تغییر چهره‌های ماندگار در فیلم‌های سینمایی ایران

روزنامه هفت صبح: گریم جزو جدایی ناپذیر سینما است اما گریم سنگین و تغییر چهره آن هم برای بازیگران زن، اتفاقی متفاوت است. شاید پذیرفتنش برای خیلی ها سخت باشد. برای همین هم هست که اسم یکسری را می شود بازیگر گذاشت و نام یکسری دیگر هیچ وقت در این فهرست قرار نمی گیرد. این که بازیگر زنی که قطعا زیبایی برایش از هر چیز اولویت بیشتری دارد، حاضر می شود زیر دست طراح چهره پرداز بنشیند و صرفا به خاطر جذابیت نقش و خلق یک کاراکتر جدید، تصویری دیگر از خودش به نمایش بگذارد، کار راحتی نیست.

گریم سنگین، تبعات زیادی دارد و شاید آسیبی که به پوست آنها وارد می کند، هیچ وقت از بین نرود و فقط بازیگری می تواند این کار را قبول کند که نقش برایش از هر چیز با اهمیت تر باشد. در سینما و تلویزیون ایران گریم های عجیب و ماندگار زیادی در میان بازیگران زن سراغ داریم که خیلی های شان هیچ وقت از ذهن مان نمی رود. ۹ گریم مهم را مرور می کنیم.

فاطمه معتمد آریا

گیلانه | پریناز

* چهره پرداز: مهرداد میرکیانی، مدیر چهره پردازی فیلم «گیلانه» بود و در فیلم «پریناز»، عبدالله اسکندری گریم متفاوتی روی صورت معتمد آریا انجام داد.

* چه گریمی داشت؟ معتمد آریا در گیلانه، نقش زنی شمالی و رنج کشیده را داشت و سنش سال ها بالاتر از خودش به نظر می رسید. علاوه بر چین و چروک های روی صورت و پیشانی، چانه اش به جلو متمایل شده بود و دندان هایش بزرگ تر از آنچه هست به نظر می رسید. او طوری گریم شده بود که در نگاه اول بشود به رنج موجود در صورتش پی برد. در فیلم پریناز گریمی اغراق شده داشت. با ابروهایی پیوسته، پر پشت و سیاه رنگ و صورتی که انگار هیچ وقت اصلاح نشده است. او قرار بود در سیمای زنی متعصب و دور از جامعه معرفی شود.

* موفقیت گریم : چهره پردازی معتمد آریا در فیلم گیلانه، در جشنواره فجر چندان دیده نشد اما مهرداد میرکیانی تندیس زرین بهترین چهره پردازی را از جشن خانه سینما گرفت. گریم اغراق شده عبدالله اسکندری روی صورت معتمد آریا در پریناز هم موفقیتی در بر نداشت و نهایتا منجر به توقیف فیلم شد.

گلاب آدینه

روسری آبی | وقتی همه خواب بودند

* چهره پرداز: در فیلم «روسری آبی»، عبدالله اسکندری گریم کاملا متفاوتی روی صورتش انجام داد و گریم او در «وقتی همه خواب بودند» هم زیر نظر محمدرضا قومی انجام شد.

* چه گریمی داشت؟ کبوتر فیلم روسری آبی، زنی میانسال با چهره ای مردانه بود که به خاطر خشونت چهره و موهایی که مثل ته ریش مردانه، در صورتش داشت، بسیار زشت به نظر می رسید. این ظاهر در تقابل با روحیه مهربانی که در کل فیلم داشت کاملا در تضاد بود. کاراکتر کبوتر با این که نقش اصلی فیلم نبود اما بسیار مورد توجه قرار گرفت. گلاب آدینه در «وقتی همه خواب بودند»، گریم یک پیرزن بسیار مسن را داشت با موهای سفید و صورتی لاغر که دیگر توانی برای صحبت کردن نداشت. صورتش پر از چین و چروک بود و گونه هایش کاملا محو شده بود.

* موفقیت گریم: آدینه برای نقش کبوتر، سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن را گرفت و عبدالله اسکندری هم نامزد سیمرغ شد. آدینه برای «وقتی همه خواب بودند» نامزد سیمرغ فجر شد اما طراح چهره پردازی این فیلم، کارش چندان دیده نشد.

مهتاب کرامتی

بیست

* چهره پرداز: نوید فرح مرزی گریم متفاوت مهتاب کرامتی در فیلم «بیست» را طراحی کرد. جالب اینجاست که در کارنامه این طراح چهره پرداز، فعالیت دیگری به چشم نمی خورد.

* چه گریمی داشت؟ گریم کرامتی در فیلم بیست به اندازه ای متفاوت بود که خیلی ها نتوانستند در همان دفعه اول چهره اش را تشخیص دهند. او لاغرتر از حد معمول به نظر می رسید، صورتی بسیار شکننده و پر از لک داشت، انگار مدت هاست زیر نور خورشید بوده و پوست صورتش سوخته است. فک بالایی صورتش بیرون تر از حد معمول به نظر می رسید. گونه هایش کاملا محو شده بود و با موهای وز شده، نقش یک زن تنها و بی پناه و نیازمند را بازی می کرد. کرامتی چند سال بعد در فیلم «عصر یخبندان» هم با گریم یک زن معتاد و لاغر که پای چشمانش گود افتاده ظاهر شد.

* موفقیت گریم: مهتاب کرامتی برای این نقش سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش دوم زن را از جشنواره بیست و هفتم فجر گرفت اما نوید فرخ مرزی، با وجود گریم متفاوتی که روی صورت او طراحی کرد، هیچ جایزه ای نگرفت.

آزیتا حاجیان

دزد عروسک ها | ساعت شنی

* چهره پرداز: گریم کاملا متفاوت آزیتا حاجیان در فیلم «دزد عروسک ها» ماحصل کار عبدالله اسکندری بود و در سریال «ساعت شنی» هم مسعود ولدبیگی طراحی گریمش را انجام داد.

* چه گریمی داشت؟ در دزد عروسک ها، نقش یک عجوزه بد ترکیب را داشت. گریم صورتش آنقدر اغراق شده بود که در نگاه اول نمی شد حس کرد که آزیتا حاجیان این نقش را بازی می کند. شاید اگر رنگ چشم هایش تغییر می کرد اصلا قابل تشخیص نبود. او با چهره ای لاغر، دماغ بسیار بزرگ و چانه جلو آمده و خال سیاهرنگ روی صورت، کاملا شبیه تصویر خیالی جادوگرهای قصه ها شده بود. در ساعت شنی، حاجیان نقش یک زن مردنما را داشت، زنی به اسم مش دریا که با ظاهری مردانه و ته ریش و ابروهایی پر پشت و سیاه در سطح شهر می گشت تا کسی ردی از او پیدا نکند.

* موفقیت گریم : این فیلم متعلق به سینمای کودک بود و گریم ها بیشتر حالتی نمایشی داشتند. به همین دلیل هم نه آزیتا حاجیان و نه عبدالله اسکندری، هیچ کدام شان در جشنواره فجر برای دزد عروسک ها دیده نشدند.

بهناز جعفری

آب و آتش

* چهره پرداز : عبدالله اسکندری در سال 1379 گریم سنگینی روی صورت بهناز جعفری انجام داد تا سوختگی صورت او را در فیلم آب و آتش به نمایش بگذارد.

* چه گریمی داشت؟ جعفری تقریبا در این فیلم نصف صورتش را از دست داده بود. قصه از این قرار بود که جعفری نقش زنی خیابانی را بازی می کرد که آتیلا پسیانی در یک درگیری، صورتش را سوزانده بود. او حالا دیگر قادر به ادامه کارش نبود و با این چهره امکان این را نداشت که در سطح شهر تردد کند. برای همین هم مجبور بود مثل پادو کنار پسیانی باشد و خرده فرمایش هایش را عملی کند.

* موفقیت گریم : نقش جعفری در این فیلم خیلی کوتاه بود و در بیشتر بخش ها روی صورتش پارچه ای می کشید که کسی متوجه سوختگی آن نشود. شاید به همین دلیل بود که آن طور که باید دیده نشد. در جشنواره هم برای سیمرغ نامزد نشد. عبدالله اسکندری هم به عنوان چهره پرداز نتوانست موفقیتی در جشنواره های مختلف به دست بیاورد. با این حال این نقش یکی از نقش های ماندگار جعفری شد.

شبنم مقدمی

سقوط یک فرشته | ابله

* چهره پرداز: مسعود ولدبیگی در سریال سقوط یک فرشته، تصویر جدیدی از شبنم مقدمی به نمایش گذاشت و در سریال ابله، عبدالله اسکندری او را با شکلی متفاوت به مخاطبان نشان داد.

* چه گریمی داشت؟ بهرام بهرامیان علاقه زیادی به گریم های شدید روی صورت بازیگرانش دارد. در سقوط یک فرشته هم شبنم مقدمی در نقش پریچهر با ظاهری کاملا متفاوت به میدان آمد. دندان های بالای او بسیار بزرگ تر از حد معمول بود و وقتی می خندید، کاملا به چشم می آمد. او چهره ای آفتاب سوخته داشت و کاملا بی رنگ و به نظر می رسید او باید تصویری از یک زن رنج کشیده و تنها که جایی برای سر کردن ندارد به نمایش می گذاشت. در سریال ابله، مقدمی با گریم یک زن ثروتمند بالاشهری معرفی شد. عبدالله اسکندری حالتی برای صورتش طراحی کرده بود که انگار بینی اش را عمل جراحی کرده و حالا کاملا سربالا شده. او در فیلم «نفس» هم گریم متفاوتی داشت.

* موفقیت گریم: مقدمی با هردو گریم متفاوت به نظر رسید اما غیر از این که مورد توجه مخاطبان قرار گرفت، موفقیت خاص دیگری نصیبش نشد.

ویشکا آسایش

ورود آقایان ممنوع

* چهره پرداز: طراح چهره پرداز فیلم که از ویشکا آسایش، یک خانم دارابی خلق کرد، فاطمه کمالی بود.

* چه گریمی داشت؟ ویشکا آسایش تا پیش از «ورود آقایان ممنوع»، هیچ وقت به این اندازه تغییر چهره نداده بود. گرچه در «امام علی (ع)» و «ساحره»، گریم های زیادی روی صورتش داشت اما در ورود آقایان ممنوع اولین بار بود که چهره اش تا این حد متفاوت به نظر می رسید. چهره او در نگاه اول خنده دار بود و مخاطبان می توانستند از روی تصویر حدس بزنند با چه فیلمی روبرو هستند. ابروهای نامرتب و پر پشت در کنار صورتی پر از مو و خط اخمی بسیار عمیق بین ابروها همگی باعث شده بود بتواند کاملا در قالب یک مدیر بد اخلاق و عصبانی درست ظاهر شود. از یک جایی به بعد، زمانی که احساس کرد مورد توجه آقای جبلی قرار گرفته، سرخی گونه هم به این گریم اضافه شد.

* موفقیت گریم: ویشکا آسایش برای نقش کاملا متفاوت خانم دارابی، سیمرغ بهترین بازیگر نقش اول زن را گرفت اما فاطمه کمالی برای این طراحی چهره، نامزد جایزه نشد.

پانته آ پناهی ها

نفس

* چهره پرداز: مهرداد میرکیانی، همان طراح چهره پرداز «گیلانه» که تصویر متفاوتی از فاطمه معتمد آریا به نمایش گذاشت، در فیلم «نفس» ایده تازه ای برای تغییر چهره پانته آ پناهی ها داشت و نهایتا اثر جالبی خلق کرد.

* چه گریمی داشت؟ پانته آ پناهی ها در سن 38 سالگی نقش یک زن 80 ساله روستایی را بازی کرد. گریم طوری بود که او را با صورت آفتاب سوخته به تصویر می کشید. دور چشم هایش پر از چین و چروک بود. او دندان هایی کاملا زرد و پوسیده داشت و زیر چشم هایش به خاطر مداومت در کشیدن سرمه، سیاه شده بود. برخلاف گریم های اینچنین که معمولا اغراق شده به نظر می رسند، چهره پناهی ها به هیچ عنوان غلو نداشت و مخاطبان او را در این سن و سال می پذیرفتند. البته بخش مهمی از جذابیت چهره به حرکات صورت خود پناهی ها بر می گشت که یک جورهایی مکمل گریم بود.

* موفقیت گریم: پانته آ پناهی ها در جشنواره فجر نامزد سیمرغ نشد، اما در جشنواره جهانی فجر، سیمرغ سیمین در دستانش قرار گرفت. مهرداد میرکیانی هم برای طراحی چهره پردازی این فیلم نامزد سیمرغ شد.

مهناز افشار

نهنگ عنبر

* چهره پرداز: طراح چهره پردازی فیلم نهنگ عنبر، سعید ملکان بود که بهترین تصویر را از یک دختر و پسر جوان دهه شصت به تصویر کشید. اینجا قرار نیست راجع به گریم بازیگران مرد صحبت کنیم، اگر نه می شد درباره گریم دهه شصتی رضا عطاران در نهنگ عنبر هم که کار دست سعید ملکان بود، صحبت های زیادی کرد.

* چه گریمی داشت؟ مهناز افشار در فیلم نهنگ عنبر، نمونه یک دختر جذاب در دهه شصت بود. طوری صورتش را طراحی کرده بودند که زمانی که برای اولین بار چهره اش در فیلم نمایان می شود، همه می زنند زیر خنده. او با ابروهای پر پشت به هم پیوسته و پشت لب پر مو و صورتی پر از جوش های چرکی کاملا متفاوت به نظر می رسید. موهای جلوی صورتش هم مانند جوانان دهه شصتی، به صورت کاکل درست شده بود و سایر عناصر چهره اش را تکمیل می کرد.

* موفقیت گریم: نهنگ عنبر در جشنواره اکران نشد و خب طبیعتا در رقابت قرار نگرفت اما تصویری جذاب به مخاطبانش ارائه کرد و آنقدر مورد توجه قرار گرفت که به فصل دوم رسید.