جوگیرهای جام جام
قرار نیست موج تقلید در تلویزیون فروکش کند. یک برنامه به محض گل کردن سوژه دیگران می شود و به مرور انواع و اقسامش به آنتن می رسد.
روزنامه هفت صبح - احمد رنجبر، مرجان فاطمی: قرار نیست موج تقلید در تلویزیون فروکش کند. یک برنامه به محض گل کردن سوژه دیگران می شود و به مرور انواع و اقسامش به آنتن می رسد. در غالب اوقات برنامه تقلیدی توفیقی به دست نمی آورد و نتیجه ای جز هدر دادن وقت و انرژی باقی نمی گذارد. تقصیر مدیران است که به محض دیدن یک برنامه موفق آن را به برنامه سازان توصیه می کنند و از آن به عنوان سنگ محک نام می برند؟ یا مشکل از خود برنامه سازان است که ذوق و سلیقه را چاشنی کارشان نمی کنند؟ و یا برنامه اصلی آن قدر قدرت دارد که برنامه سازان ناگزیر از تکثیرش هستند؟ مسیر بعضی برنامه ها آن ور آبی است و ریشه برخی در شبکه های وطنی است.
در این گزارش برنامه هایی که براساس نمونه های موفق ساخته شده اند را مرور کرده ایم تا ببینیم آیا تقلید به کار آمده یا نه؟ چند مورد مثل ویژه برنامه سال تحویل علی ضیا و برنامه «دورهمی» مهران مدیری هنوز در مرحله ایده هستند و نمی توان قضاوتی درباره میزان تقلید و موفقیت احتمالی شان داشت. یک چیز اما مبرهن است و آن که تقلیدی ها هرگز مورد توجه مخاطبان قرار نگرفته اند و محتوم به شکست بوده اند.
استندآپ کمدی
* خندوانه
درست است که افرادی مثل حمید ماهی صفت یا حسن ریوندی، خیلی قبل تر از «خندوانه»، استندآپ کمدی را در ایران اجرا کرده بودند اما مخاطبان، استندآپ کمدی را با فصل اول برنامه رامبد جوان شناختند. فصل دوم خندوانه همچنان ماجرای استندآپ ها ادامه پیدا کرد. یک عده دیگر به برنامه اضافه شدند و حتی جناب خان هم به جمع استندآپ کمدین ها اضافه شد تا اینکه اواسط فصل دوم، رامبد جوان تصمیم گرفت «استندآپ کمدی» را به صورت یک فستیوال ادامه دهند.
مسابقه بزرگی که تمام استندآپ کمدین های این برنامه و چند کمدین دیگر را کنار هم جمع کند. استندآپ ها از اینجا به بعد وارد مرحله جدی شدند. هفته ای دو بار، مهمترین اتفاق تلویزیون در این برنامه رقم می خورد. آنقدر اهمیت داشت که حتی در روزهای آخر و فینال، مسئله رقابت ها به جای بسیار حساس کشیده شد. بعد از پایان فصل دوم، عوامل خندوانه اعلام کردند که در فصل سوم هم حتما استندآپ کمدی اجرا می کنند و حتی صحبت هایی از این مسئله به میان آمد که شاید سراغ مردم معمولی هم بروند و استندآپی هم برای آنها اجرا کنند.
* دورهمی
آن طور که شنیده می شود برنامه «دورهمی» شبکه نسیم هم که قرار است مهران مدیری در آن حضور داشته باشد، با محوریت استندآپ کمدی ساخته می شود. البته هنوز هیچ اطلاع دقیقی درباره شکل و شیوه برگزاری این استندآپ کمدی ها در دست نیست. آن طور که از تصاویر اخبار بر می آید، یک مجموعه نمایشی ترکیبی است که چند بازیگر ثابت دارد و چند بازیگر هم هربار به صورت میهمان وارد برنامه می شوند. به نظر می رسد بازیگران قرار است جلوی مردم داخل استودیو، مسابقه استندآپ کمدی برگزار کنند و مهران مدیری هم یا به صورت داور یا مجری در نحوه اجرای آنها دخالت داشته باشد. این اولین استندآپ مفصل بعد از خندوانه است.
* کارستان
اولین تقلید از «استندآپ کمدی» خندوانه در برنامه سیاسی «کارستان» شبکه دو اتفاق افتاد. این برنامه چند وقتی است که با حال و هوای انتخابات مجلس، روی آنتن می رود. در بخشی از آن، امیر کربلایی زاده یک استندآپ کمدی در رابطه با انتخابات اجرا می کند. هر روز داستانی متفاوت در زمینه انتخابات تعریف می کند اما هنوز موفقیتی به دست نیاورده. از یک طرف چنین برنامه ای اصلا نیازی به استندآپ کمدی ندارد و از طرف دیگر کاملا مشخص است که عینا از روی خندوانه کپی ۱۱ برداری کرده. ضمن این که کربلایی زاده هم آن حد انرژی که برای خندوانه می گذاشت اینجا صرف نکرده. به هر حال می شود گفت این کپی ناموفقی از استندآپ کمدی است.
* یک یک
علی ضیا که طبق معمول علاقه زیادی به دنباله روی از برنامه های مهم روی آنتن دارد، امسال می خواهد در ویژه برنامه تحویل سالش سراغ «استندآپ کمدی» برود. البته استندآپ کمدی برنامه «یک یک» زیاد هم به خندوانه ربطی ندارد و از جنس همان ویدئوهای مردیم است که از ابتدای تاسیس شبکه نسیم مردم برای نسیم شما می فرستادند و این برنامه هم مدام آنها را روی آنتن می برد.
ضیا از مردم خواسته که با موضوع دلخواه شان استندآپ کمدی اجرا کنند و تا ۲۰ اسفند برای برنامه بفرستند. به نظر نمی رسد در شب تحویل سال تماشای چنین استندآپ هایی برای مخاطبان شبکه یک آن طور که باید جذاب باشد. چون به هر حال شبکه نسیم با شبکه یک فرق دارد.
مسابقات آشپزی
* بفرمایید شام
آن ها که به شبکه همسایه دسترسی دارند، سال ها پیش با سری برنامه هایی آشنا شدند که یک عده آدم خارجی غذا درست می کردند و به هم امتیاز می دادند تا یک نفر در نهایت برنده شود. اسمش هم بود Come Dine With Me. در توضیح آن این طور آمده که نخستین بار در بریتانیا تولید شد. موفقیت این برنامه باعث شد شکل آن توسط بسیاری از تولیدکنندگان تلویزیونی در سراسر دنیا مورد استناد و تقلید قرار گیرد. نخستین کشوری که با استناد به برنامه بفرمایید شام، برنامه مشابهی را تولید کرد آلمان بود. شبکه تلویزیونی (VOX) برنامه ای با همین اسلوب با عنوان شام بی نقص تولید کرد و روی آنتن فرستاد.
بعد از آلمان بسیاری از کشورهای اروپایی از این برنامه تقلید کردند که برنامه آمریکایی شام همه چیز است محصول شبکه TLC که از سال ۲۰۰۶ روی آنتن رفت. برنامه ما غذا می خوریم حصول شبکه شو تی وی ترکیه و برنامه بفرمایید شام استرالیا محصول ۲۰۱۰ کانال لایف استایل (lifestyle) استرالیا از جمله معروف ترین برنامه هایی هست، که برمبنای بفرمایید شام تولید شدند. بعد از آن شبکه فارسی زبان من و تو دست به تقلید زد و برنامه بفرمایید شام را تولید کرد که میان مخاطبان وطنی مشتری هایی پیدا کرد.
* شام ایرانی
سال ۱۳۹۰ خبر آمد که بیژن بیرنگ قرار است برنامه «بفرمایید شام ایرانی» را با حضور هنرمندان بسازد. جبهه گیری ها خیلی زود شروع شد که چرا بلافاصله با هیت شدن یک برنامه خارجی، آن را کپی می کنید. بیرنگ کلمه اول را از برنامه اش برداشت و با عنوان «شام ایرانی» روانه بازار کرد. سبک و سیاق همانی بود که برنامه من و تو داشت و همین باعث شد خیلی ها آن را به «فیک بودن» متهم کنند و به رغم ورود به زندگی خصوصی هنرمندان تمایلی برای تماشای آن نداشته باشند. بیرنگ به خاطر مشکلاتی که پیش آمد از «شام ایرانی» کنار رفت و محمد شایسته کارگردانی آن را بر عهده گرفت. حالا هم که سروش صحت این کار را انجام می دهد.
* دستپخت خودمانی
تلویزیون هم تصمیم گرفت از بفرمایید شام عقب نیفتد و روی موجی که ایجاد شده راه خودش را برود. نتیجه آن که شبکه دو برنامه ای تولید کرد به نام دستپخت خودمانی. بهار ارجمند هم مجری اش بود اما چون موجی ایجاد نکرد از زوج سحر ولدبیگی و نیما فلاح دعوت شد تا اجرای آن را برعهده بگیرند. حضور بازیگران تلویزیونی هم به کمک برنامه آمد و در نهایت پژمان بازغی نفر اول شد. تلویزیون که با این برنامه حال کرده بود سروی سوم آن را هم سفارش داد و این بار از نسرین مقانلو برای اجرای آن دعوت کرد. این بار هم میهمان ها از میان بازیگران و فوتبالیست ها انتخاب می شوند و البته برای مخاطبان تلویزیون برنامه ای جذاب به حساب می آید. اما این برنامه موجی که باید ایجاد نکرده.
* دستپخت
این که چرا تلویزیون برنامه ای با نام نسبتا مشابه «دستپخت خودمانی» و با محوریت آشپزی می سازد معلوم نیست. «دستپخت» امسال در کنداکتور شبکه یک قرار گرفت و تفاوتش رویکرد حرفه ای آن است. درواقع این بار سرآشپزها محور برنامه هستند و بعد آموزشی پررنگ از جذابیت برنامه است. با این حال «دستپخت» هم به گرد «بفرمایید شام» نرسیده و کسی از بود و نبودش خبر ندارد.
تهیه کننده برنامه چندی پیش گفته بود سه نفر فینالیست در مدت ۱۳ روز به چهار گوشه ایران سفر می کنند. این تمهید برای فراگیر کردن برنامه و دخیل دادن غذاهای اقوام ایرانی در یک برنامه است؛ به کارش می آید؟
دیگر کپی شده ها
* طنزهای آیتمی ها
سریال های آیتمی در تلویزیون ما همیشه طرفداران زیادی داشته اما بعد از «جنگ ۷۷» به کما رفت و بعد از یک دوره فرت با «خنده بازار» جان گرفت. سری اول برنامه مورد استقبال قرار گرفت و همین باعث ساخت سری های بعد شد که البته کم کم رو با افول رفت. این تیم به امید موفقیت «خنده بازار» در شبکه نسیم «شکرآباد» و «دست به نقد» را ساختند. که شکستی مضاعف به دست آوردند. روی این موج مهران مدیری هم رجعت به گذشته داشته و «شوخی کردم» را برای شبکه نمایش خانگی ساخت که توفیقی به دست نیاورد. رضا رشیدپور هم به سراغ «عینک آفتابی» رفت و شکست خورد.
* برنامه های تخصصی سینمایی
پخش تخصصی فیلم و تحلیل توسط منتقدان با «هنر هفتم» شروع شد اما این برنامه صرفا یک سری فیلم خاص روی آنتن می برد. اصل قضیه با «سینما ۴» کلید خورد. هر هفته فیلم های مختلف جهان روی آنتن می رفت و درباره آن صحبت می شد. این برنامه مدام ادامه پیدا کرد تا کم کم برنامه هایی شبیه آن نظیر «صدفیلم»، «سینما یک»، «سینما دو» و «سینما کلاسیک» هم از همان رویه پیروی کردند و یکی بعد از دیگری روی آنتن رفتند. در حال حاضر «سینما کلاسیک» دقیقا با همین فرمول روی آنتن است.
* گفت و گوی تنهایی
ماه رمضان ۹۱ برای اولین بار برنامه ای به اسم «گفت و گوی تنهایی» روی آنتن شبکه چهار رفت. بازیگران رو به دوربین به سوالاتی درباره حس و حال معنوی خودشان جواب می دادند. این برنامه خیلی زود گل کرد و مورد توجه قرار گرفت. چند وقت بعد فصل دوم برنامه با بازیگران معمولی تر روی آنتن رفت. بعد از آن کم کم بحث ساخت چنین برنامه هایی داغ شد. برنامه «نقش عشق»، «مهمونی»، «پشت فرات» و... پشت سر هم تولید شدند و کم کم کار به جایی رسید که در شبکه قرآن و آموزش هم برنامه هایی با همین فرم ساخته شدند.
* دید در شب
برنامه «دید در شب» اولین برنامه مهم فضای مجازی بود که به صورت گفت و گو محور روی آنتن می رود. این برنامه آنقدر سر و صدا به پا کرد و مورد توجه قرار گرفت که در مدت کوتاه، همه را به این فکر انداخت که دنبال ساخت چنین برنامه هایی بروند. در ایام جشنواره فجر دو برنامه «۳۵» فریدون جیرانی و «آرت تاکس» جواد یحیوی هم دقیقا با همین مختصات جلو رفتند. حالا شنیده می شود که عموهای فیتیله ای هم بعد از ممنوع التصویری در تلویزیون، به دنبال موفقیت رشیدپور در «دید در شب» دنبال این هستند که برنامه فیتیله را هم اینترنتی روی آنتن بفرستند.
برنامه های سینمایی
* هفت
سرآغاز برنامه های ژورنالیستی سینمایی متعلق است به هفت. فریدون جیرانی سال 88 ایده اش را به بار نشاند و یک برنامه ژورنالیستی درباره سینمای ایران روی آنتن فرستاد. ابتدا کسی باور نمی کرد می توان در تلویزیون حرف هایی از جنس روزنامه و مجلات سینمایی زد اما به مرور هفت جا افتاد و توانست طیف گسترده ای را به سمت خود بکشاند.
برنامه به سیاق مجله های سینمایی جلد و سرمقاله داشت و از بخش های مختلفی تشکیل می شد. مسعود فراستی هم خیلی زود منتقد ثابت هفت شد و برای عامه مخاطبان چهره ای مخالف خوان نام گرفت که برخلاف رویه معمول بی رودربایستی فیلم ها را نقد می کند.
هفت اما سال ۹۱ دچار حاشیه شد و محمود گبرلو جای فریدون جیرانی را گرفت. سبک و سیاق برنامه تفاوتی نکرد ولی محتوای آن خیلی زود دچار افت شد. با حذف مسعود فراستی جذابیت برنامه از بین رفت و به رغم حضور چهره های شاخص مثل رخشان بنی اعتماد آن موجی که باید ایجاد نکرد. سری سوم هم به بهروز افخمی رسیده. او به کلی ساختار برنامه را کنار زد و چارچوبی جدید برای هفت تعریف کرد. در طول جشنواره ساختار برنامه اش به هفت قبل نزدیک شد.
* سینما اکران
بنیاد سینمایی فارابی دو سال پیش برنامه ای به تلویزیون سفارش داد تا در قالب آن از فیلم های در حال اکران حمایت کند. نتیجه اش شد سینما اکران و با اجرای محمد حسین لطیفی روی آنتن شبکه تهران سابق رفت. این برنامه درواقع فشرده و خلاصه ای از هفت فریدون جیرانی بود. لطیفی برخی آیتم ها را گسترش داده بود و در قالب سینما اکران اجرای می کرد. او در این راه توفیقی به دست نیاورد و در ادامه جای خود را به صبا راد داد.
این مجری هم به دلیل عدم اشراف بر سینما و متن و حاشیه آن هرگز نتوانست اجرایی قابل قبول داشته باشد و در نهایت برنامه بدون هیچ موج آفرینی از آنتن گرفته شد. ضعف عمده برنامه گفت و گوهای خنثی با میهمان ها، آیتم های ضعیف و اطلاعات بیان شده بود.
* سینمای ایران
مدیر شبکه چهار کلا علاقه ای وافر به نقد دارد. برای همین بدون توجه به این که سینمای ایران سال ها است در شبکه سه نقد می شود و برنامه هفت به خوبی این کار را انجام می دهد سفارش تولید نقد فیلم را داد. بعد اسمش شد نقد سینما و حالا هم که با عنوان سینمای ایران روی آنتن شبکه چهار است؛ جمع ها.
ساختار و رویکرد برنامه سینمای ایران به شدت وامدار و متاثر از هفت در سری اول و دوم است. نقد، اخبار، گزارش پشت صحنه فیلم، گفت و گو با میهمان، آمار فروش، تحلیل مسائل روز و... در برنامه سینمای ایران عینا از برنامه هفت کپی شده است. جالب آن که در طول جشنواره فیلم فجر قرابت و شباهتی عجیب با هفت داشت و معلوم نشد چرا دو برنامه شبیه هم هر شب روی آنتن می روند.
* سینمایش، سینما آی فیلم و سینما ملت
برنامه هفت سرآغاز تولید چند برنامه سینمایی دیگر هم شد. یکی از آن ها سینمایش است که در شبکه نمایش روی آنتن می رود. این برنامه هم هرگز موفق نشد موجی که هفت ایجاد کرده به وجود بیاورد. در طول جشنواره امسال که ضعیف عمل کرد و در لا به لای برنامه های متعدد گم شد. شبکه آی فیلم هم برنامه ای با موضوع پرداختن به سینمای ایران دارد که به رغم کوتاه بودن جذاب و موفق است.
سینما آی فیلم در تایم کوتاه هم فیلم معرفی می کند، هم با سینماگران گفت و گو دارد و هم به آمار فروش می پردازد. اینجا است که می توان گفت تاثیرپذیری از یک برنامه موفق الزاما امر بدی نیست. شبکه افق هم در طول جشنواره فیلم فجر سینما ملت را روی آنتن فرستاد که نمی توان عنوان موفق رویش گذاشت.
مسابقات استعدادیابی خوانندگی
* امریکن آیدل
هیچ کدام از مسابقات خوانندگی تلویزیون شباهتی به نسخه اصلی ندارند و هر کدام صرفا بخشی از آن را گرفته اند اما ریشه اصلی این مسابقات، برنامه «آمریکن آیدل» است. آکادمی موسیقی معروف آمریکایی که از سال 2002 روی آنتن رفته. دست اندرکاران این برنامه به همراه داوران به کل ایالت های آمریکا سفر می کردند و از بین علاقه مندان به خوانندگی، استعدادهای برتر را برای شرکت در مسابقه اصلی انتخاب می کردند. خود برنامه هم به این صورت بود که سه داور اصلی پشت یک میز می نشستند و به شرکت کننده امتیاز می دادند.
در آن برنامه، بحثی به اسم آموزش وجود نداشت اما با این حال خوانندگان بزرگی از داخل این آکادمی بیرون آمدند. با اینکه «آمریکن آیدل» سال ها از شبکه فاکس آمریکا پخش می شد اما آشنایی برنامه سازان و مردم ایرانی با این برنامه به همان آکادمی هفتگی شبکه فارسی زبان برمی گردد؛ آکادمی که بحث آموزش را به قالب اصلی اضافه کرد و به برنامه ای برای برندسازی یکی از خوانندگان بدل شد. در جریان به اوج رسیدن این برنامه بود که تلویزیون یک مرتبه دنبال این رفت که مسابقه خوانندگی می تواند برای مردم جذاب باشد و باید دستی بالا بزند.
* ۳ دا
اولین برنامه ای که قرار شد برمبنای همان مسابقات خوانندگی معروف ساخته شود، برنامه «۳ دا» بود. شهریور دو سال قبل، شبکه سه اعلام کرد که می خواهد برنامه ای ۲۶ قسمتی برای استعدادیابی در زمینه شعر، ترانه سرایی، آهنگسازی و خوانندگی تولید کند. ماجرا هم از این قرار بود که شرکت کنندگان باید ترانه های تیتراژهای سریال های تلویزیونی در دهه ۶۰ و ۷۰ را بازخوانی می کردند. قرار بود برنامه سه داور داشته باشد که یکی از آنها قطعا همان خواننده ای است که آن تیتراژ با صدای او روی آنتن رفته. آن زمان اعلام شد که برنامه مراحل تولیدش را می گذراند و تا پاییز ۹۲ روی آنتن می رود اما هیچ وقت روی آنتن نرفت و هیچ توضیحی هم درباره این که سرنوشت آن چه شد و چرا بی نتیجه ماند، داده نشد.
* شب کوک
از ابتدا قرار بود برنامه «استعدادسنجی» در زمینه خوانندگی باشد اما فصل اول آن به صورت همان برنامه های آهنگ درخواستی روی آنتن رفت. فصل دوم شکل و شمایل مسابقه خوانندگی پیدا کرد. الگوی برنامه، همان آمریکن آیدل بود. چند نفر شرکت کننده و سه نفر داور و شرکت کننده ای که باید یکی از آهنگ های مجاز را بازخوانی می کرد. داورها از میان افراد چندان مطرح در حوزه موسیقی انتخاب نشدند و همین مسئله ابتدای امر با انتقاد زیادی رو به رو بود. برنامه به طور کلی، آن طور که باید حرفه ای نیست و صرفا برای سرگرمی مناسب است اما با این حال توانسته تا حدی بین بخش کوچکی از مردم جا باز کند.
* سه شو
اصلا دلیلی نداشت زمانی که برنامه «شب کوک» از شبکه نسیم در حال پخش است یک مرتبه شبکه سه هم تصمیم بگیرد ساختار «سه شو» را تغییر دهد و مسابقه خوانندگی به آن اضافه کند. آکادمی «سه شو» دو هفته ای است روی آنتن رفته و در مقایسه با «شب کوک»، برنامه ای بسیار ضعیف است.
مهران غفوریان، مجری برنامه، حتی دنبال یک داور شناخته شده هم برای این بخش نگشته و خیلی راحت برادرش مهدی غفوریان را به همراه حمید خندان به عنوان داور برنامه انتخاب کرده. شرکت کننده ها بدترین اجراها را دارند و درست در شرایطی که مخاطبان منتظرند تا داوران به اجرای آنها انتقاد کنند، بهترین تعریف را از آنها می کنند.
در این گزارش برنامه هایی که براساس نمونه های موفق ساخته شده اند را مرور کرده ایم تا ببینیم آیا تقلید به کار آمده یا نه؟ چند مورد مثل ویژه برنامه سال تحویل علی ضیا و برنامه «دورهمی» مهران مدیری هنوز در مرحله ایده هستند و نمی توان قضاوتی درباره میزان تقلید و موفقیت احتمالی شان داشت. یک چیز اما مبرهن است و آن که تقلیدی ها هرگز مورد توجه مخاطبان قرار نگرفته اند و محتوم به شکست بوده اند.
استندآپ کمدی
* خندوانه
درست است که افرادی مثل حمید ماهی صفت یا حسن ریوندی، خیلی قبل تر از «خندوانه»، استندآپ کمدی را در ایران اجرا کرده بودند اما مخاطبان، استندآپ کمدی را با فصل اول برنامه رامبد جوان شناختند. فصل دوم خندوانه همچنان ماجرای استندآپ ها ادامه پیدا کرد. یک عده دیگر به برنامه اضافه شدند و حتی جناب خان هم به جمع استندآپ کمدین ها اضافه شد تا اینکه اواسط فصل دوم، رامبد جوان تصمیم گرفت «استندآپ کمدی» را به صورت یک فستیوال ادامه دهند.
مسابقه بزرگی که تمام استندآپ کمدین های این برنامه و چند کمدین دیگر را کنار هم جمع کند. استندآپ ها از اینجا به بعد وارد مرحله جدی شدند. هفته ای دو بار، مهمترین اتفاق تلویزیون در این برنامه رقم می خورد. آنقدر اهمیت داشت که حتی در روزهای آخر و فینال، مسئله رقابت ها به جای بسیار حساس کشیده شد. بعد از پایان فصل دوم، عوامل خندوانه اعلام کردند که در فصل سوم هم حتما استندآپ کمدی اجرا می کنند و حتی صحبت هایی از این مسئله به میان آمد که شاید سراغ مردم معمولی هم بروند و استندآپی هم برای آنها اجرا کنند.
* دورهمی
آن طور که شنیده می شود برنامه «دورهمی» شبکه نسیم هم که قرار است مهران مدیری در آن حضور داشته باشد، با محوریت استندآپ کمدی ساخته می شود. البته هنوز هیچ اطلاع دقیقی درباره شکل و شیوه برگزاری این استندآپ کمدی ها در دست نیست. آن طور که از تصاویر اخبار بر می آید، یک مجموعه نمایشی ترکیبی است که چند بازیگر ثابت دارد و چند بازیگر هم هربار به صورت میهمان وارد برنامه می شوند. به نظر می رسد بازیگران قرار است جلوی مردم داخل استودیو، مسابقه استندآپ کمدی برگزار کنند و مهران مدیری هم یا به صورت داور یا مجری در نحوه اجرای آنها دخالت داشته باشد. این اولین استندآپ مفصل بعد از خندوانه است.
* کارستان
اولین تقلید از «استندآپ کمدی» خندوانه در برنامه سیاسی «کارستان» شبکه دو اتفاق افتاد. این برنامه چند وقتی است که با حال و هوای انتخابات مجلس، روی آنتن می رود. در بخشی از آن، امیر کربلایی زاده یک استندآپ کمدی در رابطه با انتخابات اجرا می کند. هر روز داستانی متفاوت در زمینه انتخابات تعریف می کند اما هنوز موفقیتی به دست نیاورده. از یک طرف چنین برنامه ای اصلا نیازی به استندآپ کمدی ندارد و از طرف دیگر کاملا مشخص است که عینا از روی خندوانه کپی ۱۱ برداری کرده. ضمن این که کربلایی زاده هم آن حد انرژی که برای خندوانه می گذاشت اینجا صرف نکرده. به هر حال می شود گفت این کپی ناموفقی از استندآپ کمدی است.
* یک یک
علی ضیا که طبق معمول علاقه زیادی به دنباله روی از برنامه های مهم روی آنتن دارد، امسال می خواهد در ویژه برنامه تحویل سالش سراغ «استندآپ کمدی» برود. البته استندآپ کمدی برنامه «یک یک» زیاد هم به خندوانه ربطی ندارد و از جنس همان ویدئوهای مردیم است که از ابتدای تاسیس شبکه نسیم مردم برای نسیم شما می فرستادند و این برنامه هم مدام آنها را روی آنتن می برد.
ضیا از مردم خواسته که با موضوع دلخواه شان استندآپ کمدی اجرا کنند و تا ۲۰ اسفند برای برنامه بفرستند. به نظر نمی رسد در شب تحویل سال تماشای چنین استندآپ هایی برای مخاطبان شبکه یک آن طور که باید جذاب باشد. چون به هر حال شبکه نسیم با شبکه یک فرق دارد.
مسابقات آشپزی
* بفرمایید شام
آن ها که به شبکه همسایه دسترسی دارند، سال ها پیش با سری برنامه هایی آشنا شدند که یک عده آدم خارجی غذا درست می کردند و به هم امتیاز می دادند تا یک نفر در نهایت برنده شود. اسمش هم بود Come Dine With Me. در توضیح آن این طور آمده که نخستین بار در بریتانیا تولید شد. موفقیت این برنامه باعث شد شکل آن توسط بسیاری از تولیدکنندگان تلویزیونی در سراسر دنیا مورد استناد و تقلید قرار گیرد. نخستین کشوری که با استناد به برنامه بفرمایید شام، برنامه مشابهی را تولید کرد آلمان بود. شبکه تلویزیونی (VOX) برنامه ای با همین اسلوب با عنوان شام بی نقص تولید کرد و روی آنتن فرستاد.
بعد از آلمان بسیاری از کشورهای اروپایی از این برنامه تقلید کردند که برنامه آمریکایی شام همه چیز است محصول شبکه TLC که از سال ۲۰۰۶ روی آنتن رفت. برنامه ما غذا می خوریم حصول شبکه شو تی وی ترکیه و برنامه بفرمایید شام استرالیا محصول ۲۰۱۰ کانال لایف استایل (lifestyle) استرالیا از جمله معروف ترین برنامه هایی هست، که برمبنای بفرمایید شام تولید شدند. بعد از آن شبکه فارسی زبان من و تو دست به تقلید زد و برنامه بفرمایید شام را تولید کرد که میان مخاطبان وطنی مشتری هایی پیدا کرد.
* شام ایرانی
سال ۱۳۹۰ خبر آمد که بیژن بیرنگ قرار است برنامه «بفرمایید شام ایرانی» را با حضور هنرمندان بسازد. جبهه گیری ها خیلی زود شروع شد که چرا بلافاصله با هیت شدن یک برنامه خارجی، آن را کپی می کنید. بیرنگ کلمه اول را از برنامه اش برداشت و با عنوان «شام ایرانی» روانه بازار کرد. سبک و سیاق همانی بود که برنامه من و تو داشت و همین باعث شد خیلی ها آن را به «فیک بودن» متهم کنند و به رغم ورود به زندگی خصوصی هنرمندان تمایلی برای تماشای آن نداشته باشند. بیرنگ به خاطر مشکلاتی که پیش آمد از «شام ایرانی» کنار رفت و محمد شایسته کارگردانی آن را بر عهده گرفت. حالا هم که سروش صحت این کار را انجام می دهد.
* دستپخت خودمانی
تلویزیون هم تصمیم گرفت از بفرمایید شام عقب نیفتد و روی موجی که ایجاد شده راه خودش را برود. نتیجه آن که شبکه دو برنامه ای تولید کرد به نام دستپخت خودمانی. بهار ارجمند هم مجری اش بود اما چون موجی ایجاد نکرد از زوج سحر ولدبیگی و نیما فلاح دعوت شد تا اجرای آن را برعهده بگیرند. حضور بازیگران تلویزیونی هم به کمک برنامه آمد و در نهایت پژمان بازغی نفر اول شد. تلویزیون که با این برنامه حال کرده بود سروی سوم آن را هم سفارش داد و این بار از نسرین مقانلو برای اجرای آن دعوت کرد. این بار هم میهمان ها از میان بازیگران و فوتبالیست ها انتخاب می شوند و البته برای مخاطبان تلویزیون برنامه ای جذاب به حساب می آید. اما این برنامه موجی که باید ایجاد نکرده.
* دستپخت
این که چرا تلویزیون برنامه ای با نام نسبتا مشابه «دستپخت خودمانی» و با محوریت آشپزی می سازد معلوم نیست. «دستپخت» امسال در کنداکتور شبکه یک قرار گرفت و تفاوتش رویکرد حرفه ای آن است. درواقع این بار سرآشپزها محور برنامه هستند و بعد آموزشی پررنگ از جذابیت برنامه است. با این حال «دستپخت» هم به گرد «بفرمایید شام» نرسیده و کسی از بود و نبودش خبر ندارد.
تهیه کننده برنامه چندی پیش گفته بود سه نفر فینالیست در مدت ۱۳ روز به چهار گوشه ایران سفر می کنند. این تمهید برای فراگیر کردن برنامه و دخیل دادن غذاهای اقوام ایرانی در یک برنامه است؛ به کارش می آید؟
دیگر کپی شده ها
* طنزهای آیتمی ها
سریال های آیتمی در تلویزیون ما همیشه طرفداران زیادی داشته اما بعد از «جنگ ۷۷» به کما رفت و بعد از یک دوره فرت با «خنده بازار» جان گرفت. سری اول برنامه مورد استقبال قرار گرفت و همین باعث ساخت سری های بعد شد که البته کم کم رو با افول رفت. این تیم به امید موفقیت «خنده بازار» در شبکه نسیم «شکرآباد» و «دست به نقد» را ساختند. که شکستی مضاعف به دست آوردند. روی این موج مهران مدیری هم رجعت به گذشته داشته و «شوخی کردم» را برای شبکه نمایش خانگی ساخت که توفیقی به دست نیاورد. رضا رشیدپور هم به سراغ «عینک آفتابی» رفت و شکست خورد.
* برنامه های تخصصی سینمایی
پخش تخصصی فیلم و تحلیل توسط منتقدان با «هنر هفتم» شروع شد اما این برنامه صرفا یک سری فیلم خاص روی آنتن می برد. اصل قضیه با «سینما ۴» کلید خورد. هر هفته فیلم های مختلف جهان روی آنتن می رفت و درباره آن صحبت می شد. این برنامه مدام ادامه پیدا کرد تا کم کم برنامه هایی شبیه آن نظیر «صدفیلم»، «سینما یک»، «سینما دو» و «سینما کلاسیک» هم از همان رویه پیروی کردند و یکی بعد از دیگری روی آنتن رفتند. در حال حاضر «سینما کلاسیک» دقیقا با همین فرمول روی آنتن است.
* گفت و گوی تنهایی
ماه رمضان ۹۱ برای اولین بار برنامه ای به اسم «گفت و گوی تنهایی» روی آنتن شبکه چهار رفت. بازیگران رو به دوربین به سوالاتی درباره حس و حال معنوی خودشان جواب می دادند. این برنامه خیلی زود گل کرد و مورد توجه قرار گرفت. چند وقت بعد فصل دوم برنامه با بازیگران معمولی تر روی آنتن رفت. بعد از آن کم کم بحث ساخت چنین برنامه هایی داغ شد. برنامه «نقش عشق»، «مهمونی»، «پشت فرات» و... پشت سر هم تولید شدند و کم کم کار به جایی رسید که در شبکه قرآن و آموزش هم برنامه هایی با همین فرم ساخته شدند.
* دید در شب
برنامه «دید در شب» اولین برنامه مهم فضای مجازی بود که به صورت گفت و گو محور روی آنتن می رود. این برنامه آنقدر سر و صدا به پا کرد و مورد توجه قرار گرفت که در مدت کوتاه، همه را به این فکر انداخت که دنبال ساخت چنین برنامه هایی بروند. در ایام جشنواره فجر دو برنامه «۳۵» فریدون جیرانی و «آرت تاکس» جواد یحیوی هم دقیقا با همین مختصات جلو رفتند. حالا شنیده می شود که عموهای فیتیله ای هم بعد از ممنوع التصویری در تلویزیون، به دنبال موفقیت رشیدپور در «دید در شب» دنبال این هستند که برنامه فیتیله را هم اینترنتی روی آنتن بفرستند.
برنامه های سینمایی
* هفت
سرآغاز برنامه های ژورنالیستی سینمایی متعلق است به هفت. فریدون جیرانی سال 88 ایده اش را به بار نشاند و یک برنامه ژورنالیستی درباره سینمای ایران روی آنتن فرستاد. ابتدا کسی باور نمی کرد می توان در تلویزیون حرف هایی از جنس روزنامه و مجلات سینمایی زد اما به مرور هفت جا افتاد و توانست طیف گسترده ای را به سمت خود بکشاند.
برنامه به سیاق مجله های سینمایی جلد و سرمقاله داشت و از بخش های مختلفی تشکیل می شد. مسعود فراستی هم خیلی زود منتقد ثابت هفت شد و برای عامه مخاطبان چهره ای مخالف خوان نام گرفت که برخلاف رویه معمول بی رودربایستی فیلم ها را نقد می کند.
هفت اما سال ۹۱ دچار حاشیه شد و محمود گبرلو جای فریدون جیرانی را گرفت. سبک و سیاق برنامه تفاوتی نکرد ولی محتوای آن خیلی زود دچار افت شد. با حذف مسعود فراستی جذابیت برنامه از بین رفت و به رغم حضور چهره های شاخص مثل رخشان بنی اعتماد آن موجی که باید ایجاد نکرد. سری سوم هم به بهروز افخمی رسیده. او به کلی ساختار برنامه را کنار زد و چارچوبی جدید برای هفت تعریف کرد. در طول جشنواره ساختار برنامه اش به هفت قبل نزدیک شد.
* سینما اکران
بنیاد سینمایی فارابی دو سال پیش برنامه ای به تلویزیون سفارش داد تا در قالب آن از فیلم های در حال اکران حمایت کند. نتیجه اش شد سینما اکران و با اجرای محمد حسین لطیفی روی آنتن شبکه تهران سابق رفت. این برنامه درواقع فشرده و خلاصه ای از هفت فریدون جیرانی بود. لطیفی برخی آیتم ها را گسترش داده بود و در قالب سینما اکران اجرای می کرد. او در این راه توفیقی به دست نیاورد و در ادامه جای خود را به صبا راد داد.
این مجری هم به دلیل عدم اشراف بر سینما و متن و حاشیه آن هرگز نتوانست اجرایی قابل قبول داشته باشد و در نهایت برنامه بدون هیچ موج آفرینی از آنتن گرفته شد. ضعف عمده برنامه گفت و گوهای خنثی با میهمان ها، آیتم های ضعیف و اطلاعات بیان شده بود.
* سینمای ایران
مدیر شبکه چهار کلا علاقه ای وافر به نقد دارد. برای همین بدون توجه به این که سینمای ایران سال ها است در شبکه سه نقد می شود و برنامه هفت به خوبی این کار را انجام می دهد سفارش تولید نقد فیلم را داد. بعد اسمش شد نقد سینما و حالا هم که با عنوان سینمای ایران روی آنتن شبکه چهار است؛ جمع ها.
ساختار و رویکرد برنامه سینمای ایران به شدت وامدار و متاثر از هفت در سری اول و دوم است. نقد، اخبار، گزارش پشت صحنه فیلم، گفت و گو با میهمان، آمار فروش، تحلیل مسائل روز و... در برنامه سینمای ایران عینا از برنامه هفت کپی شده است. جالب آن که در طول جشنواره فیلم فجر قرابت و شباهتی عجیب با هفت داشت و معلوم نشد چرا دو برنامه شبیه هم هر شب روی آنتن می روند.
* سینمایش، سینما آی فیلم و سینما ملت
برنامه هفت سرآغاز تولید چند برنامه سینمایی دیگر هم شد. یکی از آن ها سینمایش است که در شبکه نمایش روی آنتن می رود. این برنامه هم هرگز موفق نشد موجی که هفت ایجاد کرده به وجود بیاورد. در طول جشنواره امسال که ضعیف عمل کرد و در لا به لای برنامه های متعدد گم شد. شبکه آی فیلم هم برنامه ای با موضوع پرداختن به سینمای ایران دارد که به رغم کوتاه بودن جذاب و موفق است.
سینما آی فیلم در تایم کوتاه هم فیلم معرفی می کند، هم با سینماگران گفت و گو دارد و هم به آمار فروش می پردازد. اینجا است که می توان گفت تاثیرپذیری از یک برنامه موفق الزاما امر بدی نیست. شبکه افق هم در طول جشنواره فیلم فجر سینما ملت را روی آنتن فرستاد که نمی توان عنوان موفق رویش گذاشت.
مسابقات استعدادیابی خوانندگی
* امریکن آیدل
هیچ کدام از مسابقات خوانندگی تلویزیون شباهتی به نسخه اصلی ندارند و هر کدام صرفا بخشی از آن را گرفته اند اما ریشه اصلی این مسابقات، برنامه «آمریکن آیدل» است. آکادمی موسیقی معروف آمریکایی که از سال 2002 روی آنتن رفته. دست اندرکاران این برنامه به همراه داوران به کل ایالت های آمریکا سفر می کردند و از بین علاقه مندان به خوانندگی، استعدادهای برتر را برای شرکت در مسابقه اصلی انتخاب می کردند. خود برنامه هم به این صورت بود که سه داور اصلی پشت یک میز می نشستند و به شرکت کننده امتیاز می دادند.
در آن برنامه، بحثی به اسم آموزش وجود نداشت اما با این حال خوانندگان بزرگی از داخل این آکادمی بیرون آمدند. با اینکه «آمریکن آیدل» سال ها از شبکه فاکس آمریکا پخش می شد اما آشنایی برنامه سازان و مردم ایرانی با این برنامه به همان آکادمی هفتگی شبکه فارسی زبان برمی گردد؛ آکادمی که بحث آموزش را به قالب اصلی اضافه کرد و به برنامه ای برای برندسازی یکی از خوانندگان بدل شد. در جریان به اوج رسیدن این برنامه بود که تلویزیون یک مرتبه دنبال این رفت که مسابقه خوانندگی می تواند برای مردم جذاب باشد و باید دستی بالا بزند.
* ۳ دا
اولین برنامه ای که قرار شد برمبنای همان مسابقات خوانندگی معروف ساخته شود، برنامه «۳ دا» بود. شهریور دو سال قبل، شبکه سه اعلام کرد که می خواهد برنامه ای ۲۶ قسمتی برای استعدادیابی در زمینه شعر، ترانه سرایی، آهنگسازی و خوانندگی تولید کند. ماجرا هم از این قرار بود که شرکت کنندگان باید ترانه های تیتراژهای سریال های تلویزیونی در دهه ۶۰ و ۷۰ را بازخوانی می کردند. قرار بود برنامه سه داور داشته باشد که یکی از آنها قطعا همان خواننده ای است که آن تیتراژ با صدای او روی آنتن رفته. آن زمان اعلام شد که برنامه مراحل تولیدش را می گذراند و تا پاییز ۹۲ روی آنتن می رود اما هیچ وقت روی آنتن نرفت و هیچ توضیحی هم درباره این که سرنوشت آن چه شد و چرا بی نتیجه ماند، داده نشد.
* شب کوک
از ابتدا قرار بود برنامه «استعدادسنجی» در زمینه خوانندگی باشد اما فصل اول آن به صورت همان برنامه های آهنگ درخواستی روی آنتن رفت. فصل دوم شکل و شمایل مسابقه خوانندگی پیدا کرد. الگوی برنامه، همان آمریکن آیدل بود. چند نفر شرکت کننده و سه نفر داور و شرکت کننده ای که باید یکی از آهنگ های مجاز را بازخوانی می کرد. داورها از میان افراد چندان مطرح در حوزه موسیقی انتخاب نشدند و همین مسئله ابتدای امر با انتقاد زیادی رو به رو بود. برنامه به طور کلی، آن طور که باید حرفه ای نیست و صرفا برای سرگرمی مناسب است اما با این حال توانسته تا حدی بین بخش کوچکی از مردم جا باز کند.
* سه شو
اصلا دلیلی نداشت زمانی که برنامه «شب کوک» از شبکه نسیم در حال پخش است یک مرتبه شبکه سه هم تصمیم بگیرد ساختار «سه شو» را تغییر دهد و مسابقه خوانندگی به آن اضافه کند. آکادمی «سه شو» دو هفته ای است روی آنتن رفته و در مقایسه با «شب کوک»، برنامه ای بسیار ضعیف است.
مهران غفوریان، مجری برنامه، حتی دنبال یک داور شناخته شده هم برای این بخش نگشته و خیلی راحت برادرش مهدی غفوریان را به همراه حمید خندان به عنوان داور برنامه انتخاب کرده. شرکت کننده ها بدترین اجراها را دارند و درست در شرایطی که مخاطبان منتظرند تا داوران به اجرای آنها انتقاد کنند، بهترین تعریف را از آنها می کنند.
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
نظر کاربران
مهران مدیریه حسود!!دید دیگه سریالاش خریدار نداره گفت بذار بزنم تو کار تفلید