غیبت معنادار «فراستی» در شب اسکاری هفت

روزنامه هفت صبح - احمد رنجبر: برنامه هفت به شکل ویژه متن و حاشیه دومین اسکار اصغر فرهادی را پوشش داد و برخلاف انتظار برخی که گمان می کردند موضع بهروز افخمی سلبی است، او موفقیت «فروشنده» را افتخار دانست و در گفت و گو با اسی نیک نژاد از زاویه ای متفاوت به این اتفاق پرداخت. غیبت مسعود فراستی که منتقد فیلم فرهادی است، تصمیم تامل برانگیزی است که در مطلب حاضر واکاوی شده.

مواجهه برنامه هفت با دومین اسکار فرهادی غافلگیرکننده بود. پیگیران برنامه می دانند، مجری و منتقد هفت نقدهای اساسی به «فروشنده» دارند اما این بار بهروز افخمی رویی دیگر از خود نشان داد. هم به اصغر فرهادی تبریک گفت و هم تاکید کرد حتی اگر اسکار در میان گرد و غبار قانون مهاجرتی ترامپ به ایران رسیده، از ارزش آن کاسته نمی شود.

نکته مهم تر این که مسعود فراستی جمع شب غایب بود و دو منتقد دیگر «خانه ای در خیابان چهل و یکم» را نقد کردند.

می دانیم که سیاست کلان تلویزیون در قبال اسکار فرهادی میانه بوده و تفاوت صد و هشتاد درجه ای با اسکار قبلی داشته است اما نمی توانیم بپذیریم چیزی در این باره به مجری هفت دیکته شده باشد و از همین معبر است که موضع افخمی قابل اتکا می باشد.

فلش بک

می دانید که بخشی از برنامه صبحگاهی «فرمول یک» با برگزاری مراسم همزمان شده بود علی ضیا به شکل ویژه جایزه فرهادی را پوشش داد و برندگان دیگر را اعلام می کرد. در بخش های خبری نیز جایزه فرهادی جا داشت و حتی اگر بدانیم تلویزیون یکی به نعل می زند و یکی به میخ، نمی توانیم ارزش موضع متفاوت صدا و سیما را زیر سوال ببریم. چه، پنج سال پیش تلویزیون واکنش سرد و منفی به اسکار «جدایی نادر از سیمین» داشت و برنامه هفت از تحلیل این اتفاق مهم محرم بود.

حتی اگر بیننده حرفه ای برنامه هفت نباشید، می دانید که موضع آن در برابر فیلم «فروشنده» چه بود. بهروز افخمی و مسعود فراستی در زمان اکران فیلم، برخلاف نظر غالب که فیلم را تحسین کردند، به ایرادهای آن پرداختند. کمی پیش تر مجری، جشنواره کن را زیر سوال برده بود و به تبع آن فیلم اصغر فرهادی و دو جایزه ای که از این جشنواره برده بود، در مظان قرار گرفت.

فارغ از اینکه دیدگاه مجری و منتقد هفت درباره کیفیت فیلم «فروشنده» چیست، کنجکاوی علاقه مندان به برنامه این بودند که جمعه شب چگونه با اسکار فرهادی برخورد خواهدشد.

جشن اسکار در هفت

سابقه ای که از موضع منفی بهروز افخمی درباره «فروشنده» در ذهن مانده این ظن را ایجاد می کرد که اسکار فرهادی نیز توسط او زیر سوال برده شود. انتقاد مجری هفت از سیاست حاکم بر جشنواره کن بر این سوتفاهم دامن زده بود اما در برنامه جمعه مشخص شد جایزه اسکار با کیفیت «فروشنده» همسنگ دیده نشده. افخمی در خلال برنامه اشاره کرد که برخی منتقدان و کارشناسان به فیلم ایرادهایی وارد می دانند اما جایزه اسکار را از نقدهای وارد شده تفکیک کرد.

او در آغاز برنامه این طور تبریک گفت: «این جایزه هم برای سینمای ایران، هم اصغر فرهادی و هم سیاست خارجی ایران موفقیت بزرگی محسوب می شود.» در بخش دیگری از برنامه هم شائبه تقلب در دادن جایزه را رد کرد، با این توضیح که اعضای آکادمی تطمیع نمی شوند و اعتبارشان را زیر سوال نمی برند.

روی دیگر اسی نیک نژاد

پیگیران سینما با نام اسدالله نیک نژاد به خوبی آشنا هستند. او بعد از سریال «پاییز صحرا» به آمریکا رفت و یکی از مدیران کمپانی معتبر سونی پیکچرز هم شد. پروژه «لاله» او در دولت قبلی کلید خورد اما با تغییر مسئولان سینمایی به محاق رفت. نام اسی نیک نژاد با این پروژه پرحاشیه گره خورده اما در این مدت کمتر کسی او را به عنوان عضو آکادمی اسکار دیده بود تا درباره تجربیاتش بشنوند.

مجری هفت سوال هایی مطرح کرد که دغدغه منتقدان وطنی اسکار است و پاسخ های نیک نژاد خیلی از ابهامات آن ها را برطرف می کرد. این بخش از گفته های او کلیدی تر از بقیه است: «اعضای آکادمی اسکار امسال بدون آنکه به آنها دستوری داده شود یا تقلبی شود به این نتیجه می رسند که سیاست از هنر مهمتر است و جوایز آن به صورت کاملا خودجوش به این حد سیاسی می شود. این اتفاق در اسکار نمونه نداشته و آن هم به این دلیل است که هیچگاه جامعه آمریکایی به این حد دوقطبی نشده است.»

افخمی در خیلی از موارد انتخاب های آکادمی را زیر سوال برد؛ مثل فیلم ضدایرانی «آرگو» اما پاسخ های اسی نیک نژاد جدید بود: «فیلم «آرگو» از نقطه نظر مردم آمریکا فیلم خوبی بود. آنها «آرگو» را به عنوان فیلمی که ما آمریکایی را رفتیم و نجات دادیم نگاه می کنند و نه به عنوان فیلمی که به لحاظ تکنیکی و هنری موفق عمل کرده است و همین آنجا کار می کند. برای آنها در نگاهشان بسیاری از صحنه های غیرعادی، عادی جلوه کرده است، حتی بخش های غیرعادی این فیلم نیز طبیعی و شدنی است.»

این چند مورد اشاره شد تا معلوم شود برنامه هفت در قبال اسکار برگ برنده رو کرد و در محفلی «سینمایی» این رویداد را مورد بررسی قرار داد.

غیبت مشکوک فراستی

دیگر نکته قابل تامل برنامه هفت، غیبت مسعود فراستی است. حذف او نظر خود افخمی بوده یا مسئولان ارشد صدا و سیما؟ اگر سیاست کلان تلویزیون علیه اسکار فرهادی می بود باز هم او در برنامه هفت اخیر غیبت داشت؟ او در زمان اکران «فروشنده» به تندی فییلم را نقد کرده بود و بعد از اسکار تاکید دارد بر همان عهد است: «بعد از اسکار نظرم به «فروشنده» و اصغر فرهادی بدتر هم شده...» برنامه این هفته به نقد و بررسی «خانه ای در خیابان چهل و یکم» اختصاص داشت اما منتقد ثابت هفت جای خود را به جواد طوسی و طهماسب صلح جو داده بود.

پنج سال پیش که هفت با اجرای فریدون جیرانی روی آنتن می رفت، مسعود فراستی اسکار «جدایی نادر از سیمین» را فاقد افتخار دانسته بود: «به شخص آقای فرهادی برای دریافت این جوایز تبریک می گویم اما به مردم و سینمای ایران خیر.» به هر حال تصمیم داشتیم به جای گمانه زنی درباره غیبت منتقد هفت، اصل ماجرا را از زبان خود مسعود فراستی بشنویم اما نه پاسخ تماس مان را داد و نه پیامک را.

انتقاد از فراستی و سکوت افخمی

بهروز افخمی همیشه مدافع منتقد برنامه اش بوده که اوج آن را هفته پیش و در تنگ شدن حلقه انتقادها به او بر سر ماجرای «گشت ۲» و کمیسیون فرهنگی مجلس شاهد بودیم. در برنامه جمعه اما بهروز افخمی ترجیح داد با لبخند پاسخ انتقادهای تند حمیدرضا آذرنگ را بدهد. این بازیگر این طور گفت: «به نظرم آقای فراستی کودکی یا نوجوانی تلخی داشته است که امروز عقده گشایی می کند و سعی می کند با انتقاد تند دیگران جبران کند... آقای فراستی، آقای فرهادی اگر به دلیل سیاست یا هر چیز دیگر جایزه گرفته، یک اسکار را به مملکتش آورده است.» سکوت مجری هفت در شبی که منتقدش غایب است، عجیب نیست؟