ناگفته های یک مامور اطلاعاتی ایران (۱)

مجله صدا - مهدی الیاسی: گفته اند تاریخ را حاکمان و فاتحان روایت می کنند و نه محکومان و مغلوبان. اما این قاعده یک استثنا دارد. نیروهای امنیتی بخشی از هیئت حاکمه اند که به دلیل ماهیت و ملاحظات حوزه فعالیت شان، هیچ گاه روایت شان از رویدادها بازگو نمی شود.

امنیت و مسائل امنیتی یگانه حوزه ای ست که در آن تنها روایت محکومان و مغلوبان بازگو و شنیده می شود و طبعا مورد پذیرش قرار می گیرد. این گفت و گو تلاشی ست برای آن که تبصره و استثنایی بر تاریخ شفاهی باشد چرا که قصد دارد در حوزه امنیت، نه روایت مغلوبان، بلکه روایت یک نیروی امنیتی درگیر در تحولات سه دهه اخیر را بازگو کند. بی آن که قضاوتی نسبت به این روایت داشته باشد.

پرسش ها به گونه ای طرح گردیده که تقریبا شامل همه مسائل و شبهات مطرح در افکار عمومی باشد. به دلیل برخی ملاحظات، عامدانه وارد چالش با مصاحبه شوند نشدیم و صرفا شنونده پاسخ او بودیم. طبعا همه ماجراهای طرح شده در این گفت وگو راویان و سویه های دیگری هم دارد که قابل طرح است. تاریخ در هیچ جنبه ای به داوری قطعی و تمام عیار نمی رسد.

بهترین حالت برای یک مورخ این است که شاهدان و مجریان زنده، روایت های خاص خودشان را از رویدادها بیان کنند و آن را برای آیندگان به یادگان بگذارند و هم در معرض قضاوت دیگران قرار دهند. گفت و گوی ما با اکبر خوش کوشک از این منظر و جنس است.

در ابتدا بگویید در جه زمانی و با چه پیش زمینه ای وارد دستگاه اطلاعاتی ایران و در کدام معاونت مشغول فعالیت شدید؟

من قبل از پیروزی انقلاب با حاج داوود کریمی همکاری می کردم. در گروه ایشان فعالیت زیرزمینی می کردیم و به پخش اعلامیه در محله نازی آباد و شهر ری و... اقدام می کردم. بعد از پیروزی انقلاب کمیته ها تشکیل شد و من به کمیته پیوستم. آن موقع در کمیته ها آقای حجاریان بود، برادران سمیع خانی بودند، برادران فتوحی بودند، برادران کریمی بودند. کمیته تشکیل شد تا اینکه ۱۰روز مانده به سال ۵۸ غائله کردستان پیش آمد و امام همه را به سوی کردستان فراخواندند. من هم به کردستان رفتم. حاج داوود کریمی فرمانده کردستان شد.

حاج طاهر مسئول اطلاعات شد و من هم در آنجا معاون اطلاعات بودم. کارهای گشتی و رزمی هم انجام می دادیم. ما بیش از ۱۰ ماه کردستان بودیم. من کار اطلاعاتی را از کردستان و از سال ۵۸ آغاز کردم. بعد از آن و با شروع جنگ در اطلاعات عملیات خرمشهر، مسئول محور عملیات کمیته ها شدم که آنجا با اصابت ۵ گلوله مجروح شدم و مدتی بستری بودم. بعد از آن به اطاعات کمیته رفتم. در تاریخ یکم فرودین سال ۵۸ عضو سپاه شدم. دوستان تاکید داشتند که در کمیته جنوب شهر تهران در کمیته ۱۳ باقی بمانم. ما یک محل جداگان گرفتیم و در چهارراه چیت سازی نازی آباد مقری به نام اطلاعات عملیات درست کردیم.

ما ۳ ماه قبل از ۳۰ خرداد ۶۰ که منافقین خودشان را آماده می کردند که عملیات مسلحانه را آغاز کنند در لوله های آب تهران در خیابان گلابدره نازی آباد پنهان می شدیم و افرادی از منافقین را که از خانه های تیمی بیرون می آمدند دستگیر و تخلیه اطلاعاتی می کردیم.

۸ روز قبل از ۳۰ خرداد متوجه شدیم که آنها قصد دارند برای ۳۰ خرداد اقداماتی را انجام بدهند اما نمی دانستیم که می خواهند چکار بکنند. شب ۲۴ خرداد به یک خانه تیمی حمله کردیم و بیش از ۹۰ تن از اعضای منافقین را در آن خانه دستگیر کردیم. یک خانه ۳ طبقه بود که در آن آموزش کار با زنجیر و چاقو و اسلحه می دیدند. ما آنجا آنها را دستگیر کردیم که خیلی هم معروف شد. آقای نیری و آقای مبشری که در دادگاه های انقلاب بودند ماجرا را می دانند. از آنها بازجویی کردیم و آنجا تقریبا فهمیدیم که قرار است در ۳۰ خرداد چه اتفاقی بیفتد. که در ۳۰ خرداد بچه های ما در میدان فردوسی مستقر شدند که شهید مازندرانی هم آن روز چاقو خورد و شهید شد. در روز ۳۰ خرداد ۶۰ و روزهای بعد با منافقین برخورد کردیم و ناکامشان گذاشتیم. سرمنشاء فعالیت اطلاعاتی من به سال ۵۹ و ۶۰ مربوط می شود.

درواقع فعالیت های اطلاعاتی و امنیتی شما به قبل از تاسیس وزارت اطلاعات باز می گردد.

بله، من در سال ۶۱ به سپاه برگشتم و خدمت حاج داوود کریمی بودم و نماینده ویژه ایشان در عملیات های شهری بود. در همان سال ۶۱ در جنگ مجروح شدم و در منزل بستری بود. آقای حسن عابدی جعفری به عیادت حاج داوود آمده بود. به عیادت من هم آمد. آن موقع وزیر بازرگانی شده بود. من آن موقع با ویلچر حرکت می کردم. ایشان بنده را به سمت مدیر کل حراست وزارت بازرگانی منصوب کرد.

وقتی که حالم خوب شد و مصدومیتم رفع شد آقای موسوی، نخست وزیر، بنده را از طریق حاج داوود کریمی خواست و من به دفتر اطلاعاتی، امنیتی، نظامی و انتظامی نخست وزیری رفم. آقای محسن کنگرلو مشاور نخست وزیر و رئیس ما بود. من از سال ۶۲ تا سال ۶۳ آنجا بودم. در سال ۶۳ که وزارت اطلاعات تاسیس شد به وزارت اطلاعات رفتم و تا دهه هفتاد من در قسمت بررسی های خارجی وزارت اطلاعات رفتم و تا دهه هفتاد من در قسمت بررسی های خارجی وزارت اطلاعات بودم. در دهه هفتاد که سعید امامی معاون امنیت وزارت اطلاعات شد، من مشاور ایشان در امور خارجی شدم. خارجی نه به این معنا که در خارج از کشور مستقر باشم. یک بخشی در وزارت اطلاعات بودم به نام امور خارجی.

حوزه کاری این بخش چه بود؟

حوزه کاری اش جمع آوری اطلاعات ضدانقلاب در خارج از کشور بود. درضمن به کسانی که قصد بازگشت به کشور را داشتند کمک می کردیم. به آنها پاسپورت می دادیم. ما راه را برای بازگشت باز گذاشته بودیم. یکی دیگر از کارهای ما این بود که کسانی که در ایران بودند و قصد داشتند از کشور بروند را تشویق می کردیم که از کشور خارج شوند. دلیل آن هم این بود که نگویند کشور ما یک کشور بسته است. درخصوص بازگشت افرادی که در خارج از کشور بودند و می خواستند به ایران برگردند، آقای علیرضا نوری زاده خیلی با ما همکاری می کرد.

هم چنین افرادی مثل شهرام همایون، ضیا آتابای و غیره. تمام تلویزیون های فارسی زبان خارج از کشور به جز بی بی سی و صدای آمریکا، از همان موقع تحت نظارت جمهوری اسلامی هستند. به جمهوری اسلامی فحش هم می دهند اما کارهای لازم را هم انجام می دهند. یعنی جمهوری اسلامی چنین پتانسیلی دارد که بتواند اینها را جذب کند. در آن سالها و با اقدامات ما خیلی ها که در ابتدای انقلاب فرار کرده بودند به کشور برگشتند.

من در آمریکا و در اروپا با خیلی ها که رفته بودند صحبت کردم. کسانی که ارتشبد بودند، سپهبد بودند، وزیر بودند، معاون وزیر بودند و بالاخره در حکومت گذشته منصب دار بودند. ما با این ها صحبت کریم. خیلی از اینها به ایران برگشتند و زندگیشان را پس گرفتند و دوباره از ایران رفتند. یعنی به ایران می آیند و می روند. رفت و آمد دارند. الان شما لیست پروازهای فرانکفورت به تهران را که نگاه بکنید هفتاد درصد آن افراد مقیم آمریکا هستند و کسانی بودند که قبلا در ایران مشکل داشتند.

آقای فرخ نگهدار چطور؟ با ایشان هم تماسی داشتید؟

فرخ نگهدار ایده برخورد نظامی با جمهوری اسلامی را قبول نداشت. قبول نداشت که باید با جمهوری اسلامی به صورت نظامی برخورد کنند. هرکس که قصد برخورد نظامی با جمهوری اسلامی را نداشته باشد آزاد است. اصلا فرخ نگهدار نباشد، رضا پهلوی باشد. ما با یک واسطه به رضا پهلوی هم وصل شدیم. رضا پهلوی گفت اجازه بدهید به ایران برگردم. این را برای اولین بار می شنوید. رضا پهلوی خیلی برای آمدن به ایران آماده بود. اما اطرافیانش منصرفش کردند. الان هم رضا پهلوی در کنترل جمهوری اسلامی است. ما دیگر در جمهوری اسلامی مخالف مسلح نداریم.

شما می گویید با ایرانی های خارج از کشور ارتباط برقرار می کردید. استراتژی شما در این حوزه چه بود؟

ببینید هر سیستمی که از تلاطم می افتد و به آرامش می رسد، نیروهای فکری اش شروع به کار می کنند. یک مثال بزنم. ما سعید شاهسوندی را در عملیات مرصاد دستگیر کردیم. سعید شاهسوندی از اعضای درجه یک کادر منافقین بود. وقتی در عملیات مرصاد دستگیر شد مدتی در ایران بود و الان در آلمان مشغول زندگی است. کتاب فروشی هم دارد. پول کتابفروشی اش را هم ما دادیم. این چه معنایی دارد؟ اگر سعید شاهسوندی در ابتدای انقلاب دستگیر می شد، صد بار اعدام می شد. چرا ولش کردیم؟ وقتی دریا آرامش پیدا می کند و کشتی در سکون قرار می گیرد، ناخدا افرادی را در کنار خود دارد که آن افراد فکر می کنند. در سیستم، اتاق فکر شکل می گیرد.

برای جذب افراد خارج کشور و بازگشتشان به ایران به لحاظ اجرایی چگونه عمل می کردید؟

زنگ می زدیم به فلان آقای. می گفتیم سلام علیکم، آقا سرلشگر فلانی؟ حالتون خوبه؟ از وزارت اطلاعات زنگ می زنیم. جناب شما خوب هستید؟ می توانیم با شما صحبت کنیم؟ این قدر با او صحبت می کردیم و می خواستیم سر قرار بیاید. وقتی سر قرار می آمد می گفتیم سلام علیکم.

ما از طرف جمهوری اسلامی و وزارت اطلاعات آمده ایم. می گفتیم کاری دارید؟ مشکلی دارید؟ به کمکی نیاز دارید؟یک اشتباهی در ابتدای انقلاب شد و آن این بود که آمدیم سران ارتش شاه را اعدام کردیم. این ها نباید اعدام می شدند. ارتشبد نصیری می گفت این کشور قانون اساسی و پادشاه داشت و من سرباز آن قانون اساسی و شاه بودم، شما بیایید قانون اساسی تدوین کنید ما سرباز آن قانون اساسی می شویم.

آن موقع ما در شور انقلابی بویدم و آنها را اعدام کردیم که اشتباه بود. فراموش نکنیم که خیلی خلبان های نیروی هوایی که در جنگ شهید شدند در کودتا نوژه دستگیر شده بودند. این ها را دستگیر کردیم و در جنگ از آنها استفاده کردیم و خیلی هم کمک کردند، فقط سپاه که در جنگ نبود. تا موقعی که منافقین دست به اسلحه نبرده بودند کسی با آنها کار نداشت. کسی که اسلحه به دست نگیرد برخورد نظام هم با او فرق دارد. خیلی از افراد اپوزیسیون الان عده ای پیرمرد هستند که در خارج از کشور زندگی می کنند.

من می خواهم بگویم نظام جمهوری اسلامی از همان ابتدا به دنبال جذب مخالفان بوده است. آیت الله خامنه ای هم همیشه می گویند جذب حداکثری. این عقیده در زمان امام هم بود. ما در وزارت اطلاعات به دنبال جذب حداکثری کسانی بودیم که از کشور خارج شده بودند. بعد از انقلاب ۶ میلیون نفر از کشور خارج شدند. نظر ما این بود که اینها به کشور رفت و آمد کنند. الان هم به اینها شناسنامه می دهند. خدمت سربازی را به اینها می فروشند و کارت پایان خدمت می دهند. الان خیلی ها به کشور می آیند و می روند. شیوه ما همیشه جذب اینها بود. خیلی از اینها جذب شدند و الان عامل ما هستند. جذب ما شدند و برای ما کار فرهنگی می کنند.

شما صحبت از جذب حداکثری و جذب افراد خارج از کشور می کنید در حالی که در همان ایام افرادی مانند شاپور بختیار و فریدون فرخزاد کشته می شوند. آیا این تناقض نیست؟

پرسش خوبی مطرح کردید. من ابتدا به ماجرای شاپور بختیار می پردازم. این اولین مصاحبه ای است که من در آن به این موضوع می پردازم. من واقعیت ماجرا را برای شما بازگو می کنم. آقای شاپور بختیار بعد از پیروزی انقلاب در ایران بود. در شورای انقلاب عده ای می خواستند که شاپور بختیار دستگیر نشود و از ایران خارج شود. شاپور خیلی راحت و با یک پاسپورت خارجی از ایران خارج شد و تصور هم می کرد که کسی متوجه نشده که او دارد از کشور خارج می شود.

بختیار در فرانسه مستقر شد. بختیار در زمان چنگ الجزایر برای فرانسوی ها جنگید و در این جنگ به نفع فرانسه حضور پیدا کرد. آقای بختیار همسر فرانسوی داشت. در منطقه ای هم زندگی می کرد که رئیس پلیس آنجا پسر خودش بود. آقای بختیار مواد مخدر مصرف می کرد و مسائل جنسی هم داشت. دوست داشت با دخترها و زنها باشد. خیلی ها بودند که دوست داشتند جذب ما بشوند در رابطه با روابط خصوصی بختیار مطالبی را بیان کنند. آقای بویراحمدی از اقوام بختیار بود. آقای بختیار مسائل اخلاقی با خانواده بویراحمدی پیدا می کند.

آقای بویراحمدی با دو نفر از نزدیکانش به بهانه این که دیدار خانوادگی و احوال پرسی کنند به خانه بختیار می روند. دم منزل آقای بختیار پلیس نشسته بوده و مدارک شناسایی هرکس را که می خواسته با بختیار دیدار کند می گرفتند و همه را می گشتند پس از تایید به داخل خانه بختیار می بردند. آقای بویراحمدی با دو نفر همراهش مدارک شناسایی شان را به پلیس می دهند و به داخل خانه آقای بختیار می روند. آن طور که پلیس فرانسه گزارش داده آقای بختیار را خفه می کنند ودست و گردنش را می پیچانند. مستخدمش را هم می کشند. خیلی راحت از خانه خارج می شوند و دم در خانه از پلیس مدارک شناسایی شان را می گیرند و می روند.

یعنی شما معتقدید قتل شاپور بختیار یک قتل خانوادگی بوده است؟

بله. دعوای خانوادگی بوده. این اصل ماجراست. رو یاین موضوع بررسی شده است. الان عده ای ممکن است بگویند بختیار را وزارت اطلاعات به قتل رساند. برخی هم در داخل به غلط برای این که وزارت اطلاعات را قوی و پرتوان جلوه بدهند به این توهم دامن می زنند. از آنجا که من در کار بررسی خارجی بوده ام این انگ را به بنده هم می زنند.

پس حرف های انیس نقاش که می گوید من این کار (قتل شاپور بختیار) را انجام داده ام، چیست؟

انیس نقاش یک لبنانی بود. رفت که این کار را انجام بدهد. و اصلا هم نتوانست کاری انجام بدهد. منزل بختیار یک منطقه حافظت شده بود و پسر آقای بختیار هم رئیس پلیس همان منطقه بود و هوای پدرش را داشت. ۶ ساعت بعد از قتل آقای بختیار، متوجه می شوند که او کشته شده است.

یعنی آقای بویراحمدی برای بختیار و برای پلیس یک فرد موجه بوده و به منزل بختیار رفت و آمد داشته و به او اصلا شک نداشتند. فامیل بختیار بود. پلیس فرانسه هم این مسئله را تایید کرده است که آقای بویراحمدی به همراه دو نفر دیگر قبل از قتل بختیار به داخل منزل او رفته اند.

ادامه دارد...