گفت و گویی جذاب با گروه «کاربن»

هفته نامه چلچراغ - محمد صفاجویی: سال 1384 آلبومی با عنوان «من و دوست غولم» به بازار آمد. کاری با آهنگ سازی و خوانندگی فرشاد فزونی و با تنظیم رامین پهنا که اکثر اشعارش متعلق به شل سیلور استاین بود. این آلبوم آن زمان به مذاق کسانی که موسیقی جدیدتری از آریان و بقیه ستاره های موجود می طلبیدند، خوش آمد.

موسیقی ای در فضای راک و بلوز و با دیوانگی هایی از جنس جنون شل سیلور استاین. 10 سال طول کشید تا صاحب آن اثر یعنی فرشاد فزونی به پروسه تولید دومین آلبوم خود و گروهشان یعنی گروه «کاربن» برسد. این گروه شامل فرشاد فزونی (خواننده)، سیاوش امامی (گیتار الکترونیک)، فرشاد رضایی (گیتار بیس) و آیدین رادکیا (درامر) می شود که سه تای اول از دوران دانشگاه هنر و معماری با هم دوست هستند. آن ها برنامه کنسرت و ارائه نسختین آلبوم گروه کاربن با عنوان «زبان از یاد رفته» را در پیش دارند. با کاربنی ها درباره کودکی، لدزپلین، پرشین راک، دهه 60 و 70 میلادی، آلمان و زندگی در لحظه گپ زدیم.


پ.ن: در به ثمر رسیدن این گفت و گو سعید طاهری زحمت بسیار کشیده است.

شما دوست دارید مخاطبان موسیقی شما، ابتدا این گفت و گو را بخوانند یا نه؟ خیلی سوال پیچیده ای شد! حرفم این است که آیا برای شنیدن موسیقی شما نیاز به پیش زمینه و سابقه ذهنی هست؟

فرشاد ف: بستگی به مخاطبی دارد که با موسیقی ما مواجه می شود. طبیعتا بخشی از مخاطب ها با موسیقی کارن آشنا هستند و می دانند چه چیزی در انتظارشان است، اما بخش دیگری از مخاطب ها هم با کارهای ما آشنایی ندارند.

فرشاد ر: به نظرم برای شنیدن موسیقی کاربن، نیازی به توضیح نیست و شنیدن کارها کافی است.

در کنسرتی که پارسال برگزار کردید، زمان اجرای یکی از قطعه ها که در بخشی از آن صدای کودکانه اجرا می کردید، چند نفر را در سالن دیدم که داشتند می خندیدند.

فرشاد ف: زمانی که آن قطعه را اجرا می کنیم، خودمان هم می خندیم! (خنده)

سیاوش: ولی اصولا ما کار طنز اجرا نمی کنیم.

از دانستن این نکته ناراحت شدید یا کارکردش همین بوده؟

فرشاد: چرا نباید در کارایمان شوخی کنیم؟ البته در آلبوم جدید این کار را انجام نداده ایم، اما در آلبوم قبل، فضا به گونه ای بود که این کار را می طلبید. ما از شعرهای شل سیلور استاین استفاده کردیم که به نظرم نوعی طنز در کلامش وجود دارد و با توجه به فضای فانتزی شعرهای او، شوخی کردن نمی تواند دور از انتظار باشد.

از طرفی هم اکثر کارهای ما، فضای سنگینی ندارد و حتی در فضای سنگین قطعه «پسربچه» هم، یک نوع کودکی و شیطنت، وجود دارد. این شیطنت گه گاهی در موسیقی ما پدیدارمی شود که فکر نمی کنم ایرادی داشته باشد.

«کاربن» وسیله ای است که با استفاده از آن می توان به طور هم زمان، رونوشتی از متن اصلی تهیه کرد. شما قرار است از موسیقی خاصی پیروی کنید که این اسم را انتخاب کردید یا دلیل دیگری دارد؟

فرشاد ف: راستش ترجیح من این است که در مورد اسم کاربن فعلا صحبتی نکنم!

سیاوش: تازه این اسم را انتخاب کردیم.

فرشاد ر: اسم گروه را در اتاق فکر انتخاب کردیم. همه مان نظر دادیم و بالاخره به کاربن رسیدیم.

این گروه به این شکل کنونی، تازگی شکل گرفته است؟

فرشاد ف: ما از مهرماه سال قبل، دور هم جمع شدیم و از آن موقع با هم ساز زدیم.

فرشاد: بعد از کنسرت سال قبل تصمیم گرفتیم گروهی را راه اندازی کنیم. البته تهیه کننده هم در شکل گرفتن گروه (کاربن)، نقش داشت.

در گفت و گویی اعلام کرده بودی که کنسرت سال گذشته، کنسرت موفقی بوده؛ اصولا تعریف موفقیت برای بچه های کاربن چیست؟

فرشاد ف: خب، بعد از کنسرت از اجرایمان راضی بودیم. احساس رضایت داشتیم و از طرفی کسانی که برای تماشای اجرا به سالن آمده بودند، در مجموعه از اجرا راضی بودند.

سیاوش: عکس العمل های خوبی هم از سوی مخاطب ها دریافت کردیم.

فرشاد: چند تا از دوست های موزیسین ما- دوست هایی که در حوزه موسیقی پاپ فعالیت می کنند- برای تماشای کارمان به سالن آمده بودند. شاید آن ها با نیت این که دوست ما هستند و برای حمایت از کاربن به سالن آمده بودند، اما بعد از اجرا، تحت تاثیر موسیقی راک قرار گرفتند. البته نمی خواهم بگویم که سبک ما فقط راک است، ولی در نگاه کلان، راک مناسب است!


فرشاد ف: بعضی از مخاطب ها تنظیم جدید قطعه هایی را که اجرا کردیم، دوست داشتند و به گفته خودشان به وجدشان آورده بود و موسیقی کارن برایشان تداعی گر حس هایی بوده که فقط در گذشته تجربه اش کرده اند و زمان زیادی است که آن ها دور بوده اند.

اسم آلبوم جدید شما «زبان از یاد رفته» است. آیا در آلبوم تازه تان تاکیدی بر موسیقی ای که در گذشته وجود داشته یا مقوله نوستالژی دارید؟

فرشاد ف: راستش به این شکل نیست. بعد از کنسرت ما تصمیم گرفتیم قطعه های اجراشده را در قالب یک آلبوم منتشر کنیم. قطعه ها را بازنویسی کردیم و دوباره تنظیم را انجام دادیم. همه تلاش خودمان را کردیم تا کار قابل قبولی منتشر کنیم.

فرشاد ف: ما در کودکی جهان را به شکل دیگری می دیدیم. زمانی که بزرگ شدیم، چیزهایی را که فکر می کردیم مهم است، به دست آوردیم و از طرفی کودکی مان را از دست دادیم. به اسم بزرگ شدن، خیلی چیزها را کنار گذاشتیم؛ مثل خود کودکی مان.

فرشاد ر: خیلی آگاهانه این کار را می کنیم، چون این جزیی از طبیعت آدم هاست. چیزهایی که ناخودآگاه کنار می روند به جای خود، اما از چیزهای دیگری، خودآگاه دور می شویم. زبانی که در کودکی داشتیم به وسیله آن با دنیای پیرامونمان ارتباط برقرار می کردیم. این آلبوم به نوعی بازگشت به زبان کودکی مان است.

سیاوش: من هم با فرشاد موافقم. موسیقی ما به نوعی روی مرز حرکت می کند. نمی توان آن را موسیقی قدیمی (اُلداسکول) نامید؛ از طرفی هم موسیقی مدرنی هم نیست. روی لبه ای بین این دو حرکت می کنیم و سعی داریم تعادل بین این دو را حفظ کنیم. از طرفی هم، ریشه هایی از تمام موسیقی هایی که شنیده ایم، در آلبوم وجود دارد. رگه هایی از موسیقی «لدزپلین» یا «ردیوهد» که به صورت آگاهانه و ناآگاهانه در کارهایمان دیده می شود. مخاطب هم با ترکیبی از موسیقی راک اُلداسکول و موسیقی مدرن که مرزی بین هر دو است، رو به رو می شود. البته همراه با تصویر.

فرشاد: یکی از قسمت هایی که برای ما اهمیت زیادی دارد، تصویر و هنرهای تجسمی است. کاری که از ابتدا در کنار موسیقی دنبال کردیم و نقش مهمی در کنسرتمان دارد و ترکیبش با موسیقی، پکیج کاملی می شود.

سیاوش: ایده ای که با گذر زمان کامل تر می شود و هر چقدر جلوتر می رویم با موسیقی مان بیشتر جفت و جور می شود.

گروه هایی مثل لدزپلین برای مردمشان خاطره ساختند و اگر الان کنسرتی برگزار کنند، بیشتر برای تجدید خاطره است. شما این تجربه را نداشتید؛ چطور قرار است مخاطب جذب موسیقی شما شود؟

سیاوش: بالاخره مخاطب خودش را پیدا می کند. لدزپلین الان را نمی توان با زمانی که اولین آلبومشان منتشر شد، مقایسه کرد. از انتشار اولین آلبوم این گروه حدود ۴۰ سال می گذرد. ما اولین آلبوممان را منتشر کردیم که عده ای از آن خاطره دارند و عده ای هم که برای اولین بار به کنسرت ما بیایند، یا موسیقی ما را دوست خواهند داشت، یا آن را پس می زنند.

فرشاد: تجدید خاطره های به دو صورت است، یا این طور است که شما از اتفاقی که شاهدش بوده اید، خاطره دارید. اما زمانی هم، فضایی جدید برای شما یادآور خاطره های گذشته است. تکرار شعرها و قرار گرفتن در یک اتمسفر آشنا، می تواند برای شما مفهوم خاصی را زنده کند. حتما برای خاطره بازی، نیازی به شنیدن یک موسیقی تکراری نیست.

فضای موسیقی شما بیشتر متعلق به دهه ۶۰ و ۷۰ میلادی است. چه لزومی به این کار است؟ چرا مثلا فضای تازه تر یا با شباهت بیشتر به موسیقی ایرانی کار نمی کنید؟

سیاوش: ما در مورد همین آلبوم حرف می زنیم و این روند قرار نیست تا آخر ادامه داشته باشد. موسیقی راک، تاریخچه ای دارد که روند این سبک را در گذر زمان نشان می دهد. ما سعی کردیم این روند را به درستی طی کنیم. هدف ما این است که از ابتدا (اُلداسکول) شروع کنیم و اتفاقی را که آن طرف رخ داده، پشت سر بگذاریم. البته این اتفاق هایی که ازشان صحبت می کنیم، حدود نیم قرن زمان برده است.

فرشاد ف: یکی دیگر از دلایل نزدیکی موسیقی ما به دهه ۶۰ و ۷۰ میلادی، فضای شعرهایی است که ما برای کارهایمان انتخاب کرده ایم؛ شعرهایی که مربوط به همان دوران بوده و در همان حال و هوا گفته شده است. البته دوران دانشگاه ما هم با همین موسیقی ها گذشت. به نظر من، موسیقی راک از برخورد موسیقی شرفی و غربی، شکل گرفته است. این سبک از موسیقی مختص به غرب نیست و از تلاقی تفکر شرق و غرب در موسیقی، به وجود آمده است! موسیقی اعتراضی و عصیان گری که از دل فضای خشک حاکم بر دنیا زاییده شد. همان طور که سیاوش هم گفت، ما از این موسیقی استفاده کردیم و با تنظیم متفاوت و ترکیبش با موسیقی مدرن،سعی کردیم حرف تازه ای بزنیم.

سیاوش: شاید به نوعی این کار ما کُلاژ باشد. من از مخاطب ها هم انتظار دارم کاربن را با گروه دیگری مقایسه نکنند. معیار مقایسه کاربن باید خود کاربن باشد. در این صورت است که کارهای ما یک شخصیت مستقل پیدا می کند.

فرشاد ف: به هر حال، فضای موسیقی ما راک است، اما نمی توانیم بگوییم سبک ما فقط راک است. ما در ایران زندگی می کنیم، فرهنگ خودمان را داریم، موزیک های دیگری هم گوش می دهیم و تمام این ها روی ذهن ما تاثیرگذار است. به قول سیاوش ما از کارهای غربی استفاده می کنیم، اما برای این که مخاطب گیج نشود، مجبوریم بگوییم سبک ما راک است.


موسیقی شما ایرانی هم صدا می دهد؟

فرشاد ف: در بعضی از کارهای ما اشاره هایی از ملودی های ایرانی وجود دارد.

فرشاد ر: ما اصلا بدمان نمی آید که از موسیقی ایرانی یا حتی موسیقی های دیگر استفاده کنیم، اما این اتفاق باید به درستی بیفتد. گذاشتن گیتار کنار سه تار، به تنهایی نمی تواند کلاژ درستی باشد.

سیاوش: من چیزی به اسم راک فارسی را نمی فهمم! درنهایت سعرهای فارسی را به آن اضافه می کنیم که مخاطب حرف ما را متوجه شود که این کار باز هم راک فارسی یا پرشین راک نیست. ما هم از بندهای بزرگ دنیا تاثیر می گیریم، همانطور که خیلی از بندها از بیتلز تاثیر گرفتند. گروهای بزرگی مثل لدزپلین و بیتلز و... ستون های موسیقی راک هستند و اگر آن ها نبودند، خیلی ها هم الان نبودند. آثار این گروه های مرجع است و باید از آن ها یاد گرفت و من هم از کارهای این بزرگان موسیقی راک، تقلید کرده ام.

فرشاد ر: خیلی از گروه هایی که در ایران موسیقی راک را دنبال کرده اند، یا تقلید کورکورانه ای داشته اند یا بدون مطالعه و شناخت سراغ این سبک رفتند و در آخر هم شنیده نشدند. کسی که به اتفاق های رخ داده در تاریخ موسیقی راک اهمیت نمی دهد. موزییسین، مستقیم می رود سراغ ابزار؛ سه تار را می گذارد کنار گیتار بیس و گیتار الکتریک و اسمش را می گذارد راک فارسی. من در دانشگاه نقاشی خوانده ام. نمی توانم تصویر دختر قاجاری و تصویری از جسکون پولاک را کنار هم کار کنم و بگویم اثر پست مدرن خلق کرده ام. درواقع، منظورم استفاده فکر نشده از ابزار و نمایش دادن سازها، کنار یکدیگر است. مگر می شود بدون شناخت تک تک اجزا و هارمونی از آن استفاده کرد؟

سیاوش: ای کاش با آمدن ابزار موسیقی راک، فرهنگ این موسیقی هم می آمد.

فرشاد: چرایی این اتفاق به زمانی بر می گردد که رابطه بین نسل موزیسین های کاربلد دهه ۵۰ خورشیدی با موزیسین های حدید قطع شد؛ سال هایی که ما از موسیقی محروم بودیم و ارتباط مخاطب هم با این موسیقی از بین رفت. کات شدن موسیقی در یک مقطع زمانی، فاصله عجیب غریبی به وجود آورد. بعضی از موزیسین ها که مهاجرت کردند و بعضی ها هم خانه نشین شدند و موسیقی راک نتوانست در ایران به شکل مطلوب رشد کند.

حالا در این شرایط کاربن چرا شکل گرفت و قرار است چه حرفی بزند؟ در دوره ای که اقبال عام با خواننده های پاپ شادمهری و گروه های شبه تلفیقی همراه است؟

فرشاد ر: ما بعضی مواقع درگیر پیچیدگی ها می شویم و حرف هایی را می زنیم که شاید بعدا از گفتن شان پشیمان بشویم. اگر بخواهم صادقانه بگویم، ما از ساززدن لذت می بریم. سیاوش عاشق این است که از صبح تا شب توی خانه گیتار بزند. آیدین عاشق درام است. فرشاد هم عاشق خوانندگی و آهنگ سازی و من هم همین طور . ما دوست های دوران دانشگاه بودیم و با هم رشد کردیم. جهان بینی مان به یکدیگر نزدیک بود و ساززدن بهانه ای شد برای کنار هم بودنمان. حرف ما از پیش تعیین شده نیست و همه چیز در لحظه اتفاق می افتد.

اگر گروه کاربن تهیه کننده نداشت، باز همین مسیر را ادامه می دادی؟

فرشاد ر: شاید اگر تهیه کننده نداشتیم، در زمان بندی دچار مشکل می شدیم؛ ما کار خودمان را انجام می دادیم، ولی سرعت مان کمتر می شد.

فرشاد ف: قبل از آن که گروهمان تهیه کننده داشته باشد، من قصد داشتم از ایران بروم می خواستم در آلمان ادامه تحصیل بدهم و در کنارش ساز هم بزنم. حتی زبان آلمانی را هم تقریبا یاد گرفت. این گروه باعث شده که به آلمان نروم. دلیل اصرارمان بر این نوع موسیقی و کنار هم ماندنمان، علاقه ای است که به گروه مان دارم.


مخارج زندگی تان را از راه موسیقی تامین می کنید؟

فرشاد ر: بله هر چهار نفر ما از طریق موسیقی، خرجمان را در می آوریم. البته هرازگاهی کارهای دیگری هم داریم، مثلا خود من گاهی تدریس می کنم.

آیدین: من هم در یک شرکت ساخت بازی، مهندس صدا هستم.

برنامه آینده کاربن چیست؟

فرشاد ف: امیدوارم بتوانیم در آینده چند اجرا داشته باشیم و بعد از آن، رونمایی آلبوم «زبان از دست رفته» را داریم. بعدش هم کار روی آلبوم جدیدمان را شروع می کنیم. که یک سری از کارهایش را انجام داده ایم.

نمره ۲۰ برای گروه کاربن کجاست؟

فرشاد ف: به طور دقیق نمی توانم بگویم...

فرشاد ر: راستش من هم تا به حال به این موضوع فکر نکرده بودم، الان که این سوال را پرسیدی، تازه رفتم توی فکر. اما همین که کنار بچه ها ساز می زنم و موسیقی مورد علاقه مان را کار می کنیم، خوشحالم. اگر راهمان را درست برویم، اتفاق های بزرگ تری برایمان می افتد.

سیاوش: همین که بتوانیم موزیک خوب به مخاطب ارائه بدهیم و احساسات درونی خودمان را به درستی و به زبان موسیقی بیان کنیم.

آیدین: من هم آدمی هستم که در لحظه زندگی می کنم!