انقلاب پروفسور در پرسپولیس

دنیای فوتبال:

تغییر در پروفسور

پس از هشت سال، برانکو به ایران بازگشت ولی برانکویی متفاوت از آن چه می شناختیم. برانکو ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۶، مربی محافظه کاری بود که با ساختار تیمی منظم که دفاع تیمی و گل نخوردن برایش از هر اصل دیگری مهم تر بود. تیمی ملی ایران با برانکو منظم بازی می کرد، کم گل می خورد و البته سخت هم گل می زد. بخش زیادی از گل های ایران در زمان حضور برانکو، با استفاده از ضربات ایستگاهی و یا خلاقیت بازیکنان تهاجمی آن روزهای ایران به ثمر می رسید. اشکال بزرگی که از تیم برانکو گرفته می شد، محافظه کاری بیش از حد این تیم بود و البته دایره محدودی از بازیکنان که در تیم ملی حضور داشتند، ولی به هر طریق تیم برانکو ساده تر از هشت سال قبلش، به جام جهانی ۲۰۰۶ صعود کرد.


برانکوی این روزها ولی متفاوت از گذشته است. برانکو، در سال های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۴، در چهار کشور دنیا کار کرد. پیروزی های زیادی به دست آورد، قهرمان لیگ چین و کرواسی شد و تیم الاتفاق عربستان را به جمع مدعیان سنتی لیگ عربستان وارد کرد. حضور در سطوح مختلف و موفقیت های به دست آمده، به برانکو اعتماد به نفس داده است تا تغییر رویه دهد. پرسپولیس برانکو، تهاجمی تر از تاریخ ده ساله اخیرش بازی می کند. بیش تر از همیشه حمله می کند، بیش تر از همه تیم های لیگ موقعیت گلزنی ایجاد می کند و تهاجمی ترین تیم چند ساله اخیر لیگ برتر ست. ولی مهم تر از همه، پرریسک تر از همیشه بازی می کند. تغییر بزرگ برانکو، از محافظه کاری تا فوتبال پر ریسک. این تاثیر موفقیت های پیشین برانکو است و یا تاثیر تبدیل برانکو از سرمربی کم تجربه حد فاصل ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۶، به سرمربی باتجربه ای که با چند قهرمانی در سال ۲۰۱۴، به لیگ ایران بازگشته است؟

سیستم و تاکتیک

در حالی که سیستم غالب در لیگ ایران طی سال های اخیر، سیستم ۱- ۳- ۲ - ۴ بوده ست، برانکو با استفاده از سیستم چیدمان های متفاوت سیستم ۲- ۴- ۴، ریسک بزرگی کرده است. ۲- ۴- ۴، سیستم پرریسکی در فوتبال امروز دنیا است، زیرا تاکید تیم ها بر استفاده از هافبک های پرتعدادتر برای ایجاد برتری عددی در یک سوم میانی زمین است، ولی سیستم ۲- ۴- ۴ این برتری عددی را کم رنگ می کند و برای از بین بردن این نقیصه، باید با اضافه کردن بازیکنان از خطوط عقب تیم به خطوط میانی، برتری عددی در یک سوم میانی ایجاد کرد.


سیستم ۲- ۴- ۴ به پرسپولیس اجازه می دهد در یک سوم تدافعی حریف، پرتعدادتر باشد و مهم تر از آن، با ایجاد برتری عددی در نیمه زمین حریف، از برنامه پرس توپ، استفاده موثرتری کند. پرس توپ از نیمه حریف، تبدیل به اصلی ترین تاکتیک پرسپولیس در این فصل شده است، هر چند که وجود مدافعان میانی کُند، این تاکتیک اثربخش را تبدیل به تیغ دولبه کرده است.

مدافعان کناری پرسپولیس به خصوص رضاییان، با حرکات طولی مداوم در نیمه زمین حریف قرار دارند و وینگرهای پرسپولیس معمولا در کانال کناری صاحب توپ نمی شوند. ساختار تهاجمی پرسپولیس مبتنی بر جابه جایی مهره ها در نیمه زمین حریف، شکل نامتقارنی به خود می گیرد و با ایجاد برتری عددی در کانال های طولی و عرضی، برای این تیم ایجاد موفقیت می کند.

ارسال از کانال کناری توسط رضاییان، بازی ترکیبی وینگرها به خصوص فرشاد احمدزاده و بازی در عمق با استفاده از حرکات ترکیبی طارمی و عالیشاه اصلی ترین مسیر پرسپولیس برای رسیدن به گل است.

ساختار تدافعی پرسپولیس مبتنی بر پرس توپ، در نیمه حریف سازماندهی می شود. دفاع در پرسپولیس توسط دو مهاجم شروع می شود و بازپس گیری توپ به شکل مناسبی در جریان بازی اجرا می شود که مانع از ایجاد ضدحملات برای حریف شود، ولی اشکال بزرگ ساختار تدافعی پرسپولیس، کندی بیش از حد مدافعان میانی این تیم و اشتباهات فردی در خط دفاع و درون دروازه است؛ ایراد بزرگی که امتیازات زیادی را از پرسپولیس تا به این جای فصل گرفته است.

تیمی بدون ستاره

فوتبال مدرن

شکل تیم: پرسپولیس بازی را با سیستم ۲- ۴- ۴ شروع می کند، ولی سیستم این تیم در جریان بازی بسیار منعطف است و دقیق تر بگوییم، سیستم این تیم نامتقارن است. پرسپولیس در جریان بازی با تغییرات طولی و عرضی سیستم خود، حریف را به اشتباه می اندازد. فراموش نکنید که پرسپولیس از لحاظ سیستمی، مدرن ترین تیم لیگ برتر است. (پنج ستاره)


نقش انتقال: پرسپولیس در انتقال از دفاع به حمله، از سرعت بالای عالیشاه و طارمی استفاده می کند. بازیکنانی که مهارت بالایی در حرکات سریع پا به توپ و بدون توپ دارند و خط دفاع و هافبک های پرسپولیس هم تمایل به ارسال پاس بلند برای مهاجمان خود در فضای خالی پشت مدافعان حریف دارند. شکلی ساده از اجرای ضدحملات (دو ستاره)

پرس گرا: پرسپولیس برانکو، تیمی پرس گرا است، هر چند که کندی مدافعان میانی این تیم، موجب افزایش ریسک در استفاده از این فرم دفاعی شده است. پرسپولیس در فاز تهاجمی از تغییرات طولی و عرضی سیستمی استفاده می کند تا در منطقه ای که توپ وجود دارد، برتری عددی ایجاد کند و به همین دلیل پس از، از دست دادن توپ به دلیل برتری عددی در اطراف توپ، پرس مناسبی برای بازپس گیری توپ اجرا می کند (چهار ستاره)

بازیکنان جوان: پرسپولیس، فصل جدید را با بازیکنان جوان پرتعدادی شروع کرد؛ علیپور و کمندانی به عنوان بازیکنان زیر ۲۲ سال، به ترکیب اصلی تیم راه پیدا کردند و انصاری و احمدزاده ۲۳ ساله هم جذب باشگاه شدند. تنها دو بازیکن بالای سی سال (بنگر و نورمحمدی) در تیم حضور دارند. پرسپولیس تیم جوانی است که پتانسیل بالایی از خود نشان داده است. (چهار ستاره)

عوامل موفقیت

برانکو ایوانکوویچ: برانکویی متفاوت از گذشته، این روزها سکاندار پرسپولیس است و این تیم تهاجمی تر از همیشه است. برانکو، فوتبالی مدرن به پرسپولیس هدیه کرده است و تیمش شاخصه های فنی بالاتری از فوتبال ایران دارد. هرچند که کم تجربگی تیم به خصوص در نیمه تهاجمی، موجب از دست رفتن پیاپی موقعیت ها و از دست رفتن نتیجه می شود، ولی آمار نشان می دهد که پرسپولیس بیش ترین موقعیت گلزنی را در نیم فصل اول لیگ ایجاد کرده است.


دستیاران کروات پرسپولیس: همکاران کروات برانکو را شاید بتوان بهترین دستیاران چند سال اخیر پرسپولیس دانست. عملکرد فنی آن ها در حوزه کاری شان بسیار موثر است، ولی نکته مهم تر، نوع ارتباط آن ها با بازیکنان است. بازیکنان پرسپولیس کاملا کادر فنی کروات پرسپولیس را پذیرفته اند. کافی است ویدئو تمرینات پرسپولیس را در سایت ها مشاهده کنید تا متوجه شوید ایگور پیانیچ (مربی دروازه بان ها) و یا مارکو (مربی بدنساز) تا چه حد نزد بازیکنان پرسپولیس محبوب هستند. ارتباط بین کادر فنی خارجی با بازیکنان ایرانی، از گذشته بسیار حساس و تاثیرگذار بوده است.

پرده برداری از یک راز

در چهاردهمین دوره لیگ برتر فوتبال ایران، تیم های حاضر شرایط تاکتیکی مناسبی ندارند. کیفیت نه چندان مناسب بازی ها، نشان از ضعف کلی فوتبال ایران دارد. با نگاهی دقیق تر به نوع بازی تیم های حاضر در این دوره از لیگ، عدم هماهنگی و نبود برنامه ای مشخص در جریان بازی، کاملا مشهود است. بدون شک مربیان تیم های باشگاهی ایران اعتقاد دارند تیم های شان طبق برنامه وارد زمین می شوند، اما این بازیکنان هستند که به دلایل مختل، توان اجرای برنامه های مورد نظر را ندارند. همین مشکل، نشان دهنده ضعف فوتبال است.

مهم ترین موضوع در برنامه های تاکتیکی، اجرای درست و اصولی آن و در نظر گرفتن جزییات در تمرینات است. تمرینات باید بر مبنای توانایی بازیکنان و استراتژی مورد نظر مربی طراحی شود. به نظر می رسد مربیان ایران توانایی بازیکنان را در نظر نمی گیرند. شاید به عنوان نمونه ای بارز از تیم هایی که بر مبنای توانایی بازیکنانش، تاکتیک تیمی خود را انتخاب می کنند، باید به پرسپولیس و ذوب آهن اشاره کرد.


برانکو در آغاز کار سعی داشت با سیستم روز دنیا که استفاده از تک مهاجم است، پرسپولیس را وارد مسابقات کند. در این سیستم، تک مهاجم باید به خوبی از نقش خود آگاهی داشته باشد و چنین بازیکنی در ترکیب پرسپولیس وجود نداشت. برانکو، به خوبی به این موضوع پی برد. در فوتبال، ساده بازی کردن، یکی از عوامل اصلی موفقیت است.

سرمربی کروات پرسپولیس با اتخاذ سیستمی کاملا پایه اما تاثیرگذار، شرایط تیمش را کاملا دگرگون کرد. پرسپولیس با سیستم ۲- ۴- ۴ کلاسیک، به خوبی توانسته است از توانایی بازیکنانش حداکثر استفاده را کند. در این سیستم، بازیکنان به خوبی از نقش خود در دفاع و حمله آگاهی دارند. حضور دو مهاجم در حمله، موجب شده است تا هافبک های پرسپولیس انتخاب بیش تری داشته باشند و به همین دلیل، قرمزپوشان موقعیت های فراوانی را بر روی دروازه حریفان به وجود می آورند.

اگر مهاجمان پرسپولیس در زدن ضربات آخر دقت داشتند، بدون شک پرسپولیس جایگاه بهتری در جدول داشت. اگر طارمی، اعتماد به نفس لازم در گلزنی را دوباره کسب کند، پرسپولیس مطمئنا در نیم فصل به یکی از مدعیان اصلی قهرمانی تبدیل می شود. در کنار پرسپولیس، ذوب آهن یکی دیگر از تیم های باشگاهی ایران است که فوتبالی زیبا و با برنامه را به اجرا می گذارد.


ذوب آهن از تیم های قدیمی فوتبال ایران است که فلسفه خاص خود را دارد. از سال های بسیار دور، این تیم همواره فوتبالی زیبا و با برنامه را به اجرا می گذاشت. بهرام عاطف، رسول کریکندی و منصور ابراهیم زاده، نمونه ای از مربیان سال های گذشته این تیم می باشند که فلسفه مربیگری نسبتا مشابه ای داشتند. اوج کار این تیم با منصور ابراهیم زاده در بازی های لیگ قهرمانان آسیا بود که تا فینال مسابقات آسیایی نیز پیش رفتند.

ذوب آهن همواره سعی دارد با حفظ توپ و بازی های ترکیبی، از میانه میدان جریان بازی را کنترل کند. در این سیستم، بازیکنان باید حتما از نوع بازی یکدیگری آشنایی داشته باشند. آکادمی فوتبال ذوب آهن، با آموزش بازیکنان جوانش و تزریق آن به تیم اصلی، توانسته همواره این تاکتیک را به خوبی در فوتبال ایران به اجرا بگذارد. مهم ترین نکته در اجرای صحیح این نوع بازی، به کارگیری مربی ای است که با این سیستم آشنایی داشته باشد و فلسفه مربیگریش با فلسفه باشگاه نزدیک باشد. بدون شک در این مورد، یحیی گل محمدی بهترین گزینه در فوتبال ایران است. یحیی به خوبی می داند که چه می خواهد و بازیکنان نیز پس از مدتی کوتاه با تفکرات این مربی هماهنگ شدند.

در شرایطی که ذوب آهن در ابتدای فصل گذشته، شرایط بسیار خطرناکی داشت، همچنان اعتقاد دارم که این تیم بسیار زیبا و با برنامه بازی می کند و در مسیر درست نیز قرار دارد و تنها نیازمند چند نتیجه خوب است تا با کسب اعتماد به نفس لازم، به شرایط ایده آل بازگردد. امسال نیز شاگردان یحیی فصل را خوب شروع نکردند. اما کاملا مشخص بود که این تیم به زودی به شرایط خوب خود باز می گردد که این چنین نیز شد.


در حال حاضر، ذوب آهن یکی از مدعیان اصلی قهرمانی محسوب می شود و قهرمانی در لیگ نیز چندان دور از دسترس نیست. مهم ترین موضوعی که نوع بازی پرسپولیس و ذوب آهن را از دیگر تیم های حال حاضر فوتبال ایران متمایز می کند. آگاهی بازیکنان از طرز تفکر مربیان این تیم ها است. برانکو و گل محمدی، به خوبی توانسته اند تفکرات تاکتیکی خود را به بازیکنان در انتخاب تاکتیک تیمی، از دلایل اصلی برتری پرسپولیس و ذوب آهن نسبت به دیگر تیم های حاضر در لیگ ایران است. مطمئنا در نیم فصل دوم، پرسپولیس نیز با برطرف کردن مشکل گلزنیش، به همراه ذوب آهن، از مدعیان اصلی قهرمانی به حساب می آید.