کی‌روش چقدر خوب بود، چقدر بد؟

مدال: چند روزی بود می‌خواستم درباره کی روش بنویسم ولی دل و دماغش را نداشتم و هر بار درگیر یک مسئله بودم ولی حالا که به ایران بازگشتم تصمیم گرفتم بعضی چیزهایی را که در این هشت سال دیدم بنویسم. به هر حال در این سال‌ها به دلیل حضور مربی با تجربه‌ای مثل کی روش در تیم ملی، علاقه داشتم تا به تیم نزدیک تر باشم و باید از همه دوستانی که در این راه به من کمک کردند، نهایت تشکر را کنم.

می‌توانم بگویم در این سال‌ها خیلی چیزها یاد گرفتم. شاهد اتفاقاتی بودم که باعث شد به هر حال دیدگاهم نسبت به بعضی از مسائل فوتبال تغییر کند. شاید یکی از مهمترین هایش این بود که به این نتیجه رسیدم صداقت و تعهد نسبت به تیم ملی مهمتر از هر چیز دیگری است. تیم ملی ایران در هشت سال گذشته جهش عجیبی داشت. هرگز نمی‌توانم روزهای رکود فوتبال را از خاطر ببرم.

وقتی کی روش آمد فوتبال ایران رو به افول بود و با ترس و لرز بازی هارو تماشا می‌کردیم. آن روزها حتی دیدن بازی‌های سرد و کسل کننده ایران برای ما هیچ هیجانی را به وجود نمی‌آورد ولی دقیقاً بعد از ورود کی روش بود که انگار خون تازه ای به فوتبالمان تزریق شد. یادم نمی‌رود وقتی حتی نزدیک به هشتاد هزار نفر برای تماشای بازی مالزی آمدند، آن هم تنها چند ماه بعد از رکودی که همه شاهدش بودیم.

یادم هست اولین باری که در هتل اسپیناس بلوار کشاورز رودروی کی روش نشستیم آن جمله معروفش را گفت که «نمی توانید زیر سایه درخت بشینید و آناناس بخورید و فکر کنید پیشرفت می‌کنید.» کی روش می‌گفت این در فلسفه کاری اش جایی ندارد و تیم‌ها به اندازه‌ای که تلاش می‌کنند شانس موفقیت دارند. نمی دانم در این سال‌ها چند بار رودرویش نشستیم و گفت و گو کردیم ولی خوب می دانم هر مصاحبه با کی روش مثل یک کلاس آموزشی بود.

گاهی جملاتش آدم را محصور می‌کرد. یادم هست بعد از آن بازی تاریخی مقابل کره و صعود ایران، وقتی همراه با فرهاد عشوندی گفت و گویی با کی روش داشتیم از او سوال کردم ما عادت داریم همیشه بعد از برد آدم‌های فوتبالمان، شاهد حملاتشان به منتقدان باشیم.

آیا از نظر شما الان زمان مناسبی برای پاسخ دادن به انتقادهای این ۴ سال هست؟ ولی کی روش پاسخ داد: «من در زندگی ام یک چیز یاد گرفتم. اینکه همیشه وقتی برنده باشم، از کسی حتی توقع تشکر نداشته باشم. من از هیچکس توقع تشکر ندارم و به نظرم بهتر است با هم برای حضور در برزیل یک اتحاد ملی داشته باشیم.»

اولین حملات بعد ازشکست به عراق

در ۴ سال اول حضور کی روش در تیم ملی، حملات زیادی به او صورت گرفت ولی هر بار کارلوس صبور بود و به نظرم دقیقاً روزی آب از سرش گذشت که به عراق در جام ملت‌های استرالیا باختیم و چند چهره فوتبالی در حالی که بازیکنان تیم ملی خودشان را در اتاقشان حبس کرده بودند، بدون توجه به تلاش و کوشش فوق العاده بازیکنان شروع به انتقاد کردند که «خجالت بکشید به عراق جنگ زده باختید» و «کی روش همین امشب باید از تیم ملی برود و اخراجش کنید» دقیقاً همان شب آب از سر کی روش گذشت.

بعدها وقتی به کی روش گفتیم گاهی بهتر نیست برای رودرو نشدن با هواداران یک باشگاه، جواب بعضی مصاحبه را ندهید پاسخی جالب داد: «این برای شما مهم است. من از دنیای دیگری آمده‌ام. توقع دارید انواع و اقسام حرف‌ها را علیهم بزنند و بعد بگویم چون طرفدار پشت شأن است، چیزی نگویم؟ من چنین آدمی نیستم.»

همواره انتقاد به بعضی از چهره‌های فوتبال که واقعاً نمی‌توان اسم شأن را کارشناس گذاشت این بود که در خانه می‌نشستند و اتفاقات را تحلیل می‌کردند. من هم معتقدم برای اینکه نسبت به یک موضوع کارشناسی کنید، حداقل باید یک بار جو تیم را از نزدیک دیده باشید نه اینکه در خانه بنشینید و ریزترین مسائل را تحلیل کنید. به نظرم این یکی از بزرگترین مشکلات فوتبال ما بوده و هست.

چهره‌های سفارشی که با توجه به حیات شأن در رسانه حاضرند طوری که شما دوست دارید مصاحبه کنند. یعنی مثلاً بگویید ما شما را می‌آوریم که به فلانی حمله کنید. او هم چون می‌خواهد باشد، بله قربانگوی شماست. متأسفانه در این چند سال چنین چیزی در رسانه‌ها بیش از هر زمانی در تاریخ فوتبال مان دیده شد. مورد نزدیک آن هم همین برنامه‌های جام ملت‌های صدا و سیما بود و حضور برخی کارشناسانی که فقط و فقط بلدند از دور همه چیز را تحلیل کنند حتی بدون اینکه چند سوال از بازیکنان تیم ملی پرسیده باشند، یک بار به اردو آمده باشند و یک بار با کی روش پای میز نشسته باشند.

تصمیم گرفتم در این مطلب به چند مورد از ادعاهای این افراد جواب بدهم. این چیزهایی است که من دیدم و شنیدم و شاید هم اشتباهاتی داشته باشم. علت ۹۰ درصد از مصاحبه‌های کی روش علیه بعضی چهره‌های فوتبالی تنها این بود که تصور می‌کرد تیمش و بازیکنانش را زیر سوال برده‌اند. به عنوان مثال علیرضا اسدی دبیر کل سابق در اولین روزهای حضورش در فدراسیون در جلسه کمیته فنی گفته بود تیم ملی در جام جهانی برزیل مگر چکار کرد؟

ضعیف بود و این چه وضعی و از این حرف‌ها. کی روش هم در صدد پاسخگویی درآمد چون با چشمش دیده بود بازیکنان و مجموعه تیم چه تلاشی کردند. حداقل چند بار این جمله را از بازیکنان شنیدم که او «به خاطر دفاع از ما حرف زده» و «ما و تیم ملی خط قرمزش هستیم.» پس بی دلیل نبود که بازیکنان کی روش را بپرستند.

تغییر تفکر یک نسل

یکی از کوچک‌ترین اثراتی که کارلوس کی روش روی فوتبال ما گذاشت، تغییر تفکر یک نسل بود. نسلی که تا همین چند سال پیش به آنها فحش و بد و بیراه می‌دادیم که چرا نمی روید اروپا بازی کنید؟ ولی حضور کی روش باعث تغییر تفکر این نسل شد به شکلی که بازیکنان برای رفتن به خارج از ایران حتی رقابت می‌کردند.

البته بماند که بعضی چهره‌های فوتبال که علم فوتبال مادرزادی در وجودشان هست می‌گفتند یعنی چه که فوتبالیست برود اروپا؟ این آقا می‌خواهد لیگ ما را ضعیف کند! جملاتی که اگر در ژاپن کره و یا کشورهای توسعه یافته بگوئید فقط به شما می‌خندند و احتمالاً رسانه‌ها دیگر سراغ تان نمی آیند ولی خب این کارشناسان چیزی را می‌گویند که شما دوست دارید!

به اعتقاد من تعهدی که کی روش به فوتبال ایران داشت، در تاریخ بی سابقه بوده است. او تا آخرین روز برای تیم ملی جنگید. از لباسش بگیرید تا چمنش و مرکز تمرینی اش و احترامش و پولش و هر چیزی که فکر کنید. بیش از هر چیز به خاطر جدایی کی روش حسرت «تعهد به تیم ملی» را می خورم.

عده‌ای که نه، تعداد زیادی از چهره‌های فوتبال اعتقاد داشتند کی روش به ایرانی‌ها بی احترامی می‌کند و نگاه بالا به پائین به آنها دارد. شاید جواب روشن را امید نمازی در بحبوحه مشکلاتش با کی روش در این باره داد. او گفت: «نگاه بالا به پائین؟ کی روش نیست ولی خدایش هست. هیچ کاه چنین نگاهی نداشت و من این حرف‌ها را قبول ندارم.» اگر نگاه او به ایرانی‌ها از بالا به پائین بود باید حداقل یک بار به بازیکنان بی احترامی می‌کرد. اما هیچکدام از بازیکنان یک بار چنین چیزی را تائید نکردند و در عوض بارها و بارها گفتند احترامی که او به بازیکنان می‌گذارد، بی نظیر است.

شاید قدرنشناسانه ترین جمله در این هشت سال آن بود که عده‌ای از دوستان فوتبالی می‌گفتند «مگر کی روش برای فوتبال ایران چکار کرده؟» و «مگر ما در جام جهانی برزیل و روسیه چکار کرده‌ایم؟» این جملات متاسفانه بارها جلد رسانه‌ها و تیتر سایت‌ها را مزین کرد. این دو جمله مصداق بارز رفتار واقعی جمعی از ایرانی‌ها بود. اینکه هیچگاه در طول تاریخ قدردان تلاش‌های افراد نبوده‌ایم.

اینکه بعد از اولین اشتباه، تمام خوبی‌ها را فراموش می‌کنیم و روی موجی که برایمان ساخته‌اند، افراد را قضاوت کنیم. چطور ممکن است کسی اینقدر ساده چشمش را روی بازی آرژانتین ببندد؟ چطور ممکن است بازی اسپانیا و پرتغال را فاکتور بگیریم و برای کوبیدن یک نفر، میلیون‌ها نفر را در سراسر ایران و جهان «احمق» فرض کنیم؟ کی روش اقدامات مهم و تاریخی برای فوتبال ما کرد.

یک موردش را که همین آدم‌های فوتبالی تائید و تمجید کردند، همان مورد مبارزه با بازیکن سالاری بود. او نظمی به فوتبال ایران داد که بی سابقه بود. کی روش مقابل پدیده‌ای ایستاد که خیلی از مربیان مدعی نتوانستند. مگر می‌شود این ۸ سال را مرور کرد و گفت کی روش کاری کرده است؟ ساختمان پک و فشار برای ساخت دو زمین استاندارد تمرینی به کنار، عزت و اعتباری که او برای فوتبال مان آورد، چه بود؟

به قول شجاعی با میلیاردها تومان هم نمی‌توان عزت و اعتبار خرید چون قیمت ندارد. کی روش نگرش فوتبال ما را تغییر داد. او نسلی را همراه با باشگاه‌ها پرورش داد که تا سال‌ها فوتبال ایران را بیمه می‌کنند. با این حال هنوز می‌شنویم که می‌گویند کی روش همه چیز داشت، میلیون‌ها دلار پول گرفت و چرا دوباره غر می‌زد؟

دستاوردهای کی روش برای فوتبال ما

ساده لوحانه است این حرف‌ها را بزنیم ولی به عایدی فوتبال مان از جانب کی روش و تیمش توجهی نکنیم. حاصل دو صعود به جام جهانی نزدیک به ۱۹ میلیون دلار بود که دستمزد کی روش در این ۸ سال به مراتب رقمی کمتر از آن بود. بماند که ایران بابت تک تک بردهایش در مقدماتی جام جهانی چه پاداش‌هایی گرفت. فوتبال مان به چه رونقی رسید و حق پخش‌های آن‌چنانی از حساب فیفا و afc به جیب مان رفت.

چقدر بی انصافی است که بخواهیم کی روش را نقد کنیم و این چیزها را نگوئیم. کارلوس ماه‌ها بدون دستمزد کار کرد و البته دستمزدش را در نهایت گرفت ولی کدام مربی را سراغ دارید که ۸ ماه پول نگیرد و چیزی نگوید؟ چرا ما جماعتی هستیم که مدام باید بگوئیم مردم نان ندارند بخورند و کی روش چرا میلیاردی می‌گیرد؟ یا بگوئیم مردم ایران میوه ندارند بخورند و کی روش نباید پول بگیرد!

چقدر سطح دانش و دیدگاهمان نسبت به زندگی باید سطحی باشد که چنین جملات سخیفی به زبان بیاوریم؟ خودمان را کوچک کنیم به بهانه زدن یک مربی؟ البته بماند که اگر کی روش خدای ناکرده بگوید ایرانی‌ها نان ندارند بخورند-که البته هیچ و قت این را نگفت- رگ غیرت مان بالا بزند و بگوئیم وای او چرا این حرف را زده است؟

اینگونه حرف زدن‌ها شبیه به همان صفر و صد بودن مان است. اینکه دو بار صعود به جام جهانی و شان و شخصیت ایران را با کی روش فراموش کنیم و بگوئیم مگر او نتیجه گرفت؟! عده‌ای همان جماعتی هستند که خودشان در عمرشان جام نگرفته‌اند ولی به وقت نقد می‌گویند طرف مگر جام گرفته که بگوئیم خوب بوده؟! بحث درباره کی روش بسیار زیاد است.

درباره این ۸ سال. درباره اتفاقاتی که گذشت و تمام شد. نه اینکه کی روش آدم کاملی باشد. او هم در روزهای آخر می‌گفت هیچوقت آدم کاملی نبوده و نیست و اشتباهاتی داشته است. همانگونه که مقابل یکی از چهره‌های مطرح فوتبال مان در این روزهای آخر نشست و گفت درباره اش اشتباه کرده است.

کی روش شاید اگر رویه ۴ سال اول را در پیش می‌گرفت، حالا در حالی ایران را ترک می‌کرد که دوباره همه برای ماندنش مبارزه می‌کردند. او اما آب از سرش گذشته بود و دیگر نمی‌توانست آرام بنشیند و سکوت کند. کی روش ضعف‌هایی داشت ولی حاصلش برای فوتبال ایران بیشتر «مزیت» بود. اگر امروز عده‌ای از ما چشممان را بسته‌ایم و فقط دهان باز می‌کنیم تا از بدی‌هایشان بگوئیم، بی شک چند سال دیگر می‌توانیم بنشینم و با خودمان این ۸ سال را مرور کنیم.

آن‌وقت بفهمیم امروزی که داریم اینگونه می‌تازیم و تصور می‌کنیم قهرمان قصه هستیم، انسان‌های منصف یا صادقی بوده‌ایم یا نه؟ این را فراموش نکنید اگر کسی به شما یک بار هم نیکی کرده است، قدردانش باشید تا همین بلا در آینده بر سر خودتان نیاید. آن‌وقت شاید یاد کی روش بیفتید و قصه زندگی تان را با او مقایسه کنید.

حرف آخر

...و پرده آخر از حال این روزهای فوتبال مان. می‌خواهم به روسیه بازگردم به رقابت‌های جام جهانی. به شب‌هایی که تیم ملی روی سکوها یا پای تلویزیون دیوانه مان کرد. هیجانی به زندگی مان آورد که هیچگاه باورش نمی‌کردیم. کار به جایی رسیده بود که می‌گفتیم حتی تیم ملی باید صعود کند. اینقدر تیم کی روش خوب بود که ناخودآگاه این توقع در ذهن مان تقویت شده بود.

برای این آن روزها را مثال زدم که عده‌ای از همین منتقدان امروز یاد حال و روزشان بعد از بازی‌های جام جهانی بیفتد. اینکه می‌گفتند باید از کی روش مجسمه طلا ساخت. اینکه بعد از بازی مقابل اسپانیا و پرتغال سینه سپر کرده بودند مقابل خبرنگاران آنها ولی چند ماه بعد.... چقدر خنده دار و مضحک بود حال آن کارشناس خانگی فوتبال ایران که به دوست تخریبگرش می‌گفت: «اگر انتقاد من و شما نبود تیم ملی امروز موفق نبود!» حرف زیاد است و مجال کوتاه. به امید آنکه بعد از کی روش یکی بیاید که فوتبال مان را قدرتمندتر کند و ما یاد بگیریم علاوه بر ای نوه قدرشناسی را یاد بگیریم، به اندازه توسعه فوتبال، افکارمان را توسعه دهیم و از این قالب کهنه اندیشی بیرون بیایم.