ستاره هایی که به ایران آمدند و نیامدند!

هفته نامه تماشاگران امروز - وحید لشگری: در هفته گذشته انتشار خبر احتمال برگزاری کنسرت گروه «جیبپسی کینگز» در تهران جنجال های زیادی به پا کرد. این خبر به شکلی عجیب عنوان شد و بازخوردهای گوناگونی هم در بین اهالی موسیقی و مخاطبان داشت.

دلیل عجیب بودن طرح این خبر هم روایت آن از زبان دکتر پیروز ارجمند رییس دفتر موسیقی وزارت ارشاد بود زیرا همیشه خبر کنسرت ها از زبان برگزارکننده بیان می شود.

درباره کنسرت های چهره های مطرح یا بین المللی هم تهیه کننده ها برای اینکه برگ برنده رسانه ای داشته باشند، خودشان مستقیما نسبت به شرح جزییات برنامه اقدام می کنند. کنسرت جیپسی کینگز در ایران بهانه ای بود تا از زاویه ای دیگر به این خبر نگاه کنیم و ببینیم که تا چه حد احتمال دارد شاهد اجرای زنده آنها در پایتخت باشیم.


سلطان های کولی

مهمترین ویژگی جیپسی کینگز یا همان سلطان های کولی، خانوادگی بودن گروه است. «پاکو»، «تونینو» و «دیه گو بالیاردو»، پسر عموهای برادران ریز یعنی «نیکلاس»، «فرانکو»، «پابلو» و «پاچای» هستند. این گروه از سال ۱۹۸۰ و در جنوب فرانسه شکل گرفت. اعضا در ابتدای فعالیت خود همانند کولی ها به این سو و آن سوی فرانسه می رفتند و از نواختن و خواندن در جشن ها و عروسی ها آغاز کردند و بعد از مدتی هم پای آنها به محافل اشرافی فرانسه باز شد.

به غیر از دو آلبوم اول جیپسی کینگز، سایر آثار آنها تاکنون با استقبال جهانی مواجه شده است. آخرین آلبوم شان به نام Savor Flamenco در سپتامبر ۲۰۱۳ روانه بازار شد که جایزه گِرَمی در شاخه ورلد موزیک را تصاحب کرلد.

چه سبکی دارند؟

موسیقی جیپسی کینگز، صددرصد فلامنکو نیست اما گرایش زیادی به این سبک دارد. در آثار آنها می توان رگه هایی از موسیقی پاپ راک و حتی عربی را هم شنید. شاید جالب باشد بدانید که به گفته اعضای این گروه، آنها از دانش آکادمیک موسیقی بی اطلاع هستند. «خوزه ریز»، خواننده مشهور فلامنکو و پدر برادران ریز بود و به نوعی می توان گفت که موسیقی در ژن این خانواده وجوددارد.


ریتم؟ ایران؟ ارشاد؟

پیروز ارجمند درباره کنسرت جیپسی کینگز به رسانه ها گفت: «هنوز هم اجرای این کنسرت قطعی نیست و ما منتظر دریافت مجوز از دیگر نهادها هستیم که مجوز نهایی را صادر کنیم.»

او درباره محتوای آثار آنها هم به این نکته اشاره کرد: «این یک گروه موسیقی کلاسیک و به نوعی سنتی اسپانیا است و با موسیقی غربی آمریکا یا اروپا تفاوت می کند. این موسیقی مردمی آن کشور است، همانند فرهنگ ما که موسیقی سنتی داریم. ضمن اینکه متون این گروه تایید شده و مشکل خاصی ندارد و مضامین و محتویاتش با فرهنگ ما ناهمخوان نیست.»

اما در مقابل نیکلاس ریز درباره اختلاف موسیقی جیپسی کینگز با فلامنکو می گوید: «در جنوب اسپانیا فلامنکو یک نوازنده گیتار دارد، یک رقصنده و یک آوازخوان. از جایگاه شنیده و دیده می شود و مردم فقط تماشاگر یک اجرا هستند در حالی که موسیقی ما یک اجرا و با فعالیت مردم توأم است. مردم ساکن نمی مانند. ریتم ها سریع است و همه می رقصند و از حضور خود لذت می برند. آنها از این موسیقی در جشن ها و مهمانی های، عروسی ها و ... استفاده می کنند. این تفاوت بزرگ است.»

سبک و سیاق موسیقی جیپسی کینگز مهمترین موضوعی است که باعث شده برگزاری کنسرت آنها در هاله ای از ابهام باشد؛ زیرا لغو کنسرت های موسیقی اتفاقی طبیعی و یکی از داغ ترین مباحث سال گذشته کشور بود؛ کنسرت هایی از سبک های مختلف و حتی سنتی که به دفعات لغو شدند.

برنامه جهانی جیپسی کینگز

تور جهانی کنسرت های جیپسی کینگز در سال ۲۰۱۵ از چهارم آوریل یعنی پانزدهم فروردین ۹۴ و با اجرا در استرالیا آغاز شده است. آنها تا ۱۳ آوریل در شهرهای مختلف استرالیا روی صحنه رفتند و از آن تاریخ تا ۲۷ ماه مه یعنی ششم خردادماه هیچ کنسرتی ندارند. همین موضوع باعث تقویت احتمال اجرای کنسرت آنها در ایران شده است اما نکته دیگر این است که برنامه تور کنسرت های اجراهای جیپسی کینگز از ابتدای سال ۲۰۱۵ و از طریق سایت رسمی گروه اعلام شده است. شهر پاریس در تاریخ دوم اکتبر، میزبان آخرین کنسرت آنها در سال جاری میلادی خواهد بود و در برنامه آنها هیچ نامی از تهران دیده نمی شود.


مخارج بالا

یکی از ویژگی های کنسرت های جیپسی کینگز مخارج بسیار بالایی است که دارندگان گران ترین هتل ها را انتخاب می کنند و تمامی سفرهایشان هم با هواپیمای اختصاصی که دارند انجام می شود اما هنوز به ریشه های اجتماعی خود وابسته هستند و هنگامی که در مسافرت برای اجرا نیستند، در کمپ زندگی می کنند.

شنیده های خبرنگار «تماشاگران امروز» حکایت از آن دارد که کنسرت جیپسی کینگز (در صورت گرفتن مجوزها) طی ده سانس برگزار خواهد شد و با احتساب فروش ۳۵ هزار بلیت در طول این ۵ شب، مبلغ دو میلیارد و هشتصد میلیون تومان حاصل می شود. در صورتی که هشتصد میلیون تومان صرف هزینه های سالن و امور اجرایی شود و سه چهارم این مبلغ به دستمزد گروه اختصاص یابد، چیزی در حدود پانصد میلیون تومان سهم برگزارکنندگان خواهد شد. البته در این محاسبه حدودی سهم اسپانسر نادیده گرفته شده است. البته پیگیری این رسانه از تیم اجرایی برنامه برای دریافت جزییات دقیق نتیجه ای دربر نداشت و هیچ کدام حاضر به اظهارنظر نبودند.

ستاره هایی که هرگز به ایران نیامدند

تاکنون توسط مسئولان ارشاد و تهیه کننده ها، نانم ده ها چهره مطرح بین المللی برده شده که قرار است در تهران کنسرت داشته باشند. اجراهایی که همگی در حد حرف ماندند و رنگ واقعیت به خود نگرفتند. در این گزارش نگاهی اجمالی داشتیم بر کنسرت های ستاره هایی که بیش از حرف بودند ولی به هر حال برگزار نشدند.

کریس دی برگ


خرداد ماه سال ۱۳۸۷ بود که حضور کریس دی برگ، هنرمند سرشناس ایرلندی در کشور و همراهی اش با گروه «آریان» سروصدای زیادی به پا کرد. محسن رجب پور به عنوان مدیر برنامه گروه «آریان» و زمینه ساز حضور دی برگ در ایران اعلام کرد که کنسرت آریان و کریس دی برگ برگزار می شود. هنوز و پس از گذشت حدود هفت سال هیچ توضیحی درباره دلایل برگزار نشدن این کنسرت داده نشده است.

ریچارد کلایدرمن


۲۷ شهریور ماه سال ۱۳۹۰ دفتر موسیقی ارشاد مجوز اجرای «ریچارد کلایدرمن» پیانیست مشهور فرانسوی را برای اجرا در برج میلاد تهران در تاریخ های ۹ تا ۱۳ آبان صادر کرد اما مسئول روابط عمومی برنامه در تاریخ ۱۹ مهر ماه درباره دلایل لغو این برنامه توضیح داد: «تا همین لحظه منتظر کسب مجوز برای برگزاری نشست سخنرانی نماینده ریچارد کلایدرمن در ایران بودیم که متاسفانه این مجوز صادر نشد.»

مورات ککیلی


۱۲ اتردیبهشت ماه ۹۱ خبری مبنی بر برگزاری کنسرت «همین امشب» با خوانندگی «مورات ککیلی» ترک تبار و «کامران رسول زاده» در سالن میلاد تهران منتشر شد. قرار بود این کنسرت ۲۲ اردیبهشت ماه برگزار شود اما در ۱۹ اردیبهشت ماه دست اندرکاران اجرا اعلام کردند: «کنسرت مشترک کامران رسول زاده و مورات ککیلی، خواننده مسلمان ترک در سالن میلاد تهران به تعویق افتاد.»

این کنسرت در حالی لغو شد که حتی مورات ککیلی در صفحات اجتماعی خود درباره حضور در ایران اطلاع رسانی نکرده بود.

یانی


«علی چراغعلی» برگزارکننده کنسرت کیتارو، در مهر سال ۹۳ و با وجود اینکه هنوز حواشی کنسرت کیتارو به اتمام نرسیده بود اعلام کرد به زودی کنسرت یانی را در تهران برگزار خواهد کرد. او هیچ گاه در مصاحبه های خود تاریخ دقیقی را درباره این موضوع عنوان نکرد.

ستاره هایی که در ایران کنسرت داشتند

بیایید مروری داشته باشیم بر کنسرت های ستاره های بین المللی موسیقی که تاکنون در کشورمان روی صحنه رفته اند:

خاطره انگیز


«کیتارو» که یکی از مطرح ترین موزیسین های آسیایی است در سال گذشته به تهران سفر کرد. خالق موسیقی نوستالزیک «جاده ابریشم» ارکستری متشکل از نوازندگان ایرانی و خارجی را در کنار خودداشت اما این برنامه بدون حاشیه هم نبود.

بلیت های این کنسرت در بازار سیاه تا دویست هزار تومان هم به فروش رفت. یکی دیگر از اتفاق عجیب هم این بود که دستمزد نوازندگان ایرانی این برنامه پس از سه ماه تسویه شد. همچنین با وجود درآمد ۴ میلیارد تومانی حاصل از اجرای کیتارو، سالن وزارت کشور برخی سازها و پوپیترهای نوازندگان را گرو برداشت؛ دلیل این موضوع هم عدم تسویه برگزارکنندگان برنامه با سالن عنوان شد.

فلامنکوی خالص


«خوان مارتین» یکی از نوازندگان شهیر ساز گیتار به شمار می رود که تاکنون دو سفر به تهران داشته است. او برای اولین بار در سال ۸۳ به کشور ما آمد و در نیمه اول شهریورماه شش شب اجرا در تهران و شیراز داشت.

دومین سفر خوان مارتین برای اجحرای برنامه در جشنواره موسیقی فجر سال ۸۸ بود. در آن سال تقریبا اغلب منتقدان موسیقی روی این نکته اتفاق نظر داشتند که کنسرت مارتین در جشنواره موسیقی فجر بی کیفیت بود و جذابیت کنسرت ۵ سال قبل او را نداشت.

ساز به ساز


«اشتفان می کوس» آلمانی در سال ۱۳۹۰ به ایران سفر کرد و جشنواره موسیقی فجر بهانه اجرای او در تهران بود. او که در سالن ایوان شمس روی صحنه می رفت از سازهای مختلفی نظیر نی نوکان، فلوت و نی بابمو ژاپنی و ... استفاده می کرد. می کوس در ادامه به شیراز سفر کرد و کنسرتش در آن شهر هم با استقبال مواجه شد.

عود و جاز


«انور براهم» یکی از نوازندگان مطرح ساز عود (بربط) در دنیاست و اصالتی تونسی دارد. دلیل شهرت او هم تلفیق موسیقی سنتی عربی با موسیقی جاز و دخیل کردن ساز عود با این سبک است.

او در جشنواره موسیقی فجر سال ۹۲ و با اجرای قطعاتی از آلبوم «چشمان مبهوت ریتا» در تالار وحدت تهران روی صحنه رفت. دو شب کنسرت او با استقبال ویژه مخاطبان، اهالی رسانه و منتقدان مواجه شد.