نوبل ادبيات به آليس مونرو رسيد
آليس مونرو برنده نوبل ادبيات ۲۰۱۳ شد و آكادمي سوئد پس از سالي همراه با انتقادهاي بسيار براي اهداي نوبل به نويسنده ناآشنايي چون مو يان چيني، با اهداي اين جايزه به يكي از بزرگان داستان كوتاه اعاده حيثيت كرد.
روزنامه اعتماد: آليس مونرو برنده نوبل ادبيات ۲۰۱۳ شد و آكادمي سوئد پس از سالي همراه با انتقادهاي بسيار براي اهداي نوبل به نويسنده ناآشنايي چون مو يان چيني، با اهداي اين جايزه به يكي از بزرگان داستان كوتاه اعاده حيثيت كرد. آليس مونرو يكي از بزرگ‌ترين داستان كوتاه‌‌نويسان معاصر است، اين بانوي نويسنده ۸۲ ساله با داستان‌هاي كوتاه درخشانش كه تصويري موشكافانه از زندگي روزمره شخصيت‌هايش ارائه مي‌كند، شهرت دارد. پيتر انگلوند، دبير دائمي آكادمي سوئد پس از اعلام نام مونرو به عنوان برنده نوبل ادبيات، او را «استاد داستان كوتاه معاصر» توصيف كرد. آليس مونرو در حالي برنده جايزه نوبل ادبيات شد كه حدود شش ماه پيش با نويسندگي خداحافظي كرد.
«آليس مونرو» متولد ۱۰ جولاي ۱۹۳۱ در شهر «وينگهام» كانادا در خانواده‌يي به دنيا آمد كه پدرش كشاورز و مادرش معلم مدرسه بود. او در نوجواني نويسندگي را آغاز كرد و در سال ۱۹۵۰ نخستين رمان خود را با نام «ابعاد يك سايه» زماني كه مشغول به تحصيل در دانشگاه اونتاريو غربي بود، منتشر كرد. او در سال ۱۹۵۱ دانشگاه را ترك و ازدواج و به همراه همسرش به شهر ويكتوريا مهاجرت كرد. مونرو سپس در سال ۱۹۶۸ با نخستين جلد از مجموعه داستان كوتاه «رقص لاله‌هاي خوشحال» موفق به كسب جايزه گاورنر جنرال كانادا شد. اين روند موفقيت با انتشار كتاب «زندگي‌هاي دختران و زنان» در سال ۱۹۷۱ و كتاب «فكر مي‌كني چه كسي هستي؟» در سال ۱۹۷۸ ادامه يافت كه اين كتاب دومين جايزه گاورنر جنرال را برايش به ارمغان آورد. او سپس براي معرفي كتاب‌هاي خود در قالب تور جهاني سه ساله به كشورهاي استراليا، چين و منطقه اسكانديناوي سفر كرد و سپس در دهه‌هاي ۸۰ و ۹۰ ميلادي به تدريس در دانشگاه بريتيش كلمبيا مشغول شد. او در اين سال‌ها به طور ميانگين هر چهار سال يك رمان كوتاه به رشته تحرير درآورد.
بيشتر كتاب‌هاي وي در نشريات و روزنامه‌هاي معتبري چون نيويوركر، گرند استريت، آتلانتيك مانسلي و «پاريس ريويو» منتشر شده و در اختيار علاقه‌مندان قرار گرفته‌اند. او سپس رمان «خرسي كه كوه را به تسخير درآورد» را نوشت كه دست‌مايه ساخت فيلمي به كارگرداني «سارا پولي» شد كه در جشنواره تورنتو ۲۰۰۶ مورد تشويق قرار گرفت. آليس مونرو پس از آن در سال ۲۰۰۶ كتاب «دورنماي كاسل راك» را منتشر كرد و در سال‌هاي بعد نيز رمان «شادي فراوان» را به رشته تحرير درآورد. او در اكتبر ۲۰۰۹ اعلام كرد كه از ناراحتي قلبي و سرطان رنج مي‌برد. تم اصلي داستان‌هاي مونرو وقايع تخيلي است هر چند كه او به دليل بزرگ شدن در يك محيط روستايي در بسياري ديگر از داستان‌هايش نيز از محيط روستا براي بيان احساساتش استفاده كرده است. آخرين داستان بلند وي در سال ۲۰۱۲ تحت عنوان «زندگي عزيز» منتشر شد و آخرين مجموعه داستاني وي نيز در سال ۲۰۱۱ انتشار يافت. «آليس مونرو» اكنون بيست‌وهفتمين نويسنده انگليسي‌زباني است كه در تاريخ برگزاري نوبل ادبيات موفق به دريافت اين جايزه شده است. از سال ۱۹۰۱ كه نخستين دوره جايزه نوبل ادبيات راه‌اندازي شد تاكنون ۱۱۰ نفر موفق به دريافت اين جايزه شده‌اند كه در اين ميان ۲۷ بار اين جايزه به نويسندگان انگليسي‌زبان اعطا شده كه از اين لحاظ آنها با اختلافي چشمگير در رتبه اول قرار دارند. نويسندگان فرانسوي‌زبان به همراه همتايان آلماني خود با كسب ۱۳ جايزه نوبل رتبه دوم را در اختيار دارند. نويسندگان اسپانيولي‌زبان نيز با ۱۱ جايزه نوبل در رتبه چهارم بيشترين برندگان نوبل ادبيات ديده مي‌شوند.
رقباي آليس مونرو
در حالي كه چند روز بيشتر تا اعلام برنده نوبل ادبيات ۲۰۱۳ نمانده است، روزنامه «گاردين» در گزارشي به بررسي نامزدهاي احتمالي معتبرترين جايزه ادبي دنيا پرداخته است. روزنامه گاردين در گزارش خود از سه نويسنده اسپانيايي، كنيايي و نروژي به عنوان شانس‌هاي اصلي كسب جايزه نوبل ادبيات نام برده است. گاردين با اشاره به پيش‌بيني سايت شرط‌بندي معروف «لدبروكس» آورده است: «خاوير مارياس»، «نگوگي واتيونگو» و «جا فوسه» امسال از اقبال بيشتري براي دريافت نوبل ادبيات برخوردار هستند.
كميته ادبيات آكادمي نوبل ۱۹۵ كانديدا را مورد بررسي قرار مي‌دهد. از اين تعداد ۴۸ نامزد براي نخستين‌بار در اين فهرست ديده مي‌شوند كه در نهايت پنج نفر به عنوان نامزدهاي نهايي نوبل ادبيات گزينش خواهند شد. با اينكه كانديداهاي نوبل كاملا مخفيانه مورد بررسي قرار مي‌گيرند، اما «مايكل اورتافر»، ويراستار يك سايت ادبي معتقد است «خاوير مارياس»، رمان‌نويس اسپانيولي و «نگوگي واتيونگو» از كنيا شانس زيادي براي بردن نوبل ۲۰۱۴ ادبيات دارند.
اما نظرسنجي‌هاي «لدبروكس»، «جان فوسه»، نمايشنامه‌نويس نروژي را در رتبه نهم فهرست ۱۰۰ نويسنده قرار داده و بيشترين شانس را از آن او دانسته است.
يكي از عجيب‌ترين نام‌هايي كه اين روزها براي نامزدي جايزه نوبل ادبيات به گوش مي‌خورد، «باب ديلن» است كه بيشتر چهره‌يي شناخته شده در دنياي موسيقي است. اما به دليل علاقه دوست‌داران ترانه‌هاي اين خواننده در فهرست نامزدهاي احتمالي نوبل ادبيات جايي براي خود پيدا كرده است. مونرو چند ماه پيش پس از دريافت جايزه ادبي تريليوم براي مجموعه داستان «زندگي عزيز» عنوان كرد از دنياي نويسندگي خداحافظي مي‌كند و گفت: «نه اينكه نوشتن را دوست نداشته باشم، اما به نظرم موقعي مي‌رسد كه حس مي‌كني به جايي رسيدي كه ديگر مي‌خواهي به زندگي‌ات به شكل ديگري نگاه كني. و شايد وقتي به سن من برسيد، ديگر دلتان نخواهد آنقدر تنها باشيد كه يك نويسنده تنهاست. انگار حس كني به پايان درستي در زندگي‌ات نرسيدي و بخواهي بيشتر اجتماعي شوي.»
آليس مونرو در ايران
كتاب‌هاي «گريزپا»، «پاييز داغ»، «روياي مادرم»، «دورنماي كاسل‌راك»، «عشق زن خوب»، «فرار» و «خوشبختي در راه است» ترجمه‌هايي هستند كه از آثار اين نويسنده در ايران منتشر شده‌اند.
مجموعه داستان «گريزپا» با ترجمه شقايق قندهاري در سال ۸۵ از سوي نشر افق منتشر شده است. اين كتاب كه در حوزه ادبيات كودك و نوجوان قرار گرفته، در سال ۲۰۰۴ برگزيده جايزه گيلر شده است. «فرار» عنوان اثر ديگري از آليس مونرو است كه در ايران با ترجمه مژده دقيقي منتشر شده است. اين مجموعه داستان از سوي نشر نيلوفر، يك بار در سال ۸۶ و بار ديگر در سال ۸۹ منتشر شده است. «پاييز داغ» اثر ديگري از برنده نوبل ادبيات ۲۰۱۳ است كه در ايران با ترجمه شيرين احدزاده از سوي انتشارات كوله‌پشتي و گسترش فرهنگ در سال ۸۹ به چاپ رسيده است. همچنين «دورنماي كاسل‌راك» اثر ديگر آليس مونرو، با ترجمه زهرا ني‌چين در سال ۹۰ از سوي نشر افراز منتشر شده است. «عشق زن خوب» هم با ترجمه شقايق قندهاري در سال ۹۰ از سوي نشر قطره منتشر شده است. اين كتاب برگزيده جايزه گيلر در سال ۱۹۹۸، برنده جايزه برترين اثر داستاني از سوي انجمن منتقدان ملي كتاب امريكا در سال ۱۹۹۸ و برنده جايزه تريليوم در سال ۱۹۹۸ شده است. مجموعه داستان «روياي مادرم» نوشته برنده نوبل ادبيات ۲۰۱۳ نيز در سال ۹۱ با ترجمه ترانه عليدوستي از سوي نشر مركز منتشر شده است.
ارسال نظر