میگن تصاویر صدا و سیما واقعی نیست!

برترین ها : هیس؛ دارم اخبار گوش می دم ... هیس؛ دارم سریال می بینم ... هیس؛ دارم تلویزیون می بینم ... واژه هایی که زیاد در خانه ها می شنویم، واژه هایی که هر چند عادی تلقی می شوند ولی بیانگر یک موضوع مهم هستند و آن اینکه امروزه تلویزیون جزیی از هر خانواده ایرانی شده است. این رسانه جمعی با برنامه های متنوعی که ارائه می دهد، توجه همه اعضای خانواده را به خود جلب کرده است.

برنامه های خانواده، برنامه های ورزشی، سریال، مستند، اخبار، مناظره و ... از حوزه های کاری این رسانه هستند اما واقعا این برنامه ها کارآمد و مفید هستند؟ آیا در رساندن پیام به مخاطب موفق بوده اند؟ آیا از جذابیت کافی برخوردارند؟ از آنجا که همیشه برای سنجش رضایت و کارآمدی باید به سراغ مخاطبان رفت، بدین منظور پرسشنامه ای را طراحی کردیم و به میان مردم رفتیم و نظراتشان را جویا شدیم. پرسشنامه ای با 15 سوال در میان 200 نفر از دانشجویان رشته مدیریت در سراسر کشور به صورت رندوم توزیع شد تا نظرات آنان را جویا شویم. دانشجویانی که قرار است در آینده ای نزدیک مدیران کشور عزیزمان شوند.

در کنار دانشجویان، 100 نفر افراد را به صورت اتفاقی انتخاب کردیم. ضمن بررسی هر گروه، بررسی می کنیم که آیا نتایج این دو گروه با هم، همپوشانی دارند یا نه؟

به گزارش برترین ها ، به نقل ازحاشیه ، افرادی که در این نظرسنجی شرکت کردند در رده سنی 20 تا 30 سال بودند و همه دانشجو یا شاغل بودند. در واقع افراد فعال و پویای جامعه مورد بررسی قرار گرفتند. طبق بررسی به عمل آمده به طور میانگین 50 درصد افراد در روز، یک تا دو ساعت وقت خود را صرف تماشای تلویزیون می کنند.

همانطور که آمارهای رسمی هم نشان می دهند، میزان مشاهده تلویزیون در خانواده های ایرانی، چشمگیر و قابل ملاحظه است. این میزان می تواند سبب کاهش فضای گفتگو میان اعضای خانواده شود. این روند به افزایش فردگرایی و کاهش جمع گرایی منجر خواهد شد که عامل مهمی در آسیب دیدن انسجام خانواده قلمداد می شود. گذران اوقات فراغت، سرگرمی، کسب آرامش و گاه نیاز به برانگیختگی، همدم یابی، یافتن موضوعی برای گفتگو، فرار از مشکلات و کسب اخبار و اطلاعات از مهمترین دلایل تماشای تلویزیون در خانواده ها برشمرده می شود.

متاسفانه بالای 75 درصد افراد معتقدند که برنامه ها از جذابیت کافی برخوردار نیستند. در جامعه ما، تلویزیون با توجه به زمینه و فراوانی مخاطبانش، یکی از موثرترین رسانه هاست اما آنچه در این زمینه مهم تلقی می شود، توجه کافی به عوامل موثر در پذیرش پیام است.

پیام های معتبر وقتی به شکلی جذاب ارائه می شوند، پذیرفتنی تر جلوه می کنند. غفلت از متغیر مهمی مثل جذابیت، کارآمدی رابطه مخاطب، رسانه را خدشه دار می کند. طبق آمارهای به دست آمده در چند سال اخیر، گرایش افراد به شبکه های ماهواره ای افزایش یافته و این به خودی خود تعریف جذابیت را تحت الشعاع قرار داده است.


استفاده فراگیر از ماهواره در میان مردم از سوی مدیران رسمی تلویزیون هم تایید شده است. روزنامه جام جم ارگان رسمی صدا و سیمای ایران جمعیت کسانی که از ماهواره استفاده می کنند را ۳۷ میلیون نفر برآورد کرده است. رجبی معمار، مدیر با سابقه تلویزیون هم به آمارهایی استناد می کند که نشان می دهد ۵۰ درصد مردم از ماهواره استفاده می کنند در حالی که وزیر ارشاد در روزهای اخیر عنوان کرد: ۷۱ درصد تهرانی ها از ماهواره استفاده می کنند.

یکی از اعضای کمیسیون امنیت ملی مجلس هم چندی قبل اعلام کرده بود تنها ۱۶ درصد از مردمی که دیش های ماهواره آنها جمع آوری شده دیگر به نصب ماهواره اقدام نکرده اند. براساس گزارش شورای نظارت بر صدا و سیما، سریال های شش ماهه اول سال ۹۱ سیما در مجموع از نظر فنی و هنری کیفیت مناسبی نداشته اند. حدود نصف آثار کیفیت کلی فنی و هنری ضعیفی داشته اند که «ضعف در فیلمنامه مهمترین عوامل آن است. سطح پایین فیلمنامه در انتخاب موضوعات غیرجذاب، ریتم کند سریال ها، شخصیت پردازی نامناسب و نوشتن دیالوگ های معمولی ریشه دارد. همچنین ویژگی های فنی و هنری مانند تصویربرداری، تدوین، طراحی صحنه و لباس، موسیقی و ... در حدود نیمی از سریال ها کیفیت مناسبی ندارند.»

در واقع فیلمنامه هایی تکراری و ضعیف و اصرار بر تزریق پیام های تکراری اخلاقی در تمامی فیلم ها، نتیجه سوق دادن بینندگان به سمت فیلم های ماهواره ای بوده است. مردم ایران که از فرهنگی اسلامی و تمدنی ایرانی با همه ارزش ها و هنجارهای آن برخوردار هستند، اصلا مقصودشان از جذابیت، جذابیتی همراه با رعایت موازین و ارزش های انسانی است نه آنگونه که در برخی شبکه های بیگانه به غلط جذابیت تعریف می شود. در سال های گذشته شاهد سریال های بسیار خوب و جذابی همچون «امام علی (ع)»، «یوسف پیامبر»، «مختارنامه»، «کیف انگلیسی»، «زیر تیغ»، «مدار صفر درجه»، «در چشم باد»، «شب دهم»، «پاورچین»، «شب های برره»، «خانه به دوش»، «متهم گریخت» و خیلی برنامه های خوب دیگر بودیم ولی در این چند سال اخیر با قطحی برنامه ها مواجه شده ایم.

البته دراین سال های اخیر گهگاهی هم شاهد سریال های خوبی بودیم همچون سریال های «دودکش»، «دزد و پلیس»، «پژمان» و چند سریال های خوبی وبدیم همچون سریال های «دودکش»، «دزد وپلیس»، «پژمان» و چند سریال دیگر و در کنار اینها باید اشاره کرد که سریال خوب «پایتخت» توانست توجه مخاطبان زیادی را به خودش جلب کند و واقعا می توان به عنوان طنز فاخر از آن یاد کرد، سریالی که در آن احترام به والدین، انسجام خانواده، توجه به مسائل اسلامی و اخلاقی به دور از لودگی با ظرافت تمام به نمایش گذاشته شد و این نشان می دهد که مردم چقدر تشنه برنامه های خوب از سوی رسانه ملی هستند. در نشست رئیس رسانه ملی و معاون سیما با کارگردانان، سیروس مقدم، کارگردان سریال «پایتخت» نیز در سخنانی با اشاره به لزوم جذب مخاطب گفت: «اگر پذیرفتیم که برای مردم کار می کنیم، چاره ای جز جذاب بودن و جذاب کردن کار نداریم. وی تحمیل بودجه های کلان، طولانی کردن کار یا سرعت در تولید را معیاری مناسب برای موفقیت ندانسته و تاکید کرد: تنها اثری موفق است که نیازهای فکری فرهنگی جامعه و جذابیت را توأمان داشته باشد. هر قدر کارگردان در خلق اثر آزادتر باشدو بتواند سرعت ودقت را در تولید اثر یکپارچه کند، می توان به نتیجه امیدوارتر بود.

حدودا ۷۰ درصد معتقدند که سریال ها و برنامه ها واقعیت زندگی افراد جامعه را نشان نمی دهد و جامعه را به نوعی به سوی تحمل گرایی سوق می دهد. پوشش مجریان و دکور برنامه ها، پوشش بازیگران و زرق و برق لوکیشن ها و ... همه از عواملی هستندکه به غلط به وسیله آنها سعی در جذاب کردن برنامه ها شده است.

طبق گزارش سازمان ملی جوانان، ۶۵درصد جوانان معتقدند تصویری که صدا و سیما از زندگی مردم ارائه می دهد، واقعی نیست و ۶۴ درصد آنان می گویند که صدا و سیما در انعکاس مسائل و مشکلات جامعه عملکرد مناسبی نداشته است.

با ورود تلویزیون به خانواده، تغییراتی در شیوه رفتار افراد خانواده دیده می شود و بیشتر گردهمایی های شبانه خانواده به دور تلویزیون و برای برنامه های آن است، برنامه هایی اعم از سریال ها و تبلیغات بازرگانی که سبک زندگی خاصی را نمایش می دهند.

خاتنواده ای که در آن روابط زن و شوهر ورای آداب سنتی است، فرزندان نقش برجسته ای در برابر والدین دارند و زنان شاغل به کار و مسائل محیط کاری شان و ... همه در راستای نمایش الگوی خانواده شهری نیمه مرفه وبعضا مرفه در سریال هاست در حالی که این سبک حزندگی با سبک رایج در جامعه متفاوت است.

تغییر سبک زندگی، رواج مصرف گرایی، تغییر در نوع پوشش، تغییر هنجارهای اجتماعی و تغییر در ارزش های اسلامی از دستاوردهای پرداخت نامناسب سریال های ایرانی به سبک زندگی است. در همین راستا، گزارش شورای نظارت بر سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران هم که در سال ۹۱ تنظیم و به سازمان صدا و سیما ارسال شده است، نشان می دهد روند پرداختن به مقولات فرهنگ و سبک زندگی در ۲۰ سریال پخش شده در شش ماهه اول ۹۱ قابل قبول نبوده است. توسعه فرهنگی شبکه خانگی در این دو، سه سال اخیر سعی در جذب مخاطبان رسانه ملی داشت که تا حدودی هم موفق بود ولی قطعا هیچگاه نمی تواند مخاطبانی به بزرگی مخاطبان رسانه ملی را برای خود داشته باشد و تمامی اقشار جامعه را تحت پوشش خود قرار دهد.

برنامه های تلویزیون رضایتبخش نبود

رضایت نداشتن مردم از برنامه های صدا و سیما مهمترین عامل از دست دادن مخاطبان تلویزیون است. این نارضایتی هم تا حدود بسیار زیادی متوجه عملکرد بد خودصداوسیماست. افزایش شبکه های تلویزیونی که اغلب به پخش برناتمه های تکراری اقدام می کنند، ارتقا نداشتن کیفیت برنامه ها در رقابت با موج عظیم شبکه های ماهواره ای، جلب نکردن اعتماد مخاطب در ارائه سریع و صحیح اخبار، بدهی های مالی پروژه های تلویزیونی، وابستگی به یک جناح سیاسی خاص و تبدیل شدن به تریبونی برای یک جناح و ... از جمله مواردی است که این روزها در نقد از صدا و سیما مطرح می شود.

لایحه بودجه کل کشور در سال ۹۳ که از سوی دولت به مجلس پیشنهاد شده است، صدا و سیما را در صدر دستگاه هایی قرار می دهد که مشمول بودجه فعالیت های فرهنگی می شوند. نگاهی به میزان بودجه صدا و سیما در سه سال گذشته نیز حاکی از این است که این رسانه در سال ۹۳ در مقایسه با سه سال قبل، بیشترین میزان بودجه را دریافت خواهد کرد.

بودجه صداوسیما در سال ۹۰، ۶۸۹ میلیارد تومان اعلام شده که در سال ۹۱ با رشد قابل توجه به ۹۲۰ میلیارد تومان رسید در حالی که سال ۹۲ با اندکی کاهش بودجه صدا و سیما ۹۰۵ میلیاردتومان اعلام شده بود.


این افزایش در حالی است که سازمان صدا و سیما با توجه به ابزارهایی که در اختیار دارد، از جمله امکان انحصاری جذب آگهی، قادر است با جذب مخاطب بیشتر و همچنین بازاریابی مناسب به یکی از سودآورترین سازمانهای کشور تبدیل شود. سازمانی که حتی ترازنامه مالی خود را در سایت رسمی اش قرار نمی دهد تا امکان بررسی عملکرد مالی خود در سال های اخیر را ممکن سازد اما صدا و سیما در حالی در سال ۹۳ بودجه بیشتری را دریافت می کند که با انتقادهای وسیعی از سوی هنرمندان و برنامه سازان به لحاظ کسری بودجه مواجه است.

به گزارش بانی فیلم، میزان بدهی های سازمان صدا و سیما از مرز ۴۳۰ میلیون تومان گذشته است. البته این رقم تاکنون از سوی مقامی رسمی در رادیو و تلویزیون ایران تایید نشده است. با توجه به بودجه کلان و درآمدهای قابل ملاحظه حاصل از تبلیغات بازرگانی، بدهی صدا و سیما تنها حاصل عملکرد نامناسب و ناموفق بودن رویه ها و بدتر از آن اصرار و پافشاری بر این رویه هاست. امروزه در «عصر ارتباطات» وسایل ارتباط جمعی پیچیده ترین ابزار القای اندیشه ها و کارآمدترین سلاح ها برای تسخیر آرام جوامع هستندو مردم به دقت نظاره گر اعمال رسانه ملی هستند و در کنار آن گوش و چشم خود را بر دیگر شبکه های تلویزیونی و رادیویی نیز نبسته اندو مطمئنا اگر رسانه ملی راه صداقت و بیطرفی را آنچنان که مورد پذیرش مخاطبان باشد پیش گیرد، آن وقت است که گرایش غالب نیز متوجه آن خواهد شد. نگاه سنتی به حوزه اطلاع رسانی و این خیال خام که می توان معظلات و مشکلات را از چشم مخاطبان مخفی کرد، یکی از بزرگترین خطاهای استراتژیکی است که رسانه ملی چه در حوزه سیاسی یا در سایر بخش ها هر روز در حال تکرار آن است.

در انتها باید گفت که اعتمادسازی یک فرآیند است بدین معنا که در طول زمان و توأم با کار با صداقت حاصل می شود و از سوی دیگر در عصر ارتباطات نمی توان با اخبار و تفاسیری جانبدارانه و دور از حقیقت، ذهن افراد را به خود مشغول داشت.