زنان قدرتمند تاریخ

مجله تماشاگران امروز - آرمن ساروخانیان: در تاریخ باستان و عصر معاصر، زنانی بوده اند که توانسته اند با وجود تمام محدودیت ها به قدرت برسند و نقش پررنگی در تاریخ کشورشان داشته باشند. این گزارش تعدادی از قدرتمندترین و موثرترین زنان تاریخ را معرفی می کند.

رییس جمهوری برزیل

(2006 تا 2010 و 2014 تا 2018)

یکشنبه 26 اکتبر 2014 دیلما روسف موفق شد با اختلاف ناچیزی (51.64 درصد) رقیب راست گرایش، آئسیونوزا را شکست دهد و برای 4 سال دیگر در رأس قدرت برزیل باقی بماند.

او اولین رییس جمهوری زن بزرگترین کشور آمریکای جنوبی است که بعد از اعطای قدرت به لولا در سال 2010، دوباره جایگاهش را پس گرفت. برزیل با داشتن یک زن در رأس قدرت نه تنها یکی از کشورهای در حال توسعه است که توانسته خودش را از سایر کشورهای غربی پیشروتر نشانبدهد؛ ممالکی که هرگز هیچ زنی را در بالاترین مقام حکومت ندیده اند.


آنکلا مرگل صدراعظم آلمان

(از سال ۲۰۰۵ تا به حال)

در اتحادیه اروپا با مناسبات پیچیده اش، کسی که سیاست کلی را تعیین می کند، یک زن است. در حالی که روسای جمهور فرانسه مرتب تغییر می کنند (او با شیراک، سارکوزی و اولاند همدوره بوده)، مرکل از سال ۲۰۰۵ با قدرت پستش را حفظ کرده و نفر اول حکومت آلماناست.مرکل این موقعیت را مدیونتحصیلات و موقعیتش است. پدرش کشیش بود. کودکی اش در آلمان شرقی گذشت و او در رشته فیزیک دکترا گرفت. پشتکار و سختکوشی مهمترین عاملی است که کمک کرد او در سیاست پیشرفت کند و سیاست ریاضت اقتصادی اش، کاتالیزور رشد خیره کننده آلمان بود. بی جهت نیست که فوربس در ۱۱ سال گذشته بار او را به عنوان قوی ترین زن جهان معرفی کرده است.


الن جانسون سیرلئاف، رییس جمهوری لیبریا

(از سال ۲۰۰۶ و برنده نوبل صلح ۲۰۱۱)

نشانه ها گویا هستند. آلن جانسون سیرلئاف بعد از ۱۴ سال جنگ داخلی در لیبریا توانست به ریاست جمهوری برسد. او اولین زنی است که در آفریقا به این مقام رسید. حکایت زندگی این زن که ۴ فرزند و ۱۸ نوه دارد، شنیدنی است. او با مدرک اقتصاد از دانشگاه هاروارد، دو بار در سال های ۱۹۶۰ و ۱۹۸۰ وزیر اقتصاد کشورش بود و مدتی هم با بانک جهانی و سازمان ملل همکاری کرد.

در دهه ۸۰ و دوران حکومت ساموئل دوئه، دو دوره هم به زندان رفت و سرانجام اینکه در سال ۲۰۱۱ برنده جایزه صلح نوبل شد.

وقتی او به رأس قدرت قدیمی ترین جمهوری آفریقای جنوبی صحرا رسید، هنوز آثار فساد مالی هم سلفش چارلز تیلور (۱۹۹۷ تا ۲۰۰۳) پابرجا بود و او ترمیم این شرایط را مهمترین هدفش نامید. ماموریتی سنگین در دوره دوم ریاست جمهوری اش هم همچنان مشغول آن است. براساس رده بندی فوربس، یکی از ۷۰ زن قدرتمند جهان در سال ۲۰۱۴ به شمار می رود.


یولیاتیموشنکو نخست وزیر اوکراین

(۲۰۰۵ و ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۰)

گیس های بافته بلند و چهره جنگجو، از او تصویری رسانه ای ساخته که توانسته به خوبی از آن استفاده کند. یولیا تیموشنکو با اوا پرون، مارگارت تاچر و لیدی مکبث مقایسه می شد.

او توانست مقابل قدرت روسیه بایستد، تبدیل به چهره اصلی انقلاب نارنجی اوکراین شود و در سال ۲۰۰۷ به نخست وزیری اوکراین رسید. در رفتار بانوی آهنین اوکراین اما تناقض های بزرگی گدیده می شود. او همانقدر که دموکرات و طرفدار پیوست به اتحادیه اروپاست، روابط نزدیکی با اولیگارش ها دارد.

او به ملکه گاز اوکراین شهرت دارد و ثروتش را به لطف روابط با روس ها به دست آورده یا متهم است که با ولادیمیر پوتین مراودات تجاری داشته است. تیموشنکو همچنین از طرف رقیبان یا سفیر آمریکا در کیف به بی کفایتی متهم شده است.


ادیت گرسون نخست وزیر فرانسه

(۱۹۹۱-۱۹۹۲)

دوران حضورش در رأس دولت فرانسه مثل برق گذشت (کمتر از ۱۰ ماه) ولی او همچنان تنها نخست وزیر زن تاریخ فرانسه است و در چنین کشوری این اتفاق مهمی است. او تجربه چهار دوره وزارت هم دارد و با انتقادات شدیدی هم روبرو شد که یکی از آنها به خاطر جنسیت اش بود. این از جنس همان حملاتی بود که بعدا سایر وزرای زن یا نامزدهای ریاست جمهوری با آن روبرو شدند.

البته شرایط اقتصادی فرانسه و اروپا در اوایل دهه ۱۹۹۰ هم کار را برای کرسون سخت کرده بود و او در نهایت مجبور به ترک صندلی اش شد.


میشل باشله رییس جمهوری شیلی

(۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ و از سال ۲۰۱۴)

میشل باشله هم مثل دیلما روسف در سال ۲۰۱۴ توانست به رأس قدرت در شیلی برگردد. او پیش از این بین سال های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ هم در این پست بود. باشله که از سوی سگولن رویال، نامزد سابق ریاست جمهوری فرانسه «سوسیالیست نمونه» نامیده شد، همچنان در حال مبارزه با بازماندگان دیکتاتوری پینوشه (۱۹۹۰-۱۹۷۳) است. او به عنوان یکی از حامیان سالواتور آلنده، رییس جمهوری سابق شیلی، یکی از قربانیان آن دوران هم به شمار می رود و پدرش به دست عوامل پینوشه شکنجه شد و به قتل رسید. اولین رییس جمهوری زن شیلی بابت دفاع از حقوق زنان هم شهرت دارد.

در کشوری محافظه کار که سقط جنین ممنوع است و طلاق تنها از سال ۲۰۰۴ قانونی شد. در انتخابات اخیر که خانم باشله را برای دومین بار به رأس قدرت شیلی بازگرداند. رقیب او زنی دیگر بود. اویلین ماتی محافظه کار که دوست دوران کودکی باشله هم محسوب می شود، رقابتی که پیش از این در آمریکای جنوبی سابقه نداشت.


بی نظیر بوتو، نخست وزیر پاکستان

(۱۹۹۰-۱۹۸۸ . ۱۹۹۶-۱۹۹۳)

زنی شجاع از خاندانی نفرین شده. در دو دوره نخست وزیری بی نظیر بوتو، پاکستان دوران درخشانی داشت. او در سال ۲۰۰۷ و بعد از ۸ سال مهاجرت به کشورش برگشت. دختر علی بوتو بود که حکومتش در سال ۱۹۷۹ به دست ژنرال ضیا سرنگون شد. در سال ۱۹۸۴ از پاکستان مهاجرت کرد و در سال ۱۹۸۶ بعد از مرگ ژنرال ضیا به کشورش برگشت.

خانم بوتو فعالیت سیاسی اش را شروع کرد و در سال ۱۹۸۸ تبدیل به اولین زن نخست وزیر پاکستان شد. او که حمایت آمریکا، غرب و دموکرات های پاکستان را داشت، متهم به فلساد مالی شد که در سال ۱۹۹۰ منجر به سقوط دولتش شد.

خانواده بوتو هم از این اتهامات بی نصیب نماند. او در سال ۱۹۹۳ انتقام گرفت و به قدرت برگشت ولی دوباره با اتهامات فساد مالی و قتل برادرش روبرو شد. بوتو در سال ۱۹۹۹ از کشور گریخت ولی در سال ۲۰۰۷ برگشت و تصمیم گرفت دوباره وارد دنیای سیاست شود ولی دو ماه بعد از بازگشت در یک سوءقصد به قتل رسید.


مارگارت تاچر نخست وزیر بریتانیا

(۱۹۹۰-۱۹۷۹)

دختر یک بقال که تبدیل به بانوی آهنین شد. تاچر پله های جامعه و سیاست انگلیس را یکی یکی بالا رفت تا برای ۱۱ سال طولانی حکومت آهنینی بر بریتانیا داشته باشد. او اولین زنی است که در رأس قدرت یکی از قدرت های بزرگ اروپا قرار گرفت و با معدنچیان انگلیسی همانقدر سختگیر بود که با رهبران جهان.

شاید جمله میتران، رییس جمهوری وقت فرانسه تعبیر جالبی برای تاچر باشد که او را زنی با دهان مرلین مونرو و چشمان کالیگولا توصیف می کرد. او موافق خصوصی سازی به هر قیمت بود. بر سر جزایر مالویناس به جنگ آرژانتین رفت و توانست انگلیس را به رشد اقتصادی برساند.

با وجود تمام انتقاداتی که طبقه کارگر انگلیس نسبت به او داشتند، تحولات موسیقی دهه ۸۰ انگلیس متاثر از فضای تاچر آن سال هاست. او در سال ۱۹۹۰ به رغم میل باطنی اش از قدرت کناره گیری کرد و در سال ۲۰۱۳ در ۸۷ سالگی از دنیا رفت.


ایندیرا گاندی نخست وزیر هند

(۱۹۹۷-۱۹۹۶ و ۱۹۸۴-۱۹۸۰)

دختر نهرو است که با ماهاتما گاندی، چهره های اصلی استقلال هندوستان بودند. بعد از مرگ پدرش راه سیاسی او را ادامه داد و تبدیل به دومین زن تاریخ شد که در یک انتخابات دموکراتیک انتخاب می شود.

او هندوستان را که پیش از این یک مستعمره بریتانیا بود، تبدیل به کشوری کرد که صدایش در جهان شنیده می شد. در چند جبهه وارد جنگ شد. گرسنگی که در حال از بین کشورش بود، اختلافات ارضی با پاکستان و ورود هندوستان به جنبش عدم تعهد.

او بهای سختگیری اش در درگیری های مذهبی میان هندوها و سیک ها را پرداخت. در ژوئن ۱۹۸۴ دستور حمله به معبد طلایی را داد که سیک های مسلح و تعداد زیادی شهروند عادی آنجا بودند و مردند. او ماه اکتبر همان سال به دست دو محافظ سیکش به قتل رسید.


ویکتوریا، ملکه انگلیس

(۱۹۰۱-۱۸۳۷)

انگلیس بعد از انقلاب صنعتی در دوره ای ۶۴ ساله از کشوری در حال توسعه توانست به بزرگترین امپراطوری جهان تبدیل شود. مهمترین دلیل این جهش خیره کننده، اراده یک زن بود؛ ملکه ویکتوریا.

در دوران سلطنت ویکتوریا که تا سال ۱۹۶۱ با همسرش پادشاه آلبرت آن را تقسیم می کرد، انگلیس تبدیل به کشوری صنعتی شد و طبقه کارگر قدرتمندی شکل گرفت. در آن زمان که لندن پرجمعیت ترین شهر جهان بود، دستمزدها قانونمند شد و روزهای تعطیل هفتگی اضافه شد.

عصر ویکتوریا فقط به جزیره محدود نشد. امپراطوری تا مرزهای چین، مصر و نیمی از قاره آفریقا گسترده شد و سایر کشورها توان مقاومت در برابر قدرت انگلیس را نداشتند. هر چند این کشور در چند جنگ مهم در افغانستان و کریمه شکست خورد.


کلوپاترا، ملکه مصر

(سال ۵۱ قبل از میلاد تا ۳۱ قبل از میلاد)

زیبایی، بینش و اقتدار، حکومت او را تضمین کرد. ملکه مصر توانست ژولیوس سزار را اغوا کند و احترامش را برانگیزد تا امپراطور روم، مصر را به او بسپارد ولی کلوپاترا بعدا دل به مارک آنتونی، فرستاده سزار داد.

حکایت عاشقانه آنها ۱۰ سال طول کشید تا اینکه پایانی تراژیک داشت و الهام بخش شکسپیر شد. آنتونی بعدا در جنگ آکتیوم مقابل جانشین ژولیوس سزار، امپراطور جدید روم شکست خورد و خودکشی کرد. کلوپاترا به جای تسلیم شدن، ترجیح داد در قبر آنتونی بخوابد و به زندگی اش پایان دهد.


الیزابت، ملکه انگلیس

(۱۶۰۳-۱۵۵۸)

الیزابت کودکی آسانی نداشت. او دختر هانری هشتم بود که دستور داد سر همسرش آن بولین را از تنش جدا کنند. بعد از چند دوره سلطنت کوتاه مدت به رأس قدرت رسید، در حالی که محبوبیتی نداشت ولی در دوره ۵۰ ساله سلطنتش بر انگلیس، توانست این وضعیت را کاملا تغییر دهد.

این بانوی پراگماتیست اسقف انگلیس را به ریاست کلیسای آنجلیک برگزیدو ارتش شکست ناپذیر دشمن شان اسپانیا را شکست داد تا کشورش را تبدیل به حاکم مطلق دریاها کند. در دوره سلطنت الیزابت بود که تجارت در جامعه انگلیس گسترش یافت و فرهنگ به لطف چهره هایی مثل شکسپیر اوج گرفت.


کاترین ده مدیسی، نایب السلطنه امپراطوری فرانسه

(۱۱۵۶۳-۱۵۶۰)

کاترین ده مدیسی که از یکی از قدرتمندترین خانواده های اروپا می آمد، هنگام ورود به فرانسه در سال ۱۵۳۳ قدرت زیادی نداشت. مدتی طول کشید تا همسر هانری دوم مسئولیت بیشتری پیدا کند. وقتی همسرش پادشاه فرانسه شد، به جنگ رفت و کشته شد. او بعد از مرگ پسر بزرگش در قامت یک رییس حکومت قدرتمند ظاهر شد و تلاش زیادی کرد در فرانسه که به خاطر جنگ های مذهبی چند پاره شده بود، صلح برقرار کند و همسایه های کاتولیک (اسپانیا و رم) و دولت های معترض (سوئد) را متقاعد کرد که پیمان های متعددی امضا کنند.

او زمینه ساز ازدواج دختر کاتولیکش مارگریت با هنری دو ناوارا پروتستان شد. سیاست تنش زدایی او را پسر دیگرش آنری (آنری سوم آینده) با قتل عام پروتستان ها در روز بارتلمی مقدس تا حدودی بر باد داد ولی بعد از مرگ او و قتل هانری سوم بود که سیاست او با شروع حکومت هانری چهارم نتیجه داد.