بازگشت ریدلی اسکات با «مریخی»

هفته نامه همشهری جوان - محمد طالبیان: ریدلی اسکات بالاخره با ساخت مریخی به نوار موفقیت بازگشت؛ فیلمی که توانسته نظر منتقدان را حسابی جلب کند.

تعداد زیادی از مخاطب های آثار علمی تخیلی، این ژانر را با آثاری همچون «بیگانه» می شناسند که در کنار نمایش سازوکار سفر در فضا سعی داشت نیم نگاهی نیز به تهدیدهای احتمالی و ناشناخته داشته باشد. هر چند «بیگانه» به عنوان دومین فیلم بلند ریدلی اسکات توانست موفقیت های بسیاری را برای این کارگردان به همراه بیاورد.

اما با پیشرفت روزافزون علم، مخاطب های این ژانر نیز کمتر به موجودات فضایی ناشناخته علاقه نشان می دهند. امروزه با مطرح شدن فرضیه هایی همچون سفر به مریخ و سکونت روی سیاره سرخ، مخاطب به خصوص مخاطب آمریکایی بیش از گذشته به دنبال این است که با تهدیدهای واقعی که انسان را در فضا تهدید می کند، آشنا شود.


«جاذبه» و «میان ستاره ای» نمونه ای از فیلم های چند سال اخیر هستند که سعی داشته اند با قرار دادن محوریت داستان روی بقای انسان در فضا به موفقیت خوبی دست پیدا کنند.

با انتشار کتاب «مریخی» در سال ۲۰۱۱ این فرصت در اختیار اندی ویر قرار گرفت که با انتشار اولین داستانش تبدیل به نویسنده ای قابل توجه شود.

بعد از گذشت نزدیک به چهار سال بالاخره هالیوود به کمک ریدلی اسکات تصمیم گرفته اقتباسی از این داستان مشهور را به پرده های نقره ای بیاورد؛ داستانی که سعی دارد این بار بقا و زنده ماندن در سطح مریخ را به نمایش درآورد.

ماجراجویی مریخی

داستان فیلم روایتگر ماجرای گروهی تحقیقاتی است که مارک واتنی با بازی مت دیمون یکی از اعضای آن است. تیم تحقیقاتی روی سطح مریخ فرود آمده و برای انجام تحقیقات ابتدایی از سفینه خود خارج می شوند. درست زمانی که اعضای مختلف تیم واتنی مشغول جمع آوری نمونه های آزمایشگاهی هستند، توفانی شکل گرفته و ماموریت وارد حالت خطر می شود.

او تمامی اعضای تیم خود را به سفینه نجات می رساند اما هم تیمی های واتنی که فکر می کنند او در توفان کشته شده، بدون بازیابی جسد از مریخ خارج می شوند. در مقابل مارک واتنی که در توفان زنده مانده حالا باید با اندک آذوقه ای که در اختیار دارد، برای مدت زیادی در سطح مریخ زنده بماند و با فرستادن پیام نجات، هم تیمی هایش را برای بازگشت متقاعد کند.

مطمئنا مخاطب در شرایطی با این فیلم روبرو می شود که می داند در نهایت مارک واتنی نجات پیدا می کند. اصولا سیاست های چند سال اخیر هالیوود به خوبی نشان می دهد داستانی با این مشخصات باید در بعضی جوانب هم شده دارای پایانی مثبت باشد.

چرا مریخی جذاب است

آنچه توانسته کتاب «مریخی» و در ادامه فیلم این اثر را جذاب کند، مراحلی است که توسط مارک واتنی برای زنده ماندن در سطح مریخ پشت سر گذاشته می شود. مت دیمون در همین زمینه توضیح داده که سعی کرده توجه ویژه ای به داستان هایی همچون رابینسون کروزوئه داشته باشد که از لحاظ داستانی شباهت های فراوانی به یکدیگر دارند.

دیگر الهام اصلی مریخی مستندی با نام لمس کردن خلأ بوده. این مستند که در سال ۲۰۰۳ به نمایش درآمده داستان واقعی کوهنوردی به نام سایمون یتس را روایت می کرده که می خواهد کوه سیولاگرانده در پرو را فتح کند اما تا مرز کشته شدن پیش می رود.
اسکات در زمان تولید مریخی به این نکته اشاره داشته که بعد از دیدن این مستند برای سال ها تصمیم داشته فیلمی با مشخصات مشابهی تولید کند که در نهایت به مریخی رسیده.

موفقیت دوباره گلادیاتور

ریدلی اسکاتی که طی چند سال اخیر عمده تمرکز خود را روی فیلم های پرفروش قرار داده به صورت میانگین سالی یک فیلم تولید کرده که بسیاری از آنها به هیچ وجه در سطح و اندازه کارهای قدیمی و قرار نگرفته اند؛ کارگردانی که فیلم هایی همچون «گلادیاتور»، «بیگانه»، «سقوط شاهین سیاه»، «بلید رانر» و «گنگسترهای آمریکایی» را در کارنامه داشته از سال 2012 تاکنون سه فیلم «پرومتئوس»، «مشاور» و «خروج» را کارگردانی کرده که هر کدام از دیگری ضعیف تر بودند.

یکی قصد داشت تبدیل به پیش زمینه ای برای بیگانه شود که به هیچ وجه موفق نبود و دیگری با کوهی از ستاره ها آمد و تبدیل به شکستی تمام معنا از دید منتقدان شد.


در این میان، تنها «خروج» بود که با تکیه بر داستان زندگی حضرت موسی و البته جلوه های وی|ژه مناسب توانست حداقل انتظارات را برلآورده کند. حالا به نظر می رسد که با آماده شدن فیلمنامه ای مناسب از سوی درو گودارد (کارگردان کلبه ای در جنگل و نویسنده جنگ جهانی زی) ریدلی اسکات بالاخره موفق شده فیلمی قابل توجه را کارگردانی کند.

هر چند مرخی هنوز به صورت عمومی اکران نشده اما توانسته توجه منتقدها را به خود جلب کند و با اکران های خصوصی میانگین نمره ۹۳ را از دید منتقدها به خود اختصاص دهد. منتقد نیویورک پست در مقاله خود به این نکته اشاره داشته که ساخته اسکات توانسته همان حس ماجراجویی برای بقای فیلم های قدیمی هالیوود را بار دیگر زنده کند.

در کنار این موضوع، گاردین توضیح داده که هر چند مریخی از دید کیفی بالاتر از پرومتئوس قرار می گیرد اما همچنان فاصله زیادی با بیگانه ای دارد که در سال ۱۹۷۹ ساخته شد.

کوچک اما جذاب

در همان شروع مراحل ساخت فاکس و اسکات به صورت رسمی اعلام کردند که بیشتر بخش های فیلمبرداری در استودیوی کردا در بوداپست مجارستان انجام می شود؛ استودیویی که بزرگترین صحنه های شنی دنیا را در اختیار دارد. فیلمبرداری در سال ۲۰۱۴ شروع شد و برای تولید مریخی چیزی حدود ۲۰ صحنه مختلف طراحی شد (برای خروج ۷۰ و گنگسترهای آمریکایی ۱۰۰ صحنه طراحی شد.)

نکته قابل توجه این است که در بخش هایی از این استودیو گیاهان طبیعی نیز کاشته شده اند که د صورت لزوم مراحل رشد را به صورت طبیعی نمایش دهند. در طول فیلمبرداری ۷۰ روزه مریخی تیمی شش نفره ۱۵ لباس مختلف را برای بازیگرها تولید کردند و البته بعضی از مراحل تولید در اردن دنبال شد که از لحاظ محیطی شباهت بسیاری به سطح مریخ دارد.

مسئله ای که باید به آن اشاره کرد این است که از همان روزهای ابتدایی شروع پیش تولید مریخی، جیمز گرین به عنوان رییس بخش دانش ناسا در کنار تیم تولیدکننده حضور داشته تا تمامی نکات موجود به واقعیت نزدیک شوند.

در این میان تنها جاذبه شبیه به زمین (جاذبه مریخ ۴۰ درصد کمتر از زمین است) طراحی شده که اسکات دلیل آن را استفاده فضانوردها از لباس های به شدت سنگین عنوان کرده.


اولین تجربه موفق

اندی ویر که در زمان پشت سر گذاشتن ۳۰ سالگی خود در استودیوی بلیزارد به عنوان یک برنامه نویس در تیم تولیدکننده بازی ویدئویی وارکرفت حضور داشت، بعد از پشت سر گذاشتن دوره ای کوتاه تصمیم گرفت تبدیل به رمان نویسی حرفه ای شود. این نویسنده ۴۰ ساله هر چند تاکنون متن های زیادی را آماده کرده اما مریخی اولین کار رسمی او شناخته می شود که در سطح جهان منتشر شده؛ کتابی که با گذشت یک سال از انتشارش تبدیل به موفقیتی جهانی شده و استودیو فاکس حق ساخت فیلم سینمایی آن را خریداری کرد.

هر چند در ابتدا قرار بود درو گودارد فیلمنامه این اثر را نوشته و آن را کارگردانی کند اما در ادامه تصمیم گرفت تبدیل به کارگردان پروژه شش خبیث سونی شود که سال گذشته مراحل ساختش متوقف شد. در نهایت گودارد با مشاوره ویر فیلمنامه مریخی را آماده و ریدلی اسکات آن را کارگردانی کرد. این کتاب در حال حاضر در ایران نیز موجود است.