«مردم گرام»؛ شهر روی آنتن

همشهری شش و هفت - سعیده نیک اختر: مردم‌گرام برنامه اجتماعی شهری با آیتم‌های متنوعی است كه در اوایل ‌ماه رمضان روی آنتن رفت. بخشی از این برنامه تولید شده و قرار است چند ماهی در شبكه سه ادامه داشته باشد. مردم گرام با اسمی شبیه شبكه‌های اجتماعی مثل تلگرام و اینستاگرام‌، اشاره‌ای به اجتماعی و رسانه‌ای بودن برنامه دارد. هدف اصلی‌ این برنامه مردم است و واژه گرام هم جنبه احترام‌آمیز دارد. ویژگی این برنامه در تنوع آیتم‌های كوتاه و موجز است. قرار است مفید و مختصر لب مطلب ادا شود. علاوه بر مجری برنامه كه جوان و پر انرژی است، اشخاص متفاوتی پیام برنامه را منتقل می‌كنند. شخصیت‌های حاضر در مردم گرام، مهمانان چهره، مردم، كمدین‌ها، توریست‌ها و مهاجران، كارشناسان و مدیران و كودكان هستند.

قرار است هركدام از این افراد با زبان خودشان با مردم صحبت كنند و آنها را تحت ‌تأثیر قرار دهند. اتاق فكر مردم گرام، متشكل از نویسندگان و اهالی رسانه است و این اتفاق خیلی كم رخ می‌دهد كه برنامه‌سازان تلویزیونی ارتباط سازنده‌ای با رسانه‌های چاپی داشته باشند و از تجربیات آنها استفاده كنند. مردم گرام نگاه شهری به ماجرا دارد و سعی دارد از پیشرفت‌های شهری و فرهنگ شهرنشینی تهران در 10 سال اخیر صحبت كند.

بدیهی است كه حامی برنامه‌ای با چنین رویكردی شهرداری است. مردم گرام قرار بود چند ‌ماه قبل روی آنتن برود‌ اما بنا به دلایل متعددی پخش آن به بعد از انتخابات موكول شد. حالا مردم با برنامه‌ای مواجه‌اند كه قرار است هر شب یكی از معضلات شهری را به چالش بكشد. تهیه‌كننده مردم گرام برای ما از تولید و اهداف برنامه می‌گوید.

مهدی جهانگیری كه سال‌های نوجوانی خود را با عكاسی شروع كرد، بعدها رشته تخصصی فیلم‌سازی را دنبال كرد و سپس وارد حوزه مستندسازی شد.او برای تلویزیون میان برنامه و همچنین مستندهای تبلیغاتی و صنعتی زیادی ساخت. او ساخت برنامه برای تلویزیون را با برنامه تار و پود برای شبكه یك شروع كرد؛ برنامه‌ای كه برای تعلیم و تربیت كودكان تهیه شده بود. جهانگیری حالا با تهیه‌كنندگی مردم گرام به شبكه سه آمده است.

مردم گرام چیست؟

مردم گرام یك برنامه اجتماعی است كه با هدف معرفی پیشرفت‌های شهر تهران تولید شده است. تمام قسمت‌های مردم گرام، قبل از شروع تیتراژ، با گلستان‌خوانی شروع و هر بار توسط یك هنرمند اجرا می‌شود. این ادای دینی به ادبیات كهن ایران است.

بعد از آن مهمان برنامه معرفی می‌شود. در هر برنامه با یك مدیر جهادی آشنا می‌شویم؛ شخصی كه با بن بست‌های شهری مواجه شده و آنها را حل كرده است. استندآپ كمدی بخش طنز و شاد مردم گرام است كه متفاوت از اجراهای استودیویی است. مقایسه پیشرفت‌های شهر تهران آیتم دیگر برنامه است و هر بار با یك توریست خارجی ‌ یا ایرانی مقیم خارج از كشور درباره شكل و فضای شهری صحبت می‌شود.

آیتم كودكانه، آیتم نهایی مردم گرام و همچنین سخت‌ترین آن است. جهانگیری می‌گوید: «كنترل كودكان مقابل دوربین سخت‌ترین كار است. در این بخش با بچه‌ها درباره آینده شغلی و شهری‌شان صحبت می‌شود؛ مثلا درباره اینكه در آینده با چه وسیله نقلیه‌ای به محل كارشان می‌روند. واكنش و پرسش بچه‌ها به‌عنوان آینده‌سازان كشور جالب توجه است. »

چرا ساخته شد؟

از ابتدای طرح صحبت‌های مقام معظم رهبری خیلی مورد توجه برنامه‌سازان بود. ایشان اشاره خاص و جالبی نسبت به شهر تهران داشتند. گفته بودند:« تهران، از یك طرف نماد آبادانی، صلاح، سعادت و سبك زندگی در كشور است و از طرف دیگر به‌عنوان الگو و خط‌دهنده برای شهرهای سراسر كشور، مطرح است.»

در واقع اگر مردم، تهران را آباد، پیشرفته، زیبا و محلی امن و آرام برای زندگی بدانند و مدیریت آن را به كارآمدی و درستكاری بشناسند، ایران اسلامی و نظام حاكم بر آن را اینگونه خواهند دانست. جهانگیری معتقد است: « رشد چشمگیر پایتخت در حوزه‌های مختلف و رقم خوردن اتفاقات بزرگ طی سال‌های پس از انقلاب و به‌ویژه در این دوره‌ 12 ساله كه با وجود محدودیت‌های متعدد، صورت گرفته، درصورتی كه بتواند با اطلاع‌رسانی هدفمند و با مشاركت مردمی همراه باشد، در ارتقای احساس امید، رضایتمندی و قدردانی مردم از نظام اسلامی بسیار مؤثر خواهد بود.»

الگوبرداری از تهران در شهرهای بزرگ دیگر هم اتفاق افتاده است: « خودم اصالتا تهرانی نیستم و دیدم چه الگوبرداری‌هایی از شهر تهران در دیگر كلانشهرها شده و خبر دارم كه بین مدیران شهری مشورت و اتفاق نظر شكل گرفته است. از طرفی، یكی دیگر از اهداف برنامه ما این بود كه ایران را به لحاظ پیشرفت شهری با كشورهای دیگر مقایسه كنیم و ببینیم در این 10، 12 سال اخیر چه روندی را طی كرده ‌ و وضعیت كنونی‌ آن در مقایسه با دیگر كشورها چگونه است. ایجاد حس غرور و امید برای آینده مساله ما بود.»

ماه عسل، خنداونه و دورهمی

از نظر مخاطبان برنامه، مردم گرام تلفیقی است از خندوانه، دورهمی و‌ ماه عسل. این سؤال پیش می‌آید كه چرا برنامه‌ها سعی در تكرار دارند؟

جهانگیری درباره انتخاب سبك برنامه می‌گوید:«برای این برنامه اتاق فكری تشكیل دادیم و از خیلی قبل‌تر برنامه‌های مشابه خارجی را رصد كردیم و دیدیم كه چه جذابیت‌هایی در این قبیل برنامه‌ها وجود دارد. فرم‌ها، ایده‌ها و ساختارهای مختلف را از نظر هنری بررسی كردیم. همان جا با فرض اینكه ممكن است شباهتی به دورهمی و خندوانه داشته باشیم به یك طرح كلی رسیدیم.»

مردم گرام جزو معدود برنامه‌هایی است كه با مشاركت رسانه‌ها ساخته شده: « در اوایل طرح برنامه با مدیر همشهری محله همكاری داشتیم. همشهری محله كانالی به نام «طهرونی» داشت كه جرقه اولیه سوژه‌های برنامه از آنجا زده شد. صحبت‌هایی با مدیریت همشهری محله هم شد و قرار شد برنامه‌ای شروع شود كه پایه اولیه مردم گرام بود. برای انتخاب سوژه‌ها با خبرنگاران همشهری صحبت و مشورت كردیم و از تجربیات آنها كمك گرفتیم.» ذهنیت برنامه براساس همین گفت‌وگو‌ها با محوریت مردم و شهر شكل گرفت.

سعی شد از سوژه‌هایی استفاده شود كه تابه حال مردم خیلی به آنها توجه نكرده‌اند.در برنامه غالبا از كسانی صحبت می‌شود كه در ساختار زندگی شهری ساده اما مؤثرند؛ مثلا ممكن است شما رفتگر محله‌تان را به چهره نشناسید، یا مدیرانی كه در سازندگی شهری مؤثر بودند و خیلی شناخته‌شده نیستند: « اتاق فكری داشتیم كه آنالیز برنامه‌ها و سوژه‌ها در آنجا انجام می‌شد. خروجی این اتاق به نویسندگان و در نهایت به یك نویسنده اصلی یا سردبیر تحویل داده می‌شد.»

آغاز كار

از قبل عید قرار بود پخش برنامه مردم گرام شروع شود‌ اما به دستور شهردار تهران برای جلوگیری از شائبه سیاسی، این كار قبل از انتخابات ساخته نشد. بعد از انتخابات مجددا تولید آن آغاز و به گفته جهانگیری؛ دوستان در شبكه سه تشخیص دادند كه این برنامه در‌ ماه رمضان پخش شود. در‌ماه رمضان مردم گرام سه‌شب در هفته پخش می‌شد‌ اما این شب‌ها ساعت ۱۱ از شبكه سه پخش می‌‌‌شود. جهانگیری درباره چگونگی ادامه برنامه معتقد است:« فعلا قصدمان این است كه ۵۲ قسمت از این برنامه را تولید كنیم. تداوم‌ مردم‌گرام بستگی به‌نظر شبكه دارد.»

حفظ ریتم

حفظ ریتم برنامه از مهم‌ترین بخش‌های یك برنامه است. مردم خیلی دوست ندارند برای مدت طولانی شاهد گفت‌و‌گو با یك نفر باشند. بخش‌های جانبی یك گفت‌وگو مثل آیتم‌های شهری و خارج از استودیو برای مردم جذابیت بیشتری دارد. از طرفی ریتم هم باید مورد توجه باشد؛ آنگونه كه جهانگیری می‌گوید:« برای اینكه ریتم برنامه تند باشد آیتم‌های كوتاهی در حد یك دقیقه در نظر گرفته‌ایم.»ممكن است به‌خاطر كوتاه بودن آیتم، مهمانان قبول نكنند كه در برنامه حاضر شوند، اما به‌نظر تهیه‌كننده: « تا الان كه مشكلی از این نظر نداشتیم و همه با روی باز مهمان برنامه شدند و دعوت ما را قبول كردند. خانم لاله اسكندری، سیما تیرانداز، اكبر عبدی، پژمان بازغی، بهنوش بختیاری و... مهمانان برنامه ما شدند.

با اینكه هنوز برنامه ما جا نیفتاده اما در حال تغییر و تحول هستیم. ممكن است بعضی از آیتم‌ها كوتاه و بلند شوند‌ اما این درست نیست كه بخواهیم كل آنتن و برنامه را با یك نفر پر كنیم؛ این بی‌احترامی به مخاطب است.» بنابراین مردم‌گرام سعی كرده نگاه جدیدی داشته باشد و بدون اینكه وارد مسائل خصوصی چهره‌ها شود آنها را وارد موضوع برنامه كند و از آنها سؤال‌هایی از این دست بپرسد كه: رابطه‌‌‌شان با شهر و شهرنشینی چگونه است و چه اتفاقاتی در سطح شهر برای‌شان افتاده.

بر وزن تلگرام

اسم برنامه خیلی‌ها را یاد تلگرام می‌اندازد. باید گفت كه تلگرام در انتخاب اسم برنامه بی‌تأثیر نبوده است، همانطور كه این تهیه‌كننده می‌گوید: «اسامی متعددی مدنظر داشتیم‌ اما به این نكته رسیدیم كه مردم بسیار محترمی داریم؛ مردمی كه صبور هستند، تحمل زیادی دارند و هوشمندانه پا به پای انقلاب آمده‌اند.

در خیلی از برنامه‌های مشابه خارجی مردم اصلا حضور ندارند. بنابراین به‌خودمان گفتیم، اگر قرار است از مردم صحبت كنیم باید اسم‌شان در عنوان برنامه بیاید. با این كار به آنها احترام گذاشته‌ایم. از طرفی به شبكه‌های اجتماعی هم توجه داشتیم؛ به‌عنوان نماد مردمی كه با استفاده از تكنولوژی باهم در ارتباط هستند. این شبكه‌ها امروزه تبدیل به رسانه شده‌اند و روی افكار عمومی تأثیر زیادی دارند. »

تبلیغ یا ترویج

حامی مالی این برنامه شهرداری تهران است.بنابراین ممكن است این شائبه به‌وجود بیاید كه كل برنامه سفارشی است و قرار است با برنامه‌ای تبلیغاتی روبه‌رو باشیم اما جهانگیری می‌گوید:« سعی داریم مساله اصلی ما انسان و شهر و همچنین ارتباط این دو با هم باشد ؛ مثلا در برنامه جمع‌آوری پسماند تلاش كردیم انواع روش‌های زباله‌سازی‌ و جمع‌آوری زباله آموزش داده شود. قطعا برنامه ما اسپانسر یا حامی مالی دارد و بدیهی است كه سفارش داشته باشیم، اما چیزی كه دغدغه اصلی برنامه است توجه به مسائل شهری است. برای نمونه فرهنگ حمل‌ونقل شهری مساله مهمی است.

بنابراین طبیعی است كه از مترو یا اتوبوس‌های بی‌آرتی نام ببریم كه اركان اصلی حمل‌ونقل شهری هستند. مسلما پیشرفت پایتخت مدنظر ماست و طبعا با نهادهای مرتبط در تماس هستیم و از آنها گزارش تهیه می‌كنیم.با این همه منظور این نیست كه مخاطب را فراموش كنیم و او را درنظر نگیریم. قطعا مردم اولویت اصلی ما هستند. قبول داریم كه مردم گرام، فعلا مردم گرامِ تهران است اما انشالله مردم گرام ایران خواهد شد. »