تیم ملی در کجای تاریخ ایستاده؟

ورزش سه: تیم ملی ایران امروز با وجود کنار رفتن از جام جهانی هنوز هم مساله اصلی رسانه های ورزشی است و مهمترین گزارش ها و اخبار پیرامون آن است.

اهمیت تیم ملی در ایران همپای اهمیتی است که مثلا تیم ملی برزیل یا آرژانتین در کشورهایشان دارند اما این فقط به خاطر عشق و احساس مردمی است. یک جور حس همگرایی جالب و بدور از هر تفاوت و تعارض اقتصادی و سیاسی و اجتماعی است که انگار این جور جوامع که خیلی فرهنگشان با احساسات آمیخته است به آن نیاز دارند را فوتبال و تیم ملی است که دارد. حالا به هر دلیلی که تیم ملی اهمیت داشته باشد این موضوع باعث شده که امروز تقریبا نسبت به هر زمان دیگری بیشترین توجه به تیم ملی ایران باشد.

درست است که در برخی مواقع پیش از این دوره هم سابقه داشته که اشخاص بلندپایه ای مثل رئیس جمهور در مسایل مربوط به تیم ملی فوتبال دخالت کنند اما هیچگاه به اندازه الان همه ارکان بالادستی ورزش و از سوی دیگر جامعه با تیم ملی در ارتباط نبوده است. با تمام این اوصاف امروز آنچه بعد از پایان جام جهانی برای ایران خیلی مورد بحث است این نکته است که آیا عملکرد تیم ملی خوب بوده است؟ در حال حاضر شرایط به گونه ای هم هست که عملکرد امروز تیم ملی را به دوره هفت ساله حضور کی روش که تقریبا همزمان با یک یک دوره جدید در فدراسیون فوتبال ایران هست پیوند می دهند که تا حدودی درست است. بی تردید بخشی از آن میزان ارتباط تنگاتنگ و کلیت تیم ملی امروز حاصل تفکرات و اعمال کارلوس کی روش و بسیاری از اتفاقات تصمیماتی است که در دوران مدیریت مهدی تاج و علی کفاشیان گرفته شده است.

تیم ملی عالی یا فاجعه

در نقد عملکرد تیم ملی و جدال های رسانه ای هیچ حد وسطی دیده نمی شود. یا تیم ملی عالی بوده و حتی توانسته غرور و اعتماد به نفس ملی را ارتقا داده و یا بازی دفاعی تیم باعث آبروریزی و ذلت شده است. این نگاه صفر و صدی که از فرط غلظت به رئالیسم جادوئی تنه می زند، هیچ تمایلی به واقعگرایی حد وسط نشان نمی دهد. اینکه جام جهانی حتی با همین نتایج می توانست یک تورنمنت لذتبخش برای ما باشد. سه بازی جالب در برابر سه تیم خوب دنیا و لذت بردن از سه نود دقیقه جذاب در بالاترین سطح فوتبال جهان آن چیزی است که در واقع باید اتفاق بیفتد. تیم ملی مثل همیشه در گذر زمان روزهای متفاوتی را سپری می کند، این تیم ملی نه می تواند تیم ۹۸ باشد و نه ۲۰۰۶ و البته نه تیمی که در ۲۰۲۸ خواهیم داشت. فوتبال نیز در گذر زمان تغییر می کند و واقعا نه نیازی به این تعریف و تمجیدهای غلو آمیز و تبلیغات رسانه ای است و نه تیشه به ریشه همه چیز زدن...

بهترین تیم تاریخ ، بدترین تیم جهان

یک سوال مهم این است تیم ملی ایران امروز بهترین تیم تاریخ ما است؟ برخلاف عده ای که معتقدند این تیم بهترین تیم تاریخ ایران و آبروی آسیا و عزت جامعه است عده ای می گویند این تیم بدترین تیم جام بوده به حدی که صدای رئیس فیفا هم در آمده و حتی به مهدی مهدوی کیا چیزهایی گفته است. با این وجود به نظر می رسد این تیم ملی نه بهترین تیم ملی تمام دوران است و نه بدترین تیم حاضر در جام جهانی ، این تیم محصول زمان خود و البته با شرایط منحصر به خود است.

ایران در کجای تاریخ

اما برای اینکه بدانیم این تیم ملی در چه جایگاه تاریخی قرار می گیرد شاید بهترین وسیله چیزی که شبیه یک نقشه عمل می کند دیدن عملکرد ایران در رنکینگ است. رنکینگ نشان می دهد که تیم در آن مقطع تاریخی در چه وضعیتی نسبت به فوتبال جهان و آسیا قرار داشته است.

اما چرا برای شناخت وضعیت یک تیم در زمان های مختلف می توان به رنکینگ هم اتکا کرد چون این رنکینگ ها برپایه امتیازات به دست آمده ، کیفیت بازی ها و زمان آن ها محاسبه می شود و تا حدودی وضعیت یک تیم را در یک زمان مشخص نشان می دهد. این نوع رده بندی و نگاه امتیازی به فوتبال از سال ۹۳ آغاز شد و تا امروز ادامه دارد هرچند یک بار نحوه محاسبه امتیازها تغییر کرده است. فیفا به بازی های تیم های ملی با تیم هایی که عضو فیفا هستند امتیاز می دهد و این امتیاز با توجه به رتبه تیم ، نوع مسابقه و تورنمنتی که برگزار می شود متفاوت است.

تا سال ۲۰۰۶ برای محاسبه امتیازات و به دست آمدن رنکینگ به عملکرد هشت سال گذشته یک تیم نگاه می شد اما اکنون عملکرد چهارساله مدنظر است. همچنین مسایلی چون میهمان یا میزبان بودن و تعداد گل های زده در یک بازی دیگر در امتیازدهی اهمیت ندارند. نحوه امتیازدهی به گونه ای است که برای هر برد سه ، برای هر مساوی یک و برای باخت هیچ امتیازی در نظر گرفته نمی شود. اگر یک بازی بعد از پایان وقت اضافی به پنالتی کشیده شود برای تیم برنده دو و تیم بازنده یک امتیاز درنظر گرفته خواهد شد.

همچنین مسابقات دوستانه یک، مقدماتی جام جهانی یا جام ملت‌ها ۵/۲، مرحله نهایی جام ملت‌ها یا جام کنفدراسیون‌ها ۳ و مرحله نهایی جام جهانی ۴ امتیازدارند. ضمن اینکه قدرت تیم حریف نیز در امتیازات لحاظ می شود به طوری که رنکینگ تیم حریف از عدد دویست کسر و تقسیم بر صد شده وامتیاز آن بازی به دست می آید. ضریب برای قاره ها نیز ضریب قائل شده و مثلا ضریب قاره اروپا ۱ و آسیا ۰.۸۵ است. به این ترتیب بازی های تیم که در چهارسال گذشته انجام شده است مدنظر قرار می گیرندو بازی هایی که نزدیکتر هستند ضریب امتیازی بالاتری می گیرند به طوری که امتیاز بازی های یک سال اخیر ضریب یک و بازی های سال دوم ضریب ۰.۵ می گیرند. به این ترتیب حاصل تمامی این مضارب در نهایت در عدد ۱۰۰ ضرب شده و سپس با فرض اینکه هر تیم سالانه ۵ بازی انجام می دهد از امتیازات هرسال میانگین به دست می آورند. سپس نتایج ۴ سال را با یکدیگر جمع کرده و امتیاز نهایی به دست می آید.

با این نگاه می توان گفت تیم ملی با هدایت کارلوس کم نوسان ترین و بهترین تیم ملی تاریخ نیست همانطور که این تیم بدترین تیم ملی هم نیست و جایگاه نسبتا خوبی دارد. تیم ملی ایران در حال حاضر 37 رنکینگ جهانی قرار دارد در حالی که میانگین رنکینگ تیم ملی ایران از سال 1993 ، رتبه 45 است. تیم ایران با کارلوس کی روش نیز البته در جولای سال 2017 توانست به رتبه بیست و سوم برسد که رتبه ای بسیار خوب به حساب می آید و این تیم را نیز در جایگاه مناسبی در تاریخ فوتبال ایران قرار می دهد. با این وجود تیم ملی ایران روزهای بهتر و بدتری از امروز هم داشته است مثل تمام تیم های ملی دنیا. بهترین رتبه تیم ملی ایران درجولای سال 2005 به دست آمده که تیم ایران در رتبه 15 رنکینگ جهانی قرار گرفت. تیم ملی ایران در فاصله سال های 2001 تا 2005 بهترین روند تاریخی اش را در رنکینگ جهانی داشته است و در این فاصله از نظر حضور در رنکینگ تیم ملی ایران در سال 1998 در رتبه بیست و هفتم قرار گرفت که سومین رتبه خوب ایران در رنکینگ بعد از سال های 2005 و 2017 است.