«فرار از زندان» در تلویزیون ایران و همه حواشی اش

هفته نامه صدا: دو ماه پیش وقتی خبر آمد که شبکه نمایش می خواهد سریال «خانه پوشالی» را پخش کند کمتر کسی باور می کرد که تلویزیون ایران حاضر شود روی خوشی به سریالی آمریکایی نشان دهد ولی ظاهرا دسیسه های آندروود و همسرش، مدیران تلویزیون را قانع کرد که می شود روی ضد آمریکایی بودن آن حساب باز کرد.

حالا که مدتی است پخش آن تمام شده، مدیران شبکه نمایش برای از دست ندادن مخاطبان «خانه پوشالی» به این فکر افتاده اند که سریال محبوب دیگری را پخش کنند. این بار نه یک سریال سیاسی که سریالی ماجراجویانه و اکشن را جایگزین کرده اند: «فرار از زندان» سریالی است که از چند روز پیش پخش آن از شبکه نمایش آغاز شده است.

قصه از کجا شروع شد

«فرار ناز زندان» داستان دو برادر است: «لینکلن باروز به اتهام قتل برادر رییس جمهور به زودی اعدام می شود در حالی که اصرار دارد بی گناه است. تنها کسی که حرف او را باور دارد، مایکل اسکافیلد است؛ برادر لینکلن که از اتفاق در طراحی زندانی که او در آن به سر می برد دست داشته است.» نه، نگران نشوید. قصه را لو نمی دهیم! این فقط مقدمه ای است تا بگوییم که ایده اولیه سریال چه بود.

سال ۲۰۰۳ تهیه کننده ای به نام دان پاورز سوژه یک خطی این سریال را به پل شیورینگ پیشنهاد داد. شیورینگ که فیلمنامه نویس نه چندان مشهوری بود از ایده اصلی خوشش آمد اما می گفت که همه چیز این داستان یک خطی نامعقول است. او معتقد بود که تنها ایده بی گناهی یک برادر و تلاش برادر دیگر برای نجات او جذاب است. بنابراین با این شرط که حق تغییر در داستان را داشته باشد شروع به نوشتن یک طرح کلی تر کرد.

شیورینگ طرحش را به کمپانی فاکس داد اما آنها چندان از طرح خوش شان نیامد. دلیل اصلی شان هم این بود که آن زمان هنوز سریال های چند فصلی باب نشده بود و داستان «فرار از زندان» هم به گونه ای نبود که بشود در چند قسمت آن را جمع و جور کرد. آنها معتقد بودند که این قصه، فقط ظرفیت تبدیل شدن به یک فیلم سینمایی را دارد ولی شیورینگ معتقد بود که با این طرح می شود یک سریال هیجان انگیز ساخت.

او طرحش را به شرکت ها و شبکه های تلویزیونی دیگر هم داد ولی هیچ کدام چندان از آن استقبال نکردند. فقط استیون اسپیلبرگ بود که به طور اتفاقی طرح «فرار از زندان» را خواند و از آن خوشش آمد و گفت که حاضر است آن را بسازد. قرار شد که فیلمنامه سریال برای ۱۴ قسمت آماده شود ولی هنوز سه چهار قسمت آن نوشته نشده بود که اسپیلبرگ از ساختش انصراف داد و رفت تا فیلم «جنگ دنیاها» را کارگردانی کند ولی خوش شانسی به داد شیورینگ رسید. پخش دو سریال (۲۴» و «گم شدگان / لاست» و محبوبیت آنها نزد تماشاگران، فاکس را قانع کرد که «فرار از زندان» را به شکل یک سریال چند فصلی تولید کند.

داستان تولید

قرارداد شیورینگ برای ساخت سریال ۴ فصل بود. او فکر کرد که باید بیش از هشتاد سناریو بنویسد. بنابراین گروهی از نویسندگان را استخدام کرد تا به او کمک کنند. یازده نفر به او در این پروژه کمک کردند و ۱۶ کارگردان هم برای ساخت ۸۱ قسمت آن انتخاب شدند. این سریالی بود که از سال ۲۰۰۵ جلوی دوربین رفت و تا سال ۲۰۰۹ مرتب و با تعداد تماشاگران بی شمار از شبکه فاکس پخش شد ولی تولید آن هم پر از ماجرا بود.

بخش عمده ای از فیلمبرداری در خارج از هالیوود و در شهر شیکاگو انجام شد که خود این موضوع کار را سخت می کرد ولی فصل اول سریال که بیشتر در یک زندان می گذرد، در یک زندان متروکه به نام جولیت فیلمبرداری شد. این زندان از سال ۲۰۰۲ تعطیل شده بود ولی زندانیان مشهوری در آن حاضر بودند. از جمله جان وین گاسی که یک قاتل زنجیرهای بود. ظاهرا گروه مدتی بود که در سلول همین قاتل مشغول فیلمبرداری بود ولی بعد از این که خبر را شنیدند از رفتن به آن سلول سر باز زدند. چند نفری از عوامل گروه معتقد بودند که این سلول جن زده است! با این همه بخش عمده مای از فیلمبرداری در آن محل انجام شد.

بودجه هر قسمت چیزی حدود دو میلیون دلار بود که مدیران کمپانی فاکس را به وحشت انداخت. آنها متوجه شدند کهباید چیزی حدود ۲۴ میلیون دلار برای فصل اول خرج کنند. این رقم در فصل دوم به ۵۴ میلیون دلار رسید و در فصل سوم به حدود ۴۰ میلیون دلار ولی همه امیدوار بودند که مخاطب بتواند با این داستان هیجان انگیز همراه شود.

بازیگران چطور انتخاب شدند

خب، این داستان مفصلی است ولی هر انتخاب با کل ماجرا روبرو بود. به خصوص انتخاب بازیگر نقش پل اسکافیلد سخت ترین کار بود. شیورینگ در گفتگویی اشاره کرده که هر بازیگری را برای این کار تست می کردند سعی می کرد اسکافیلد را مرموز نشان بدهد؛ در حالی که آنها می خواستند این شخصیت آدم عادی ولی باهوش باشد که دستش از همان اول ماجرا رو نشود.

بازیگران زیادی برای این کار تست دادند ولی هیچ کدام آن قدر خوب نبودند که برای کار انتخاب شوند. یک هفته مانده به شروع کار، ونت ورث میلر به استودیو سر زد و تست داد. شیورینگ تحت تاثیر سردی او قرار گرفت و روز بعد به میلر خبر داد که برای بستن قرارداد دوباره به استودیو بیاید.

بازیگر نقش برادر اسکافیلد هم مهم بود. لینکلن باروز شخصیتی بود که باید اعتماد تماشاگر را جلب می کرد. استودیو که با چند بازیگر قرارداد داشت اصرار داشت که شیورینگ از آنها استفاده کند. دامینیک پرسل یکی از آنها بود که قبل تر در مجموعه «جان دو» بازی کرده بود. شیورینگ خیلی به او اعتماد نداشت ولی وقتی تست بازی اش را دید قبول کرد که نقش لینکلن را به او بدهد. می گویند روز اول فیلمبرداری وقتی هر دو بازیگر اصلی با کله تراشیده مقابل شیورینگ قرار گرفتند، او حیرت زده از شباهت عجیب آن دو شد!

داستان اولین پخش

۲۱ ژوئن سال ۲۰۰۵ اولین قسمت سریال روی آنتن رفت و شگفتی آفرید. طبق آمار کمپانی فاکس، این سریال حدود ده میلیون نفر بیننده داشت که یک رکورد باور نکردنی بود. کمپانی به زودی متوجه شد که چه اثر بزرگی تولید کرده است. میانگین مخاطبان این سریال در قسمت ها و فصل های بعدی به حدود ۹.۲ میلیون نفر رسید و برای شرکت فاکس، که معمولا د ر تابستان با رکود مواجه بود این یک موقعیت اقتصادی بی نظیر بود. ولی این همه داستان نبود. منتقدان به سریال روی خوش نشان دادند و آن را «اصیل»، «جذاب» و «تماشایی» ارزیابی کردند.

برخی فصل اول آن را به عنوان بهترین سریال ۲۰۰۵ انتخاب کردند و فصل های بعدی را هم در زمره بهترین های سریال سازی قرن ۲۱ به حساب آوردند. با این حال منتقدینی هم بودند که بازی ها را تصنعی و داستان را نه چندان دلچسب می دانستند. آنها معتقد بودند که برخی فصل ها تکرار مکررات است و هیچ ایده نویی در آن به چشم نمی خورد. «فرار از زندان» تا سال ۲۰۰۹ که قسمت آخر فصل چهار آن پخش شد، جزو محبوب ترین سریال های عامه پسند جهان بود و موفقیت آن راه را برای تولید و پخش سریال های دیگر باز کرد.

حواشی آن چه بود

می دانید این اولین سریال خارجی بود که برای توزیع در شبکه خانگی دوبله شد. سال ۸۸ که فروش فیلم ها در شبکه خانگی در اوج بود؛ برخی شرکت ها فکر می کردند که پخش سریال های محبوب که کم کم در دست مردم دیده می شد می تواند مخاطب زیادی را جلب کند. آنها تصمیم گرفتند که دوس ریال مهم «۲۴» و «فرار از زندان» را دوبله و به شکل رسمی در بازار پخش کنند. هر دو سریال موارد سانسور و ممیزی چندانی نداشت و با کمی اصلاح امکان پخش گسترده فراهم می شد. بنابراین این سریال خیلی زود در اختیار تماشاگران ایرانی قرار گرفت.

ولی حواشی خود سریال از اینها جدی تر بود. مثلا استیسی کیج بازیگر نقش رییس زندان برای این که بتواند نقشش را باورپذیر از آب در بیاورد شش ماه را در یک زندان سپری کرد؛ یک دیوانه بازی تمام عیار برای بازی در نقش منفی این سریال. ولی پخش آن حواشی بیشتری داشت.

سیزده زندان آمریکا پخش آن را ممنوع اعلام کردند چون گمان می کردند که شیوه های فرار را به زندانیان می آموزد ولی از آن مهم تر اتهام دزدی داستان بود که دامن تهیه کننده و طراح قصه را گرفت. دو برادر به نام های دانلد و رابرت هیوز در سال ۲۰۰۶ مدعی شدند که چند سال پیش طرحی را به فاکس داده اند که داستانش را از زندگی واقعی خودشان برداشت کرده اند. ظاهرا در دهه ۶۰ میلادی یکی از آن دو برادر به زندان می افتد و برادر دیگری نقشه ای می کشد تا او را فراری دهد. برادران هیوز مدعی بودند که فاک ساین طرح را تغییر داده و به روز کرده و توانسته پول خوبی بابت آن به جیب بزند. این شکایت مدت ها ادامه داشت و با پرداخت خسارت و جلب رضایت هیوزها مختومه اعلام شد.

خبر جدید

در ژانویه ۲۰۱۵، گری نیومن مدیر گروه تلویزیونی فاکس گفت که هیچ طرح و برنامه ای برای تولید ادامه سریال «فرار از زندان» وجود ندارد اما او قصد دارد در چشم به هم زدنی این سریال را کلید بزند! او در صحبت هایش چیزی از داستان آن نگفت ولی اعلام کرد که در صورتی که شرکای قبلی این سریال علاقه مند به همکاری باشد، اتفاق بسیار خوبی رخ می دهد و مجموعه ای بی نظیر ساخته می شود.

پنج ماه بعد گزارشاتی در مورد جدیت فاکس در ساخت مجدد مجموعه ای کاملا محدود با داستانی مستقل منتشر شد. دانا والدن معاون گروه تلویزیونی فاکس آن را تا حدودی ادامه مجموعه های قبلی توصیف کرد و گفت: «سری جدید ترکیبی از شخصیت های چند سال قبل سریال است و برادران بر می گردند. نکته مهم این بود یکی از برادران در فصل آخر ناکار می شد ولی حالا او وعده می داد که هر دو زنده هستند.»

او گفت: «چیزی که من در مورد زنده شدن دوباره مایکل شنیدم کاملا هوشمندانه است و مردم خوش شان خواهد آمد. برای این کار حتما توضیح منطقی و قابل باوری ارائه خواهد شد.» اما تا اینجا چه خلاصه ای از آن داستان او رفته؟ یک جمله در سایت های اینترنتی مدام می چرخد: «هنگامی که سرنخ هایی مبنی بر زنده بودن مایکل وجود دارد، سارا با همکاری لینکلن بزرگ ترین فرار این سریال را طراحی می کند.» با این داستان بود که فیلمبرداری قسمت های جدید از بهار ۲۰۱۶ شروع شد و ظاهرا آوریل امسال اولین قسمت فصل پنجم روی آنتن خواهد رفت.

نظر ما چیست؟

«فرار از زندان» سریال جذابی است؛ پر ماجرا و پر تعلیق است و شخصیت های منحصر به فردی دارد. قادر است که در هر قسمت تماشاگر را میخکوب و درگیر قصه پر پیچ و خمش کند. دست کم تا فصل سوم، ماجرا هیجان انگیز و با غافلگیری های مداوم جلو می رود اما در فصل سوم موقعیت سریال تکراری می شود و به همین دلیل هم هیجان آن کمتر از قسمت ها و فصل های دیگر است.

با این همه این سریال برای تماشاگران آثار اکشن جذاب خواهد بود. راستی، آهنگساز این سریال رامین جوادی است که احتمالا مخاطبان او را بابت موسیقی «بازی تاج و تخت» و «وست ورد» می شناسند. همین موضوع هم می تواند دلیلی برای تماشای سریال و گوش دادن به موسیقی آن باشد.