«پایتخت» بر لبه پرتگاه ... مگه میشه؟!

روزنامه هفت صبح - مرجان فاطمی: محبوبیت سریال «پایتخت» و اثری که روی مخاطبان دارد مسئله ای نیست که بشود آن را انکار کرد و برایش اما و اگر آورد. از همان سال اولی که سیروس مقدم شروع به ساخت این سریال کرد تا همین یک سال قبل و پایان فصل سوم، همیشه جزو محبوب ترین ها بوده و حتی یک بار هم در جدول نظرسنجی مخاطبان، جایگاهش تغییری نکرده؛ با اینحال اما از همان یکی دو ماه مانده به رمضان و پخش «پایتخت 4» نگرانی ها درباره تغییر وضعیت آن از سریال نوروزی به رمضانی احساس می شد. هیچ کس مطمئن نبود که آیا تیم پایتخت که همیشه در 14 قسمت موفق ظاهر می شدند، حالا در سریال مناسبتی رمضان با 26 قسمت چه وضعیتی را پیش می آورند.

با گذشت یک سوم از رمضان هنوز به طور کامل نمی شود درباره وضعیت این سریال در ماه رمضان پیش بینی خاصی داشت اما در همین 10 شبی که از پخش آن می گذرد، واکنش های فراوانی را برانگیخته است.


دلشوره عوامل پایتخت برای موفقیت

سیروس مقدم بعد از «میکائیل» قرار بود «علی البدل» را برای رمضان شبکه یک بسازد؛ سریالی کمدی که طبیعتا با «پایخت» تفاوت های ویژه داشت اما تلویزیون تمایل داشت حتما «پایتخت ۴» در کنداکتور رمضان قرار بگیرد. همین هم شد که پروژه به راه انداخته شد. از همان ابتدا و حتی در طول سریال، پیش فرض خودت عوامل هم این بود که شاید برآیند کار به اندازه قبل قدرتمند از آب درنیاید. خشایار الوند یکی از نویسندگان سریال اینطور ابراز نگرانی کرده بود: «امیدواریم سری چهارم از این مجموعه آبروی قسمت های سابق را حفظ کند. به نظرم به دست آوردن موفقیت ساده تر از نگه داشتنش است؛ بنابراین ما همه تلاش مان را می کنیم تا «پایتخت ۴» همچنان در میان محبوب باشد.»

چند وقت بعد محسن تنابنده هم در جشن حافظ نگرانی اش را از این بابت اعلام کرد و گفت که تمام تلاش شان را می کنند تا کار آبرومند باشد. بنابراین الان با پروژه ای روبرو هستیم که خود عوامل آن هم به دلیل کمبود وقت و طولانی بودن قسمت ها یک مقدار با سختی روبرو بوده اند.

شلوغی سریال و نداشتن قصه متمرکز

برخلاف فصل اول و دوم «پایتخت» که جدای از خرده قصه ها و اتفاق های روزمره، در چارچوبی خاص حرکت می کرد و یک داستان کلی را پیش می برد، نویسندگان سریال برای فصل سوم، داستان واحدی تدارک ندیدند. در واقع فکر می کردند «پایتخت» آنقدر بین مردم جا افتاده و برایشان جذابیت دارد که با همان خرده قصه ها هم می شود مخاطبان را پای سریال میخکوب کرد.


خب این تصمیم جدید در «پایتخت ۳» جواب داد. این بار اما ماجرا کاملا فرق می کرد. «پایتخت ۴» برای مناسبت رمضان ساخته می شد و باید ۲۶ قسمت ادامه پیدا می کرد؛ بنابراین کاملا نیاز داشت که داستان منسجمی داشته باشد و طبق آن پیش برود اما نویسندگان باز هم به شیوه «پایتخت ۳» پیش رفتند و نداشتن قصه کلی، یک مقدار به نظر مخاطبان خسته کننده به نظر می رسد.

بعضی از آنها در کامنت هایشان آورده اند: «چه سریالی؛ نه طرح مشخصی داره نه معلومه چی می خواد بگه. فقط مثل بچه ها با هم دعوا می کنن...»، «یک مشت آدم جمع می شن شلوغ کاری می کنن بدون دلیل» و...

مشکل معمولی نبودن

یکی از ویژگی های اصلی فصل اول و دوم پایتخت این بود که خانواده نقی معمولی، واقعا «معمولی» بودند؛ یعنی این سادگی و شباهت شان به افراد دیگر جامعه حرف اول را می زد. شاید به همین دلیل هم بود که خیلی زیاد به دل مردم نشستند.

از شروع فصل سوم و پیش آمدن ماجرای قهرمانی نقی، این معمولی بودن یک مقدار به حاشیه رفت. حالا هم که در فصل جدید، انتخاب هما در شورای شهر یک مقدار ماجرا را به سمت غیرمعمولی بودن پیش برده. این مسئله ای است که خیلی از مخاطبان را دلسرد کرده: «سریال خوبیه ولی با «پایتخت ۱» بیشتر حال می کردیم چون خانواده معمولی واقعا معمولی بودن. هر چی قسمت های جدیدترش اومده از آدمای معمولی فاصله گرفتن. مثلا ارسطو زن چینی داره و وضع مالیش خیلی بهتره، نقی قهرمان کشتی شده، هما عضو شورای شهر شده، بهبود رفته آفریقا و...»


تبلیغات گل درشت

از فصل سوم سریال ماجرای جذب اسپانسر و تبلیغات گل درشت آن هم شروع شد. تبلیغات فروشگاه مورد نظر، روی بدن کامیون یا بیلبوردها با انتقادهای زیادی روبرو شد. ایراد اصلی هم این بود که چرا تبلیغات در بستر قصه جا نگرفته اند و به عنوان یک المان شهری، مدام تصویرشان توی ذوق می زند.

در فصل چهارم هم این مسئله به نحو دیگری وجود دارد. شرکت تولید محصولات بهداشتی که اسپانسر سریال شده یکمرتبه سر از فریزر درمی آورد و بیلبوردهای شهری آن بدجوری توی ذوق می زند؛ در صورتی که مایع ظرفشویی یا پودر لباسشویی، از جمله محصولاتی هستند که قابلیت دارند در همان اتفاق های روزمره مورد استفاده قرار بگیرند و دیگر نیازی به نمایش طولانی از بیلبورد این محصول نیست.

بازار داغ تکیه کلام های جدید

از مشکلات فصل چهارم سریال اکه بگذریم، سیروس مقدم این بار هم تازگی و خلاقیت ویژه خاص خودش را به کار وارد کرده؛ یکی از مهمترین ویژگی های فصل های مختلف «پایتخت»، تکیه کلام هایی است که توسط کاراکترهای مختلف گفته می شود و هر بار تا مدت ها در جامعه ماندگار می شود.


در واقع نویسندگان در هر فصل، با توجه به قابلیت کاراکترها، تکیه کلام های جدیدی خلق می کنند تا جذابیت ایجاد کنند. در همین ۱۰۱ قسمتی که از پخش «پایخت ۴» می گذرد این تکیه کلام های جدید، کاملا به چشم آمده اند و در جامعه نفوذ کرده اند.

از همه مهمتر تکیه کلام «مگه میشه؟ مگه داریم؟» خود نقی است که در کوچه و خیابان از زبان مردم شنیده می شود. علاوه بر آن تکیه کلام «بفهم! نفهم!» بابا پنجعلی و «بچه بچه صحبت نکن» و «پیرمرد پرحاشیه» ارسطو که خطاب به بابا پنجعلی می گوید هم از آن دسته تکیه کلام های جدیدی است که به فصل چهار راه پیدا کرده.

سوتی یا تخریب پایتخت؟

بازار پیدا کردن سوتی هم در فصل چهارم به شدت داغ شده؛ سوتی هایی که بیشتر شبیه بهانه هایی برای تخریب «پایتخت» و پایین آوردن جایگاه آن هستند تا اینکه واقعیت داشته باشند. چند قسمت از سریال که گذشت، اولین سوتی با نام سوتی بزرگ تاریخی پایتخت منتشر شد که ادعا می کرد سقوط هواپیمای مالزی و انتخابات شوراها به لحاظ تاریخی همخوانی ندارند.

اینجا بود که حسن وارسته، مشاور فیلمنامه به میدان آمد و توضیح داد که قصه منطق ندارد و نباید دنبال پیدا کردن واقعیت های تاریخی در آن گشت.

چند روز بعد سوتی دیگری منتشر شد. فرد سوتی پیدا کن نوشت «طبق قانون چین داشتن بیش از یک فرزند جرم سنگینی بوده اما چوچانگ دوتا برادر داره.» چند روز بعد مجددا سوتی دیگری کشف شد: «وقتی ارسطو و زنش تو چین دارن قدم می زنن و خرید می کنن با کدوم دوربین و توسط چه کسی دارن فیلمبرداری می کنن؟ یه جاهایی گوشی خودش دستشه و بقیه شخص سومی که معلوم نیست کی هست داره فیلم می گیره.» در کامنت هایی که از سوی مخاطبان درباره این سریال منتشر می شود از این دست سوتی های عجیب و غریب بسیار است.


برآیند نظرات

با وجود تمام اظهارنظرهای مخاطبان و واکنش هایی که از مداح و نماینده مجلس گرفته تا مجری برنامه ای در شبکه نسیم را شامل می شود، برآیند کلی نشان می دهد که «پایتخت ۴» هنوز آنطور که باید به دل مخاطبانش ننشسته. علاقمندان هنوز آن را دوست دارند و حاضر نیستند ساعت ۱۰ شب کانال دیگری غیر از یک را تماشا کنند اما میان گپ و گفت آنها هم یک جور «کاش مثل قبلش بود» و «فصل های قبلی خیلی بهتر بود» و ... شنیده می شود. البته همزمانی پخش برخی قسمت های این سریال با پخش مستقیم مسابقات والیبال از شبکه سه هم در کمتر دیده شدن آن بی تاثیر نیست. حالا باید منتظر باشیم و ببینیم سریال در دو سوم باقی مانده به چه سمت و سویی می رود.