یقه‌گیری در سینما

روزنامه شرق: صحبت از روزهایی است که تمامی اهالی خانه سینما، در تب‌وتاب بسته‌نشدن خانه‌شان بودند؛ صحبت از روزهایی که بسیاری از سینماگران در حمایت از خانه سینما مصاحبه کردند و بیانیه دادند. زمان زیادی از آن روزها گذشته.


خانه سینما دوباره باز و آرامشی در این خانه حکم‌فرما شد؛ اما این روزها توفان صحبت‌های برخی از سینماگران این آرامش را بر هم می‌زند. محمد‌مهدی عسگرپور که در آن دوران به‌عنوان مدیرعامل خانه سینما سعی کرد تا با تمام توانش این خانه حفظ شود، بسیاری از صحبت‌هایش را به مرور زمان سپرد و صحبتی نکرد؛ اما مدتی قبل صحبت‌های بین علیرضا رئیسیان و محمد‌مهدی عسگرپور، همه را به آن روزها و خاطراتش برد و این سؤال پررنگ‌تر شد که چرا الان باید برخی به دنبال شفاف‌سازی حقایقی از آن دوران باشند؛ حقایقی که صحت آن خیلی مشخص نیست.

مدتی قبل همایون اسعدیان، درگفت‌وگو با برنامه ۳۵ و از طریق سایت فیلم نت، در پاسخ به سؤالی درباره سیاسی‌کاری خانه سینما گفت: «این یک تهمت است و هیچ اثباتی هم برایش وجود ندارد. وقتی پنج مستندساز را می‌گیرند و خانه سینما برایشان بیانیه می‌دهد، آیا این سیاسی است؛ اینکه وزیر علیه پنج نفر از هم‌صنف‌های ما که هنوز محکوم نشده‌اند، حرف می‌زند و ما می‌گوییم چرا به آنها تهمت می‌زنید، آیا سیاسی است. ما سیاسی‌کاری نکردیم؛ بلکه با کارهای آقای شمقدری وارد جنگ سیاسی شدیم و این جنگ‌ها خود من را از فیلم‌سازی دور کرد».

اسعدیان ادامه داد: «بعضی دوستان روزشمار تاریخ خانه سینما را نوشته‌اند و دوستانی که تیشه دست گرفتند و ریشه خانه سینما را زدند، فکر نکنند چون حافظه تاریخی نداریم، مسائلی فراموش می‌شود. وقتی انحلال خانه سینما اعلام شد، گروه ۸+۱ یک بیانیه داد و آقای وزیر نگران شد و یکی از این آقایان چند نفر را برد پیش وزیر و گفت چرا نگرانی سینماگران اینها هستند و حامی شما هستند و جالب اینکه از دفتر وزیر به ما زنگ زدند و اطلاع دادند که اینها آمدند. من قسم‌های آقای شمقدری و سجادپور را باور ندارم؛ چون این‌قدر حرف‌های متناقض و کذب از آنها شنیده‌ایم که حرف‌های آنها سندیتی ندارد. در جنگ خانه سینما کسانی نقص اساسنامه خانه سینما را اطلاع دادند و پیگیر شدند و حتی پیش نمایندگان مجلس رفتند که از نویسندگان این اساسنامه بودند و آن زمان این نقاط ضعف از نظرشان نقاط مترقی اساسنامه بود».


او در بخش دیگری از صحبت‌هایش به تناقض‌های خانه سینما اشاره کرد و گفت: «خودمان این تناقض‌ها را می‌دانیم و نمی‌دانیم سندیکا هستیم یا صنف هستیم و نمی‌دانیم در وزارت ارشاد باشیم یا وزارت کار، اما این موضوع به این معنی‌ نیست که خانه سینما جای بی‌هویتی است. خانه سینما خانه اهالی سینما است. هیأت‌مدیره خانه سینما در بسیاری از موارد دارند منفعل عمل می‌کنند. اینکه کارگردان و تهیه‌کننده در هیأت‌مدیره نیست، یک نقص است؛ چون تنها کسانی که کلان سینما برایشان مهم است، کارگردانان و تهیه‌کنندگان هستند. برای بقیه شاید مهم باشد؛ اما مسئله اصلی‌شان نیست. به نظرم نبود کارگردان‌ها و تهیه‌کننده‌ها بزرگ‌ترین لطمه را به هیأت‌مدیره می‌زند».

محمدحسین فرحبخش در گفت‌وگو با ما درباره صحبت‌های اخیر برخی از سینماگران درباره شرایط دوره پیشین خانه سینما و بازگوکردن برخی اتفاقات گفت: «اللهم اشغل الظالمین بالظالمین. جمله‌ام را با این کلام آغاز می‌کنم و تأکید می‌کنم که تمام این صحبت‌ها از جاه‌طلبی دوستان است. صحبت‌های دروغی که از جانب برخی نقل می‌شود و اگر ماجرای چگونگی بسته‌شدن خانه سینما رو شود، آقایان مدعی روشنفکری باید پاسخ‌گوی ابعاد دیگری از این اتفاق باشند».

او ادامه داد: «باید کمی به عقب برگشت و برخی از اتفاقات را مرور کرد؛ مثل زمانی که گزینه آقای حسینی برای ریاست وزارت ارشاد آقای شمقدری نبود و گزینه دیگری مدنظر داشت؛ اما طبق دستور آقای احمدی‌نژاد، آقای شمقدری این پست را برعهده گرفت و دو سال بعد از گذشت مسئولیت آقای شمقدری، برخی تمام تلاششان را برای برکناری آقای شمقدری انجام دادند و بعد از اینکه ما از این جریان اطلاع پیدا کردیم، به دفتر ریاست‌جمهوری مراجعه کردیم و درباره برخی اتفاقات توضیح دادیم؛ چراکه گمان می‌کردند فشارهایی مبنی بر برکناری آقای شمقدری مربوط به بدنه سینماست؛ غافل از اینکه تمام این اتفاقات از گروهی خاص نشئت می‌گرفت. از طرف دیگر آقای شمقدری هوای برخی از دوستانش را داشت و برخی از این دوستان بازی داده نشدند و شمشیر را به‌اصطلاح از رو بستند».


او ادامه داد: «٩٠ درصد از مباحثی که بیان می‌شود دروغ است و کسانی که به اصطلاح زندگی کاباره‌ای دارند، نمی‌توانند از حق دفاع کنند و اگر چیزی بگویند، منافعشان در خطر است». او درباره صحبت‌های اخیر همایون اسعدیان درباره عملکرد حجت‌الله ایوبی در دادن حکم حکومتی برای درخواست پروانه ساخت یک فیلم سینمایی گفت: «معاون وزیر این حق را دارد که اجازه پروانه ساخت برای فیلمی صادر کند. ممکن است اشتباهی هم در تصمیمش برای فیلمی خاص صورت بگیرد؛ اما چیز پیچیده‌ای نیست و جزء اختیاراتش است. این حرف به معنی تأیید آقای ایوبی نیست».

او در ادامه گفت: «درباره صحبت‌های اخیر دوستان درباره وقایع بسته‌شدن خانه سینما باید بگویم که خانه سینما را شورای فرهنگ عمومی کشور بست و همه این مخالفت‌ها هم جنبه حقوقی و قانونی داشت. در کل بسته‌شدن خانه سینما و باز‌شدنش به صورتی که انجام شد، اشتباه بود. قرار بود خانه سینما طور دیگری باز شود که اگر این اتفاق می‌افتاد، شاهد یک همدلی بین سینماگران بودیم؛ اما عده‌ای مانع انجام این کار شدند. وجود جایی مثل خانه سینما لازم است؛ اما به شرطی که بدنه سینما در هیأت‌مدیره آن حاکم باشد؛ درحال‌حاضر می‌بینیم که اکثر سینماگران پاسخ‌گوی پخش تیزر فیلم‌های‌شان در شبکه‌های ماهواره‌ای هستند که برای بسیاری از آنها مشکل ایجاد شده است اما اگر خانه سینما از حقوق سینماگران دفاع می‌کرد باید با بیانیه‌ای خواستار رسیدگی به این ماجرا می‌شد یا تلاش می‌کرد اعتراض سینماگران بابت ضایع‌شدن حقشان شود اما می‌بیند که هیچ کاری انجام نمی‌شود و به نظر می‌رسد با این عملکرد نبود خانه سینما بهتر از بودنش است».


سیروس الوند نیز در گفت‌وگو با ما درباره ابعاد مطرح‌شدن برخی از اتفاقات پیشین خانه سینما و رسانه‌ای‌شدن آنها گفت: «به‌هرحال اتفاقات اخیر را طبیعی نمی‌بینم و نیاز است کمی فکر کنیم که نیات پشت این صحبت‌ها چیست؟ طبیعی نیست که اتفاقات چندسال پیش را مطرح کنیم و در این میان تنها چیزی که ضربه می‌خورد سینماست؛ سینمایی که در ماه‌های اولیه سال رونق بسیار خوبی داشت و این رونق در حال کم‌شدن است.

برخی از این بی‌رونقی سود می‌برند و منافع آنها در گرو همین بی‌رونقی است؛ چراکه اگر سینمای ایران در جشنواره‌های خارجی موفق ‌شود یک‌جور به این سینما ضربه می‌زنند و اگر مردم در داخل از سینما استقبال می‌کنند طور دیگری رفتار می‌شود که نتیجه هر دو، به‌حاشیه‌رفتن سینماست. در این شرایط باید هوشیار بود و کاری نکرد که باعث خوشحالی عده‌ای شود».

او ادامه داد: «در جریان مشکلی که اخیرا برای برخی از سینماگران رخ داد و موانعی بر سر تبلیغات فیلم‌هایشان رخ داد، شورای‌عالی تهیه‌کنندگان و صنف‌های مرتبط با حقوق صنفی سینماگران واکنش‌های خوبی نشان دادند و همه این صنف‌ها هستند که خانه سینما را شکل می‌دهند و همه ما خانه سینما هستیم. شاید اگر خانه سینما شخصا بیانیه‌ای در این زمینه منتشر می‌کرد، همه‌چیز جناحی تلقی می‌شد و نتیجه بدی داشت.

متأسفانه بسیاری از اتفاقات در این کشور جناحی محسوب می‌شود و باید باور کنیم که هر اتفاقی جناحی نیست و ما از این جناح‌بندی‌هاست که ضربه می‌خوریم. سینمای ما این روزها از مسئول و غیرمسئول ضربه می‌خورد و درست نیست که دراین‌میان خودمان به‌اصطلاح یقه خانه سینما را بگیریم. چه‌بسا که عده‌ای خودشان را در این موضوعات دخیل می‌کنند که نیتشان هم خیر نیست».


او افزود: «چه در دوره قبل که عضو هیأت‌مدیره خانه سینما بودم و چه در این دوره، شاهد فعالیت‌های خانه سینما هستم و می‌بینم که جریان صنفی و رفاهی اعضا را به‌خوبی پیگیری می‌کنند و متأسفانه بسیاری از اینها رسانه‌ای نمی‌شود که بسیاری در جریان این فعالیت‌های خوب قرار بگیرند».