بحث و جدل‌های محبوب تلویزیون در سالهای اخیر

روزنامه هفت صبح: برنامه گفتگو محور «کافه سوال» مدتی است که با طرح سوژه های جنجالی سعی در زنده کردن خاطره برخی از برنامه های گفتگو محور چالشی سال های قبل را دارد. برنامه هایی که هر کدام سرنوشتی متفاوت داشته اند. بر شش برنامه گفتگومحور تلویزیون در سال های اخیر نگاهی داریم.

تلویزیون ما خیلی وقت است ضرورت پخش برنامه های گفتگومحور یا همان «تاک شو» را درک کرده. برنامه هایی که بنا بر نیازهایی چون سرگرمی، آسیب شناسی، نقد اجتماعی و ... متولد شدند. این شب ها برنامه «کافه سوال» از شبکه دو پخش می شود که سعی کرده مسائلی چون عمل جراحی، شبکه های اجتماعی، نوع پوشش و ... را در گفتگو با بازیگران به چالش بکشد.

برنامه البته به خاطر نوع اجرا، عدم جسارت و نبود نوآوری نتوانسته جریان ساز باشد. فارغ از کیفیت آن، سوالی اساسی به وجود می آید و اینکه آستانه تحمل تلویزیون ما تا کجاست؟ چقدر می تواند در برابر اهرم های بیرونی مقاومت کند و دایره تحمل خودش در طرح سوژه های جنجالی تا کجاست؟

تلویزیونی که به راحتی مجریان تربیت شده خودش را از دست می دهد و مصر است مجریان زن و مرد نباید با هم برنامه اجرا کنند، تا کی و کجا می تواند در برابر تاک شوهای پر رنگ و لعاب و وسوسه برانگیز فلان شبکه ماهواره ای عرض اندام کند؟

در گزارش پیش رو سراغ برنامه های چنجالی دهه اخیر تلویزیون رفته ایم و نگاهی گذرا به آنها انداخته ایم. سرنوشت غالب شان خوشایند نیست. در این میان برنامه صندلی داغ به خاطر مشی آرامشش سوژه ما نیست. برنامه مناظره هم که جمعه ها پخش می شود نتوانسته مخاطبان را راضی کند. این برنامه اگر بخواهد به وزنی اندازه بازه انتخابات برسد باید دست به نوع آوری بزندو با جسارت بیشتر سراغ سوژه ای به روزتر برود.

1- نود

مجری: عادل فردوسی پور

سال پخش: از سال 78 تاکنون

سرنوشت ادامه دارد


عادل فردوسی پور ۱۵ سال پیش حتی در مخیله اش نمی گنجید که طرحش برای اجرای یک برنامه هفتگی فوتبال تبدیل به محبوب ترین برنامه چالشی تاریخ تلویزیون شود. حالا حالا ها هم کسی نمی تواند رکورد تداوم او را جابجا کند. نود بهترین نمونه برای تاک شو وطنی است که هر چقدر از سوی مسئولان مختلف مورد انتقاد قرار گرفته، بیشتر محبوب مردم از قر و سن مختلف شضده است. حتی مسئولان تلویزیون در برابر انتقادهای فزاینده از رویه فردوسی پور چتر حمایتی شان از او و برنامه اش را جمع نکرده اند. تقریبا هفته ای نیست که نود جنجال نداشته باشد، ترکش های آن تا مدت ها ادامه داشته ولی اصابتش به برنامه آسیبی نرسانده. تازه ترین نمونه نامه باشگاه استقلال در حمایت از هاشم بیک زاده پس از شوخی فردوسی پور با او در مراسم قرعه کشی جام جهانی است. گیرهای اساسی او به محمد رویانیان حالا شکل دیگر گرفته و شوخی شوخی به مدیرعامل پرسپولیس تیکه می اندازد. مباحثه داغ نمایندگان مجلس روی خط برنامه در مسئله انتقال پاس تهران به شهر همدان و همچنین نفت تهران به اراک تا مدت ها واکنش طیف های مختلف را به همراه داشت. فردوسی پور رویه انتقادی اش را حتی در آیتم ها لحاظ می کند و در نود درجه به مسائل روز جامعه هم زیرکانه نقب می زند.

۲- کوله پشتی

مجری: فرزاد حسنی

سال پخش: ۸۳

سرنوشت: توقیف


برنامه کوله پشتی را می توان جسورترین برنامه گفتگومحور در تلویزیون دانست که موفق شد خط قرمزهای زیادی را رد کند. فرزاد حسنی در این برنامه شکل تازه ای از اجرا را ارائه داد طوری که هنوز هم خیلی ها حسنی را با این برنامه می شناسند. میهمانان کوله پشتی محدود به افراد خاصی نمی شد. از چهره های سیاسی تا آدم های غیرمعروف که واحد ویژگی خاصی بودند روبروی حسنی می نشستند. این مجری سعی می کرد فضای صمیمی اش را با همه میهمان ها فارغ از جایگاه اجتماعی شان حفظ کند. نوع بیان و حرکات چهره حسنی بر ارتباط صمیمانه ترش با بیننده ها اضافه می کرد. کوله پشتی هر چقدر پیش می رفت جسارتش بیشتر می شد. نقطه عطف برنامه گفتگوی حسنی با احمدرضا رادان، فرمانده انتظامی تهران بود که برای نخستین بار عملکرد پلیس در جریان طرح ارتقای امنیت اجتماعی مورد چالش اساسی قرار گرفت. زبان سرخ حسنی سر خود و برنامه اش را خیلی زود بر باد داد. او بی مقدمه از کوله پشتی حذف شد و برنامه بعد از چند اجرا توسط امیرحسین مدرس به بایگانی رفت. فرزاد حسنی بعد از آن به غیر از اجرای ویژه برنامه نوروزی سال ۹۱ شبکه سه در تلویزیون اجازه اجرا پیدا نکرده است.

۳- مثلث شیشه ای

مجری: رضا رشیدپور

سال پخش: ۸۷

سرنوشت: توقیف


عبور شیشه ای، شب شیشه ای و مثلث شیشه ای، رضا رشیدپور که پسوند شیشه ای را شناسنامه برنامه هایش کرده بود، سعی می کرد مسائل اجتماعی را به صورت شفاف به چالش بکشد. برنامه های او از جمله تاک شوهای پربیننده بودند که البته به خاطر احتیاط این مجری، عمده جذابیت هایش را از جسارت میهمانانش وام می گرفت. دو برنامه او به سلامت به پایان رسیدند اما مثلث شیشه ای برای او عاقبت خوشی نداشت.

رشیدپور در این برنامه با جسارت بیشتر سعی کرد به خطوط قرمز اجتماعی نزدیک شود اما بعد از پخش ۳۵ برنامه، مثلث شیشه ای توقیف شد و از آن به بعد رشیدپور اجازه حضور در تلویزیون را پیدا نکرد. مخاطبان هم جنبه سرگرمی برنامه (گفتگو با مهران مدیری، فیروز کریمی، علی دایی و ...) را دوست داشتند هم حرف های تند و بی پرده سیاسیون. صحبت های جنجالی علی شمخانی درباره بنی صدر تا مدت ها نقل محافل بود و خیلی ها درباره حرف های او اظهارنظر می کردند. انتقاد دانش جعفری از سیاست های دولت در بخش مسکن، ترکش های تندی داشت که باعث شد پرونده آن برای همیشه بسته شود.

۴- چراغ خاموش

مجری: امیرحسین مدرس

سال پخش: ۸۷

سرنوشت: سری جدید برنامه ساخته نشد


چراغ خاموش خاص ترین برنامه امیرحسین مدرس است که البته تاوان جسارتش را هم داد. این برنامه به طور هفتگی روی آنتن می رفت و سعی می کرد کاستی های جامعه را به مسئولان گوشزد کند. با اینحال به رغم اعلام قبلی سری دوم برنامه ساخته نشد. مدرس درباره مانیفست برنامه اش اعتقاد داشت: «چراغ خاموش دوربین یا بلندگوی رسانه ای است که با چراغ خاموش در شهرها و استان های کشور تردد می کند تا معضلات را نشان بدهد به این امید که برایشان تدبیری نیز اندیشیده شود.»

این برنامه به خاطر حواشی که پس از نشان دادن مشکلات شهرهای مختلف ایجاد می کرد خیلی زود توانست جای خود را باز کند. گزارشگر برنامه سراغ نواقص شهری می رفت و پس از پخش هر کدام از این گزارش ها بلافاصله مسئول مربوطه پشت خط تلفن قرار می گرفت و به پرسش های امیرحسین مدرس پاسخ می داد. دامنه انتقادها به رسانه های دیگر هم کشیده می شد و باعث شد خیلی از مسئولان به انتقادهای طرح شده پاسخ دهند. مدرس روحیه ای آرام دارد و به همین خاطر سعی می کرد تصاویر برنامه خودش گویای مشکلات باشند نه بیان او به عنوان مجری.

۵- ماه عسل

مجری: احسان علیخانی

سال پخش: ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۲

سرنوشت: ادامه دارد


برنامه «ماه عسل» سال ۸۶ با طرح و ایده خود احسان علیخانی شکل گرفت و حتی اسم این برنامه هم براساس پیشنهاد خودش بود. در اوضاع و شرایطی که بیشتر تاک شوهای تلویزیونی، برای جذب مخاطب سراغ استارها می رفتند، «ماه عسل» از همان اول طبق قانون اصلی رئالیتی ها عمل کرد و مبنا را روی دعوت از مردم معمولی گذاشت.

آن زمان خیلی ها با نحوه صحبت علیخانی با میهمان ها و شوخی هایش به مشکل برخوردند. این مسئله به همراه برخی حواشی دیگر باعث شد تا برای سال ۸۷، شبکه سه محسن افشانی را به عنوان مجری انتخاب کند. البته این انتخاب بعد از چند روز با شکست روبرو شد و شبکه سه از اواسط برنامه، دوباره از علیخانی دعوت به همکاری کرد. اجرای با جسارت و قدرت علیخانی، آنقدر بین مردم محبوبیت پیدا کرد که سال ۸۹ زمانی که به دلایلی، حسن جوهرچی جایگزین او شد، آمار مخاطبان شدیدا پایین آمد. این مسئله باعث شد تا سال ۹۰، شبکه سه دوباره از علیخانی دعوت به همکاری کند. «ماه عسل» سال ۹۰، آنقدر جریان ساز شد و مورد توجه قرار گرفت که سال بعدش زمانی که عرصه به علی ضیا واگذار شد، هر کاری کرد نتوانست موفقیت آن را تکرار کند. بازگشت علیخانی به «ماه عسل» ۹۲، در واقع مهری بود بر این مسئله که «ماه عسل»، با علیخانی ماه عسل می شود و شبکه سه هم باید این مسئله را بپذیرد!

۶- هفت

مجری: فریدون جیرانی/ محمودگبرلو

سال پخش: ۸۷

سرنوشت: تغییر مجری


«هفت» قرار بود سینمایی باشد. نشد و فریدون جیرانی هم نخواست بشود. او برنامه اش را خیلی با احتیاط شروع کرد و حواسش به شدت جمع بود که به لایه های زیرین سینما ورود پیدا نکند. این رویه انتقادهایی به همراه داشت تا اینکه با اضافه شدن مسعود فراستی به عنوان منتقد برنامه مسیر هفت به سویی دیگر کشیده شد. فراستی برای مخاطبان تلویزیونی چهره آشنایی نبود اما این منتقد همیشه مخالف، کاری کرد که فردوسی پور در نود انجام می دهد. هفت کم کم جان گرفت و آیتم هایش هم سر و شکلی جذاب پیدا کرد. از آن سو خود جیرانی هم بی پرواتر به اجرای برنامه و نقد مسائل روز سینما می پرداخت.

البته یکی، دو بار روش جدیدش صدای اعتراض سینماگران را درآورد و خیلی ها به قول خودشان با برنامه قهر شدند. اوج اعتراض به هفت از سوی معاونت سابق سینمایی در نقل قولی معروف بود که اعلام کرد: «جیرانی بیانیه شخصی ندهد.»


هفت داشت به روزهای اوج می رسید و کلی مخاطب پیدا کرده بود که به یکباره جیرانی جلوی دوربین آمد و اعلام کرد از هفته بعد مجری و نیمی جدید برنامه روی آنتن می برند. بعد از چند ماه تعطیلی، محمود گبرلو جایگزین جیرانی شد اما او نتوانست رویه رو به پیشرفت هفت را ادامه دهد و کم کم برنامه تند و تیزی اش را از دست داد و حالا به برنامه ای خنثی تبدیل شده.