گفتگو با زامیاد سعدوندیان، نویسنده سریال «آمین»
زامیاد سعدوندیان اگر چه، چند سالی است که به عنوان یک فیلمنامه نویس حرفه‌ای در سینما و تلویزیون فعالیت دارد، اما به دلیل آنکه کمتر تن به گفت و گو می‌دهد، نام و نشان کمتری هم از او در رسانه‌ها و مطبوعات به چشم می‌خورد.
وب سایت بانی فیلم - البرز کوشیار: زامیاد سعدوندیان اگر چه، چند سالی است که به عنوان یک فیلمنامه نویس حرفه‌ای در سینما و تلویزیون فعالیت دارد، اما به دلیل آنکه کمتر تن به گفت و گو می‌دهد، نام و نشان کمتری هم از او در رسانه‌ها و مطبوعات به چشم می‌خورد.
با این حال توفیق «آمین» در همین قسمتهای ابتدایی، موجب شده تا او اقبال بیشتری به گفت و گو داشته باشد. سریالی که بر خلاف «سقوط آزاد» (علیرضا امینی) دیگر سریال پلیسی او در مقام نویسنده از کارگردانی و حواشی منفی ضربه نخورده، همچون «دختران حوا» (حسین سهیلی زاده) گرفتار پخش نامناسب نشده و اتفاقاً مانند «سقوط یک فرشته» (بهرام بهرامیان) جزو آثار پرمخاطب از آب در آمده است. هر چند «آمین» هم حاشیه‌های متعدد خود را داشت.
با این نویسنده که سریالهای «مسیر انحرافی» و «میلیاردر» را نیز در کارنامه خود دارد و بزودی فیلم سینمایی «کبریت سوخته» با فیلمنامه‌ای از او اکران خواهد شد، درباره سریال این شبهای شبکه یک گفت و گویی داشتیم که در ادامه می‌آید.
«آمین» سریالی است که خیلی توفانی شروع شد و مخاطب را در هجوم انبوهی از اطلاعات و گره افکنی‌های گاه پیچیده قرار داد. نکته‌ای که مخاطب سریالهای ایرانی به آن عادت ندارد و ممکن است پس بزند. چطور این ریسک را پذیرفتید؟
ـ معتقدم خیلی از سریال سازان داخلی اغلب هنگام مجموعه سازی به ویژه در آثار پلیسی و جنایی بینندگان خود را دست کم می‌گیرند و سطح اطلاع رسانی و گره افکنی را در درام چنان پایین می‌آورند تا مبادا لحظه‌ای بیننده گیج شود.
حال آنکه در آثار پلیسی و معمایی، پیچیدگی‌های ابتدایی حرف مهمی را در خود نهفته دارند و طبعاً انگیزه بیننده مشتاق را برای پیگیری قصه به جهت سر در آوردن از رمز و راز مناسبات بیشتر می‌کنند و سبقه آثار پلیسی که پخش شده در سیما که مورد استقبال قرار گرفته نیز گواهی بر این مدعاست.
حالا نویسنده در چنین شرایطی اگر بخواهد با معادلات درون متنی قصه، ساده برخورد کند و با خود سانسوری یا سهل انگاری آنها را انتقال دهد، شک نکنید از بیننده عقب خواهد ماند و قافیه را در گره‌گشایی‌های پایانی به او خواهد باخت.
بیننده ایرانی امروز با آدم سه یا دو دهه پیش و حتی چند سال قبل هم قابل مقایسه نیست. اغلب مردم امروز می‌توانند آثار مطرح دنیا را چه در زمینه ادبیات و چه در سینما در دسترس داشته باشند و سلیقه خود را ارتقا داده و پرورش دهند.
در رویارویی با چنین بیننده‌ای برای آنکه به قواعد ژانر پایبند باشید و طبق فرمول‌های روز عمل کنید، باید تا حدی پیچیده بنویسید و افکار مخاطب را به چالش بکشید. در همین «آمین»، طی قسمتهای ابتدایی شما شاهد تزریق مدام اطلاعات از طریق دیالوگ، گره افکنی، ورود و معرفی کاراکترهای اصلی و فرعی، جنایت‌های مبهم و... بودید.
اما به گواه بحث‌هایی که بین همکاران و برخی بینندگان سریال درباره جزئیات این موارد پیش آمده می‌دیدم و پرسش پیرامون چگونگی وقوع و شکل گیری آنها، پیچیدگی‌های چند قسمت همانطور که انتظار می‌رفت، بیننده را در گونه‌ای از ابهام و تعلیق قرار داد تا کنجکاو شود بداند در ادامه چه اتفاقاتی می‌افتد. ضمن اینکه ما از قسمت چهارم و پنجم از بار اطلاعات رسانی کم کردیم و آرام آرام به سراغ پشت پرده و شماری از روابط کاراکترها رفتیم.
از جمله همایون تمدن به عنوان سردسته خلافکارها تا حدودی برای بیننده شناسانده شد و یا فرمانده گروه آمین که هر یک در مواجهه با یکدیگر یا افرادشان بیشتر از پیش معرفی می‌شوند. البته ما هنوز عناصر غافلگیرانه زیادی را داریم که رو نکرده‌ایم و در قسمتهای بعدی به تناسب قصه، به آنها هم پرداخته می‌شود.
ضمن اینکه وقتی مخاطب داخلی با سریالهای جذاب پلیسی روز دنیا آشنا شده و یا نمونه‌های اخیر این ژانر مانند «کارآگاهان واقعی»، «شرلوک» و... را می‌بیند، دیگر نمی‌توان برای او ساده نوشت و توقع جذابیت داشت.
«آمین» از الگوهای به روز در نگارش و کارگردانی بهره گرفته است و این نکته را در سایر اجزای سریال هم می‌توان دید. هر چند ممکن است برخی به آن انتقاد داشته باشند.
حاشیه‌های تولید اعم از تغییر کارگردان و توقف تولید روی روند فیلمنامه نویسی چه تأثیراتی داشت؟
ـ خب این مسائل اتفاقاتی بودند که نمی‌شد از ابتدای تولید پیش بینی‌شان کرد و کمبود منابع مالی در فاز اول پروژه به آنها دامن زدند که خوشبختانه در فاز دوم با تدبیر تهیه کننده، سیما فیلم و ناجی هنر برطرف شد.
طبعاً برای آنکه از این بحران نجات پیدا کنیم، در مقطعی از فاز اول برخی سکانسهای ارتباطی را حذف کردیم تا بتوانیم پروژه را در زمان مناسب که هفته نیروی انتظامی سال گذشته بود به آنتن برسانیم اما با توقف پروژه و برطرف شدن مشکلات، با شروف فاز دوم خوشبختانه بسیاری از حواشی بر طرف شد و کار به سرانجام رسید.
به هر حال در این پروسه، بخشهایی از فیلمنامه که عرض کردم هم دستخوش تغییراتی شد که پس از رفع مصائب، مجدد اقدام به نوشتن سکانسهایی برای پر کردن جای خالی آنها کردم که اگر زمان و لوکیشنهایی که در آنها دکور زده بودیم را همچنان در اختیار داشتیم، می شد آنها را هم به سرانجام رساند.
هر چند که روی کلیت کار تأثیرات منفی نداشت و به کیفیت اثر لطمه نزد و با حمایت تهیه کننده و سایر عزیزان سعی کردیم تا نتیجه چند ماه تلاش دو گروه هدر نرود.
تغییر کارگردان چطور اتفاق افتاد؟
ـ در این باره هم باید بگویم وقتی منوچهر هادی به دلیل تعهدی که بر سر یک پروژه دیگر داشت و با طولانی شدن توقف کار، از ما جدا شد، واقعاً پیدا کردن یک جایگزین مناسب و حرفه‌ای و کسی که بتواند خود را با شرایط ما وفق دهد، مسئله دشواری بود.
بهرنگ توفیقی که خودش در آستانه کارگردانی پروژه دیگری بود، با خلوص و به دلیل رفاقتی که بینمان بود به این پروژه پیوست و دوستان دیگر پشت صحنه هم با انرژی بیشتری برای به سرانجام رساندن پروژه همراهی کردند.
ضمن آنکه باید از بازیگران پروژه هم تشکر کرد که با تغییرات زمانی و فصلی کنار آمدند و در برخی موارد تلخی های من را با صبر پشت سر گذاشتند و پروژه به مقصد رسید.
من هم تلاش کردم فیلمنامه را طوری طراحی و پیاده کنم که از این تغییرات آسیب کمتری ببیند و موقعیت‌های دراماتیک تحت تأثیر رفت و آمد افراد و مشکلات فاز اول زیر سوال نرود. با این وصف، استقبال مخاطبان از همین چند قسمت اولیه هم نشان می‌دهد حواشی پشت صحنه، آنچنان به ساختار و محتوا صدمه نزده و این جای خرسندی دارد.
از ترکیب بازیگران رضایت دارید؟
ـ بله به هر حال این گروه حاصل یک تعامل و توافق میان همه عناصر تولید و مقتضیات زمان تولید و تصویربرداری و همچنین محدودیت‌های بودجه بود و فکر می‌کنم روی آنتن، جواب هم داده است.
از داریوش فرهنگ که پیشینه‌اش در ژانر پلیسی برای همه مخاطبان آشناست و محبوبیت دارد گرفته تا سایرین که همگی از وظیفه‌ای که روی دوششان قرار گرفته بود به خوبی بر آمدند و از جا دارد از تمامی آنها تشکر کنم به خصوص امین حیایی نازنین که علیرغم سوپراستار بودن و مشکلاتی که برایش رخ داد از هیچ کاری برای بهتر شدن پروژه کوتاه نیامد.
ضمن اینکه باور کنید حضور دو کارگردان در دو مقطع در پروژه نتوانست به یکدستی بازیها و تلفیق حسی آنان با یکدیگر ضربه بزند و همه چیز روی اصول حرفه‌ای بنا شد و پیش رفت.
در گفته‌هایتان تأکید خاصی روی نمونه‌های به روز در این ژانر داشتید. بیشتر از کدامیک تأثیر گرفته‌اید و از نمونه‌های داخلی کدامیک را موفق‌تر می‌دانید؟
ـ بیشترین تأثیر روی نگارش متن به فیلمنامه یا مجموعه خاصی بر نمی گردد، اما در این بین سریال شرلوک هلمز با بازی بندیکت کمبربچ و یا سریال بیست و چهار که ریتم مورد نظرم را داشتند بسیار در شکل گیری الگوی فیلمنامه سریال آمین مؤثر بودند چرا که همانطور که مطلعید به دلیل فقدان ادبیات پلیسی در کشور مجبور به بررسی سریالهای پرمخاطب خارجی هستیم.
اگر خودتان بخواهید «آمین» را نقد کنید، کدام بخشها را جزو نقاط ضعف یا قوت اثر می‌دانید؟
ـبه نظرم باید این مسئله را به نظر مخاطبان و منتقدان واگذار کرد چرا که من و تمامی عوامل پروژه از ناجی هنر و سازمان صدا و سیما، همراه تهیه کننده و دو کارگردان عزیزی که با هم همکاری داشتیم، تمامی تلاش خود را با امکانات کنونی سینمای اکشن به کار بستیم تا بتوانیم اثری در خور به مخاطب تلویزیون ارائه دهیم که امیدوارم باقی سریال نیز مورد استقبالشان قرار گیرد.
همکاری ناجی هنر با پروژه چطور بود؟
ـ همکاری هر دو گروه چه ناجی هنر و چه سیما فیلم بسیار دوستانه بود و حواشی مالی هم که رخ داد به شرایط کلی اقتصادی کشور بر می گشت، اما در این بین هر دو گروه تمامی سعی و تلاش خود را به کار بستند تا اثر با کمترین مشکل و خلل از نظر مالی و کیفی مسیرش را تا روز پایانی طی کند و هم اکنون نیز حمایت خود را از پروژه ادامه داده اند که این مسئله جای تشکر دارد.
در پایان اگر حرفی باقی مانده، بگوئید.
ـفقط تشکر از تمامی عزیزانی که در پروژه آمین من و گروه را همراهی کردند چه در فاز اول و چه در فاز دوم که آنچه شبها دیده می شود نتیجه تلاش تمامی عزیزان در سریال آمین است.از جواد نوروزبیگی به خاطر اعتمادی که داشت، بهرنگ توفیقی به خاطر ریسکی که پذیرفت و همراهی اش، منوچهر هادی به دلیل زحماتش در فاز اول پروژه ممنونم.
همچنین از جناب آقای دکتر منتظر المهدی که وقت زیادی را صرف شنیدن صحبتهای ما در مراحل تولید و پس تولید کرد. از آقایان محمودرضا تخشید و رحمان سیفی آزاد نیز به دلیل حمایتها و پیگیریهایشان تا آخرین دقایق پخش هر شب که سبب دلگرمی تمامی عوامل سریال در مرحله پس تولید شد ممنون و سپاسگزارم و در آخر از روزنامه خوب بانی فیلم بابت وقتی که در اختیارم گذاشتید تشکر می‌کنم.
با این حال توفیق «آمین» در همین قسمتهای ابتدایی، موجب شده تا او اقبال بیشتری به گفت و گو داشته باشد. سریالی که بر خلاف «سقوط آزاد» (علیرضا امینی) دیگر سریال پلیسی او در مقام نویسنده از کارگردانی و حواشی منفی ضربه نخورده، همچون «دختران حوا» (حسین سهیلی زاده) گرفتار پخش نامناسب نشده و اتفاقاً مانند «سقوط یک فرشته» (بهرام بهرامیان) جزو آثار پرمخاطب از آب در آمده است. هر چند «آمین» هم حاشیه‌های متعدد خود را داشت.
با این نویسنده که سریالهای «مسیر انحرافی» و «میلیاردر» را نیز در کارنامه خود دارد و بزودی فیلم سینمایی «کبریت سوخته» با فیلمنامه‌ای از او اکران خواهد شد، درباره سریال این شبهای شبکه یک گفت و گویی داشتیم که در ادامه می‌آید.
ـ معتقدم خیلی از سریال سازان داخلی اغلب هنگام مجموعه سازی به ویژه در آثار پلیسی و جنایی بینندگان خود را دست کم می‌گیرند و سطح اطلاع رسانی و گره افکنی را در درام چنان پایین می‌آورند تا مبادا لحظه‌ای بیننده گیج شود.
حال آنکه در آثار پلیسی و معمایی، پیچیدگی‌های ابتدایی حرف مهمی را در خود نهفته دارند و طبعاً انگیزه بیننده مشتاق را برای پیگیری قصه به جهت سر در آوردن از رمز و راز مناسبات بیشتر می‌کنند و سبقه آثار پلیسی که پخش شده در سیما که مورد استقبال قرار گرفته نیز گواهی بر این مدعاست.
حالا نویسنده در چنین شرایطی اگر بخواهد با معادلات درون متنی قصه، ساده برخورد کند و با خود سانسوری یا سهل انگاری آنها را انتقال دهد، شک نکنید از بیننده عقب خواهد ماند و قافیه را در گره‌گشایی‌های پایانی به او خواهد باخت.
بیننده ایرانی امروز با آدم سه یا دو دهه پیش و حتی چند سال قبل هم قابل مقایسه نیست. اغلب مردم امروز می‌توانند آثار مطرح دنیا را چه در زمینه ادبیات و چه در سینما در دسترس داشته باشند و سلیقه خود را ارتقا داده و پرورش دهند.
در رویارویی با چنین بیننده‌ای برای آنکه به قواعد ژانر پایبند باشید و طبق فرمول‌های روز عمل کنید، باید تا حدی پیچیده بنویسید و افکار مخاطب را به چالش بکشید. در همین «آمین»، طی قسمتهای ابتدایی شما شاهد تزریق مدام اطلاعات از طریق دیالوگ، گره افکنی، ورود و معرفی کاراکترهای اصلی و فرعی، جنایت‌های مبهم و... بودید.
اما به گواه بحث‌هایی که بین همکاران و برخی بینندگان سریال درباره جزئیات این موارد پیش آمده می‌دیدم و پرسش پیرامون چگونگی وقوع و شکل گیری آنها، پیچیدگی‌های چند قسمت همانطور که انتظار می‌رفت، بیننده را در گونه‌ای از ابهام و تعلیق قرار داد تا کنجکاو شود بداند در ادامه چه اتفاقاتی می‌افتد. ضمن اینکه ما از قسمت چهارم و پنجم از بار اطلاعات رسانی کم کردیم و آرام آرام به سراغ پشت پرده و شماری از روابط کاراکترها رفتیم.
از جمله همایون تمدن به عنوان سردسته خلافکارها تا حدودی برای بیننده شناسانده شد و یا فرمانده گروه آمین که هر یک در مواجهه با یکدیگر یا افرادشان بیشتر از پیش معرفی می‌شوند. البته ما هنوز عناصر غافلگیرانه زیادی را داریم که رو نکرده‌ایم و در قسمتهای بعدی به تناسب قصه، به آنها هم پرداخته می‌شود.
«آمین» از الگوهای به روز در نگارش و کارگردانی بهره گرفته است و این نکته را در سایر اجزای سریال هم می‌توان دید. هر چند ممکن است برخی به آن انتقاد داشته باشند.
حاشیه‌های تولید اعم از تغییر کارگردان و توقف تولید روی روند فیلمنامه نویسی چه تأثیراتی داشت؟
ـ خب این مسائل اتفاقاتی بودند که نمی‌شد از ابتدای تولید پیش بینی‌شان کرد و کمبود منابع مالی در فاز اول پروژه به آنها دامن زدند که خوشبختانه در فاز دوم با تدبیر تهیه کننده، سیما فیلم و ناجی هنر برطرف شد.
طبعاً برای آنکه از این بحران نجات پیدا کنیم، در مقطعی از فاز اول برخی سکانسهای ارتباطی را حذف کردیم تا بتوانیم پروژه را در زمان مناسب که هفته نیروی انتظامی سال گذشته بود به آنتن برسانیم اما با توقف پروژه و برطرف شدن مشکلات، با شروف فاز دوم خوشبختانه بسیاری از حواشی بر طرف شد و کار به سرانجام رسید.
به هر حال در این پروسه، بخشهایی از فیلمنامه که عرض کردم هم دستخوش تغییراتی شد که پس از رفع مصائب، مجدد اقدام به نوشتن سکانسهایی برای پر کردن جای خالی آنها کردم که اگر زمان و لوکیشنهایی که در آنها دکور زده بودیم را همچنان در اختیار داشتیم، می شد آنها را هم به سرانجام رساند.
هر چند که روی کلیت کار تأثیرات منفی نداشت و به کیفیت اثر لطمه نزد و با حمایت تهیه کننده و سایر عزیزان سعی کردیم تا نتیجه چند ماه تلاش دو گروه هدر نرود.
ـ در این باره هم باید بگویم وقتی منوچهر هادی به دلیل تعهدی که بر سر یک پروژه دیگر داشت و با طولانی شدن توقف کار، از ما جدا شد، واقعاً پیدا کردن یک جایگزین مناسب و حرفه‌ای و کسی که بتواند خود را با شرایط ما وفق دهد، مسئله دشواری بود.
بهرنگ توفیقی که خودش در آستانه کارگردانی پروژه دیگری بود، با خلوص و به دلیل رفاقتی که بینمان بود به این پروژه پیوست و دوستان دیگر پشت صحنه هم با انرژی بیشتری برای به سرانجام رساندن پروژه همراهی کردند.
ضمن آنکه باید از بازیگران پروژه هم تشکر کرد که با تغییرات زمانی و فصلی کنار آمدند و در برخی موارد تلخی های من را با صبر پشت سر گذاشتند و پروژه به مقصد رسید.
من هم تلاش کردم فیلمنامه را طوری طراحی و پیاده کنم که از این تغییرات آسیب کمتری ببیند و موقعیت‌های دراماتیک تحت تأثیر رفت و آمد افراد و مشکلات فاز اول زیر سوال نرود. با این وصف، استقبال مخاطبان از همین چند قسمت اولیه هم نشان می‌دهد حواشی پشت صحنه، آنچنان به ساختار و محتوا صدمه نزده و این جای خرسندی دارد.
از ترکیب بازیگران رضایت دارید؟
ـ بله به هر حال این گروه حاصل یک تعامل و توافق میان همه عناصر تولید و مقتضیات زمان تولید و تصویربرداری و همچنین محدودیت‌های بودجه بود و فکر می‌کنم روی آنتن، جواب هم داده است.
از داریوش فرهنگ که پیشینه‌اش در ژانر پلیسی برای همه مخاطبان آشناست و محبوبیت دارد گرفته تا سایرین که همگی از وظیفه‌ای که روی دوششان قرار گرفته بود به خوبی بر آمدند و از جا دارد از تمامی آنها تشکر کنم به خصوص امین حیایی نازنین که علیرغم سوپراستار بودن و مشکلاتی که برایش رخ داد از هیچ کاری برای بهتر شدن پروژه کوتاه نیامد.
ضمن اینکه باور کنید حضور دو کارگردان در دو مقطع در پروژه نتوانست به یکدستی بازیها و تلفیق حسی آنان با یکدیگر ضربه بزند و همه چیز روی اصول حرفه‌ای بنا شد و پیش رفت.
ـ بیشترین تأثیر روی نگارش متن به فیلمنامه یا مجموعه خاصی بر نمی گردد، اما در این بین سریال شرلوک هلمز با بازی بندیکت کمبربچ و یا سریال بیست و چهار که ریتم مورد نظرم را داشتند بسیار در شکل گیری الگوی فیلمنامه سریال آمین مؤثر بودند چرا که همانطور که مطلعید به دلیل فقدان ادبیات پلیسی در کشور مجبور به بررسی سریالهای پرمخاطب خارجی هستیم.
اگر خودتان بخواهید «آمین» را نقد کنید، کدام بخشها را جزو نقاط ضعف یا قوت اثر می‌دانید؟
ـبه نظرم باید این مسئله را به نظر مخاطبان و منتقدان واگذار کرد چرا که من و تمامی عوامل پروژه از ناجی هنر و سازمان صدا و سیما، همراه تهیه کننده و دو کارگردان عزیزی که با هم همکاری داشتیم، تمامی تلاش خود را با امکانات کنونی سینمای اکشن به کار بستیم تا بتوانیم اثری در خور به مخاطب تلویزیون ارائه دهیم که امیدوارم باقی سریال نیز مورد استقبالشان قرار گیرد.
همکاری ناجی هنر با پروژه چطور بود؟
ـ همکاری هر دو گروه چه ناجی هنر و چه سیما فیلم بسیار دوستانه بود و حواشی مالی هم که رخ داد به شرایط کلی اقتصادی کشور بر می گشت، اما در این بین هر دو گروه تمامی سعی و تلاش خود را به کار بستند تا اثر با کمترین مشکل و خلل از نظر مالی و کیفی مسیرش را تا روز پایانی طی کند و هم اکنون نیز حمایت خود را از پروژه ادامه داده اند که این مسئله جای تشکر دارد.
در پایان اگر حرفی باقی مانده، بگوئید.
ـفقط تشکر از تمامی عزیزانی که در پروژه آمین من و گروه را همراهی کردند چه در فاز اول و چه در فاز دوم که آنچه شبها دیده می شود نتیجه تلاش تمامی عزیزان در سریال آمین است.از جواد نوروزبیگی به خاطر اعتمادی که داشت، بهرنگ توفیقی به خاطر ریسکی که پذیرفت و همراهی اش، منوچهر هادی به دلیل زحماتش در فاز اول پروژه ممنونم.
همچنین از جناب آقای دکتر منتظر المهدی که وقت زیادی را صرف شنیدن صحبتهای ما در مراحل تولید و پس تولید کرد. از آقایان محمودرضا تخشید و رحمان سیفی آزاد نیز به دلیل حمایتها و پیگیریهایشان تا آخرین دقایق پخش هر شب که سبب دلگرمی تمامی عوامل سریال در مرحله پس تولید شد ممنون و سپاسگزارم و در آخر از روزنامه خوب بانی فیلم بابت وقتی که در اختیارم گذاشتید تشکر می‌کنم.
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
ارسال نظر