نویسندگی در ایران و لایف استایلی که نیست!

چرا همان قدر که به کشیدن سیگار در کافه ها اهمیت می دهیم به ظاهر خودمان اهمیت نمی دهیم؟ چند نویسنده را می شناسید که حرفه ای ورزش کنند و به تناسب اندام خود هم توجه داشته باشند؟

هفته نامه کرگدن - آیدا مرادی آهنی: چرا همان قدر که به کشیدن سیگار در کافه ها اهمیت می دهیم به ظاهر خودمان اهمیت نمی دهیم؟ چند نویسنده را می شناسید که حرفه ای ورزش کنند و به تناسب اندام خود هم توجه داشته باشند؟

هنوز هم عکس های فروغ فرخزاد، غزاله علیزاده، محمود دولت آبادی، ابراهیم گلستان و بیژن الهی- هر چقدر هم که زمان گذشته باشد- جذابیت خاص خودشان را دارند.

ما همچنان این عکس ها را با دقت نگاه می کنیم و گویی دنبال تفسیر هستیم و آن ها را تصاویر محض نمی پنداریم. توجه به این عکس ها ناشی از چیزی است که تداعی می کنند. اما تاحالا از خودمان پرسیده ایم که چرا عکس این شخصیت ها نسبت به سایرین- هم صنف ها، هم دوره ایشان- تامل برانگیزتر است؟

نویسندگی در ایران و لایف استایلی که نیست!

قدرت ادبی، حاشیه ها و در مجموع شخصیت خاص مهم ترین دلیلی است که به ذهنمان می رسد اما آیا این شخصیت خاص، تنها وابسته به قدرت ادبی و حاشیه های زمان خود است؟ اگر این طور است چرا در عکسی که هوشنگ گلشیری، بیژن نجدی و غزاله علیزاده هستند، توجه ما اول از همه به سمت علیزاده می رود؟ به خاطر دیدن یک زن زیبا؟ و به خاطر آنچه مرگ و زندگی او تداعی می کند؟ این ها هم موثرند ولی همه دلیل آن توجه نیستند.

چرا با دیدن عکس از ابراهیم گلستان، حتی کنار دخترش اول نگاه ما روی ابراهیم گلستان است؟ تا حالا به این دقت کرده اید که اگر مطلبی درباره نیما یا گلشیری باشد اغلب خود مطلب برایمان مهم است و کمتر به صورت آن ها توجه می کنیم.

در مقابل اگر مطلبی درباره مثلا محمود دولت آبادی ببینیم، عکس مربوط به آن نوشته شده- چنانچه پرتره هم باشد- نظرمان را جلب می کند. این ها را نمی شود تنها به قلم و حاشیه ها ربط داد.

عنصر مهمی همراه کاراکتر بعضی نویسنده ها و شاعران هست که انگار از روز اول می دانستند چگونه و چه اندازه به آن توجه کنند. عنصری که می شود آن را با نام «استایل» معرفی کرد. چند نفر از شاعران و نویسنده ها را می شناسید که به چنین اِلِمانی اهمیت بدهند؟ می توان در مقاله ای به تاثیر فرهنگ چپ بر تعمد ندیده گرفتن و بی توجهی به استایل پرداخت. اما آیا نویسنده و شاعر ما شده نگاهی به پدیده استایل در زندگی همتایان خودش در بیرون از ایران بیندازند؟ استایل فقط در نوشتن نیست. در نوع لباس پوشیدن، شان و منزلتی برای ظاهر قائل شدن و شیوه زندگی هم هست.

بگذارید یک پرانتز باز کنیم. صفحات اجتماعی نویسنده ها و شاعرها شاید نزدیک ترین دید را به ما بدهد. نه برای قضاوت بلکه تنها به عنوان نمونه ای کوچک. بیشتر نویسنده های ما کم از خانه بیرون می روند، کم با محیط بیرون درگیرند. اغلب عکس هایشان مربوط به سیگار یا کتاب است و این همان استریوتایپی است که مخاطب از نویسنده ها سراغ دارد. برای همین حتی به سراغ نوشته های آن عکس ها هم نمی رود.

لایف استایل یک نویسنده برای مخاطب او فوق العاده جذاب و دارای اهمیت است، وگرنه این همه کتاب در باب آداب زندگی نویسندگان تالیف نمی شد. منظور این نیست که شما زندگی شخصی تان را برملاکنید؛ سوال این است که نویسنده امروز چه حد استایل خاص خود را در ظاهر و- در سطح کلی تر- در نحوه زندگی دارد؟

منظور پوشیدن برند یا تفریحات و سفرهای غریب نیست. منظور آراستگی ویژه است. این که اگر به یک جلسه نقد می ریوم، چه اندازه به نظافت خودمان اهمیت می دهیم؟ چقدر دقت می کنیم که شلوار روزشی را با کفش مردانه نپوشیم؟ یا به کفشمان واکس زده باشیم. حد و مرز زندگی ما چه اندازه از کافه ها و دورهمنشینی ها به جهان بیرون وسعت پیدا می کند؟

چرا همان قدر که به کشیدن سیگار در اکافه ها اهمیت می دهیم به ظاهر خودمان اهمیت نمی دهیم؟ چند نویسنده را می شناسید که حرفه ای ورزش کنند و به تناسب اندام خود هم توجه داشته باشند؟ چند نفر از ما صبح ها یا شب ها می رویم پیاده روی؟ و خلاصه برای چه تعداد از ما اندام متناسب- خواهش می کنم با مادل بودن اشتباه نگیرید؛ منظور فقط توده ای از چربی نبودن است- بوی سیگار ندادن، تشخص در لباس و تجربه کردن جاهایی غیر از کافه و خانه و دورهمی هم مهم است؟ تعداد این گونه نویسنده ها به انگشت های یک دست هم نمی رسد. نگویید نویسنده کارش چیز دیگری است. چون در آن صورت در مقابل نمونه های معدود وطنی و بی شمار غیروطنی شرمنده می شوید.

نویسنده برای اینکه تا وقتی زنده است بتواند درست بنویسد باید مراقب بدنش باشد؛ باید خوب و سالم زندگی کند.

ما نویسنده ها فقط آماده ایم تا چیزی بگویند و بهمان بربخورد. ناراحت شویم و جبهه بگیریم. قهر کنیم. سریع جوابیه بنویسیم. این نقطه ضعف ماست که کودکانه است. به جای آن که سریع توده چربی را به خودمان بگیریم و ناراحت شویم، بهتر است مرتب ورزش کنیم و به تمیز و مرتب بودن ظاهرمان اهمیت بدهیم.

من فکر می کنم در آن عکس که گفته شد اگر به غزاله بیشتر توجه می شود، استایل او است که فوق العاده موثر است. اگر محمود دولت آبادی توی این سن و سال هنوز حضورش در جمع باعث برگشتن صورت ها و جمع کردن توجه شما می شود، برای این است که استایل را دست کم نمی گیرد. اگر ابراهیم گلستان روی ورزش کردنش تاکید می کند- حتی اگر خودش اسم آن را تاکید نگذارد- ما را از نوعی لایف استایل ویژه نویسنده آگاه می کند.

فکر نمی کنم نیازی به ذکر نمونه های غیرایرانی باشد. سبک زندیگ همینگوی، سلینجر، پاتریشیا های اسمیت، ترومن کاپوتی، پل استر و... اگر در فضای مجازی جست و جو کنید، نویسنده های تک کتابی هم خواهید یافت. فقط دو نکته می ماند؛ اول آن که این نوشته قبل از هر چیز یک تلنگر به خود نگارنده است و دوم این که فکر می کنم مخاطبین این نوشته که بیشترشان نویسنده هستند شانشان بالاتر از آن است که من بخواهم پاراگرافی بنویسم در توضیح این مورد که منظور، اهمیت یافتن ظاهر نسبت به کار ادبی و قلم نیست.