مروری بر هفت افتتاحیه گالری‎های تهران

هنرآنلاین: گالری‌های آب انبار، اثر، لاجوردی، فرهنگسرای نیاوران، دنا، اُ و هما هفت گالری هستند که در گزارش این هفته گالری‏‌گردی به آنها پرداخته‌‏ایم. جمعه گذشته روزی پرفراز و نشیب برای گالری‌های تهران بود، بیش از ۳۵ افتتاحیه هنردوستان را زیرباران به نمایشگاه‌هایی رهنمون کرد تا آثار طراحی‌خط رضا عابدینی، مجموعه تازه علیرضا آدم‎بکان و بسیاری آثار دیگر در ژانرها و مدیاهای مختلف را ببینند. نمایشگاه‎هایی که گوشه‎ای از آنها را در این گزارش مرور خواهیم کرد.

رضا عابدینی و طراحی‌خط‌هایش در آب انبار

"این نوشته‎ها برای خواندن نیستند" این جمله‎ای است که رضا عابدینی طراح نامدار معاصر ایران در ورودی نمایش تازه‌اش در گالری آب انبار نوشته است. عابدینی در آثاری که آنها را "طراحی‌خط" نامیده آشکارا از متن‎هایی مشخص استفاده کرده است، کلمات موجود در این طراحی‎های سیاه و سفید، با بخت و اقبال یا بدون هدف انتخاب نشده‌اند، آنها بخشی از مهمترین متن‏‌های تاریخ نوشتار آدمی هستند با این حال هنرمند مخاطب را از خواندن نهی می‌‏کند، زیرا قصد دارد او را به دیدن و یا به بیان بهتر باز دیدن کلمات دعوت کند.


برای عابدینی در مقام یک طراح آنچه حائز اهمیت است تنها می‌‏تواند فرم باشد و همین مورد است که کارهای او را از متن چاپی جدا می‎کند، در حقیقت او آنچه از میان متون دوست دارد را با دستخط خود نوشته است، دستخطی که به زعم خودش از روح او برآمده است و در ساده‌‏ترین حالت ترجیحش برای دیدن کلمات را پیش چشم مخاطب می‎گذارد. به علاوه او دغدغه‎های دیگری نیز دارد. عابدینی با نهی مخاطب از خواندن کلمات، وسوسه خواندن را به جان او می‌‏اندازد اما همچنین مخاطب را به چالشی دیگر دعوت کرده و او را وامی‎دارد تا از خود بپرسد که اساسا کدام متن است که ارزش خوانا نوشته شدن داشته باشد؟

بی سر یا بدون پایان در گالری اثر


" اَسر" عنوان نمایشگاه جدید نقاشی علیرضا آدم‌بکان در گالری اثر است. عنوانی به معنای بی‌سر یا بی‎پایان که با موضوع آثار آدم‌‏بکان نیز می‌تواند متناسب باشد. با این حال آنچه در این نقاشی‎ها و در قدم نخست مخاطب را تحت تاثیر خود قرار می‎دهد فرم و رنگی است که هنرمند از آنها استفاده کرده است هرچند از میان این دو بدون شک رنگ جایگاه ویژه‌ای دارد. او با تاثیرگذارترین رنگ‎ها بوم‎هایش را پر می‏‌کند و آنها را روی بوم‎ها می‎پاشد تا آثارش به آتشفشانی از رنگ شباهت یابد. به علاوه فرم روایی آثار و پیوندهای آن با مذهب مخاطب را به شکلی دیگر نیز با خود همراه می‏ک‌ند و آدم‌‏بکان با چند لته کردن بعضی کارهایش به این فرم روایی می‎افزاید. "اَ‌سر" با آنکه می‌تواند به واقعه‎ای تاریخی و مذهبی اشاره داشته باشد اما ماجرای بی‎سر شدن هرانسانی در هرکجای تاریخ و به ویژه امروز نیز هست.

با دست‎هایت فکر کن در لاجوردی و فرهنگسرای نیاوران

ایسیدرو فرر طراح نامدار اهل اسپانیا این روزها به واسطه برگزاری چهارمین جشنواره گرافیک سرو نقره‏‌ای در تهران است. آثار تصویرسازی این هنرمند در مجموعه لاجوردی و پوسترهای او در گالری فرهنگسرای نیاوران روی دیوار رفته است. خلاقیت و شوخ طبعی شاید دو ویژگی بارز و مهم این هنرمند اسپانیایی است؛ او عاشق پیوند زدن اشیا بی‌ربط و ساختن کاراکترهای جالب است به علاوه شاعرانگی و وجه ادبی آنچه طراحی می‏‌کند قابل چشم‌‏پوشی نیست و از مطالعه و آشنایی قوی او با فرهنگ و ادبیات خبر دارد.

فرر در تصویرسازی داستان‎گو و در ساخت پوستر یا آیکون‎های تبلیغاتی بی‎پرواست و آثارش بدون شک برای هر علاقه‏مند به گرافیکی می‏‌تواند آموزنده باشد. از سوی دیگر کارهای این هنرمند به شدت گزینه‎گو هستند، او با کمترین عناصر پیغام تصاویرش را به مخاطب می‌‏رساند، از تجمل تصویری یا استفاده از رنگ‎های پرشور پرهیز می‏‌کند و به جای آنها می‏‌کوشد کارهایی بیانگر و نو ارائه کند. نکته آخر آنکه او طنزپردازی چیره‌‏دست است و به عنوان یک طراح، شوخی با هیچ چیز برای فرر ممنوع نیست به ویژه شوخی با خودش.

رنگ‌زن در گالری دنا


مریم حسین‎زاده عنوان "رنگ‌زن" را برای نمایشگاه خود انتخاب کرده است، عنوان که به سادگی ممکن است رنگِ زن نیز خوانده شود و جالب آنکه آثار او درباره زنان هستند. حسین‎زاده در فضایی انتزاعی زنانی را ترسیم کرده است، زنانی که درونی دردناک دارند، او رنگ را دستمایه کار خود قرار داده است تا با عبور از فرم‎های زنانه به آنچه این زنان بدان می‏‌اندیشند نزدیک شود، زنانی که قطعا یکی از آنها خود اوست. در این مسیر کارهای او میان انتزاع محض و بیان واقع‌گرایانه فرم در نوسان هستند، زنان گاه تکه تکه می‏‌شوند، در رنگ‎ها حل شده و چیزی از آنها باقی نمی‌‏ماند و گاه فرم یافته، از تاریکی بیرون آمده و شکل واقعی به خود می‌‏گیرند. با این حال کامل شدن این پرتره‎ها در فرم، تکه پارگی روح آنان را نمی‌‏پوشاند و به همین دلیل است که هنرمند بیشتر تمایل دارد شخصیت‎هایش را زیر لایه‎های رنگ پنهان کند، هرچند آنها درون این تابلوها نیز در امان نیستند چنانکه در یکی از این نقاشی‌ها دست آدمی نامرئی بیرون آمده و دهان زن را می‏‌بندد.

مکان تهی در گالری اُ


محمد خلیلی در همه آثارش به موضوع گم‏گشتگی انسان معاصر علاقه خاصی داشته است، موضوعی که در مجموعه طراحی‎هایش که در گالری اُ به نمایش درآمده است نیز دیده می‎شود. او برای خلق این طراحی‎ها از اکرولیک روی مقوا استفاده کرده و سپس با خراشیدن رنگ‎های عمدتا سیاه به طرح دلخواه خود دست یافت است. هرچند این خراش تنها به کاغذ و رنگ خلاصه نشده است، خلیلی آدم‎ها را از بستر معمول خود جدا کرده و فضایی ناشناخته رها می‏‌کند سپس به تماشای این سرگردانی نشسته و آن را روی بوم یا کاغذ می‏‌آورد. آدم‎های آثار او به جز سرگردانی از خود بیگانه‎اند، چهره ندارند، فراموش کرده‎اند، کی و کجا هستند و دور نیست که در این ناکجا آباد انسانیت خود را از دست بدهند. خلیلی برای این آثار ابعاد کوچکی انتخاب کرده است آنها از قطع A۴ کوچکتر هستند این اندازه مخاطب را وادار می‎کند به طراحی‏‌ها نزدیک شوند، تلاش کنند تا بافت رنگ یا صورت محو آدم‌ها را ببینند؛ این کنجکاوی اما می‎تواند به رویدادی دیگر بی‌انجامد و موجب شود مخاطب خود را درون تابلوها بیابد، انسانی که در ناکجا آباد رها نشده است اما همچنان سرگردان است و کم کم در حال فراموشی گرفتن هستند.

محاصره درختان در گالری هما


"در محاصره درختان" عنوان نمایشگاهی از آثار لادن بروجردی در گالری هما است. نقاشی‌هایی درباره درخت که در بستر مینیاتور ایرانی شکل گرفته‌اند. عنوان نمایشگاه به ما این نکته مهم را می‌رساند که هنرمند خود را و گویا همگان را در محاصره درختان می‌‏بیند. درختانی با ریشه‎هایی بیرون از خاک، دارای چشم، مامنی برای پرندگان، کارخانه‎ای برای تولید میوه‌ها، درختانی روییده از آتش و درختانی که میوه‎هایی از سر آدمیان دارند؛ این مجموعه رنگین، درخت را نه تنها به عنوان نمادی از زندگی که به عنوان تنها موجود حقیقتا زنده معرفی می‌کند.

به علاوه بروجردی به باورها و رسوم مرتبط با درخت نیز گوشه چشمی دارد، درخت تنها جانداری است که بر گور آدمیان راه دارد، او از آدمی تغذیه و هر مردار دیگری تغذیه می‎کند و از مرگ زندگی می‎آفریند و این چرخه را هزاران سال تکرار کرده است. او به علاوه همچون ناظری نگران بر فراز سر ما ایستاده است و همچنین ما را نیز به نظاره دعوت می‏‌کند و تنها در این مواجهه است که در می‎یابیم او زنده‎تر از ماست، او حقیقت زندگی است.