جام کنفدراسیون‌ها؛ ضیافت کوچک قهرمان‌ها

وبسایت نود: جام کنفدراسیون ها ۲۰۱۷ با حضور ۸ تیم به میزبانی روسیه برگزار خواهد شد. تاریخچه این جام را مورد بررسی قرار می دهیم.

جام کنفدراسیون ها از سال ۲۰۰۵ با حضور ۸ تیم و یک سال پیش از برگزاری جام جهانی، در همان کشور میزبان جام جهانی برگزار می شود. ۸ تیم حاضر در جام کنفدراسیون ها شامل ۶ تیم قهرمان در قاره های مختلف، تیم میزبان و مدافع عنوان قهرمانی جام جهانی در دوره قبل هستند. البته در دوره آینده جام کنفدراسیون ها در سال ۲۰۲۱، به علت گرمای هوا در قطر (میزبان دوره بعدی جام جهانی)، میزبانی جام کنفدراسیون ها به کشور دیگری واگذار خواهد شد. امسال دهمین دوره جام کنفدراسیون ها در کشور روسیه برگزار می شود.

نحوه شکل گیری جام کنفدراسیون ها

این تورنمنت برای اولین بار توسط کشور عربستان سعودی و تحت عنوان «جام بین قاره ای» پایه گذاری شد. البته برخی قدمت این جام را به برگزاری مسابقه بین قهرمانان دو قاره اروپا و آمریکای جنوبی تحت عنوان «جام آرتمیو فرانکی» در سال های ۱۹۸۵ و ۱۹۹۳ مربوط می دانند. حتی در پنجاهمین سالگرد برگزاری نخستین دوره جام جهانی نیز یک تورنمنت بین قهرمانان ادوار جام جهانی برگزار و به «جام جهانی کوچک یا Mundialito» معروف گردید. به هر حال فُرم نوین جام کنفدراسیون ها در عربستان آغاز شد.

تیم ملی عربستان در سال های ۱۹۹۲ و ۱۹۹۵ به همراه چند تیم قهرمان در سایر قاره ها، این تورنمنت را در کشور خود برگزار کرد. فیفا در سال ۱۹۹۷ مسئولیت برگزاری این تورنمنت را در اختیار گرفته و نام «جام کنفدراسیون های فیفا» را برای آن انتخاب کرد. ابتدا این جام هر دو سال یک بار برگزار اما از سال ۲۰۰۵ تاکنون، هر ۴ سال یک بار در کشور میزبان جام جهانی برگزار می شود. برای اولین بار یک سال پیش از جام جهانی ۲۰۰۲ کره جنوبی و ژاپن بود که جام کنفدراسیون ها به میزبانی این دو کشور برگزار شد. یکی از مهم ترین فواید این تصمیم، برگزاری آزمایشی یک تورنمنت در کشور میزبان جام جهانی، ایجاد بازی های رسمی برای تیم میزبان جام جهانی و تشخیص نقاط ضعف و قوت کشور میزبان است.

نگاهی به ادوار گذشته جام کنفدراسیون ها

تیم ملی آلمان در جام کنفدراسیون های ۲۰۱۷ به عنوان مدافع عنوان قهرمانی جام جهانی ۲۰۱۴ حضور دارد. جالب این که آلمان در سال های ۱۹۹۷ (به عنوان قهرمان یورو ۱۹۹۶) و ۲۰۰۳ (به عنوان نایب قهرمان جام جهانی ۲۰۰۲) جواز حضور در جام کنفدراسیون ها را به دست آورد ولی در هیچ کدام از این دو تورنمنت حاضر نشد.

در تاریخچه جام کنفدراسیون ها، تیم ملی برزیل با ۴ عنوان قهرمانی، لقب پُر افتخار ترین تیم را به خود اختصاص داده و فرانسه نیز با ۲ عنوان قهرمانی در رتبه دوم است. تیم های ملی آرژانتین، مکزیک و دانمارک نیز یک عنوان قهرمانی در جام کنفدراسیون ها را به خود اختصاص داده اند. تاکنون ۲۰ کشور متفاوت در ادوار گذشته جام کنفدراسیون ها حضور داشته اند.

نخستین دوره جام کنفدراسیون ها در سال ۱۹۹۲ با حضور ۴ تیم به صورت حذفی برگزار شد که آرژانتین با پیروزی ۳-۱ مقابل عربستان میزبان به قهرمانی دست یافت. جالب این که کلودیو کانیگیا و دیگو سیمئونه نیز در مسابقه فینال برای آرژانتین گلزنی کردند. دیگو مارادونا در آن تورنمنت حاضر نبود و پیراهن شماره ۱۰ آرژانتین به سیمئونه رسید. البته گابریل باتیستوتا و کلودیو کانیگیا زوج خط حمله آلبی سلسته را تشکیل دادند. تیم های ملی آمریکا و ساحل عاج نیز دو تیم دیگر حاضر در این تورنمنت بودند.

دومین دوره جام کنفدراسیون ها با حضور ۶ تیم به میزبانی عربستان در سال ۱۹۹۵ برگزار شد. تیم های آرژانتین و دانمارک در گروه های سه گانه خود به مقام اول رسیده و راهی فینال این تورنمنت شدند. تیم شگفتی ساز دانمارک تحت هدایت ریچارد مولر نیلسن که به طرز عجیبی به قهرمانی یورو ۱۹۹۲ رسیده بود، این بار نیز خالق شگفتی شده و با پیروزی ۲-۰ مقابل آرژانتین، به مقام قهرمانی جام کنفدراسیون ها دست یافت. مایکل لادروپ و پیتر راسموسن گل های دانمارک را در بازی فینال به ثمر رساندند. ستاره هایی همچون برادران لادروپ، مورتن ویگهورست، مارک ریپر، یس هوگ و برایان استین نیلسن برای دانمارک بازی می کردند.

سومین دوره جام کنفدراسیون ها با میزبانی عربستان در سال ۱۹۹۷ و با حضور ۸ تیم برگزار شد که در نهایت تیم های برزیل و استرالیا به مسابقه فینال رسیدند. رونالدو و روماریو هر کدام یک هت تریک کرده تا برزیل با پیروزی ۶-۰ مقابل نماینده اقیانوسیه، به نخستین قهرمانی خود در جام کنفدراسیون ها دست یابد. برزیل تحت هدایت ماریو زاگایو تقریباًً با تمام قوا پا به عربستان گذاشت و ستاره هایی بزرگی همچون روماریو، رونالدو، ریوالدو، جونینیو، دنیلسون، زی روبرتو، دونگا، لئوناردو، به به تو، روبرتو کارلوس، آلدایر، کافو و دیدا برای سلسائو به میدان رفتند. جالب این که همین تیم استرالیا مدتی قبل از این تورنمنت، با تساوی ۲-۲ مقابل ایران، از صعود به جام جهانی ۱۹۹۸ باز مانده بود.

چهارمین دوره جام کنفدراسیون ها در سال ۱۹۹۹ با حضور ۸ تیم به میزبانی مکزیک برگزار شد. برزیل در مرحله نیمه نهایی با نتیجه ۸-۲ از سد عربستان گذشت اما در مسابقه فینال، شاهد شکست غیر منتظره ۴-۳ برزیلی ها مقابل مکزیک میزبان بودیم. مکزیک تحت هدایت مانوئل لاپونته از ستاره های بزرگی همچون خورخه کامپوس، کلودیو سوارز، رافائل مارکز، آلبرتو گارسیا آسپه، کواتموک بلانکو، پاول پاردو، لوئیز هرناندز و سالوادور کارمونا استفاده می کرد. جالب این که رونالدینیو نیز در این تورنمنت برای برزیل به میدان رفت.

پنجمین دوره جام کنفدراسیون ها در سال ۲۰۰۱ با حضور ۸ تیم به میزبانی مشترک کره جنوبی و ژاپن برگزار شد. ۶ شهر مختلف، وظیفه میزبانی از این مسابقات را بر عهده داشته که در نهایت نیز تیم های ملی فرانسه و ژاپن به بازی فینال راه یافتند. تیم ملی فوتبال فرانسه پس از قهرمانی در جام جهانی ۱۹۹۸ و یورو ۲۰۰۱ فقط این جام را در ویترین افتخاراتش کم داشت که با تک گل پاتریک ویرا، مقام قهرمانی را در یوکوهاما جشن گرفت. فرانسه تحت هدایت روژه لُمه از ستاره هایی همچون ویلی سانیول، بیشنته لیزارازو، پاتریک ویرا، یوری ژورکائف، مارسل دُسایی، روبرت پیرس، نیکولا آنلکا، فرانک لبوف، کریستین کارمبئو و کریستوف دوگاری استفاده می کرد ولی زین الدین زیدان در این تورنمنت حضور نداشت.

ششمین دوره جام کنفدراسیون ها با حضور ۸ تیم در سال ۲۰۰۳ به میزبانی فرانسه برگزار شد. تراژدی بزرگ این تورنمنت، درگذشت مارک ویوین فو هافبک تیم ملی کامرون حین بازی بود. کامرون علی رغم این غم بزرگ، به مسابقه فینال راه یافت ولی گل طلایی تیری هانری رأی به تکرار قهرمانی فرانسوی ها در جام کنفدراسیون ها داد. فرانسه تحت هدایت ژاک سانتینی از ستاره هایی همچون فیلیپ مکسس، بیشنته لیزارازو، ویلیام گالاس، روبرت پیرس، مارسل دُسایی، جبرئیل سیسه، لودویک ژیلی، لیلیان تورام، تیری هانری، فابین بارتز، ویلی سانیول، سیدنی گوو و سیلوین ویلتورد استفاده می کرد.

هفتمین دوره جام کنفدراسیون ها در سال ۲۰۰۵ به میزبانی آلمان و با حضور ۸ تیم برگزار شد. رؤیایی ترین فینال ممکن در تاریخ جام کنفدراسیون ها در همین دوره رقم خورد و دو تیم برزیل و آرژانتین به بازی فینال رسیدند. برزیل در حالی که به دشواری از گروه خود صعود کرده بود، در مسابقه نیمه نهایی تیم میزبان یعنی آلمان قدرتمند را با حساب ۳-۲ شکست داده و به دیدار فینال راه یافت. سلسائو در فینال با برتری قاطع ۴-۱ از سد آرژانتین گذشت و فاتح جام کنفدراسیون ها شد. آدریانو، کاکا و رونالدینیو گلزن های برزیل در مسابقه فینال بودند. برزیل تحت هدایت کارلوس آلبرتو پریرا از وجود ستاره های بزرگی همچون دیدا، مایکون، لوسیو، امرسون، روبینیو، کاکا، آدریانو، رونالدینیو، زی روبرتو، گیلبرتو سیلوا، جونینیو، ژولیو باپتیستا و ادو استفاده می کرد. آرژانتین نیز تقریباً با تمام قوا پا به این جام گذاشت اما شکست ناگواری را در بازی فینال متحمل شد.

هشتمین دوره جام کنفدراسیون ها در سال ۲۰۰۹ با حضور ۸ تیم به میزبانی آفریقای جنوبی برگزار شد. تیم ملی برزیل یک بار دیگر با اقتدار به فینال جام کنفدراسیون ها رسید ولی بزرگ ترین شگفتی این جام، پیروزی ۲-۰ آمریکا مقابل اسپانیا بود. بازی فینال بین تیم های ملی برزیل و آمریکا را می توان یکی از خاطره انگیز ترین کامبک های تاریخ فوتبال نامید. برزیلی ها که با دو گل کلینت دمسی و لاندن دونووان در نیمه اول، بازنده به رختکن رفته بودند، توفان بزرگی را در نیمه دوم به راه انداختند. دو گل لوئیز فابیانو و گل قهرمانی لوسیو در دقیقه ۸۴ به معنای سومین قهرمانی برزیلی ها در جام کنفدراسیون ها بود. برزیل تحت هدایت دونگا از وجود ستاره هایی همچون مایکون، لوسیو، گیلبرتو سیلوا، لوئیز فابیانو، کاکا، روبینیو، دنی آلوز، رامیرز، ژولیو باپتیستا، پاتو و نیلمار بهره می برد اما رونالدینیو در این تورنمنت حضور نداشت.

نهمین دوره جام کنفدراسیون ها در سال ۲۰۱۳ با حضور ۸ تیم به میزبانی برزیل برگزار و برای نخستین بار در یک تورنمنت رسمی، از تکنولوژی خط دروازه استفاده شد. دو تیم اسپانیا و برزیل به ترتیب با غلبه بر ایتالیا و اروگوئه در ضربات پنالتی، به مسابقه فینال راه یافتند. در بازی فینال، تیم رؤیایی اسپانیا در کمال تعجب هیچ حرفی برای گفتن مقابل برزیل نداشت. سلسائو با دو گل فرد و یک گل نیمار توانست نسل طلایی تیکی تاکای اسپانیا را با حساب ۳-۰ شکست داده و چهارمین قهرمانی خود در ادوار جام کنفدراسیون ها را جشن بگیرد. البته برزیل نتوانست قهرمانی در جام جهانی ۲۰۱۴ را به دست بیاورد و حسرت بزرگی را برای مردم برزیل بر جای گذاشت. برزیل در جام کنفدراسیون ها تحت هدایت لوئیز فیلیپه اسکولاری از ستاره هایی همچون دنی آلوز، تیاگو سیلوا، داوید لوئیز، مارسلو، فرد، نیمار، اسکار، فیلیپه لوئیز، پائولینیو، لوئیز گوستاوو، هالک، ژو و ژولیو سزار استفاده می کرد.

دهمین دوره جام کنفدراسیون ها در سال ۲۰۱۷ و در چهار شهر سن پترزبورگ، مسکو، کازان و سوشی برگزار می شود. قاره اروپا برای سومین بار به عنوان میزبان این تورنمنت برگزیده شده است. تیم ملی برزیل برای اولین بار از سال ۱۹۹۵، در جام کنفدراسیون ها حضور ندارد. مطابق قرعه، تیم های ملی روسیه، پرتغال، مکزیک و نیوزیلند در گروه اول و تیم های ملی کامرون، شیلی، استرالیا و آلمان در گروه دوم قرار گرفته اند. مقامات دولتی و ورزشی روسیه برگزاری این تورنمنت را بهترین فرصت برای اثبات ادعای شایستگی کشور خود جهت میزبانی از جام جهانی ۲۰۱۸ می پندارند. علیرضا فغانی داور مطرح کشورمان نیز یکی از داوران حاضر در جام کنفدراسیون ها ۲۰۱۷ است.