«فوتبالیسم»؛ برنامه فوتبالی که موفق بوده
پدیده اجتماعی فوتبال در زندگی و جامعه ایرانی، جایگاهی فراتر از ورزش یافته است، اما آنچه بیشتر در باب فوتبال در رسانه‌ها، اعم از تلویزیون گرفته تا روزنامه‌ها و مجلات ورزشی و غیرورزشی می‌شنویم بیشتر مباحث مربوط به جنبه‌های فنی این ورزش است و در جامعه ما به جنبه اجتماعی فوتبال به ندرت پرداخته می‌شود.
روزنامه فرهیختگان - علی مرادخانی: پدیده اجتماعی فوتبال در زندگی و جامعه ایرانی، جایگاهی فراتر از ورزش یافته است اما آنچه بیشتر در باب فوتبال در رسانه‌ها، اعم از تلویزیون گرفته تا روزنامه‌ها و مجلات ورزشی و غیرورزشی می‌شنویم بیشتر مباحث مربوط به جنبه‌های فنی این ورزش است و در جامعه ما به جنبه اجتماعی فوتبال به ندرت پرداخته می‌شود.
فوتبال در بزنگاه‌های اجتماعی و فرهنگی نقش بی‌بدیلی ایفا کرده و اصلا همین جایگاه والا و فرامتنی است که باعث می‌شود برنامههای ورزشی تلویزیون به یک فرصت و مقبولیت اجتماعی دست یابد.
نمونه مشهور آن به حواشی بعد از تعلیق یک هفته‌ای برنامه نود، باز می‌گردد برنامه‌ای که وام‌دار مقبولیت اجتماعی ورزش فوتبال است، توانست حاشیه‌هایی فراتر از متن تلویزیون شکل دهد.
تلویزیون اما سال‌هاست که با نگاهی انحصارگرایانه‌تنها به برنامههای موجود پیشین اکتفا کرده و سال‌هاست که به جز دوشنبه شب‌ها و صبح‌های جمعه، مخاطبان میلیونی و علاقه‌مند به ورزش، برنامه‌ای روی آنتن ندیدند که بتواند به‌طور منظم و جدی ورزش کشور را دنبال کند و به بحث و تبادل نظر پیرامون آن بپردازد.
کافی است میزان گسترده مخاطب برنامه جدید «فوتبال120» را ببینیم تا متوجه شویم که چقدر این عرصه ظرفیت فراوانی دارد و چه جفای بزرگی تلویزیون به ورزش و علاقه‌مندانش کرده که این موضوع جدی و فرامتنی را محدود به دو برنامه 90دقیقه‌ای در هفته کرده است.
اما چند هفته‌ای است که برنامه «فوتبالیسم» روی آنتن شبکه سه سیما رفته است. برنامه‌ای که از نام و نشانش پیداست به فوتبال می‌پردازد و البته نگاهی نو به این رشته ورزشی دارد اما آیا «فوتبالیسم» موفق است؟
آیا می‌شود به آینده آن امیدوار بود؟ نقاط ضعفش چیست؟
انتخاب خوب سوژه
«فوتبالیسم» یک برنامه صرفا فوتبالی نیست. این برنامه سعی می‌کند به جزئیات مربوط به فوتبال نگاهی کلان داشته باشد و از دریچه فوتبال، نیم‌نگاهی به مسائل کلان اجتماعی کند که به‌طور مستقیم با فوتبال سروکار دارند. بگذارید نگاهی به سوژه‌های چند هفته اخیر این برنامه بیندازیم.
این برنامه به مساله پشتوانه اجتماعی سرمربیان تیم ملی فوتبال می‌پردازد، به‌طور دقیق و فنی مساله گزارشگری فوتبال را زیر ذره‌بین می‌گذارد، به هواداران فوتبال می‌پردازد که هنگام بازی‌های بین‌المللی تیم رقیب‌شان طرفدار کدام تیم هستند و... .
اینها چیست؟ مسائلی فوتبالی که کلان‌تر از این رشته ورزشی هستند و به نوعی میان‌رشته‌ای تلقی می‌شوند.
پیوند فوتبال با فن اجرا و بیان در گزارشگری و ترکیب فوتبال با علوم اجتماعی در بررسی میزان محبوبیت سرمربیان تیم ملی فوتبال و حتی همین سوژه طرفداری در بازی‌های بین‌المللی که کاملا روانشناسانه و جامعه‌شناختی باید به آن توجه کرد، همگی نشان از انتخاب سوژه‌هایی دارد که اولا ارتباط کامل و واثقی با فوتبال دارند و ثانیا با مسائل مردمی و مهم دیگری پیوند دارند.
نقطه مثبت «فوتبالیسم» همین نوع نگاه خاص است؛ نگاهی میان‌رشته‌ای به فوتبال و مسائل مهمی که سال هاست با آن پیوند دارند.
کاری که پیش از این به‌طور محدود و معدودی در برخی آیتم‌های برنامه ۹۰ می‌افتاد و جسته‌وگریخته در برخی برنامههای نامنظم دیگر تلویزیون و حالا کاملا مشخص است که ظرفیت پرداخت مستقل را داشته و «فوتبالیسم» می‌کوشد که این ظرفیت بالقوه را بالفعل کند.
کم سروصدا
فوتبال آنقدر نفوذ اجتماعی دارد که هر اتفاق و خبر‌سازی که پیرامون آن صورت می‌گیرد خیلی زود سر از شبکه‌های اجتماعی و سایت‌های مختلف در‌می‌آورد و اگر سوژه جالبی داشته باشد به سرعت نقل محافل فوتبالی‌های پرتعداد کشور می‌شود.
«فوتبالیسم» اما با وجود اینکه چند هفته‌ای است روی آنتن رفته، هنوز ضریب نفوذ جدی‌ای در شبکه‌های اجتماعی پیدا نکرده و مردمی که خیلی زود از فوتبال۱۲۰ حرف زدند، هنوز توجه‌شان به «فوتبالیسم» جلب نشده.
مشکل کجاست؟ سوژه‌ها خوب انتخاب نمی‌شود؟ میزان تخصصی بودن برنامه زیاد از حد است؟ مجری در داغ کردن سوژه‌ها و گفت‌وگوها نتوانسته جذاب ظاهر شود؟
هر چه که هست، این یک نقطه ضعف بزرگ برای چنین برنامه‌ای به حساب می‌آید. نقطه ضعفی که می‌تواند کم‌کم به بی‌توجهی به برنامه منجر شود و عمر برنامه را کوتاه کند.
اگرچه بخشی از انتقادها به اجرای علی نبویان باقی است ولی باورتان می‌شود که مجری این برنامه همان کسی است که چند ماه پیش در بین دو نیمه فوتبال‌های داخلی ستاره فلان مربع را تبلیغ می‌کرد؟
امیرعلی نبویان که به قلمش شناخته می‌شد و بعد از «خندوانه» کاملا به چشم آمده بود، ناگهان در تصمیمی باورنکردنی سر از چیپ‌ترین بخش تبلیغی تلویزیون درآورد.
ولی با اندکی مکث و انتخاب درست، این بار به «فوتبالیسم» آمده تا به وضوح خود را بازیابی کند و بتواند در مقام یک مجری جوان که قرار است علاوه‌بر تسلط به فوتبال، اجتماع و فرهنگ را هم می‌شناسد، ظاهر شود و البته نسبت به اداره گفت‌وگوها و فن اجرای برنامه هم مسلط‌تر از قبل عمل کند.
نبویان انتخاب درستی بود که در کنار دکور قابل قبول فوتبالیسم به ترکیبی می‌رسند که اگر مخاطب برای اولین بار و به‌طور اتفاقی به این شبکه و این برنامه برسد، آن را به سرعت عوض نمی‌کند و احتمالا یکی دو دقیقه چشم به برنامه فوتبالیسم می‌دوزد.
آیتم‌هایی باکیفیت‌تر از خود برنامه
یکی از نقطه ضعف‌های جدی برنامههای تلویزیونی که خیلی وقت‌ها نادیده مانده، آیتم‌ها هستند.
آیتم‌هایی که هرچند در نگاه اول به چشم نمی‌آیند ولی در ارتباط‌گیری مخاطب با برنامه تاثیر جدی دارند و خیلی اوقات می‌توانند پاشنه‌آشیل برنامه‌ها باشند.
مثال می‌خواهید؟ همین برنامه «۹۰» یا «فوتبال ۱۲۰» که بی‌تردید آیتم‌هایی جدی با مخاطبان پیگیر دارند یا «خندوانه» که صداپیشه نادیده گفت‌وگوهای پشت صحنه‌اش به شخصیتی شناخته شده برای مردم تبدیل شده است.
فوتبالیسم اما به‌طور جدی روی آیتم‌ها تمرکز دارد و اگر بگوییم برخی از آیتم‌ها از خود برنامه فنی‌تر و گیراتر درآمده گزافه نگفته‌ایم.
مشخصا آیتم‌ها زیر ذره‌بین توجه برنامه‌ساز بوده و بخش مهمی از روایت کلی برنامه در آیتم‌ها پیش می‌رود، نه آنکه نگاه به آیتم‌ها، آنتن پرکن و تنفس از استودیو بوده باشد.
این نکته مهمی است که خیلی برنامه‌ها به آن توجه نمی‌کنند اما فوتبالیسم برای آن برنامه ویژه‌ای داشته است.
میهمان‌ها
یکی از وجوه اعتباری برنامههای تلویزیونی میهمانان برنامه هستند. کم ندیده‌ایم برنامه‌هایی را که با آب‌وتاب شروع می‌شوند ولی در انتخاب میهمان آنقدر بد عمل می‌کنند که یا به ورطه تکرار می‌افتند یا بی‌ربط با موضوع روی آنتن می‌روند.
مثلا چه جای تاکید است که یکی از مهم‌ترین ویژگی‌هایی که به خندوانه شخصیت داد، چهره‌هایی بودند که در هیچ برنامه دیگری دیده نمی‌شدند ولی به خندوانه می‌آمدند.
فوتبالیسم البته در این موضوع هم قابل دفاع عمل کرده. حضور محمدرضا احمدی برای آنالیز گزارشگری فوتبال و حتی همین هفته اخیر و حضور نوید مظفری برای بررسی عملکرد VAR و مصطفوی، مدیر سابق پرسپولیس در قسمت آخر چهره‌های کاملا شناخته شده و منطبق با موضوع هستند و وزن برنامه را کم نکرده‌اند.
مخاطب فوتبالیسم می‌داند که در این برنامه قرار نیست کسانی را ببیند که روزی هشت ساعت میهمان برنامههای مختلف هستند؛ و این اتفاق برای یک برنامه نوپا خوب است.
فوتبالیسم در روزهایی به تلویزیون آمده که تعداد معدودی از برنامههای تلویزیونی توانسته‌اند قد بکشند و به‌عنوان یک برنامه با هویت برای مدت مدیدی روی آنتن باقی بمانند.
این برنامه اما نماینده قشر خاصی از برنامههای تلویزیونی است که پرداخت میان‌رشته‌ای به موضوعات دارد و در آن هم نشانی از خاطره‌های قدیمی و مثلا لایه کردن توپ پلاستیکی است و هم می‌شود درباره شاخصه‌های فناورانه ورزشگاه یک تیم محبوب اروپایی شنید، هم بحث داغ اجتماعی- فوتبالی درباره یک موضوع فوتبالی را گوش کرد و هم آیتم‌های دلپسندی دید.
فوتبالیسم اگر مباحثش را، کیفیت محتوایی آیتم‌هایش را و البته ضریب نفوذ رسانه‌ای و مجازی‌اش را بهبود بخشد می‌تواند یک برند جوان‌پسند و جذاب شود که طول عمرش بیشتر از برنامههای معمول تلویزیونی باشد
نظر کاربران
برو بابا
خیلی برنامه ی عالی ای هست