لذت «یاغیان» اریک هابس باوم

همشهری جوان:

یاغیان/ اریک هابسباوم ترجمه عطاءالله نوریان - نشر قطره - 8000 تومان

اریک هابس باوم (Eric Hobsbawm) در ایران چهره شناخته شده ای است و بیشتر آثار این مورخ انگلیسی به فارسی ترجمه و منتشر شده. قدرت قلم این استاد دانشگاه کمبریج به حدی است که علیرغم گرایش های چپ او، محافل دست راستی از او به عنوان «بزرگترین مورخ زنده جهان» یاد می کنند. تاکنون بیش از 30 کتاب از این مورخ منتشر شده که به زبان های مختلف از جمله فارسی ترجمه شده اند.

اما درباره این کتاب؛ «یاغیان» حدود 30 سال پیش ترجمه شده بود و در واقع اولین ترجمه فارسی از او به شمار می آمد، اما مترجم کتاب در همان زمان از دنیا رفت و انتشار این کتاب تا الان معطل ماند. (معروفترین ترجمه این مترجم مرحوم برای ما، «شهر طلا و سرب» جان کریستوفر است.)

این کتاب، درباره پدیده یاغی های اجتماعی و قانون گریزانی مثل رابین هود است که در نظر افکار عمومی به شکل قهرمان درآمده اند. نویسنده می گوید این افراد به خصوص در جامعه هایی که ساختار عشیره ای و قومی دارند، به عنوان مدافعان عدالت اجتماعی، انتقام گیرنده یا به عنوان نخستین پیکارگران مقاومت درمی آیند. مردم برای آنها شعر و ترانه می سازند و هنرمندها رمان می نویسند و فیلم می سازند. باز هم به قول نویسنده «اسطوره های راهزنی به مثابه نوعی حافظه جمعی در دنیای شهری مدرن باقی می مانند. بدین سبب که هر فردی تجربه ای شخصی از بی عدالتی افراد و نهادها دارد، به ویژه تهیدستان که تجربه های بسیاری از این دست دارند.» هابس باوم درباره چرایی همین پدیده توضیح می دهد.

اکثر مطالب این کتاب، به استثنای فصل هشت (مصادره کنندگان)، که متکی بر تحقیق دست اول است، بر پایه آثار هنری است و نویسنده سعی کرده توضیح بدهد که چرا پدیده یاغی گری در سراسر قرون و سرزمین ها، اینقدر شبیه به هم است. در کتاب یاغی ها، رفتارهایشان و واکنش مردم به آنها دسته بندی و ریشه یابی شده است. نثر روان مترجم هم به لذت خواندن کمک می کند.


از سرزمین های شمالی

سونات اشباح/آگوست استریندبرگ/ ترجمه جواد عاطفه / نشر افراز/ 2700 تومان

استریندبرگ یکی از مطرح ترین نمایشنامه نویس های قرن بیستم است. این نویسنده پرکار سوئدی در کنار هنریک ایبسن، سورن کیرکگارد و هانس کریستین آندرسن از مهمترین نویسندگان اسکاندیناوی است و عجیب اینکه به او هرگز نوبل ندادند.

استریندبرگ، هم مشاغل متعددی مثل معلمی، بازیگری، روزنامه نگاری، کتابداری، تلگرافچی، نقاشی، ... و حتی کیمیاگری را تجربه کرد که تقریبا در تمامشان شکست خورد و ناموفق بود. قاعدتا برای همین است که نمایشنامه هایش این قدر تلخ و آنقدر بدون اکسبسوار صحنه و متکی به دیالوگ است (لابد می خواسته برای کس دیگری اشتغالزایی نکند) این نمایشنامه از آثار معروف اوست که فقط اینگمار برگمان، کارگردان مطرح سوئدی در طول ۶۰ سال فعالیتش چهار مرتبه این نمایش را روی صحنه برد و هر بار به شکل متفاوتی اجرایش کرد.


زبانشناسی با اعمال شاقه


قطار شبانه لیسبون/پاسکال مرسیه/ ترجمه مهشید میرمعزی/ نشر افق/ ۲۲۰۰۰ تومان

پاسکال مرسیه (با نام اصلی پیتر بیری) هم اهل اسکاندیناوی، فیلسوف و طبیعتا بسیار سرد است. او در دانشگاه برلین فلسفه زبان درس می دهد و این رمان هم داستان یک استاد زبان شناس است که به تدریس زبان های قدیمی مشغاول است و شخصیت بسیار کسالت باری دارد. یک روز در مسیر همیشگی اش از خانه به محل کار، نامه ای از یک زن دریافت می کند که به زبان پرتغالی نوشته شده که طرف بلد نیستش. آن وقت تلاش برای خواندن این نامه، زندگی این استاد زبانشناس را متحول می کند. از روز انتشار این بحث در جریان بوده که آیا این کتاب یک جور زندگینامه خودنوشت است که طرف از ترس زنش در قالب داستان نوشته؟ هر چه که بود، همین «قطار شبانه»اش سال ۲۰۰۴ (سال انتشار) نامزد بهترین کتاب سال اروپا شد.


یک دوست قدیمی

پیشروی/ای. ال. دکتروف/ ترجمه امیر احمدی آریان/ نشر زاوش/ 19500 تومان

ادگار لارنس دکتروف (یا به قول این مترجم: داکترو) را با زمان فوق العاده «رگتایم» می شناسیم که با ترجمه استاد نجف دریابند ری برای نسل ما خاطره برانگیز شد. دکتروف به جز این کتاب، 10 رمان و سه مجموعه داستان دیگر هم دارد که هیچ کدام دیگرش مثل این یکی نشد. یک نمونه اش همین «پیشروی» که سال 2005 منتشر شد و بعضی ها می گویند مهمترین دستاورد ادبی دکتروف بعد از «رگتایم» است. این کتاب درباره جنگ داخلی آمریکاست و برخی منتقدها آن را «جنگ و صلح» آمریکایی لقب داده اند. در نسخه ای که دست ماست، مترجم علاوه بر رمان، در انتهای این کتاب تعدادی ضمائم هم آورده؛ مثل مصاحبه مجله تایمز با دکتروف یا مقاله «ابری از غبار» نوشته جان آپدایک درباره «پیشروی».



دوزخ اما سرد

«دوزخ» به ایران هم رسید. تازه ترین رمان دن براون و ماجراجویی رابرت لنگدان، سریع تر از همیشه به فارسی ترجمه شده و ظاهرا چند ناشر دیگر هم به زوید ترجمه های دیگری از آن را روانه بازار کتاب خواهند کرد.

آخرین رمان دن براون 14 می (25 اردیبهشت) منتشر شده بود و این، می تواند یکی از رکوردهای سرعت ترجمه باشد. ترجمه مهرداد وثوقی از «دوزخ» را نشر افراز منتشر کرده و در 624 صفحه و 29 هزار تومان ارائه کرده است.


دن براون در این کتاب با دستمایه قرار دادئن «کمدی الهی» دانته و الهام از بخش دوزخ آن، یک رمان معمایی - پژوهشی جدید نوشته و رابرت لنگدان را دوباره به دنیای نمادها و این بار به شهر فلورانس (زادگاه دانته) فرستاده است. داستان با صحنه به هوش آمدن رابرت لنگدان، این نشانه شناس اهل هاروارد در یک بیمارستان ناشناخته شروع می شود، جایی که لنگدان هیچ چیزی از چند روز اخیر زندگی اش به خاطر نمی آورد.
خیلی زود می فهمد که در فلورانس است. ماجرا با وقوع یک قتل در اورژانس بیمارستان پیش می رود و کم کم درگیر پرونده ای می شویم که می تواند سلامت جهانی را به خطر بیندازد و پای سازمان بهداشت جهانی هم پیش گیر است. باز هم لنگدان درگیر یک معماست و این بار برای حل معما، باید اشعار دانته را تفسیر و تحلیل و رمزگشایی کند.

«دوزخ» شش هفته پس از انتشارش به صدر جدول پرفروش های آمریکا رفت و هنوز هم پایین نیامده. رمان های قبلی دن براون هم همیشه پرفروش و جنجالی بودند. تاکنون 190 میلیون نسخه از آثار این نویسنده در سراسر جهان به فروش رسیده است.