راست و دروغ پیشگویی‌های «سیمپسون‌ها»

روزنامه اعتماد - بهار سرلک: این روز‌ها ویدیویی درباره پیشگویی‌های سریال انیمیشن «سیمپسون‌ها» در فضای مجازی دست به دست می‌شود. از ساعت مچی هوشمند و خریدن کمپانی فاکس توسط دیزنی تا پیش‌بینی ریاست‌جمهوری ترامپ و شیوع ویروس کرونا. البته داغ‌ترین‌شان ویروس کرونا است، چون ما کتاب‌هایی را هم گشته‌ایم و در آن‌ها هم مواردی را دیده‌ایم که از شیوع این ویروس خبر داده‌اند!

اما همین‌جا خیال‌تان را راحت کنم که هنوز هیچ نویسنده‌ای در دنیا ادعا نکرده است که برای خلق دنیای داستانی‌اش از گوی بلورین برای آینده‌نگری و پیشگویی استفاده نمی‌کند.

آیا دست‌اندرکاران «سیمپسون‌ها» واقعا پیشگویی می‌کنند؟ از آینده خبر دارند؟ ریاست‌جمهوری ترامپ را ۱۵ سال قبل پیشگویی کرده بودند؟ رمان «چشمان تاریکی» نوشته دین کونتز که در آن از ویروس «ووهان- ۴۰۰» می‌گوید پیش‌آگهی ویروس کرونا در سال ۲۰۲۰ است؟ در این گزارش به بررسی این پیشگویی‌ها پرداخته‌ام.

بهترین سریال انیمیشن طنز تاریخ

قسمت نخست سریال انیمیشن «سیمپسون‌ها» هفدهم دسامبر ۱۹۸۹ روی آنتن شبکه فاکس رفت. از آن زمان هومر، مارگ، بارت، لیزا و مگی از مشهورترین ساکنان اسپرینگ‌فیلد شناخته می‌شوند که در ۳۱ فصل این سریال که بیش از ۶۰۰ قسمت را دربرمی‌گیرد، حضور داشته اند. در واقع مجموع این سریال ۲۰۰ ساعت محتوا دارد و اگر ۲۴ ساعته و بی‌وقفه پای تماشای آن بنشینید، ۸ روزه این سریال را تمام می‌کنید.

شوخی و جوک، ارجاع به فرهنگ عامه و همچنین همزمانی با رویداد‌ها یکی از ویژگی‌های این سریال به شمار می‌رود.

بدون شک طرفداران «سیمپسون‌ها» در فضای مجازی با افرادی روبرو شده‌اند که ادعا می‌کنند نویسندگان این سریال چنان آینده را پیش‌بینی می‌کنند که انگار قدرت ماورایی دارند. حتی رسانه‌های بزرگی مانند «BuzzFeed»، «تایم» و «هالیوودریپورتر» هم گزارش‌هایی درباره مهارت‌های پیشگویی «سیمپسون‌ها» منتشر کرده‌اند.

مثلا مجله تایم نهم مارس ۲۰۱۷ در گزارشی با عنوان «۱۵ باری که سیمپسون‌ها آینده را درست پیش‌بینی کردند» می‌خوانیم:

«۲۸ فصل از سریال «سیمپسون‌ها» پخش شده و همچنان روی آنتن می‌رود، بدون شک این سریال پدیده‌ای تلویزیونی به شمار می‌رود.

این سریال که هم طولانی‌ترین سیتکام امریکایی و انیمیشن است و هم از سوی منتقدان تحسین شده است، به خاطر طنزش که به موضوعاتی از سیاست و فرهنگ عامه تا روزمره‌های زندگی خانوادگی می‌پردازد، اگر تنها سریال طنز نباشد، یکی از بهترین سریال‌های تاریخ طنز به شمار می‌رود. در حقیقت طی بیش از ۶۰۰ قسمت، مت گرونینگ، سازنده سریال و عواملش نبض فرهنگی کشور را در دست داشته‌اند و حتی چند رویداد تاریخی مهم را پیش‌بینی کرده‌اند.»

باهوش‌ها پیش‌بینی‌های متحیرکننده می‌کنند

پیش‌بینی‌های این سریال باعث شده است بسیاری گمان کنند «سیمپسون‌ها» ساخته باهوش‌ترین نویسندگان تلویزیونی است. آل جین، یکی از نویسندگان ثابت سریال که از سال ۱۹۹۸ جزو تیم نویسندگانش است، به نیویورک تایمز گفته است آینده را بهتر از آن چیزی که فکرش را می‌کنید، می‌شود پیش‌بینی کرد. قسمت‌های یک فصل «سیمپسون‌ها» یک سال پس از تولیدشان روی آنتن می‌روند و جین در این باره می‌گوید: «بنابراین به نوعی برای یک سال پیش رو به چارچوبی ذهنی فکر می‌کنیم. حدس می‌زنم فکر و ذکر مردم به پیش‌بینی‌های ما مشغول شود.»

ویلیام ایروین که کتاب «سیمپسون‌ها و فلسفه‌اش» سال‌هاست در دانشگاه کالیفرنیا برکلی و چند کالج دیگر تدریس می‌شود، می‌گوید این سریال محصول ذهن‌های درخشانی است که بسیاری از آن‌ها فارغ‌التحصیل هاروارد هستند.

خود ایروین که رییس گروه فلسفه کینگز کالج است و معتقد است نویسندگان حرف اول و آخر را در این سریال می‌زنند نه بازیگران. نتیجه هم سریالی پر از ارجاعات به هنر، ادبیات، فرهنگ عامه، سیاست و علم از آب درآمده است. ایروین می‌گوید: «زمانی که آدم‌های باهوش سریالی تلویزیونی تولید می‌کنند، مطمئنا «پیش‌بینی‌های» متحیرکننده را شامل می‌شود.»

مقیاس آگاهی

یکی دیگر از فاکتور‌های مهم «قانون اعداد واقعا بزرگ» است؛ نظریه‌ای است که فردریک موستلر و پرسی دیاکونیس، ریاضیدان‌های دانشگاه هاروارد در مقاله‌شان با عنوان «متد‌های مطالعه همزمانی» در سال ۱۹۸۹ ارایه کردند. طبق این قانون «با بزرگ شدن حجم نمونه تصادفی، امکان وقوع هر رخداد عجیبی وجود دارد.»

برای طرفدارانی که به دنبال پاسخ خارج از منطق قراردادی هستند، دکتر برنارد بیتمن، نویسنده «ارتباط با همزمانی» و رییس سابق گروه روانپزشکی دانشگاه میزوری، به «مقیاس آگاهی» اشاره می‌کند. بیتمن در توضیح این اصطلاح می‌گوید: «تحت شرایط مناسب، چیز‌هایی را می‌دانیم که از دانستن‌شان خبر نداریم و گاهی می‌توانیم رویداد‌هایی را که به آن‌ها فکر می‌کنیم پیش‌بینی یا جذب کنیم.»

پیش‌بینی شیوع ویروس کرونا

اوایل سال میلادی و با شروع انتشار ویروس کرونا شایعه‌ای در فضای مجازی می‌چرخید که می‌گفت سریال «سیمپسون‌ها» شیوع این بیماری را پیش‌بینی کرده بود، اما زمانی که به این قسمت از سریال که در سال ۱۹۹۳ پخش شد مراجعه می‌کنیم، می‌بینیم که روی شیوع ویروسی متمرکز بوده و اصلا نمی‌شود آن را در حد پیش‌بینی قلمداد کرد.

در یکی از قسمت‌های این سریال که در کارخانه روی می‌دهد جعبه‌هایی مربوط به آسیای شرقی کشوری نزدیک ژاپن در کارخانه قرار دارد. همین وقت است که یکی از کارکنان عطسه می‌کند و از دهانش ویروس بیرون می‌پرد و روی جعبه‌ها قرار می‌گیرد. جعبه‌ها که به دست مردم شهر می‌رسد همه به آن ویروس مبتلا می‌شوند. در سریال نام ویروس «آنفلوآنزای اوزاکا»‌ی ژاپن شناخته می‌شود. به همین دلیل هم بسیاری این قسمت را به شیوع ویروس کرونا ربط داده‌اند.

اما پیش از اینکه این مساله را پیش‌بینی نویسندگان سریال بدانیم باید به دو نکته اشاره کنیم: یک؛ چندین مورد آنفلوآنزای همه‌گیر مهم مانند آنفلوآنزای اسپانیایی (۱۹۱۹)، آنفلوآنزای آسیایی (۱۸۸۹) و آنفلوآنزای هنگ‌کنگ (۱۹۶۸) دنیا را گرفتار کرد.

دو؛ ساده‌ترین راه انتقال بیماری از راه عطسه و بزاق دهان است. بنابراین آنچه در «سیمپسون‌ها» به نام «آنفلوآنزای اوزاکا» معرفی می‌شود اشاره‌ای به آنفلوآنزا‌هایی است که قبلا در دنیا شیوع پیدا کرده بودند.

ووهان ۲۰۲۰

سریال «سیمپسون‌ها» ظاهرا تنها اثری نیست که شیوع ویروس کرونا را پیش‌بینی کرده بود. کلاژی از عکس‌های کتابی که به دین کونتز، نویسنده‌ای که بیشتر حالا او را غیب‌گو معرفی می‌کنند، نسبت داده می‌شود، در فضای مجازی دست به دست می‌شود. در این عکس‌ها بخش‌هایی از رمان «چشمان تاریکی» (۱۹۸۱) را می‌خوانیم که نویسنده درباره «سلاح بیولوژیکی جدیدی» به نام «ووهان- ۴۰۰» صحبت کرده است.

دین کونتز ویروس کرونا را که در سال ۲۰۲۰ منتشر شد در تریلر «چشمان تاریکی» ۱۹۸۱ پیش‌بینی کرده بود این جمله بسیار آزاردهنده است به این دلیل که نویسنده در این رمان داستان آزمایشگاه نظامی چینی را شرح می‌دهد که در آن ویروس جدیدی را به نام ووهان- ۴۰۰ می‌سازند تا از آن به عنوان سلاح بیولوژیکی طی دوران جنگ استفاده کنند.

در تصویر دیگری از صفحات کتاب می‌خوانیم: «حول‌وحوش سال ۲۰۲۰ بیماری حادی شبیه به سینه‌پهلو در سراسر جهان شیوع پیدا می‌کند، به ریه‌ها و نایژه‌ها حمله می‌کند و در مقابل دارو مقاوم است.» در حقیقت این بخش مربوط به کتاب «پایان روزها» نوشته سیلویا بروان است. واژه‌های «ووهان» و «ووهان- ۴۰۰» را در متن این کتاب در «گوگل بوکس» جست‌وجو کردم، اما این کلمات در کتاب نبودند. بنابراین سیلویا بروان فقط علائم یک بیماری را توصیف می‌کند.

شباهت «ووهان-۴۰۰» هم به ویروس کرونای ۲۰۲۰ به همان نام شهر محدود می‌شود. کونتز این سلاح بیولوژیکی شدیدا مسری و مغزخوار است و ۱۰۰ درصد مبتلایان را می‌کشد. ویروس کرونا بیماری تنفسی است که درصد مرگ آن در ووهان بین ۲ تا ۴ درصد و خارج از ووهان هفت‌صدم درصد است.

ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ

هیچ‌کس فکرش را هم نمی‌کرد که روزی برسد و دونالد ترامپ، روی صندلی رییس‌جمهور امریکا تکیه بزند. حالا فکر کنید که ۱۶ سال پیش کسی چنین حرفی را زده بود. سال ۲۰۰۰ ترامپ اینقدر مشهور نبود و حتی چند سالی تا برنامه تلویزیونی «کارآموز» (The Apprentice) که در آن فرد ایده‌آلی در زمینه تجارت معرفی می‌شود، فاصله داشت.

اما در سال ۲۰۰۰ در یکی از قسمت‌های سریال «سیمپسون‌ها» به نام «بارت در آینده»، لیزا، دختر کوچک خانواده آنقدر بزرگ شده که رییس‌جمهور امریکا شده است. او در کاخ سفید درباره رییس‌جمهور قبلی می‌گوید: «پرزیدنت ترامپ هیچ پولی برای ما نگذاشته.» بعد این شخصیت خیالی از یکی از وزیران خود می‌پرسد اوضاع چقدر وخیم است؟ که وزیر با نشان دادن نموداری نزولی می‌گوید: «ورشکسته‌ایم». لیزا می‌پرسد: «کشور ورشکسته است؟ آخر چه جوری؟»

از نظر آل جین، یکی از نویسندگان این مجموعه، پیش‌بینی به قدرت رسیدن دونالد ترامپ در امریکا منطقی بود. او در توضیح به نیویورک‌تایمز گفته است: «مقوله‌ای وجود دارد که به آن پیش‌بینی‌های احتمالی می‌گویم و ریاست‌جمهوری ترامپ هم در این مقوله جای می‌گیرد. انگار مردم یادشان رفته است که آن دوره ترامپ مدام از شرکت در انتخابات ریاست‌جمهوری حرف می‌زد. پس او فرد دور از ذهنی نبود. او آدمی بود که اسمش بخش اصلی جوک‌مان می‌شد و روحیات رییس‌جمهوری را هم داشت.»

دان گرینی یکی دیگر از نویسندگان این مجموعه سال ۲۰۱۶ در مصاحبه با هالیوود ریپورتر گفت این شوخی با هدف هشدار صورت گرفت. او توضیح داده بود: «به نظر آخرین ایستگاه منطقی پیش از سقوط کردن است. او مورد هدف‌مان قرار گرفت، چون با دیدگاه به جنون رسیدن امریکا همخوانی داشت.»

از طرفی مت گرونینگ، خالق این مجموعه تلویزیونی به روزنامه گاردین گفته است: «آن زمان در سال ۲۰۰۰ ما پیش‌بینی کردیم که ترامپ رییس‌جمهور امریکا می‌شود، چون او مسخره‌ترین کسی بود که فکر می‌کردیم بتواند رییس‌جمهور شود، الان هم که رییس‌جمهور شده، همین‌طور است. ورای طنز است.»

نام شخصیت ترامپ یک بار دیگر هم در «سیمپسون‌ها» آورده شده است. کمی پس از آنکه دونالد ترامپ اعلام کرد خود را برای انتخابات ریاست‌جمهوری آماده می‌کند، در قسمت دیگری که سال ۲۰۱۵ پخش شد، باز هم در این سریال حضور پیدا کرد. در این قسمت، تصاویر دونالد ترامپ هنگام پایین آمدن از پله برقی در برج ترامپ در نیویورک و نطق او برای اعلام نامزدی در انتخابات براساس فیلم واقعی همین صحنه‌ها ساخته شده بود. تصاویر این قسمت در برخی رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی، به اشتباه به جای قسمت قدیمی‌تر که در سال ٢٠٠٠ پخش شده بود استفاده شده است.

مرگ ترامپ

صحنه‌ای از این مجموعه به صورت گسترده در شبکه‌های اجتماعی پخش شده که در آن به تاریخ مرگ ترامپ اشاره شده و ترامپ را در تابوت نشان می‌دهد. اما این صحنه و پیش‌بینی در این مجموعه پخش نشده و برای نخستین بار در سال ۲۰۱۷ سایتی آن را جعل کرده است. اما از آنجایی که بسیاری گمان می‌کنند این سریال اتفاقاتی را پیش‌بینی کرده است، تصور می‌کنند این صحنه پیشگویی تیم نویسندگان «سیمپسون‌ها» است.