کینگزمن؛ اکشن با تم جاسوسی و طعم تارانتینو

مجله همشهری جوان - محمد طالبیان: بسیاری از طرفداران سینما اعتقاد دارند که اسکای فال بهترین قسمت از مجموعه فیلم های جیمز باند است. سم مندز با نگرشی کاملا جدی به سراغ جاسوس محبوب انگلیسی رفت و البته از دید کیفی و تجاری به موفقیت قابل توجهی دست پیدا کرد. مساله ای که در این میان کاملا از یاد رفت، شخصیت جیمز باند است. نگرش سیاه اکثر کارگردان های موفق این روزها باعث شده فیلم های اکشن، تمایل بیشتری به درام پیدا کرده و در نتیجه بسیاری از خصوصیات قدیمی خود را از دست بدهند.


طرفداران قدیمی جیمز باند مطمئنا نتوانسته اند ارتباط درستی با اسکای فال برقرار کنند. در مقابل چندی پیش فیلمی تحت عنوان کینگزمن اکران شد که به درستی نمایانگر سبک اکشن جاسوسی است که سال ها به دست فراموشی سپرده شده بود. کینگزمن همان چیزی است که جیمزباندهای مدرن نیستند؛ اکشنی با تم جاسوسی و البته پر از فناوری های نوین و البته کمی حس شوخ طبعی که شخصیت جیمزباند همیشه به همراه دارد.


متیو وان با ساخت کینگزمن نه تنها بهترین اثر کارنامه کاری خود را کارگردانی کرده، بلکه توانسته با قرار دادن مجموعه ای از بهترین نکات فیلم های اکشن قدیمی و به روز کردن آنها اثری مفرح، اما در عین حال باکیفیت را در اختیار مخاطب ها قرار دهد؛ فیلمی که بدون شک یادآور روزهای اوج سینمای اکشن در دهه های ۷۰ و ۸۰ میلادی است.

از کیک لایه ای تا سازمان مخفی

متیو وان که سال ها پیش تنها به واسطه تهیه فیلم های گای ریچی شناخته شده بود، به شکل عجیبی وارد عرصه کارگردانی شد. «کیک لایه ای» مراحل اول پیش تولید خود را پشت سر می گذاشت، اما به یکباره گای ریچی، کارگردان مطرح انگلیسی پروژه را رها کرده و وظیفه کارگردانی فیلم بر عهده متیو وانی قرار گرفت که تا پیش از این تجربه ای در هدایت تیم تولید فیلم نداشت. کیک لایه ای با حضور دنیل کریگ در سطح قابل قبولی ظاهر شده و در ادامه، این فرصت را برای وان به وجود آورد تا اولین فیلم بزرگ خود را تولید کند. «گیک اس» تحت عنوان نگاهی متفاوت به دنیای کتاب های مصور موفقیت چشمگیری به دست آورده و نام متیو وان را مطرح کرد؛ فیلمی که سعی کرده بود از زوایه ای کاملا متفاوت ابرقهرمان ها را به نماش درآورده و تمرکز ویژه ای روی جلوه های انسانی آنها داشته باشد.

وقتی منتقدان دوستش دارند

بعد از بازگشت فوق العاده مردان ایکس توسط وان، شرایط برای ساخت فیلمی کاملا جدید تحت عنوان «کینگزمن» فراهم شد. کینگزمن در حال حاضر بزرگترین فیلم «وان» است که تنها ۴۴ سال دارد. برخلاف انتظارات اولیه، عکس العمل منتقدین نسبت به کینگزمن مثبت بود. پیتر تراورز به عنوان یکی از منتقدان مطرح آمریکایی در بخشی از نقد خود این گونه می نویسد که کینگزمن بهترین بازگشت ممکن برای ژانر اکشن جاسوسی است که بعد از تغییر رویه جیمز باندها دیگر جایی در سینما جهان نداشت.

مساله ای که تهیه کنندگان فیلم توجه ویژه ای به آن داشته اند، هدف قرار دادن مخاطب های درست است. بیشتر کسانی که به این سبک از اکشن جاسوسی علاقه دارند، اکنون مخاطب بزرگسال سینما شناخته می شوند.

هرچند امروزه دیگر فیلم های با درجه سنی بزرگسال همچون گذشته نمی توانند در گیشه موفق ظاهر شوند، اما کینگزمن ثابت کرد که با قراردادن محتوای درست می توان نتیجه مناسبی به دست آورد. ساختار داستانی، شخصیت پردازی و حتی جو داستانی به خوبی در کنار یکدیگر قرار گرفته و توانسته اند ترکیبی مناسب برای دوستداران این ژانر به ارمغان بیاورند.

نکته قابل توجه این است که دلیل اصلی افزایش درجه سنی فیلم، ارتباط مستقیمی با خشونت این اثر دارد. برخلاف دیگر فیلم ها که تنها به واسطه نمایش صحنه های نامناسب یا بسیار خشن در این درجه سنی قرار می گیرند، کینگزمن سعی کرده تغییر قابل توجهی را در این میان به وجود آورد.

کارگردانی مناسب سکان های اکشن و استفاده از خشونت تصویری به عنوان امیتازی برای بهبود جلوه های بصری کمک به سزایی به موفقیت فیلم کرده است؛ فیلمی که با بودجه ای ۸۱ میلیون دلاری توانست ۴۰۳ میلیون دلار درآمد داشته باشد و تجربه ای موفق را برای استودیوی فاکس رقم بزند. نکته قابل توجهی که البته از دید منتقدین هم مخفی نمانده بود، دوری از کلیشه های همیشگی است. در بخشی از فیلم، شخصیت منفی با بازی ساموئل جکسون نه تنها نقشه اصلی خود را به قهرمان داستان لو نمی دهد، بلکه به این نکته هم اشاره دارد که خبری از کلیشه های سینمایی در این قسمت نخواهدبود.



کینگزمن؛ پازلی از اکشن های قدیمی

یکی از اصلی ترین دلایل ارتباط مخاطب بزرگسال با کینگزمن نوع ساختار آن و البته اشاره های متعدد به آثار مطرح سینمای اکشن است. نکته قابل توجه این است که شخص متیو وان نیز توضیح داده برای ساخت این فیلم از کارگردان های مطرحی همچون کوئنتین تارانتینو، جان فاوارو، گای ریچی و ادگار رایت تاثیر گرفته است. تمامی این کارگردان ها تجربه بسیاری در ساخت آثار اکشن داشته و البته سبک و سیاق خاص خود را دارند.

1- انتقامجویان


حتی چتر شخصیت اصلی نیز اشاره مستقیمی به سریال بسیار محبوب «انتقامجویان» دارد که در دهه ۶۰ میلادی از تلویزیون های انگلیسی پخش می شد. در آن سریال نیز چتر شخصیت اصلی به عنوان یکی از اسلحه های او شناخته می شد.

۲- بیل را بکش


تارانتینو همواره با خشونت بیش از حد فیلم هایش شناخته می شود که در بعضی سکانس های کینگزمن نیز از آنها الهام گرفته شده. در بخشی از فیلم می بینیم که شخصیت اصلی وارد کلیسا شده و مجبور به مبارزه با تعداد زیادی انسان می شود که کنترل خود را از دست داده اند. نوع کارگردانی این بخش از فیلم بدون شک یادآور مبارزه معروف «بیل را بکش» است.

۳- باهوش شو


برخی شخصیت های دیگر همچون هارت و اگزی کفشی را در اختیار دارند که از بخش جلو آن تیغه ای برنده خارج می شود. در سکانسی که هارت مشغول معرفی تجهیزات مامورهای کنیگزمن به اگزی است، حتی به این نکته اشاره می کند که در گذشته کفشی طراحی شده بود که نقش تلفن را نیز ایفا می کرد؛ کفشی مشابه که در عین حال تلفن است. برای اولین بار در کمدی جاسوسی مل بروکس با نام «باهوش باش» معرفی شده بود.

۴- هات فاز


بسیاری از منتقدان اعتقاد دارند نحوه ارتباط هری هارت و اگزی در کینگزمن شباهت فراوانی به شخصیت پردازی ادگار رایت در فیلم های مختلفش همچون «هات فاز» دارد. باید به این نکته هم اشاره داشت که در بیشتر ساخته های رایت اشارات مستقیمی به سینمای جهان شده و شخصیت ها نسبت به داستان از آنها تاثیر می گیرند. همین شرایط در کینگز من نیز وجود دارد. ریچموند ولنتاین با بازی ساموئل جکسون به عنوان شخصیت منفی داستان در بخشی از فیلم نه تنها نقشه اصلی خود را شرح نمی دهد، بلکه به این نکته اشاره دارد که همچون فیلم های ژانر جاسوسی خبری از توضیح نقشه به قهرمان داستان نخواهدداد. این کلیشه ها حتی در آثار جدید این ژانر همچون اسکای فال نیز دیده می شود.

۵- از روسیه با عشق

دستیار اصلی ولنتاین در کینگزمن زنی به نام «غزل» است که از پاهای تغییر پیداکرده اش به عنوان تیغه های برنده استفاده می کند. این اسلحه مرگبار بدون شک برمبنای «از روسیه با عشق» و «زندگی کن و بگذار بمیرند» به عنوان دو فیلم از مجموعه جیمز باند طراحی شده است. در هرکدام از این فیلم ها دستیار دشمن اصلی جیمز باند از تجهیزاتی مشابه استفاده کرده است.

۶- پرونده ایپکرس


از دیگر شباهت های ظاهری آثار دوران اوج سینمای اکشن و ساخته جدید وان می توان به تجهیزات و ظاهر شخصیت های اصلی اشاره کرد. پوشش و حتی عینک هری هارت با بازی کالین فرت بدون شک ادای دینی به مایکل کین در «پرونده ایپکرس» است.

۷- تو تنها دو بار زندگی می کنی


از دیگر نکات مشابه با فیلم های قدیمی می توان به اسلحه موجود در آستین لباس، خودکاری مجهز به ماده بیهوشی، هلیکوپتری تک نفره و حتی سکانس سقوط آزاد بدون چتر اشاره کرد که پیش از کینگزمن به ترتیب در فیلم هایی همچون «چشم طلایی»، «مون ریکر»، «تو تنها دو بار زندگی می کنی» و برای بار دیگر «مون ریکر» مشاهده شده بودند که در کنار تعدادی از استاندادرهای قدیمی ژانر اکشن جاسوسی باعث شده اند، کینگزمن در کنار مفرح بودن تبدیل به فیلمی مناسب برای مخاطب بزرگسال شود که سال هاست، اثری شبیه به روزهای اوج این ژانر در دهه های گذشته، تجربه نکرده است.

فیلم هایی که با تولیدشان تحولی شگرف در ژانر به وجود آورده اند

زیر و رو کننده ها

ژانر اکشن از زیرمجموعه های بسیاری تشکیل شده که این امر در کنار تنوع کار را برای کارگردان ها مختلف سخت می کند. کافی است با فیلمی اکشن رو به رو شوید تا با تعداد زیادی از هم سبک های موفق مقایسه شود. در این میان هستند آثاری که اکران می شوند و به یکباره جان دوباره ای به سبک های فراموش شده سینما می دهند؛ آثاری که با موفقیت خود راه را برای دیگر سازنده ها و ادامه تولید این دسته از فیلم ها هموار می کنند.

شوالیه تاریکی (۲۰۰۸)


کریستوفر نولان بعد از شروع مسیر موفقیتش با «ممنتو» و «بتمن آغاز می کند» از دید بسیاری از کارشناس ها بهترین فیلم خود را کارگردانی کرد. شوالیه تاریکی نه تنها به عنوان فیلمی موفق ظاهر شد، بلکه بار دیگر مخاطبان سینما را با ابرقهرمان ها آتشی داد. در شرایطی که بیاری بعد از دو فیلم جوئل شوماخر، پرونده بتمن در سینما را پایان یافته می دیدند، نولان با نگاهی متفاوت، یکی از بهترین آثار چند دهه اخیر در ژانر اکشن تریلر را تولید کرد؛ فیلمی که با تکیه بر داستان فوق العاده، شخصیت پردازی منحصر به فرد و دوری از المان های علمی تخیلی راه را برای دیگر تولیدکننده های حاضر در این ژانر هموار کرد. بعد از شوالیه تاریکی نولان، دیزنی نیز با مساعد دیدن شرایط، ساخت مجموعه فیلم های مبتنی بر ابرقهرمان های خود را شروع کرد.

اولتیماتوم بورن (۲۰۰۷)


سه گانه بورن که براساس کتاب هایی با همین نام ساخته شده، شروع دوباره ای بود برای ژانر اکشن جاسوسی. هرچند آثاری از مجموعه فیلم های جیمزباند در این شاخه حضور دارند، اما پاول گرین گرس توانست با ساخت سه فیلم براساس کتاب های رابرت لادلم به موفقیت چشمگیری دست پیدا کند. هرچند سومین قسمت از بورن آن طور که پیش بینی می شد در گیشه ها موفق ظاهر نشد، اما با کسب متوسط امتیاز ۹۴ از سوی منتقدان یکی از بهترین فیلم های سال ۲۰۰۷ لقب گرفت. اولتیماتوم بورن به عنوان فیلمی اکشن حتی توانست سه جایزه اسکار بهترین تدوین، بهترین صداگذاری و بهترین میکس صدا را به خود اختصاص دهد. بعد از موقیت بورن شاهد این بودیم که بسیاری از فیلم سازان به ساخت آثار مشابه در ژانر اکشن جاسوسی علاقه مند شدند.

مکس دیوانه (۲۰۱۵)


جدیدترین ساخته جورج میلر هرچند به عنوان شروعی دوباره برای مجموعه قدیمی مکس دیوانه شناخته می شود، اما به هیچ وجه شباهتی به سه گانه اصلی ندارد. میلر با ایجاد تغییرات داستانی مناسب و به روز رسانی آن توانسته دنیای مکس دیوانه را برای مخاطب های جدید باورپذیر کند. هرچند فیلم با درجه سنی بزرگسالان اکران شده، اما تاکنون فروش قابل توجهی را به خود اختصاص داده و البته در جشنواره های مختلف از جمله کن نظر بسیاری از منتقدان را به خود جلب کرد؛ فیلمی که به اعتقاد بسیاری از منتقدهای مطرح سینما بعد از دومین قسمت نابودگر، بهترین اکشن علمی تخیلی ساخته شده در طول دهه های اخیر است. با توجه به فروش مناسب فیلم، ساخت قسمت دوم آن نیز تایید شده و تام هاردی بار دیگر نقش مکس دیوانه را ایفا خواهدکرد.