هیچ وقت به من پیشنهاد رشوه ندادند

روزنامه ایران ورزشی: در استرالیا برای جلوگیری از هزینه اضافه و رفت و آمد بین شهری، داوران در همان شهر محل سکونت خود می‌توانند بازی‌های تیم‌های آن شهر را قضاوت کنند

مهاجرت علیرضا فغانی به استرالیا و دور شدن از قضاوت در لیگ ایران، ذره‌ای او را از ذهن اهالی فوتبال دور نکرده است. هنوز هم وقتی دست کمیته داوران در انتخاب داور بسته است، همه به یاد قضاوت‌های فغانی می‌افتند. سال‌ها قضاوت در لیگ ایران، مشاهده بسیاری از مشکلات داوران در این فضا و مقایسه آن با شرایط داوران در لیگ‌هایی مثل لیگ فوتبال استرالیا، علیرضا فغانی را در این زمینه صاحب دید بهتری کرده است. درباره همه اینها با علیرضا فغانی گفت‌وگویی داشته‌ایم.

سال گذشته، همین روزها بود که برای نخستین بار خبر مهاجرت شما به استرالیا اعلام شد. این خبر برای هواداران فوتبال ایران، خبری شوکه کننده بود. دلیل اصلی این تصمیم چه بود؟ آیا شما از ابتدا می‌خواستید به استرالیا مهاجرت کنید و بعد به فکر ادامه قضاوت در لیگ استرالیا افتادید یا دریافت پیشنهاد شغلی در این زمینه، دلیل تصمیم شما شد؟

وقتی برای قضاوت مسابقات جام ملت‌های آسیا در سال ۲۰۱۵ به استرالیا سفر کرده بودم، برای اولین بار به مهاجرت به این کشور فکر کردم. من برای ۴۰ روز آنجا بودم (فغانی فینال مسابقات بین استرالیا و کره جنوبی را قضاوت کرد و در مرحله گروهی و یک چهارم نهایی هم قضاوت بازی‌ها را برعهده داشت.) در استرالیا دوستانی داشتم که از زندگی در این کشور خوشحال بودند و درباره آنجا چیزهای خوبی به من گفتند. ضمن اینکه من محیط استرالیا را دوست داشتم.

پس بعد از رقابت‌های جام جهانی ۲۰۱۸، ویزای مهاجرتم را برای استرالیا گرفتم. اولویت من در این ماجرا، آینده پسرم بود. بخصوص که او داشت دیپلمش را در ایران می‌گرفت. از طرف استرالیا برای پسرم پذیرش تحصیلی آمد و همین زمان دولت استرالیا و فدراسیون فوتبال این کشور متوجه شدند که من به همراه خانواده‌ام مهاجرت کرده‌ام و به من پیشنهاد قضاوت در A لیگ استرالیا را دادند. من تصمیم گرفته بودم که به همراه خانواده‌ام به استرالیا بیایم و اگر شغلی در رشته خودم پیدا نمی‌کردم، خودم را در داوری بازنشسته می‌کردم. خدا را شکر اما این پیشنهاد را دریافت کردم.

برای‌مان از واکنش همکاران داورتان در ایران بگویید. آنها چه می‌گفتند؟ مثلاً چنین صحبت‌هایی که «ناراحتیم از اینکه تو ما را ترک می‌کنی.» یا «به خاطر این تصمیم برایت خوشحالیم.»

من فکر می‌کنم بعضی از آنها حتی خوشحال بودند که من می‌رفتم اما به طور کلی چیزی که می‌شنوم این است که دلتنگ یکدیگر هستیم. خوشبختانه به واسطه شبکه‌های اجتماعی، می‌توانیم با داوران در ایران در تماس باشیم.

کریس نیکو رئیس فدراسیون فوتبال استرالیا که رئیس کمیته داوران نیز هست گفت: «این خوش‌شانسی بزرگی برای ماست که علیرضا و خانواده‌اش استرالیا را برای مهاجرت انتخاب کرده‌اند و این تصمیم ساده و واضحی بود که به او پیشنهاد کنیم مسابقات فوتبال استرالیا را قضاوت کند.» از شما می‌خواهیم برای‌مان بگویید که چطور از شما استقبال شد وقتی به استرالیا رسیدید؟ زندگی حرفه‌ای‌تان چطور است؟

من به هرحال به اینجا آمدم. من مهاجرت کردم و مقیم استرالیا بودم که یک روز به فدراسیون فوتبال استرالیا رفتم و مشغول به کار شدم. از همین‌جا اما می‌خواهم بگویم که من به هیچ عنوان استرسی بابت کار یا پیدا کردن شغل نداشتم. درباره وضعیت کاری‌ام باید بگویم مسابقات A لیگ، آخر هفته‌ها برگزار می‌شود و من در حال حاضر بعد از سفری که برای قضاوت داشتم، در قرنطینه هستم. تاریخ شروع لیگ جدید هنوز مشخص نیست. مثل هر جای دیگری، اینجا هم به خاطر شیوع ویروس کرونا باید منتظر ماند و دید چه تصمیمی درباره لیگ گرفته می‌شود. به خاطر همین هنوز تاریخی را مشخص نکرده‌اند.

به طور شخصی، زندگی در استرالیا چطور است؟ آیا از زندگی در آنجا خوشحال هستید؟

من شخصاً برای قضاوت به تمام دنیا سفر کرده‌ام. اینجا سبک زندگی خوبی وجود دارد. تنها نکته منفی دور بودن از خانواده‌ام و رها کردن آنهاست اما اینجا قطعاً برای بچه‌های من بهتر است. آنها اینجا خوشحال هستند و این برای من مهم‌ترین نکته است.

شما در این فصل برای قضاوت دربی انتخاب شدید. تفاوت بین قضاوت دربی در اینجا و سایر دربی‌هایی که قضاوت کرده‌اید در چیست؟

در A لیگ، دربی‌های زیادی برگزار می‌شود. اگر منظور شما مسابقه بین اف‌سی سیدنی و واندرس است، این بازی در استادیوم بک وست برگزار شد. این استادیوم کوچک نیست اما منحصربه فرد است. با هوادارانی که دورتادور استادیوم حضور دارند. در اینجا هیچ بحث و مجادله و نفرین اجتماعی و رسانه‌ای وجود ندارد. اینجا هدف هرکسی فوتبال خوب دیدن است. بازیکنان، حریفان و مقامات دو تیم در پایان بازی یکدیگر را در آغوش می‌کشند و بازی تمام می‎شود. در ایران اما هیچ تضمینی وجود ندارد که شما در فرودگاه مورد حمله قرار نگیرید.

شما مسابقه بین پرسپولیس و استقلال را برای 6 بار قضاوت کرده‌اید. درباره خاطرات‌تان از این بازی‌ها برای‌مان بگویید.

ما این تجربه را به دست آورده‌ایم که نباید به جنجال‌های قبل از بازی یا توهین‌های حین بازی توجهی کنیم.
داور در این بازی باید فقط بر روی قضاوت خود متمرکز باشد. به یاد دارم که شایعاتی در ایران وجود داشت که داوران درباره بازی استقلال - پرسپولیس توجیه می‌شوند تا بازی مساوی شود اما در آن بازی‌ها در واقع تعداد گل‌های زیادی به ثمر رسیده است. یک بار پرسپولیس بازی را 3 بر 2 برد. در بعضی دیگر از بازی‌ها استقلال برنده شد.

به نظر من یک شخص باید واقعاً فوتبال را دوست داشته باشد تا بتواند داور فوتبال شود. چه زمانی شما فوتبال تماشا می‌کنید؟ حتماً باید هوادار تیم یا بازیکن خاصی باشید. درست است؟ یا داوران تلاش می‌کنند به خاطر احتمال قضاوت بازی یک تیم یا بازیکن در آینده، طرفدار او نباشند؟ اصلاً شما اجازه دارید که علایق این چنینی داشته باشید؟

به طور شخصی شما می‌توانید یک تیم را دوست داشته باشید اما برای یک داور این موضوع متفاوت است چون حتی اگر یک تیم را دوست داشته باشد، قضاوت در مسابقه او را بی‌طرف می‌کند. به عنوان یک داور، شما نباید به این موارد اهمیتی دهید. جالب است که در ایران اجازه نمی‌دهند، داوران هر شهر بازی‌های شهر خود را قضاوت کنند. در استرالیا اما برای جلوگیری از هزینه اضافه و رفت و آمد بین شهری، داوران در همان شهر محل سکونت خود می‌توانند بازی‌های تیم‌های آن شهر را قضاوت کنند چون برای داوران هیچ تفاوتی ندارد.

می‌خواهم درباره لیگ ایران کمی بپرسم. سؤالی که دنبال‌کنندگان پیج شخصی من از شما داشتند. در سال‌های اخیر شایعات زیادی درباره فساد و رشوه داوران در مسابقات مهم مطرح می‎‌شود. شما خودتان پیشنهادی برای دریافت پول در لیگ ایران داشتید؟ حتی اگر این پیشنهاد را قبول نکرده باشید؟ یا این شایعات را به کلی تکذیب می‌کنید؟

نمی‌توانید بگویید اینها همه شایعه است. من هیچ‌وقت چنین تماس‌ها، ارتباط‌ها یا پیشنهادهایی را نداشته‌ام برای رشوه دادن. شما اما نمی‌توانید فساد را در هر سازمانی به کلی تکذیب کنید. همیشه چنین شایعاتی وجود دارد. من هم این را بارها شنیده‌ام اما هرگز برای خودم چنین اتفاقی رخ نداده است و هرگز چنین مواردی را ندیده‌ام. من می‌دانم که چند داور وجود دارند که به همین دلیل جریمه و اخراج شده‌اند.

از همکاران‌تان هم نشنیده‌اید که کسی چنین پیشنهادهایی را دریافت کرده باشد؟

آنها هرگز چنین موضوعی را به شما نخواهند گفت. اما یک قانون حاکم در جامعه داوران فوتبال و کلاس‌های آموزشی وجود دارد که می‌گوید اگر به عنوان داور به شما پیشنهاد رشوه شد، حتی اگر شما قبول نکردید، باید آن را فاش کنید وگرنه شما به همان اندازه در آن فساد نقش دارید.

داوران زن در لیگ فوتبال ایران، در طول سال گذشته هیچ دریافتی نداشته‌اند. درخواست آنها رد شده است. آیا شما مردان با کمبود حقوق مواجه بوده‌اید؟ یا این فقط همین یک مورد است؟

بله. داوران زن دریافتی نداشتند و وقتی آنها اعتصاب کردند در پاسخ فعالیت‌های آنها تعلیق شد. حقوق داوران مرد اما در نیم فصل پرداخت می‌شود اما این مقدار خیلی کم در مقایسه با حقوق بازیکنان بود. حقوق داوران حتی از حقوق یک بازیکن لیگ دسته دو هم کمتر است. پرداختی به داوران زن خیلی کم است. حتی همین حقوق مختصر را هم پرداخت نکردند و به خاطر اعتراض، زنان را تعلیق کردند. طبیعی است که از سوی هیأت رئیسه فدراسیون فوتبال روی رئیس کمیته داوران هم فشار وجود دارد اما این اتفاق نمی‌افتد. اینها همه نمونه‌هایی از مدیریت فوتبال است که باید مورد توجه قرار بگیرد.

شما وضعیت همکاران‌تان در ایران را چطور توصیف می‌کنید؟ وقتی شما با آنها صحبت می‌کنید، آنها از چه چیزی شکایت دارند؟

من نمی‌تونم درباره همه آنها صحبت کنم اما براساس آنچه از آنها شنیده‌ام، دریافتی داوران همچنان بزرگ‌ترین موضوع است. همچنین آنها در صورت صدور کارت قرمز باید نگران تعلیق یا جریمه‌های نقدی از سوی کمیته انضباطی هم باشند و در طول مسابقه هم مورد حمله قرار بگیرند. مثل کمک داور اول در فینال جام حذفی بین استقلال و تراکتور که تحت فشار قرار گرفته و سیلی هم خورده است. باید به این موارد پرداخته شود.

شما در حال حاضر در استرالیا زندگی و کار می‌کنید. توصیه شما به مقامات ایران چیست و آنها چه کاری باید برای فوتبال ایران انجام دهند؟

استرالیا، ژاپن و کره جنوبی، طرح استخدام داوران را به طور تمام وقت آغاز کرده‌اند. در حال حاضر در استرالیا سه داور تمام وقت حضور دارند. به این ترتیب داوران درباره درآمد و استخدام خود هیچ نگرانی ندارند. در ایران اما من در شهرداری تهران استخدام بودم و داوری، شغل دوم من به حساب می‌آمد. شهرداری با من به خاطر داوری همکاری می‌کرد و اجازه می‌داد که در روزهای کاری برای قضاوت به شهرهای دیگر بروم. سایر داوران در ایران شغل دارند و داوری شغل غیررسمی آنهاست و بسیاری از آنها از سوی کارفرماهای خود این انعطاف را نمی‌بینند. پس داوران از نظر حقوق همیشه مشکلاتی دارند. آنجا مشکلات شخصی در کمیته داوران وجود دارد. هیچ سیستمی در کمیته داوران وجود ندارد و همیشه قانون‌های شخصی حکمفرماست. وضعیت و قوانین براساس افرادی که ریاست کمیته داوران را برعهده می‌گیرند، تغییر می‌کند.

شما در اوقات فراغت خود چه کارهایی انجام می‌دهید؟ فوتبال تماشا می‌کنید یا نه؟

من گزیده بازی‌ها را تماشا می‌کنم و وقتم را با خانواده و فرزندانم می‌گذرانم. اگر وقتی باقی بماند، روی ترجمه کتاب «قوانین فوتبال» کار می‌کنم.

درباره کتاب «قوانین فوتبال» و قانون شما در آن صحبت می‌کنید؟

کتاب «قوانین فوتبال» را فیفا نوشته و تا کنون به زبان‌های مختلفی مثل انگلیسی، فرانسه و اسپانیایی ترجمه شده است. هر کشوری می‌تواند این کتاب را برای استفاده‌های خود ترجمه کند و با تغییرات فیفا، این کتاب را به روز کند. دانیال مرادی در ایران و من 4 سال است که در حال ترجمه این کتاب به زبان فارسی هستیم. ویرایش جدید این کتاب، شامل قوانین مربوط به تکنولوژی VAR است و در ایران توزیع می‌شود.

شما عملاً در مسابقاتی در سرتاسر جهان قضاوت کرده‌اید که شامل جام جهانی، المپیک، جام کنفدراسیون‌ها، لیگ قهرمانان آسیا و... می‌شود. آیا هرگز رویا یا هدفی برای قضاوت در یوفا داشته‌اید؟ یا هر تورنمنت یا بازی دیگری؟

من فقط می‌توانم در جایی قضاوت کنم که زندگی می‌کنم. هیچ‌وقت رویای چیزی که واقع‌بینانه نباشد را ندارم. مواردی بوده است که داوران آسیایی سعی داشته‌اند بازی‌های معتبر کنفدراسیون فوتبال آمریکای جنوبی را قضاوت کنند اما رویای من فینال جام جهانی بود که آخرین بار در سال 2018 خیلی به آن نزدیک شدم.

آقای علیپور، داور دیگری که در استرالیا قضاوت می‌کند، در مصاحبه با من گفت که داوران و کارشناسان داوری در استرالیا درباره بازی‌ها، لحظات حساس و تصمیم‌گیری‌ها، روی نظرات شما حساب می‌کنند. توصیه شما برای آنها چیست؟

من فکر می‌کنم منظور آقای علیپور، کلاس‌های داوری در منطقه کوئینزلند بود نه کل A لیگ. در A لیگ من یک دانشجو هستم. در کوئینزلند بله. من بینش خودم را درباره «مدیریت بازی» و «جاگیری داوران در طول بازی» به داوران ارائه می‌دهم.

حالا نوبت یک سؤال سخت است. به عنوان یک داور باتجربه که در میان بهترین داوران جهان قرار دارد، آیا تکنولوژی VAR را دوست دارید؟

من فکر می‌کنم VAR به ما اعتماد به نفس می‌دهد. برای اولین بار در دنیا، شما شانس این را دارید که تصمیم خود را اصلاح کنید. اگر این تصمیم داور را تأیید کند خوب است. اگر تصمیم داور را اصلاح کند هم از فواید آن است. این تکنولوژی در تغییر درست نتیجه بازی، بهتر از داور است.

یک نفر از من خواسته تا از شما این سؤال را بپرسم که آیا در تهیه لیست داوران الیت و معرفی آنها به آسیا از سوی فدراسیون فوتبال ایران فسادی رخ می‌دهد؟
فدراسیون فوتبال ایران لیست محدودی از داوران دارد که به آسیا معرفی می‌کند. داوران مرد، داوران زن و کمک داوران. پس بین داوران برای قرار گرفتن در این لیست رقابت وجود دارد که این رقابت شامل تست زبان انگلیسی و تست بدنی می‌شود. از آنجا که من در میان داوران برتر و کاندیدای قضاوت جام جهانی بوده‌ام، در این لیست قرار دارم و به آسیا معرفی شده‌ام و وقتی به استرالیا مهاجرت کردم، با آقای تاج صحبت کردم که موقعیت من مثل بازیکنان لژیونر ایرانی حفظ شود. این بازیکنان برای تیم‌های باشگاهی خود در خارج از کشور بازی می‌کنند و برای بازی‌های ملی به ایران می‌آیند. وضعیت من هم همینطور است. من در A لیگ قضاوت می‌کنم اما نماینده کشورم هستم. در دو ماه آینده باید لیست داوران به آسیا معرفی شوند و لازم است که من و فدراسیون دوباره در این رابطه صحبت کنیم.