدهای قدیمی تر مثل تندیس، تیراژه و میلاد نور اضافه شده اند.