به یاد واکاشی زومایِ مسجدسلیمانی!

ورزش سه: هالیوودی ها یک ضرب المثل دارند:« فیلم ها برای بیست دقیقه آخرشان ساخته می شوند.» و تطبیق این ضرب المثل با فوتبال ایران شاید چنین جمله ای را به دست بدهد:« فوتبال ایران برای دربی برگزار می شود.».

شاید امروز دیگر به خیلی ها بربخورد اما بعید است اگر دربی را از رقابت های باشگاهی بگیریم شاید دیگر چیزی از آن باقی نماند. به نظر می رسد همه رقابت ها و مسابقات انجام می شوند تا به این بازی برسند. مثل یک نقطه اوج هالیوودی که میلیون دلار هزینه شده تا آن صحنه خاص ، آن دوئل نهایی روی پرده نقره ای شکل بگیرد.

«سوپرکلاسیکوی» فوتبال ایران دو روز دیگر در ورزشگاهی احتمالا مملو از تماشاگر برگزار می شود.۸۸ یا ۸۹ ،واقعا تفاوتی ندارد چرا که این دربی عمری طولانی در تاریخ فوتبال ایران دارد.

انگار حتی از زمانی که این دوتیم به هنوز به دنیا نیامده بودند، اجدادشان دوچرخه سواران و شاهین نیز پایه های این رقابت جذاب را می ریختند تا فوتبال ایران را صاحب یک دوئل و تقابل همیشگی و ماندگار کنند. اتفاقی که رخ داد و دیگر تصور فوتبالی بدون دربی پایتخت محال است.

با وجود همه زنگارهای زندگی امروز، پول و کار و مسایل اقتصادی ، دربی هنوز هم آنقدر قدرت دارد که زمان و تفکر و تخیل جامعه را به دست بگیرد. این بازی قلب تپنده فوتبال ایران است.

در طول نیم قرن رقابت مستقیم دوتیم استقلال و پرسپولیس آنقدر حوادث و اتفاقات زیادی در آن ها رخ داده که با وجود گستره رسانه ای هنوز می توان سوژه های جالبی را از درون آن استخراج کرد. تک فریم هایی که تاثیراتی بزرگ داشته و گاهی تعیین کننده نتیجه بوده اند. مثل آن قیچی برگردان غلامپور که توپ دایی را از روی خط برگرداند یا لحظه ای که در دقایق وقت های اضافی توپ با برخورد به بدن جری بنگستون درون دروازه رفت.

دربی هشتاد و یک؛ بنگستون 6+90

لیگ پانزدهم. شرایط دو تیم باهم کاملا متفاوت بود. استقلال در بالای جدول و پرسپولیس جایی در قعر جدول قرار داشتند. در دقیقه ۴۹ خسرو حیدری از راست سانتر و جابرانصاری با یک ضربه سر دروازه پرسپولیس کرد. پرسپولیس برانکو که بازی های خوبی در آن زمان انجام می داد اگر می باخت شرایطش از هر نظر بغرنج می شد. برانکو در دقیقه ۵۵ جری بنگستون هندوراسی را به جای نوراللهی به میدان فرستاد تا نتیجه را عوض کند....

نود دقیقه تمام می شود داور ۴ دقیقه وقت اضافی اعلام می کند. مصدومیت رحمتی در همان ثانیه اول وقت اضافی و یک خطا محوطه جریمه استقلال زمان وقت های اضافه را هم تلف می کند. پرویز مظلومی خوشحال از این پیروزی و جبران آن باخت سه بر دو ایمون زاید است.

کنار نیمکت با رحمتی با ایما واشاره حرف می زند. خسرو حیدری و میلاد زکی پور بلند شده اند و دارند نیمکت نشینان را برای جشن این برد آماده می کنند. طارمی ضربه ایستگاهی پشت هجده قدم را بد می زند و انگار آخرین فرصت هم از دست رفته اما نه...دقیقه ۴:۵۵ وقت های اضافه است ،

نورمحمدی توپی را که استقلالی ها با شتاب دفع کرده اند را از پشت قوس میانی زمین بلند می زند. طارمی روی خط هجده قدم با سر به توپ ضربه می زند، توپ به بنگر می رسد او با پا توپ را به طارمی روی شش قدم می دهد، او می چرخد و در حالیکه بنگستون کنارش قرار دارد خودش ضربه را می زند اما توپ به پای مدافع استقلال می خورد و برمی گردد.

رامین رضائیان روی خط هجده قدم به توپ می رسد و با عجله شوت می زند، توپ به سمت دروازه استقلال می رود، رحمتی شیرجه می زند توپ را بگیرد اما توپ تصمیم دیگری گرفته چرا که زیرکانه خودش را به بدن بنگستون می زند و تلق تلق وارد گل می شود. نقش اول این تک فریم توپ است...

دربی چهل و سوم؛ محبوب ابدی با شماره ۱۷

بیستم تیز سال 1376 یکی از متفاوت ترین دربی ها برگزار شد. بجمال شریف سوری که زمانی فرشاد پیوس را به اشتباه دربازی های آسیایی های هیروشیما از زمین اخراج و حتی باعث محرومیت او شده بود برای بازی خداحافظی بهترین گلزن باشگاه پرسپولیس آمده بود.

پرسپولیس که قهرمانی اش مسجل شده بود سرمربی اش استانکو را برکنار و حمید درخشان را به جایش روی نیمکت نشاند. پیوس البته که زمان استانکو هم کاپیتان پرسپولیس بود اما در روش 3-4-3 مرد کروات او ترجیح می داد از مهاجمان جوان و دونده و سرعتی استفاده کند.

اما بازگشت درخشان باردیگر باعث شد پیوس در آخرین روزهای فوتبالش برای پرسپولیس بیشتر بازی کند. او با بازوبند کاپیتانی دربی را آغاز .

در دقیقه ده بازی پرسپولیس پشت هجده قدم صاحب یک ضربه ایستگاهی شد، فرشاد پیوس ایستگاهی را این بار با پای راست و غیرتخصصی اش زد اما غلامپور با واکنشی عالی توپ را در آورد. توپ در برگشت به اوت رفت و ناگهان همه مهدوی کیا را دیدند که آرام به کنار خط می آید. این آخرین بازی فرشاد آقای گل یا مارزنگی فوتبال آسیا با لباس قرمز بود.

دربی پنجاه؛ دستان شیرکپنهاگ

بازی برگشت مسابقه ای که در دور رفت تبدیل به یک جنجال بزرگ شد یک سوپر قهرمان داشت. دو تیم در حالی دربی شماره پنجاه را آغاز کردند که چند تا از بهترین بازیکنانشان را به دلیل محرومیت در اختیار نداشتند و یکی از این بازیکنان پرویز برومند دروازه بان استقلال و نقش اصلی جنجال های دربی دور رفت بود.

علی کریمی بی شک ستاره آن روزهای فوتبال ایران و پرسپولیس بود و در این بازی هم منصورپورحیدری و علی پروین نیز روی نیمکت دو تیم می نشستند. کریمی دراین بازی نمایش خوبی داشت و چند بار موقعیت گلزنی پیدا کرد اما طباطبایی مرد اول این مسابقه بود.

در دقیقه ۷۰ کریمی برای سومین بار در این بازی با طباطبایی تک به تک شد اما دروازه بان استقلال به خوبی سدراه کریمی شد و توپ به کرنر رفت. کرنر ارسال شد و یونس باهنر مدافع پرسپولیس اشتباه کرد و همین توپ در برگشت توسط علیرضا اکبرپور تبدیل به گل شد. تک فریم اصلی این بازی اما سیو طباطبایی در لحظه تک به تک کریمی بود.

دربی سی و سوم؛ شوخی به سبک محرمی

28 دی 1369 دربی تهران در شرایط ویژه ای برگزار شد. این اولین دربی بعد از قهرمانی تیم ملی در مسابقات آسیایی پکن 1990 بود که تیم ملی با مربیگری علی پروین و البته تیمی که استقلالی هایش بیشتر از پرسپولیسی ها بودند برای اولین بار بعد از انقلاب اسلامی به مقام قهرمانی رسید.

احمدرضا عابدزاده دروازه بان استقلال و بی شک ستاره آنروزهای فوتبال ایران بود که در قهرمانی پکن نقش مهمی داشت. اما پرسپولیس هم بازیکنان مهمی داشت مثل فرشاد پیوس آقای گل بازی های آسیایی و مجتبی محرمی که پاس گل برد برابر کره جنوبی را داد.

عابدزاده از بازگشت از رقابت های آسیایی هیچ گلی دررقابت های باشگاهی نخورده بود و پیوس هم بهترین گلزن پرسپولیسی ها در باشگاه های تهران بود. بازی جدی دو تیم دو اخراجی داشت. ضیا عربشاهی و شاهین بیانی دو بازیکن با تجربه و مهم تیم از زمین اخراج شدند و استقلال در دقیقه 62 صاحب یک ضربه پنالتی شد و این ضربه را شاهرخ بیانی یکی دیگر از ستاره فوتبال ایران در آن زمان تبدیل به گل کرد.

این گل برای پرسپولیسی ها گران تمام شد و تلاش زیادی کردند تا گلزنی کنند.

بسیاری از این بازیکنان در اردوی تیم ملی با هم همبازی و رفیق بودند به خصوص مجتبی محرمی و احمدرضا عابدزاده که حالا هرکدام ستاره تیم رقیب بودند.

البته رفاقت این بازیکنان به شکلی بود که حتی تا شب قبل از دربی هم باهم و شاید در منزل یکدیگر با هم بودند. روز قبل از این دربی هم محرمی و عابدزاده سر گل خوردن یا نخوردن عقاب آسیا حسابی با کری می خوانند و گویا کار به شرط بندی می رسید.

اینکه عابدزاده گل نخورد یا بخورد. دقیقه 75 این بازی محرمی شرط را از عابدزاده برد تا یکی از عجیب ترین فریم های تاریخ دربی رقم بخورد. فریبرز مرادی از راست توپی را به شش قدم سانتر کرد و پیوس با یک بغل پای آرام توپ را فرستاد گوشه دروازه و رفت سمت جایگاه پرسپولیسی ها. در حالی همه بازیکنان پرسپولیس در حال خوشحالی و رفتن به سوی فرشاد بودند محرمی به سمت عابدزاده رفت تا شرط برده اش را وصول کند و...

دربی سی و دوم؛ تولد سی ثانیه

چهارم خرداد ۱۳۶۹ دربی رفت دو تیم پرسپولیس و استقلال قبل از آغاز رقابت های بازی های آسیایی پکن برگزار شد. استقلال یک تیم پرمهره بود و پرسپولیس ستاره های زیادی را از دست داده بود. با این حال در دقیقه دوازده این بازی نادرمیراحمدیان که تازه به پرسپولیس آمده بود در شرایط تک به تک توپ را از لای پاهای عابدزاده عبور داد و گل اول پرسپولیس را زد.

استقلال اما بازی را در دست داشت و دنبال گل زدن بود با این حال در نیمه اول بازی با همان نتیجه تمام شد. در آغاز نیمه دوم منصورپورحیدری ، سرمربی وقت آبی ها امیرهاشمی مقدم را از بازی بیرون کشید و یک بازی جوان و گمنام را به میدان فرستاد و او قبل از آنکه کسی نامش را یادبگیرد برای استقلال گل مساوی را زد.

بازی در نیمه دوم شروع شد و استقلال با سوت منوچهر نظری داور مسابقه صاحب یک ضربه ایستگاهی در سمت راست شد، قلعه نویی رفت پشت توپ و در همین لحظه سرخاب وارد زمین شد. او آرام به محوطه جریمه پرسپولیس رفت و سانتر دقیق قلعه نویی را با یک ضربه سر تبدیل به گل کرد تا لقب سرخاب سی ثانیه در فوتبال ایران متولد شود. دقیقه ۷۲ مرفاوی روی سانتر دیگر قلعه نویی دومین گل را زد تا این برد در روز برتری مطلق آبی ها ثبت شود.

دربی هفتاد و چهارم؛ اخراج مهرداد اولادی

پرسپولیس روزهای عجیبی را سپری می کرد و در این دربی حسین هوشیار دروازه بانی که از لیگ آمده بود را درون دروازه قرار داد. دنیزلی اما در یک اقدام عجیب مهدی مهدوی کیا را هم روی نیمکت نشاند. در آن طرف مظلومی با تیمی کاملتر اما بدون مجتبی جباری به بازی آمده بودند.

پرسپولیس 5 بازی بود که استقلال را نبرده بود و دوران شکوه استقلال در دربی ها با پرویز مظلومی بود. نیمه اول پرسپولیس با آتش اشتیاق انتقام خوب شروع کرد و نیم ساعت حریف را تحت فشار گذاشت اما در دقیقه 31 علی کریمی توپی را که داشت به اوت می رفت به زمین برگرداند و همین توپ را میلاد میداوودی تبدیل به گل استقلال کرد. پرسپولیس از نظر روحی افت کرد و این باعث شد استقلال نیمه دوم را هم طوفانی شروع کند و در همان 5 دقیقه اول فریدون زندی گل دوم را هم زد.

پرسپولیس از هم پاشیده به نظرمی رسید و در دقیقه 68 مرحوم اولادی کاری کرد که برخی از تماشاگران پرسپولیس به فکر ترک ورزشگاه بیفتند. او در نیمه اول یک بار روی یک خطای هند بی مورد اخطار اول را از علیرضا فغانی که اولین دربی اش را سوت می زد گرفت.

در نیمه دوم اولادی در یک صحنه با شریفات درگیر شد و حتی اعتراض نیمکت استقلال را به همراه داشت و فغانی دستیار آلمانی مظلومی هنکه را اخراج کرد. خیلی ها می گویند اخراج هنکه نیز باعث شد مظلومی روی نیمکت تنها شده و نتواند دقایق آخر را مدیریت کند.

در دقیقه 68 در حالیکه پرسپولیس عقب بود اولادی این بار شریفات را لب خط اوت بدون توپ زد و فغانی بلافاصله کارت زرد دوم را به او داده و اخراجش کرد. اما قبل از اخراج نوروزی دنیزلی در همان دقیقه 56 دو تعویض انجام داده مهدوی کیا را به جای هادی نوروزی و ایمون زائد را به جای غلامرضا رضایی به بازی آورده بود.

درواقع دو بازیکن فقط پرسپولیس یعنی مهرداد اولادی و هادی نوروزی با عدم حضورشان در این مسابقه باعث برد شدند چرا که علاوه بر اخراج اولادی که خیلی ها معتقد بودند باعث شد تا پرسپولیسی ها دونده تر و جنگنده تر و استقلالی ها مغرور تر بازی کنند و دیگری تعویض نوروزی با مهدی مهدوی کیا که باعث شد تا کاپیتان پرسپولیس با پاس هایش زمینه پیروزی سه بردو و هت تریک ایمون زاید را فراهم کند.

دربی چهلم؛ معجزه غلامپور

ششم مرداد ۱۳۷۶ یک دربی جالب بین استقلال و پرسپولیس. دو تیم با لباس ها و شرایط متفاوت به این بازی آمدند. استقلال هرچقدر تیم باتجربه ای بود پرسپولیس از هر نظر برای دربی بی تجربه بود. مربی این تیم یورگن گده آلمانی بود که اولین دربی اش را تجربه می کرد و ترکیبی عجیب را به میدان فرستاد. نیما نکیسا دروازه بان جوان پرسپولیس هم اولین دربی اش را تجربه می کرد.

در این بازی که ساندروپل مجاری قضاوتش را به عهده داشت و بهرام شفیع گزارشگرش بود ، ادموند اختر و صادق ورمرزیار و محمد تقوی تا دقیقه ۳۶ سه گل پرسپولیس زد و کار را تمام کرد. از این به بعد دیگر نوبت پرسپولیس بود که برای جبران حمله کند. پرسپولیس در آن دوران خط حمله ای بسیار قدرتمند داشت هرچند علی دایی بعد از مدتی مصدومیت در این بازی برای پرسپولیس به میدان می رفت.

در آن بازی البته دستورات خیلی زود از سکوهای مدیریت به نیمکت پرسپولیس رسید و تعویض ها در نیمه دوم را کمی از آن شرایط خارج کرد. حسین عبدی به جای محمود شافعی و مرتضی کرمانی مقدم به جای شهرام براتپوری دفاع چپ جوان پرسپولیس به بازی آمد.با این حال این بازی یک فوق ستاره به نام بهزاد غلامپور داشت که هرچه پرسپولیسی ها زدند را گرفت.

مهمترین صحنه زمانی بود که علی دایی توپ را از بالای سرغلامپور زد و توپ که داشت وارد دروازه می شد غلامپور با یک پرش و یک قیچی برگردان به سبک کارتون فوتبالیست ها توپ را از روی خط با واکنشی واکاشی‌زومایی برگرداند تا دایی بهت زده بداند که در این دربی نمی تواند به گلر مسجد سلیمانی استقلالی‌ها گل بزند. کرمانی مقدم در دقیقه ۴۹ یک گل زد اما بعد از آن هرچه زدند غلامپور گرفت.

دربی چهل و یکم؛ پیراهنی که پاره شد

پرسپولیس در بازی برگشت یک مربی باتجربه به نام استانکو داشت که تیم را تبدیل به مدعی اول قهرمانی کرده بود. او اما در این بازی علی دایی را که مدت ها دچار مصدومیت جدی بود را از ابتدا در ترکیب قرار نداد و زوج کرمانی و پیوس را به میدان فرستاد.

پرسپولیسی ها بشدت دنبال جبران آن شکست سنگین سه بر یک در بازی رفت بودند اما عملا نمی توانستند کاری انجام بدهند. استانکو در نیمه دوم علی دایی را کنار خط فرستاد تا به زمین برود و کسی که باید تعویض می شد شماره 8 پرسپولیس و یکی از آن یاغی های زمان بود. کرمانی وقتی تابلوی تعویض را دید به سمت دایی نیامد و از سمت دیگر بیرون رفت .

او آنقدر ناراحت بود که وقتی بیرون رفت یقه پیراهنش را گرفت و آن را پاره کرد. اتفاقی که یک فریم جالب از دربی شد اما در نهایت به نوعی پایان کار کرمانی در پرسپولیس بود.

دربی هفتاد و سوم؛ سورپرایز کاپیتان

هجدهم آذر ۱۳۹۰ و در دربی هفتاد و سوم استقلال تیمی پرستاره و قدرتمند بود و پرسپولیس با حمید استیلی روزهای بدی را سپری می کرد. قبل از این بازی که در مرحله یک چهارم نهایی جام حذفی برگزار شد بازی در نود دقیقه مساوی شد اما استقلال در وقت های اضافه کولاک کرد و در مسابقه ای که کاملا برتر بود سه گل به پرسپولیس زد.

اما فریم جذاب این بازی در دقیقه ۱۰۷ رقم خورد. استقلال دو بر صفر جلو بود و پرسپولیسی ها امیدوار به کم کردن فاصله که اسماعیل شریفات مهاجم جوان استقلال روی یک ضدحمله گل سوم و تیرخلاص را زد تا فریم جذاب رقم بخورد و کاپیتان فرهاد مجیدی بازوبند را از بازوی خودش باز کرده و به بازوی شریفات ببندد.

مجیدی بعدها گفت که این کار را برای روحیه دادن به شریفات کرده چرا که قبل از بازی به او قول داده بود اگر گل بزند بازوند را به او خواهد داد.