رو در رو با شهرام جزایری (۴)

سالنامه روزنامه اعتماد - زهرا علی اکبری، ولی خلیلی: اگر برای دهه 80، پنج اسم خبرساز را بخواهیم انتخاب کنیم بدون تردید شهرام جزایری یکی از آنهاست. پیش از این مصاحبه کرده و پس از این نیز مصاحبه خواهدکرد، اما متن پیش رو محصول هشت ساعت گفت وگو با مردی است که می گوید در گذشته اش اشتباهات بزرگ کرده و می خواهد در آینده کارهای بزرگ بکند.

دلخوری ها و عصبانیت هایش در اواسط مصاحبه سبب ترک گفت و گوی طولانی وی با ما نشد. شهرام جزایری برای اولین بار می گوید که چگونه به دهه چهارم زندگی اش رسیده است. او مدعی است یک دکترین اقتصادی دارد و در آینده می خواهد با اتکا به این دکترین راه های جدید را در اقتصاد ایران بپیماید. خلاصه گذشته اش این است که قصد داشته فرش دستباف را جایگزین نفت کند..

قضاوت در مورد ادعاهای شهرام جزایری بر عهده مخاطب است.


آقای جزایری هرکاری بخواهید انجام بدهید درگیر عقبه خودتان خواهیدبود. بالاخره شما گذشته ای دارید که برای افکار عمومی مهم است. نظرتان درباره قضاوتی که مردم از شما دارند چیست؟ از این قضاوت ناراحت نیستید؟

شما همش سیاسی سوال می کنی. ببین من الان چهل سالم است اگر بخواد چهل سال از عمرم باقی مونده اگر بتونم چهل سال باقیمانده را درست مدیریت کنم می توانم تصویرم را آنچنان که واقعیت داشته به مردم عزیز نشون بدم.

یعنی می خواهید در چهل سال پیش رو تصویرتان را اصلاح کنید؟

نگفتم می خوام چهره ام را اصلاح کنم. گفتم قضاوت ها با عملکرد واقعی و حقیقی من اصلاح می شه.

وقتی توی خیابان راه می روید کسی شما را می شناسد؟

اغلب بله.

برخوردشان چطور است؟

همیشه خوب و عالیه.

قضاوت ها منفی نیست؟ نمی گن این همان فردی است که خورد و برد؟

من که نخوردم و نبردم. بالاخره برخی ها هم ممکنه براساس یک چیزهایی که شنیدند قضاوت کنند. ولی منو که می بینن باهام رفتارشون خیلی محترمانه و خوبه، آخه من هم اگر خطایی کردم تاوانش را بیش از حد و اندازش دادم. قضاتی که برای من حکم صادر کردند و آنها که به پرونده من رسیدگی می کردند، همیشه با من در نهایت عزت و احترام برخورد می کردند و می گفتند تو جرمی کردی و مجازاتش را هم کشیدی.

حالا شما نمی خواهی قبول کنی که من تاوان اشتباهاتم را بیش از حد داده ام؟ از من طلبکارید؟ واقعا بعضی ها نمی خواهند بپذیرند که من بعد از زندان به جامعه برگشته ام؟! اینکه درست نیست. پس چرا سیزده سال زندان بودم. برای مجازات کاری که کردم و یا نکردم. حالا هر چه بود، تموم شد. اما امروز خانواده من هم در فشارن. بچه من مطمئنم از همین مصاحبه ها ناراحت می شه. میگه بگین اینها بابای منو ول کنن.

شما از این شهرتی که دارید ناراضی هستید؟

چی بگم؟ راضی یا ناراضی به هرحال این شهرت رو دارم دیگه

از شهرت خوش تان می آید؟

شما بدتون می آد؟

اولویت بعضی نیست. بعضی هر کاری نمی کنن مشهور بشن.

اولویت من هم نیست اما واقعیت منه.

اعتقاد به شهرت مثبت و منفی دارید؟

من معتقدم هرکسی به هر صفتی که شهرت پیدا می کند خروجی اش همان است. اگر من از شهرت خوشم می آمد در به در دنبال رسانه ها بودم که بیایید با من مصاحبه کنید اما این کار را نمی کردم و نمی کنم به خود شما چقدر برای این مصاحبه التماس کردم؟!!

هیچ وقت پول دادید به رسانه ای با شما مصاحبه کند؟

می شه؟

بالاخر پول دادید که در موردتو بنویسند؟

نه. سوال من را جواب بدید. می شه پول داد به رسانه که بیا با من مصاحبه کن. شما الان پول گرفتی؟ چقدر گرفتی که داری با من مصاحبه می کنی؟!

نه من الان را نمی گویم آن ۱۳ سال را می گویم.

آنقدر در این سال ها به من حمله شد و من سکوت کردم که همه تشنه خبر از زبان من بوده و هستند. نیازی نبود من بخواهم رایزنی کنم. خودشون در مورد من می نوشتند. من توی زندان ماجراهای عجیبی داشتم. شما در مورد قضاوت مردم صحبت می کنین. من وقتی زندان بودم با دو گروه از مردم رو به رو بودم. یک گروه که می شدند ۸۵ نفر از من شکایت کردند. یکی بدهکار بود و می گفت من بدهکارم چون این پول من رو خورده. یکی نامه داده بود که من کمک می خوام. یکی رفته وام گرفته، نداره قسط بده گفته پول منو شهرام خورده. یک عده هم که شمارشان بالای ۱۰ تا ۱۲ هزار نفر بود نامه می دادند برای من و کمک می خواستند. یکی می گفت بیکارم، به من پول بده. یکی نامه نوشت چرا این کار را کردی.

نامه ها را دارید؟

اکثرش رو دارم.

چند درصد نامه ها در مورد حل مشکلات مالی بود؟

حدود ۹۰ درصد.

فکر نمی کردند شما دیگه پولی نداشتید؟

نه. حتما فکر نمی کردند که نامه می نوشتند.


بگذارید حالا منظورم را دقیق تر بگویم. ببینید شما تبدیل به مثل شده اید، یادم هست چند سال قبل مردی میخواست در نانوایی نان نسیه ببرد. همه می گفتند شهرام جزایری این همه پول برده، این پول نون خریدن نداره، خوب واقعا شما در مواجهه با این حرف چه می گویید؟

می گم چرا این طور برخورد می کنید. می گم من یک دانش و تخصص منحصر به فرد دارم. اون هم پول ساختنه. من اصلا به خود پول علاقه ای ندارم اما با کاری که بلدم می تونم خیلی ها رو به پول برسونم. جرم من این بود که سرعتم خیلی زیاد بود و جوان بود. حس می کردم با این شکل قوانین نمی شه کاری از پیش برد، تلاش کردم راه های قانونی رو برای استفاده همه ملت عزیز میانبر کنم، و خیلی وقت ها هم موفق بودم. نه پولی از مملکت خارج کردم و نه مالی دزدیدم. بروید بررسی کنید. یک دونه وام نگرفتم که وثیقه نداشته باشه، یک بار جعل نکردم.

من می خواستم ایران به جای نفت، فرش و کالاهای غیرنفتی صادرکنه. طرح های بزرگی توی ذهنم بود، می خواستم کارگر فرشباف پولدار بشه. می خواستم ۵۰ فروشگاه آن لاین سراسر جهان راه بیندازم که همزمان فرش های ایرانی موجودش را بتونه برای مشتریان نمایش بده. توی ذهنم بود مرکزش در شورآباد تهران باشه و توی همهش هرهای کشورهای بزرگ از جمله آمریکا و آلمان و غیره و هر شهر دیگه، وقتی مشتری مراجعه می کنه بتونه از طریق دوربین های مداربسته فرش های ایران و دیگر شهرها رو هم ببینه و سفارش بده. واقعا اینها کار بدیه؟

اتفاقا اگر ناراحت نشوید می خواهم بگویم که کم هوشی شما خبرنگارها ریشه اش همین جاست. در اینکه قشر مستضعف و محروم قابل احترام هستند و هرکسی هرکمکی از دستش بر می آید باید انجام دهد. بحثی نیست. اما مشکل شمایید که همان طوری که یقه من را می چسبید و می خواهید از تمام جزییات زندگی من، حتی خصوصی ترین جزییات سر در بیاورید و جار بزنید و عالم و آدم را خبر کنید، اما نمی روید یقه آن کسی که با شش سر عائله بعد از ۵۰ سال زندگی نان نسیه می برد را بگیرید و از او بپرسید که چکار کرده که نمی تواند شکم بچه هایش رو سیر کنه.

شما شک نکنید که اگر از کنکاش در گذشته من ۱۰۰ اشتباه کشف کنید حتما از زندگی آن بنده خدا هزارتا اشتباه کشف خواهیدکرد که کجاها فرصت هایش را برباد داده و کجا درست عمل نکرده که حالا به این روز افتاده. البته من معتقدم که بعضی ها که درصد کمی هم هستند بر اثر یک اتفاق بد و جبری به فقر دچار می شوند که هم مردم و هم دولت و هم کسانی که دست شان به دهن شان می رسد باید دست آنها را بگیرند.

اما هستند کسانی هم که از بس اشتباه می کنند گرفتار فقر و تنگذستی می شوند. من خیلی از این آدم ها را می شناسم. حالا اینکه عده ای همه فقر و نداری مردم را گردن من می اندازند این دیگر کار شما رسانه هاست که روشنگری کنید و تحلیل کنید که آیا واقعیت دارد یا خیر.

فکر کرده اید اگر فعال اقتصادی نمی شدید، چکاره می شدید؟

چکاره باید می شدم؟ دندانپزشک.

من فکر می کردم اگر فعال اقتصادی نمی شدید باید بازیگر می شدید.

بازیگر مستند؟

نه، بازیگر سینمای داستانگو

چرا؟ خوشگلم؟!

نه شما خیلی خوب بازی می کنید.

بازیگرها نقش بازی می کنن. من خودم هستم. من کاملا شفاف و صادقانه زندگی کردم. با هیچ کسی زد و بند کثیف نداشتم. اگر زندگیم باز بشه هم ابایی ندارم. کسی اعتماد به نفس نداره که مال مردم رو دزدیده باشه. من سیزده سال توی زندان نشستم. فقط من بودم و خدا. با وجود حجم گسترده مبادلاتم حال کسی رو هم نگرفتم.

تا به حال پیش روانشناس رفتید؟

رفتم.

نگفتند شما خودشیفته هستید؟

این جسارت شما را مدیریت می کنم. بین خودشیفتگی و اعتماد به نفس باید بوردر (فاصله) بگذارید. خودشیفتگی غرور و تکبر میاره. حقیر می کنه دیگران رو. توی سر دیگران می زند، اما شهرام جزایری که حتی دست کارگر افغانی رو هم می بوسه و وجود نامقدس خود را محصول محبت آدم ها می دونه، به هیچ وجه خودشیفته بهش اطلاق نمی شه. حالا اعتماد به نفس که مطرح می کنید، افراد شاخص حرفه شما می گفتند ما با جان کری نشستیم و حالا با جزایری هم مصاحبه می کنیم. خب اینها اعتماد به نفس رو بالا نمی بره؟ شما جای من بودید اعتماد به نفس نداشتید؟

اگر شما بتونین از این مصاحبه کار بزرگی دربیارید توی شغل خودتون موقعیت خوبی ایجاد می شه. در فلان روزنامه هم به شما پیشنهاد کار میدن. من دارم به شما میدون می دم تا از این مصاحبه موفق بیرون بیایید. دارم به شما کوپن می دم که موفق باشید چون به نظر من شما مصاحبه نمی کنید، بازجویی می کنید.

بازجویی هم بالاخره یک مدل از مصاحبه است.

اما حالا من یک سوال می کنم. چرا اینقدر از من توقع تون بالاست؟ من هم آدمم. من هم اشتباه می کنم. آدم بعضی جاها خطاهایی می کند که یک بچه شش ساله این کار رو نمی کنه. گاهی کارهای خبط و اشتباه کردم که یک آدم مونگل با آی کیوی هفتاد هم نمی کنه. مردم فکر می کنند شهرام کراهایی می کند که بقیه نمی کنند. من در پول سازی توانایی های خاص و منحصر به فردی دارم اما مجبور شدم با جریانی نادرست مقابله کنم و اتفاقا موفق هم شدم.


کدام جریان را می گویید؟

همین جریانی که در مورد مفسدبودن شهرام جزایری راه افتاده بود. همین حالا هم بعضی ها نسبت به من همین جسارت ها رو می کنند. من اگر مجرمم، حبس کشیدم. نمی شه هم مجازات کشید و هم دوباره هرجا می ری با توهین مواجه بشی.

یعنی معتقدید هنوز مجازات می شوید؟

پیش رویم نه اما پشت سرم شاید.

به فکر رفتن از ایران نیستید؟

اولا اینکه من جنوبی هستم و توی این کشور دنیا اومدم و ساخته شدم و از تک تک احساسات هفتاد میلیون جمعیت بهره بردم و رسیده به اینجا.

اما مگر اینجا برخی برخوردها با شما تلخ نیست؟

آدم باید حتی از دشمنش هم تشکر کنه. دشمن تو رو می بینه که باهات دشمنی می کنه. دشمن من رو می بینه. من حتی دشمنانم رو هم دوست دارم که لطف می کنن و با من دشمنی می کنن. حتما من براشون مهم هستم که اونها با من دشمنی می کنن. من در ضمن عاشق کشور و نظام و دینم هستم.

اما بعضی ها می گویند شهرام جزایری نمی رود چون نمی تواند در جایی دیگر به این اندازه پول در بیاورد؟

من نگفتم نمی رم. ممکنه برای کار مرتب به خارج کشور سفر کنم. من ایرانی هستم و شما هم ایرانی هستید و اگر بتوانید در کشور خودتون کار کنید و زندگی نرمالی داشته باشید وضعیتتون ایده آل است. در مقطعی دچار مشکلات شدم، ایستادم و حبس کشیدم و تا آخر هم تحمل کردم. من الان بعد از آزادی برای آینده ام برنامه دارم. باید فرجه داد تا جامعه بپذیرد که شهرام جزایری برگشته به جامعه می خواد زندگی نرمالی داشته باشد.

البته قابلیت هایی رو دارم. جامعه باید شهرام جزایری رو به عنوان یک واقعیت بپذیرد. من هم باید با یک رفتار عاقلانه و اقدام غیرعجولانه به جامعه و همه دلسوزان نظام اثبات کنم که من سیاسی نبودم و نیستم. البته آدم های سیاسی یکی از محترم ترین اقشار جامعه هستند. آدم های سیاسی زحمتکش ترین قشر کشور هستند. جزو شاکله اصلی جامعه هستند اما من دانش و تخصصش را ندارم و از همه مهم تر در این حوزه تجربه و علاقه ای هم ندارم. سیاست را می شناسم. مثل همه مردم که روزنامه می خونند و اظهارنظر می کنند پرت و پلا. هرچقدر از این فضا دورم، خودم را در اقتصاد آدمی می دانم که قابلیت داره.

فکر می کنید ۱۰ سال دیگر شما کجا هستید؟ تاجرید یا کارآفرین؟

اینکه ۱۰ سال دیگه چه می شود را باید برنامه راهبردی نوشت.

مثل دولتی ها حرف می زنید؟

آخه این کارمه. بنگاه اقتصادی داشتم و برنامه راهبردی می نوشتم. به همه برنامه هایم هم می رسیدم. دولتی ها فقط شعار میدن. باید بنشینم بررسی کنم. خیلی ها می گفتند تو آتش زیر خاکستری، برو حرف بزن همه می فهمند تو هیچ چیزی نیستی، آدم عوام مثل بقیه هستی.

هنوز طرح مشخصی ندارید؟

طبعیتا شهرام جزایری ها دغدغه شون ایجاد شغل و رفع فقر و بیکاری و تلاش بی وقفه است. اگر یک فعال اقتصادی در و دیوار رو نگاه کنه بنگاهش به ویرانی کشیده می شه.

می گویید شهرام جزایری ها. کسی را مثل خودتون می شناسید؟

از من بزرگ ترها هم در این کشور بوده و هستند که شاید اسمشون جایی مطرح نیست اما قبول دارم که نام شهرام خیلی بزرگ شده البته فقط نامش.

در چه حوزه ای؟

توی چی من را مشهور می دانید؟ اگر تو فساد می دانید از من مفسدتر هم هست. نابغه می دانید از من نابغه تر هم هست، اما خب منظورم این است که در حوزه کاری که بلدم.

پس شما خودتان را در حوزه اقتصادی توانمند می دانید؟

شما چی؟ شما نمی دونین؟ اگر این طور نبود که با من مصاحبه نمی کردین. امثال ماها توی کشورهاشون می خوان کار کنن و درآمد مکفی داشته باشن. من همان زمان که کار می کردم و در حوزه های مختلف اقتصادی سرمایه گذاری داشتم، کار و اشتغال را در سبدی از انواع سرمایه گذاری ها تعریف و اجرا می کردم.

ما در بازرگانی و تجارت حضور فعال داشتیم و در تجارت خارجی و فضای اقتصادی بین المللی خیلی خوب بودیم. من تمام ریزه کاری ها و فنون موفق اقتصادی خارجی رو بلدم، هم تخصص و دانش و هم تجارب خیلی خوبی در این زمینه دارم، در بخش عمران و ساختمان کارهای بزرگی کردم، در ایجاد و راه اندازی کارخانه های بزرگ تولیدی هم نمونه های موفقی داشتم که همین الان موجود هست و تونستیم خیل عظیمی از جوان های خوب ایرانی رو مشغول کار و تلاش کنیم.

اما نکته مهم، مدل اقتصادی خاصی است که من به آن اعتقاد داشته و دارم. روش کار من، پهن کردن سفره و مشارکت دسته جمعی و شراکت دادن همه در کار و تلاش و سود و منفعت است و خداوند به من این عشق و توان رو داده که می تونم همه رو جمع کنم و از قابلیت ها و توانشون برای اجرای کارهای بزرگ بهره مند بشم. یک بازی کاملا برد- برد.

مدل این کار در قالب شرکت هیا سهامی بود و هست اما مهم این است که ساختار رفتاری بنگا اقتصادی به چه صورت باشد. با توجه به چند سال فعالیت اقتصادی من در قالب مشارکت های جمعی و شخصیت های حقوقی سهامی، مقیدم که تحت عنوان مشارکت های گروهی و حتی عمومی و به صورت بنگاه فعال بازار سرمایه، که نقدشوندگی دارایی های شان بالا باشد، باید فعالیت کرد. برای من در کل راه اندازی یک کسب و کار برای داشتن درآمدی مکفی کافی است.

درآمد مکفی چقدر است؟

درآمد مشروع و مناسب و مکفی. حالا بستگی دارد. موضوع بعدی این است که این فرد یعنی من، چه نقشی می تونه در حوزه فعالیت خودش ایفا کنه. شما خبرنگارید. برای جامعه خبرنگاری چکار باید بکنید؟ خیلی ها دوست ندارند کاری که بلدند رو به دیگران یاد بدهند. لباسی که می خرند دیگران بخرند. من این طور نیستم دوست دارم بی مزد و منت چیزی که بلدم رو به همه یاد بدم.


خیلی مثل آدم مثبت های فیلم ها صحبت می کنید...

نه این طور نیست. می توانید بیایید تحقیق کنید. اگر فکر می کنید فیلم برخورد می کنم بیایید ببینید.

بیشتر به خودتان فکر می کنید یا دیگران؟

اگر کسی خود را خالص در اختیار جامعه قرار بده خیلی بهش منفعت می رسه. من کاری رو بلدم که اگر وسط راه هم من رو نخواهند کار زمین می خوره. خیلی هم به آدم ها فشار نمی آوردم. یکی اینکه می خواهم فضای خودم رو مدیریت کنم و دوم نقشی در جامعه داشته باشم. باید رعایت کنم که کارهایم سیاسی نشه. الان خیلی از دوستان مرتب ملاقات می کنند و من اصلا نمی دانم کی هستند. می پرسند چکار کنیم برای حل فلان مشکل؟

خب من تا جایی که بلدم مشاوره می دم. مشاوره می دم چطور برای خودشون نقدینگی ایجاد کنند. بخش اصلی ماجرا منجر به خروج از بیکاری می شه. کدوم وجدان بیداری می تونه تحمل کنه جیبش پر باشه و فامیلش بیکار باشه. واقعا برم ببینم فامیلم بیکاره، ولی خودم خوشحال و شاد باشم؟!! من دغدغه اصلی ام رفع بیکاری و فقر حاصل از بیکاری است. شاید من فقط از بی پولی دیگران رنج ببرم. همین.

بعد ۱۳ سال زندان از سیاسی ها می ترسید؟

نه من احتیاط می کنم. اما اصلا نمی ترسم. فقط در ورودی جاده سیاست یک تابلوی ممنوع زده ام. مطمئن باشید به زودی کاری می کنم که عالم هستی به وجود افتخار کنه. بزرگ ترین بنگاه خیر و برکت را در دنیا خواهم ساخت تا فقرا و گرفتاران از وجودم بهره مند شوند. این خواست خداونده، همون خدایی که کشتی من رو بعد از ۱۳ سال سختی و رنج با عزت و سلامت به این آرامگاه رسوند و از اینجا به بعد رو هم به سادگی خواهدبرد.

موافقید با یک سوال کلیشه ای رادیو تلویزیونی مصاحبه را تمام کنیم؟

بپرسید.

یک کلمه می گویم، شما یک کلمه یا جمله درباره اش بگویید:

احمدی نژاد: قاطع، ولی کم تجربه

هاشمی رفسنجانی: دلسوز واقعی مردم و کشور

محمدرضا رحیمی: دوست صمیمی جابر ابدالی

مه آفرید خسروی: خدا رحمتش کنه

اوین: قبورالاحیا

گرد و غبار اهواز: مردمش مستحقش نیستند

بستنی: هپی و خوشحال می کنه، من خودم را یک بستنی فروش می دونم.

شهرام جزایری: (سکوت)

فساد اقتصادی: اندازه و مترش شهرام جزایری است؛ دسی شهرام، سانتی شهرام و کیلو شهرام...

حسن روحانی: کلیدساز