روز و شب مضطرب ستاره‌های ایرانی در فرودگاه امام

روزنامه سازندگی: در روزهای گذشته گذرنامه برخی چهره‌های هنری و ورزشی به علت اظهارات یا نوشته‌هایشان توقیف و ضبط شد که در مطلب زیر به آن پرداخته شده است.

پاسپورت پیمان قاسم خانی، نویسنده و کارگردان سینمای ایران توقیف شد. این خبر را میترا ابراهیمی، همسر او اعلام کرد. پیش از این نیز اعلام شده بود پاسپورت شهاب حسینی بازیگر و تهیه کننده سینما نیز ضبط شده بود و قبل از آن خبرهایی در همین خصوص درباره مهران مدیری، علی دایی، همایون شجریان، سحر دولتشاهی و حمید فرخ نژاد منتشر شده بود. اگرچه دیروز خبری منتشر شد که پاسپورت عملی دایی و همایون شجریان به آنها پس داده شده است، با این حال توقیف پاسپورت این چهره‌ها ارتباط مستقیمی با اظهارات و ابراز عقایدشان دارد که در صفحات و شبکه‌های مجازی منتشر شده بود.

پس از اعتراضاتی که با مرگ مهسا امینی آغاز شد، چهره‌های سینمایی، ورزشی، روزنامه‌نگاران و جامعه فکری از جمله کسانی بودند که در این خصوص، اظهار نظر کردند. برخی به انتقاد از رویه و شیوه گشت ارشاد پرداختند و برخی موضوع را کلانتر دیدند و از فشارهای مختلف اقتصادی اجتماعی که بر مردم وارد شده بود، سخن گفتند، این اظهارات فی نفسه امر رادیکالی محسوب نمی‌شد، اما با شعله‌ورتر شدن اعتراضات و خیابانی شدن آن، سخنان آنها ابعاد دیگری یافت. به طور مثال، بارها هنرمندان مختلفی از صداوسیما درخواست کرده‌اند که آثار آنها را پخش نکند، به عنوان نمونه سالیان پیش استاد شجریان این درخواست را رسما کرد.

بعد از او نیز شنیده شد افراد دیگری هم چنین درخواست‌هایی را ارائه کرده‌اند، اما این درخواست‌ها هیچ‌گاه جنبه امنیتی به خود نگرفت. ولی سخنان مهران مدیری که برآمده از همین سیستم صداوسیما بود، ناگهان جنبه اعتراضی و امنیتی به خود گرفت. او از جمله اولین کسانی نبود که اعتراض کرده بود. پیش از او برخی از زنان سینماگر مانند پگاه آهنگرانی، کتایون ریاحی و زنان دیگری همراه با اعتراضات سخنان رادیکال‌تری بیان کرده بودند، اما مهران مدیری اولین فردی بود که از صداوسیما خواست که یک فریم از برنامه دورهمی که ساخته او بود، از صداوسیما پخش نشود و پس از این سخنان نیز ایران را ترک کرد و سه روز بعد وقتی وارد ایران شد، پاسپورت او توقیف شد.

بعد از آن، این اتفاق برای چهره‌های دیگری نیز رخ داد و رفته رفته تعداد چهره‌هایی که اعلام کردند فعلا پاسپورتی ندارند و گذرنامه آنها توقیف شده بیشتر شده گویا ممنوع الخروجی، اولین تنبیه در نظر گرفته برای چهره‌های شاخص است و تعداد اندکی از آنها در صفحات مجازی خود از حضور در برخی نهادها خبر داده‌اند، البته این ورای تنبیه هایی است که برای برخی از چهره‌های امضا کننده بیانیه مربوط به متروپل در نظر گرفته شده است.  شنیده شده گذرنامه افرادی مانند پیمان معادی بیش از این اعتراضات ضبط شده بود.

حالا هم ممنوع الخروجی بسیاری مانند شهاب حسینی باران کوثری، حامد بهداد، مهران مدیری, هومن سید، حمید فرخ نژاد، علی دایی، پیمان قاسمخانی و... رسانه ای شده، برخی از این چهره‌ها مانند حامد بهداد با اینکه تا مدتی پست های تند و تیزی منتشر می کردند. پس از شایعاتی که درباره بازداشت آنها منتشر شد، این روند را متوقف کردند و با نوشتن پست هایی از تمامیت ملی کشور دفاع کردند. و رویه خود را به طور کلی تغییر دادند. اینها همان هایی بودند که فراموش کرده بودند در بروز چنین موج‌هایی چطور باید به عنوان یکی چهره شاخص رفتار کنند تا با کمترین برخورد و واکنش روبرو شوند، افرادی مانند باران کوثری از بسیاری دیگر از هنرمندان هم ترجیح دادند صفحات مجازی خود را به طور کامل بسته و یا غیرفعال نگه دارند.

در این میان گذرنامه، همایون شجریان و سحر دولتشاهی هم پس از بازگشت از تور کنسرت همایون شجریان در فرودگاه ضبط شد. این در حالی بود که کنسرت شجریان در یکی از کشورها با حضور منافقین نیمه کاره رها شده بود و آنها با به هم ریختن فضا، مانع از ادامه اجرای برنامه شده بودند. پس از توقیف پاسپورت این دو در فرودگاه، خبرگزاری تسنیم به انتقاد از این برخورد با این هنرمند پرداخت و نوشت: هر چند فشار زیادی برای وادار کردن او به اتخاذ مواضع سیاسی غلط یک سویه وجود داشت اما او به تسلیت به مناسبت درگذشت مهسا امینی از تنی چند از جوانان ایرانی در جریان رویدادهای پس از آن و ابراز ناراحتی درباره آنچه اتفاق می افتاد، بسنده کرد و در برابر فشارهای سنگین برای موضع گیری سیاسی درباره کلیت نظام، ایستادگی کرد و سختی شوریده بر زبان نیاورد.

البته به هر حال ایران سطحی از ناراحتی و مطالبه برای پیگیری پاسخ و ارائه توضیحات درباره آنچه اتفاق افتاده طبیعی نبود و اجرای کنسرت برای ایران او در ماه های گذشته، نشان از درک و درایتش از موقعیت خود به عنوان یک چهره شناخته شده هنری در قبال جامعه ایرانی داشت، جامعه ای که به شدت در کانون توجه در قطبی سازانی قرار دارد که ایران را پاره پاره و جدا از هم می خواهند.. چه نسخه‌های داخلی آن در دو طرف ماجرا و چه نمونه‌های خارج نشین آن. انتشار خبر ضبط پاسپورت او نشان می دهد که تمیزگذاری مناسبی میان افرادی که درباره رویدادهای اخیر موضع سخت و یکجانبه گرفتند با افرادی که تا حد زیادی با این فضا همراهی کردند صورت نگرفته و بر اساس یک وزن‌کشی متناسب با ایشان مواجهه نمی‌شود، تنها یک رویکرد دو قطبی‌ساز که محل انتقاد این نوشتار هم هست می‌تواند توجیه‌گر واکنشی در این سطح باشد.

اما همین موضع‌گیری خبرگزاری تسنیم کافی بود که پاسپورت شجریان و از علی دایی به آنها باز گردانده شود. اما روز گذشته سخنگوی قوه قضاییه در پاسخ به سوالی درباره اقدامات برخی از افراد مشهور در حوادث اخیر که مردم را تشویق و ترغیب به ارتکاب جرم کردند در صورت احراز مجرمیت مورد تعقیب قرار خواهند گرفت.  ورزشکاران و هنرمندان و افراد شاخته‌شده مورد تکریم و احترام مردم هستند و ممکن است برخی اقداماتی انجام دهند که البته راه برای ابراز پشیمانی آنان هست. برخی اقدامات زیبنده افراد مشهور نیست زیرا مردم به آنها اقبال دارند و به آنان اعتماد کرده‌اند و این حق مردم نیست که آنها راه خود را از مردم جدا کنند و در دامن دشمن گرفتار شوند. بنابراین باید از مردم و نظام بابت جفایی که کرده‌اند عذرخواهی کنند.

با این حال سخنگوی قوه قضاییه تاکید کرد که برای برخی از افراد مشهور پرونده تشکیل داده خواهد شد و برخی احضار و ارشاد و به آنان تذکر داده شده است. با این اوصاف احتمال اینکه شاهد تشکیل پرونده برای برخی از چهره‌های مشهور و ارجاع آن به نهادهای قضایی برای تعیین مجازات وجود دارد. برخی که به قول سخنگوی قوه قضاییه ابراز ندامت و عذرخواهی کردند. احتمالا یا مجازات نخواهند شد و یا اینکه تنبیه آنها محمدود خواهد بود.