سینما به روایت سینما
پرداختن به موضوع سینما و حواشی آن از طریق مدیوم سینما، کاری است که بسیاری از کارگردانان بزرگ سینما به نوعی آن را تجربه کردند تا از این طریق انتقادات و تفکرات خود را در رابطه با وضعیت روز سینما به شکلی کاملا عینی با مخاطبان خود در میان بگذارند.
خبرگزاری ایسنا: مدت زمان زیادی طول نکشید که سینما دریافت می‌تواند از موضوع "سینما" به عنوان سوژه‌ای جذاب برای ساخت فیلم استفاده کند و از این رو تعدادی از سینماگران طراز اول سینمای صامت و ناطق، این موضوع را دستمایه ساخت فیلم‌هایی کردند که برخی از آنها به آثاری ماندگار در تاریخ هنر هفتم بدل شدند.
پرداختن به موضوع سینما و حواشی آن از طریق مدیوم سینما، کاری است که بسیاری از کارگردانان بزرگ سینما به نوعی آن را تجربه کردند تا از این طریق انتقادات و تفکرات خود را در رابطه با وضعیت روز سینما به شکلی کاملا عینی با مخاطبان خود در میان بگذارند.
تجربه‌هایی که گاه به ساخت فیلم‌های درخشانی انجامید که در زیر به برخی از معروف‌ترین آنها اشاره خواهیم کرد.
در حالی که تهیه‌کنندگان پیش از آن در چندین فیلم افرادی شرور و شیطانی به تصویر کشیده شده بودند اما در فیلم «بازیگر» به کارگردانی «رابرت آلتمن» نقش منفی، یک مدیر استودیو فیلمسازی است.
فیلمنامه «بازیگر» که در سال ۱۹۹۲ منتشر شد را «مایکل تالکین» بر اساس رمانی با همین عنوان از خودش نوشته است، داستان فیلم در مورد مدیر یک استودیو فیلم در هالیوود است که فیلمنامهنویسی که گمان می‌کند وی را تهدید به مرگ می‌کند را به قتل می‌رساند. در این فیلم که در واقع انتقاد سخت «آلتمن» از سیستم موجود در هالیوود است، بسیاری از عوامل مشهور هالیوود در نقش خودشان به ایفای نقش پرداخته‌اند.
«بازیگر» در نهایت موفق به کسب جایزه گلدن گلوب بهترین فیلم کمدی موزیکال شد و علاوه بر نامزدی اسکار بهترین کارگردانی، جایزه جشنواره کن (1992) را نیز برای کارگردانی کسب کرد.
فیلم «هشت و نیم» یکی از معروف‌ترین فیلم‌های تمام ادوار سینماست. نام این فیلم از آنجایی «هشت و نیم» گذاشته شد که در واقع هشتمین فیلم «فدریکو فلینی» در مقام کارگردان بود و او یک فیلم را که با همکاری «آلبرتو لاتادا» ساخته بود، نیمی از یک فیلم در نظر گرفت.
در طول فیلم کارگردانی موفق که دچار حمله عصبی شده با رویاهای متناقضی دست به گریبان است و عموم صحنه‌های آن در مرز بین رویا و خیال و واقعیت می‌گذرد. «فلینی» در حالی که قرارداد ساخت این فیلم را امضاء کرده و بیش از نیمی از آن را تصویربرداری کرده بود، هنوز پایان آن را نمی‌دانست و بسیار از پلان‌های فیلم سر صحنه و فی‌البداهه گرفته شده‌اند.
«هشت ونیم» تا حدود زیادی به مشغله‌های فکری و دنیای کودکی و نوجوانی کارگردان فیلم مربوط می‌شود و عده‌ای از منتقدان آن را یک اثر شرح‌حال گونه می‌دانند. فلینی در سال 1963 برای فیلم «هشت و نیم» جایزه اسکار بهترین فیلم خارجی را از آن خود کرد تا با سه اسکار دیگر در سالهای 1956 برای «جاده»، 1957 برای «شب‌های کابیریا» و در سال 1974 برای «آمارکورد» چهار اسکار بهترین فیلم غیرانگلیسی را برای سینمای ایتالیا به همراه آورد.
فیلم «تحقیر» به کارگردانی «ژان لوک گدار» کارگردان سرشناس فرانسوی بر اساس رمانی به نام «شبهی در نیمروز» نوشته «آلبرتو موراویا» در سال 1963 ساخته شد.
در این فیلم گدار به شکوه از دست رفته سینما می‌پردازد که این قالب هنری را به سمت آینده‌ای افراطی سوق می‌دهد. «فریتز لانگ» کارگردان سرشناس اتریشی در این فیلم در نقش خودش بازی می‌کند و قصد دارد از طریق یک تهیه‌کننده آمریکایی فیلمی تحت عنوان «اودیسه» بسازد اما تفاوت دیدگاه این دو از زاویه سینمای هنری و تجاری باعث بروز اختلافاتی می‌شود.
در این فیلم خود «گدار» نیز در نقش دستیار تهیه‌کنندگان ایفای نقش کرد، منتقد نشریه معتبر سینمایی «سایت اند ساوند» این فیلم را به عنوان مهمترین اثر هنری خلق شده در اروپای پس از جنگ معرفی کرده است.
فیلم «آواز در باران» ساخته «جین کلی» و «استنلی دانن» محصول سال ۱۹۵۲ هالیوود است که در سالهای آغازین سینمای ناطق ساخته شده است.
«آواز در باران» درباره مصائب یک ستاره سینمای صامت به نام «دان لاکوود» با بازی «جین کلی» است که تلاش می‌کند به عرصه سینمای ناطق ورود کند. «مایکل هازاناویسوس» در فیلم برنده اسکار «هنرمند» در سال 2011 به کلاسیک «آواز در باران» ساخته «جین کلی» و «استنلی دانن» ادای احترام کرد.
موسسه فیلم آمریکا در سال 2006 این فیلم را در مکان نخست برترین فیلم های موزیکال تاریخ سینما قرار داد. همچنین این فیلم رتبه دهم در فهرست برترین فیلم‌ها، شانزدهم در ژانر کمدی و همچنین رتبه شانزدهم برترین فیلم‌های عاشقانه تاریخ سینما را از سوی موسسه فیلم آمریکا کسب کرده است.
درام ایتالیایی «سینما پارادیزو» به کارگردانی «جوزپه تورناتوره» در واقع نامه عاشقانه کارگردان به دورانی است که برای اولین بار فیلم و سینما را کشف کرد. این فیلم محصول سال 1988، در شصت و دومین مراسم اهدای جایزه اسکار موفق به کسب اسکار بهترین فیلم غیر انگلیسی‌زبان شد. آهنگ این فیلم را نیز «انیو موریکونه» آهنگ‌ساز برجستهٔ ایتالیایی ساخته است.
در این فیلم یک فیلمساز کودکی خود را به یاد می آورد، زمانی که عاشق فیلم‌هایی بود که در سینمای روستای محل زندگی‌اش به نمایش گذاشته می‌شد و همچنین دوستی عمیقی که با آپاراتچی سینما داشت. این فیلم در جوایز گلدن گلوب نیز بهترین فیلم خارجی نام گرفت و در جشنواره کن سال 1988 نیز جایزه بزرگ هیئت داوران را از آن خود کرد.
فیلم معروف «سان‌ست بلوار» ساخته «بیلی وایلدر» صاحب نام که در سال 1951 ساخته شد نیز یکی دیگر از فیلم‌هایی است که درباره گذر از سینمای صامت به سینمای ناطق است.
داستان فیلم درباره یک ستاره متعلق به عصر طلایی سینمای صامت است که دیگر شهرت گذشته را ندارد و با دنیای سرد و تلخ بیرون مواجه شده است. این کمدی درام سیاه در مجموع نامزد 11 جایزه اسکار شد و توانست سه جایزه بهترین کارگردانی هنری، موسیقی و فیلمنامهنویسی را کسب کرد.
موسسه فیلم آمریکا در فهرست خود از برترین فیلم‌های تاریخ سینما «سان‌ست بلوار» را در مکان شانزدهم قرار داده است. «وایلدر» یکی از برجسته‌ترین چهره‌های فیلمسازی هالیوود در عصر طلایی محسوب می‌شود که شش بار موفق به کسب اسکار و 15بار نامزد این جایزه بود و از این لحاظ یکی از رکوردداران تاریخ سینماست.
تماشای مستند صامت «مردی با دوربین فیلمبرداری» را نباید از دست داد، فیلمی محصول سینمای روسیه به کارگردانی «ژیگا برتوف» که در آن زندگی شهرنشینی مردم شهر اودسا، خارکیف و کیف از اتحادیه جماهیر شوروی سابق به طرز بسیار خلاقانه‌ای به تصویر کشیده شده است.
این فیلم که محصول سال 1929 میلادی است یک بار در نظرسنجی مجله سینمایی «سایت اند ساوند» با حضور ۳۰۰ فیلمساز و منتقد فیلم به عنوان بهترین فیلم مستند تاریخ سینما برگزیده شد و در نظرسنجی سال ۲۰۱۲ این مجله برای انتخاب بهترین فیلم‌های تاریخ سینما رده هشتم را به خود اختصاص داد.
فیلمی درباره بدترین کارگردان تاریخ سینما که «اد وود» نام داشت. «تیم برتون» در سال 1994 فیلم زندگی‌نامه «اد وود» نویسنده، کارگردان و تهیه‌کننده آمریکایی را در قالب یک پروژه کوچک و شخصی با بازی «جانی دپ» به سینما آورد. این فیلم روایتگر داستان زندگی «اد وود» است که در حالی که تمام زندگی خود را در هالیوود گذراند و بسیار تلاش کرد تا به فیلمسازی بزرگ تبدیل شود اما در نهایت در فقر و بی‌نشانی در سال 1980 درگذشت و پس از مرگ جایزه بوقلمون طلایی بدترین کارگردان تاریخ سینما از سوی جمعی از منتقدین سینمایی به وی رسید که سهم بسزایی در به شهرت رسیدن او داشت. فیلم تحسین شده «تیم برتون» موفق به کسب چندین جایزه سینمایی از جمله دو اسکار شد.
فیلم «اقتباس» به کارگردانی «اسپایک جونز» و با بازی «نیکلاس کیج»، «مریل استریپ» و «کریس کوپر» و با فیلمنامه‌ای از «چارلی کافمن» به حرفه فیلمنامهنویسی و این که چرا نویسندگان نمی‌توانند همواره انحراف کمی از واقعیت داشته باشند می‌پردازد. در این فیلم که در سال 2002 به سینماها آمد و با استقبال خوبی نیز مواجه شد، «نیکلاس کیج» در نقش «چارلی کافمن» بازی می‌کند که فرصت بسیار کمی برای تحویل دادن یک فیلمنامه اقتباسی به شرکت کلمبیا پیکچرز دارد. «اقتباس» علاوه بر جایزه اسکار بهترین بازیگر نقش مکمل مرد برای «کریس کوپر»، چندین عنوان دیگر از جمله جایزه خرس نقره‌ای هیئت داوران جشنواره برلین را نیز بدست آورد.
«روز به جای شب» ساخته «فرانسوا تروفو» (1973)، «نگاه دزدکی» به کارگردانی «مایکل پاول» (1960)، «شب‌های عیاشی» ساخته «پول توماس اندرسون» (1997)، «کابوس جدید» به کارگردانی «وس کراون» (1994) و «خداحافظ، مسافرخانه دراگون» به کارگردانی «سای مینگ لیانگ» (2003) نیز از دیگر فیلم‌هایی هستند که می‌توانند در این فهرست جای بگیرند.
پرداختن به موضوع سینما و حواشی آن از طریق مدیوم سینما، کاری است که بسیاری از کارگردانان بزرگ سینما به نوعی آن را تجربه کردند تا از این طریق انتقادات و تفکرات خود را در رابطه با وضعیت روز سینما به شکلی کاملا عینی با مخاطبان خود در میان بگذارند.
تجربه‌هایی که گاه به ساخت فیلم‌های درخشانی انجامید که در زیر به برخی از معروف‌ترین آنها اشاره خواهیم کرد.
بازیگر
در حالی که تهیه‌کنندگان پیش از آن در چندین فیلم افرادی شرور و شیطانی به تصویر کشیده شده بودند اما در فیلم «بازیگر» به کارگردانی «رابرت آلتمن» نقش منفی، یک مدیر استودیو فیلمسازی است.
فیلمنامه «بازیگر» که در سال ۱۹۹۲ منتشر شد را «مایکل تالکین» بر اساس رمانی با همین عنوان از خودش نوشته است، داستان فیلم در مورد مدیر یک استودیو فیلم در هالیوود است که فیلمنامهنویسی که گمان می‌کند وی را تهدید به مرگ می‌کند را به قتل می‌رساند. در این فیلم که در واقع انتقاد سخت «آلتمن» از سیستم موجود در هالیوود است، بسیاری از عوامل مشهور هالیوود در نقش خودشان به ایفای نقش پرداخته‌اند.
«بازیگر» در نهایت موفق به کسب جایزه گلدن گلوب بهترین فیلم کمدی موزیکال شد و علاوه بر نامزدی اسکار بهترین کارگردانی، جایزه جشنواره کن (1992) را نیز برای کارگردانی کسب کرد.
هشت و نیم
فیلم «هشت و نیم» یکی از معروف‌ترین فیلم‌های تمام ادوار سینماست. نام این فیلم از آنجایی «هشت و نیم» گذاشته شد که در واقع هشتمین فیلم «فدریکو فلینی» در مقام کارگردان بود و او یک فیلم را که با همکاری «آلبرتو لاتادا» ساخته بود، نیمی از یک فیلم در نظر گرفت.
در طول فیلم کارگردانی موفق که دچار حمله عصبی شده با رویاهای متناقضی دست به گریبان است و عموم صحنه‌های آن در مرز بین رویا و خیال و واقعیت می‌گذرد. «فلینی» در حالی که قرارداد ساخت این فیلم را امضاء کرده و بیش از نیمی از آن را تصویربرداری کرده بود، هنوز پایان آن را نمی‌دانست و بسیار از پلان‌های فیلم سر صحنه و فی‌البداهه گرفته شده‌اند.
«هشت ونیم» تا حدود زیادی به مشغله‌های فکری و دنیای کودکی و نوجوانی کارگردان فیلم مربوط می‌شود و عده‌ای از منتقدان آن را یک اثر شرح‌حال گونه می‌دانند. فلینی در سال 1963 برای فیلم «هشت و نیم» جایزه اسکار بهترین فیلم خارجی را از آن خود کرد تا با سه اسکار دیگر در سالهای 1956 برای «جاده»، 1957 برای «شب‌های کابیریا» و در سال 1974 برای «آمارکورد» چهار اسکار بهترین فیلم غیرانگلیسی را برای سینمای ایتالیا به همراه آورد.
تحقیر
فیلم «تحقیر» به کارگردانی «ژان لوک گدار» کارگردان سرشناس فرانسوی بر اساس رمانی به نام «شبهی در نیمروز» نوشته «آلبرتو موراویا» در سال 1963 ساخته شد.
در این فیلم گدار به شکوه از دست رفته سینما می‌پردازد که این قالب هنری را به سمت آینده‌ای افراطی سوق می‌دهد. «فریتز لانگ» کارگردان سرشناس اتریشی در این فیلم در نقش خودش بازی می‌کند و قصد دارد از طریق یک تهیه‌کننده آمریکایی فیلمی تحت عنوان «اودیسه» بسازد اما تفاوت دیدگاه این دو از زاویه سینمای هنری و تجاری باعث بروز اختلافاتی می‌شود.
در این فیلم خود «گدار» نیز در نقش دستیار تهیه‌کنندگان ایفای نقش کرد، منتقد نشریه معتبر سینمایی «سایت اند ساوند» این فیلم را به عنوان مهمترین اثر هنری خلق شده در اروپای پس از جنگ معرفی کرده است.
آواز در باران
فیلم «آواز در باران» ساخته «جین کلی» و «استنلی دانن» محصول سال ۱۹۵۲ هالیوود است که در سالهای آغازین سینمای ناطق ساخته شده است.
«آواز در باران» درباره مصائب یک ستاره سینمای صامت به نام «دان لاکوود» با بازی «جین کلی» است که تلاش می‌کند به عرصه سینمای ناطق ورود کند. «مایکل هازاناویسوس» در فیلم برنده اسکار «هنرمند» در سال 2011 به کلاسیک «آواز در باران» ساخته «جین کلی» و «استنلی دانن» ادای احترام کرد.
موسسه فیلم آمریکا در سال 2006 این فیلم را در مکان نخست برترین فیلم های موزیکال تاریخ سینما قرار داد. همچنین این فیلم رتبه دهم در فهرست برترین فیلم‌ها، شانزدهم در ژانر کمدی و همچنین رتبه شانزدهم برترین فیلم‌های عاشقانه تاریخ سینما را از سوی موسسه فیلم آمریکا کسب کرده است.
سینما پارادیزو
درام ایتالیایی «سینما پارادیزو» به کارگردانی «جوزپه تورناتوره» در واقع نامه عاشقانه کارگردان به دورانی است که برای اولین بار فیلم و سینما را کشف کرد. این فیلم محصول سال 1988، در شصت و دومین مراسم اهدای جایزه اسکار موفق به کسب اسکار بهترین فیلم غیر انگلیسی‌زبان شد. آهنگ این فیلم را نیز «انیو موریکونه» آهنگ‌ساز برجستهٔ ایتالیایی ساخته است.
در این فیلم یک فیلمساز کودکی خود را به یاد می آورد، زمانی که عاشق فیلم‌هایی بود که در سینمای روستای محل زندگی‌اش به نمایش گذاشته می‌شد و همچنین دوستی عمیقی که با آپاراتچی سینما داشت. این فیلم در جوایز گلدن گلوب نیز بهترین فیلم خارجی نام گرفت و در جشنواره کن سال 1988 نیز جایزه بزرگ هیئت داوران را از آن خود کرد.
سان‌ست بلوار
فیلم معروف «سان‌ست بلوار» ساخته «بیلی وایلدر» صاحب نام که در سال 1951 ساخته شد نیز یکی دیگر از فیلم‌هایی است که درباره گذر از سینمای صامت به سینمای ناطق است.
داستان فیلم درباره یک ستاره متعلق به عصر طلایی سینمای صامت است که دیگر شهرت گذشته را ندارد و با دنیای سرد و تلخ بیرون مواجه شده است. این کمدی درام سیاه در مجموع نامزد 11 جایزه اسکار شد و توانست سه جایزه بهترین کارگردانی هنری، موسیقی و فیلمنامهنویسی را کسب کرد.
موسسه فیلم آمریکا در فهرست خود از برترین فیلم‌های تاریخ سینما «سان‌ست بلوار» را در مکان شانزدهم قرار داده است. «وایلدر» یکی از برجسته‌ترین چهره‌های فیلمسازی هالیوود در عصر طلایی محسوب می‌شود که شش بار موفق به کسب اسکار و 15بار نامزد این جایزه بود و از این لحاظ یکی از رکوردداران تاریخ سینماست.
مردی با دوربین فیلمبرداری
تماشای مستند صامت «مردی با دوربین فیلمبرداری» را نباید از دست داد، فیلمی محصول سینمای روسیه به کارگردانی «ژیگا برتوف» که در آن زندگی شهرنشینی مردم شهر اودسا، خارکیف و کیف از اتحادیه جماهیر شوروی سابق به طرز بسیار خلاقانه‌ای به تصویر کشیده شده است.
این فیلم که محصول سال 1929 میلادی است یک بار در نظرسنجی مجله سینمایی «سایت اند ساوند» با حضور ۳۰۰ فیلمساز و منتقد فیلم به عنوان بهترین فیلم مستند تاریخ سینما برگزیده شد و در نظرسنجی سال ۲۰۱۲ این مجله برای انتخاب بهترین فیلم‌های تاریخ سینما رده هشتم را به خود اختصاص داد.
اد وود
فیلمی درباره بدترین کارگردان تاریخ سینما که «اد وود» نام داشت. «تیم برتون» در سال 1994 فیلم زندگی‌نامه «اد وود» نویسنده، کارگردان و تهیه‌کننده آمریکایی را در قالب یک پروژه کوچک و شخصی با بازی «جانی دپ» به سینما آورد. این فیلم روایتگر داستان زندگی «اد وود» است که در حالی که تمام زندگی خود را در هالیوود گذراند و بسیار تلاش کرد تا به فیلمسازی بزرگ تبدیل شود اما در نهایت در فقر و بی‌نشانی در سال 1980 درگذشت و پس از مرگ جایزه بوقلمون طلایی بدترین کارگردان تاریخ سینما از سوی جمعی از منتقدین سینمایی به وی رسید که سهم بسزایی در به شهرت رسیدن او داشت. فیلم تحسین شده «تیم برتون» موفق به کسب چندین جایزه سینمایی از جمله دو اسکار شد.
اقتباس
فیلم «اقتباس» به کارگردانی «اسپایک جونز» و با بازی «نیکلاس کیج»، «مریل استریپ» و «کریس کوپر» و با فیلمنامه‌ای از «چارلی کافمن» به حرفه فیلمنامهنویسی و این که چرا نویسندگان نمی‌توانند همواره انحراف کمی از واقعیت داشته باشند می‌پردازد. در این فیلم که در سال 2002 به سینماها آمد و با استقبال خوبی نیز مواجه شد، «نیکلاس کیج» در نقش «چارلی کافمن» بازی می‌کند که فرصت بسیار کمی برای تحویل دادن یک فیلمنامه اقتباسی به شرکت کلمبیا پیکچرز دارد. «اقتباس» علاوه بر جایزه اسکار بهترین بازیگر نقش مکمل مرد برای «کریس کوپر»، چندین عنوان دیگر از جمله جایزه خرس نقره‌ای هیئت داوران جشنواره برلین را نیز بدست آورد.
«روز به جای شب» ساخته «فرانسوا تروفو» (1973)، «نگاه دزدکی» به کارگردانی «مایکل پاول» (1960)، «شب‌های عیاشی» ساخته «پول توماس اندرسون» (1997)، «کابوس جدید» به کارگردانی «وس کراون» (1994) و «خداحافظ، مسافرخانه دراگون» به کارگردانی «سای مینگ لیانگ» (2003) نیز از دیگر فیلم‌هایی هستند که می‌توانند در این فهرست جای بگیرند.
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
ارسال نظر