سریال «شمعدونی»، قربانی جدید محافظه کاری

روزنامه هفت صبح - مرجان فاطمی: استراتژی اشتباه مدیران تلویزیون در قبال ترتیب اثر دادن به اعتراض های سریال های «سرزمین کهن» و بعد از آن «در حاشیه» و توقف زودهنگام آنها باعث شده تا آستانه صبر و تحمل خیلی ها پایین بیاید. یعنی گمان کنند همین که سریالی مورد پسندشان نباشد و با سلایق و باورهایشان جور درنیاید باید اعتراض کنند و بعد هم انتظار داشته باشند که صدا و سیما آن را از آنتن خارج کند.

در واقع تلویزیون با سیاست اشتباهی که درباره دو اتفاق پیشین در پیش گرفته، با دست خودش به سلایق مختلف میدان داده تا راجع به ادامه پیدا کردن پخش یا برداشته شدن از روی آنتن نظر دهند؛ آن هم در شرایطی که همه می دانند تلویزیون در بدترین وضعیت به لحاظ بودجه قرار دارد و برای تولید هر کدام از این سریال ها باید هزینه هایی میلیاردی بپردازد.

در واقع تلویزیون به جای اینکه از بودجه صرف شده برای سریال ها یا کارگردان های تحت پوشش اش حمایت کند، زمینه را طوری مهیا کرده که خیلی راحت برایش تصمیم گیری شود. هفت صبح این مسئله را بررسی می کند.


اعتراض به دلیل حذف «در حاشیه»

بلافاصله بعد از پایان زودهنگام «در حاشیه» آنتن شبکه سه در اختیار «شمعدونی» قرار گرفت؛ سریالی که حتی قبل از شروع پخش، موضع گیری های عجیبی درباره اش وجود داشت. بسیاری از علاقمندان به «در حاشیه» خیال می کردند تلویزیون سریال مدیری را به دلیل مشکلات اخلاقی و توهین به پزشکان از آنتن بیرون کشیده و سریال سروش صحت را تحت عنوان سریالی بااخلاق و موجه روی آنتن فرستاده؛ به همین دلیل هم بود که از ابتدای شروع پخش «شمعدونی»، با آن مشکل پیدا کردند و مثل معلم های اخلاق، به تک تک کاراکترها، روابط و حتی جنس دیالوگ هایشان ایراد گرفتند. به زبان خیلی عامیانه می خواستند بگویند «حالا مثلا «شمعدونی» خیلی خوبه که «در حاشیه» رو حذف کردین اینو به جاش گذاشتین؟»

اگر سری به مجموعه کامنت های انتقادی سریال بیندازید کاملا متوجه این مسئله می شوید که در بسیاری از اعتراض ها، شمعدونی مقابل در حاشیه قرار گرفته و با آن مقایسه شده.

ابعاد مختلف اعتراض ها

منتقدان دسته دوم سریال، آنهایی هستند که یا کلا با مقوله کمدی کنار نمی آیند و هر جور کمدی که تلویزیون پخش کند بالاخریه یک ایرادی از آن پیدا می کنند یا واقعا از «شمعدونی» خوششان نیامده و به نظرشان صحت، در ساخت آن به نسبت سایر آثارش یک مقدار کمتر انرژی صرف کرده.


اینها همان هایی هستند که بلافاصله بعد از گذشت یک هفته از پخش سریال، نسبت به آن موضع گرفتند و در صفحه اینستاگرام این کارگردان یا بخش نظرات خبرگزاری ها و سایت های مختلف اعتراض شان را اعلام کردند. مثلا گفتند از شیوه ارتباط عرشیا با بزرگترها خوششان نمی آید یا فکر می کنند اگر زیبا نقش یک دختر ترشیده و عشق خواستگار را به کمدی تا این حد اغراق شده بازی کرده، منظورش این است که دخترهای جامعه اینطوری اند.

عده ای هم مدافع حقوق آقایان پیدا شدند که گفتند از توسری خور بودن هوشنگ و بی دست و پا بودنش در خانواده خوششان نمی آید. کل اعتراض ها به سریال از این چند جنبه خارج نبود.

کسی از موافقان و مخالفان آمار گرفته؟

حالا یک سوال پیش می آید. «شمعدونی» الان یک ماه است که هر شب از شبکه سه پخش می شود. همه هم می دانند تولید سریال از مدت ها قبل تمام شده و الان امکان هیچ گونه تغییر و دستکاری در ساختار آن وجود ندارد؛ بنابراین کسی نمی توند انتظار داشته باشد که کارگردان به واسطه بازخوردی که از اعتراض ها می گیرد در ساختار یا تعریف شخصیت ها تغییری بدهد.

حالا ادامه پیدا کردن این اعتراض ها چه معنایی می تواند داشته باشد؟ ضمن اینکه مگر معترضان به شمعدونی چه درصدی از جامعه هستند؟ اصلا کسی آمار گرفته و دیده چند نفر شمعدونی را دوست دارند و چند نفر خوششان نمی آید؟ بدون این آمارگیری حتی نمی شود راجع به خوبی یا بدی سریال نظر داد چه برسد به اینکه بخواهند بگویند تلویزیون باید آن را از روی آنتن بردارد!


سیمای عجیب منتقدان

در کل دنیا سالی چندین و چند سریال ساخته می شود که برخی از آنها با سلیقه عده ای سازگارند و با نظر عده ای دیگر ناسازگار اما تا به حال پیش نیامده بخشی از معتبرضان از تلویزیون بخواهند که پخش یک سریال را صرفا به دلیل اینکه آنها دوستش ندارند، متوقف کنند. درست مثل سریال های ترکیه ای که این روزها در صدر انتخاب خیلی ها قرار گرفته اما خیلی های دیگر حتی حاضر نیستند نیم ساعت از وقت شان را برای تماشای آنها صرف کنند.

خب مشکل پیچیده ای هم نیست. یک نفر سریالی دوست دارد و تماشا می کند و یک نفر هم دوست ندارد و می زند یک کانال دیگر. به قول خود سروش صحت نمی شود که یک نفر هفده قسمت سریال را نگاه کند و بعد از هر کدام از قسمت ها در صفحه شخصی او بد و بیراه بگوید. خب اصلا چرا باید نگاه کند وقتی تا این حد از سریال بدش می آید؟

استاندارد بودن شمعدونی

یک زمانی سریالی ساخته می شود که از سطح استاندارد تلویزیون پایین تر است و به لحاظ فیلمنامه، بازی بازیگران، جنس دیالوگ ها و خلاصه کارگردانی و ... حتی یک امتیاز مثبت هم ندارد؛ آن وقت شاید آشفتگی و اعتراض هایی تا این حد قابل پذیرش باشد اما «شمعدونی» به عنوان یک سریال استاندارد و موفق، مورد تایید بسیاری از مخاطبان و منتقدان است.

حتی بسیرای از سایت ها، مجلات و روزنامه ها لقب بهترین سریال فصل را به آن داده اند، پس طبیعتا نمی شود اینقدر یک جانبه وارد عمل شد و رأی صادر کرد.

برخی رسانه ها به دلایلی که شاید ارتباطی هم به خود سریال ندارد ترجیح می دهند مقابل آن بایستند. در انتقادهایشان به جای اینکه از منظر حرفه ای وارد شوند و ابعاد مختلف سریال را موشکافی کنند و دلایلی که به نظرشان ایراد سریال است را بیان کنند، صرفا می گویند کار بد است. به خاطر این بد بودن هم باید پخش آن را متوقف کرد؛ تحلیلی که با هیچ منطقی سازگار نیست.


تغییر لحن معترضان

تا قبل از «سرزمین کهن» جنس نقدها و انتظارات مردم و رسانه ها از تلویزیون فرق می کرد. حذف سریال کمال تبریزی از آنتن و بلافاصله بعد از آن کوتاه شدن زمان پخش «در حاشیه» باعث شد تا خیلی ها لحن اعتراض هایشان را عوض کنند.

این اواخر اعتراض ها از قالب یک انتقاد ساده فراتر رفته و لحن ها کاملا عجیب شده. مثلا در انتقادها به جای اینکه بخوانیم: «آقای صحت برای سریال بعدی روی چنین سوژه ای دست نگذار» یا «از سریال اصلا خوشمان نیامد» یکمرتبه چنین جمله ای را می بینیم: «چرا پخش این سریال را متوقف نمی کنید؟» یا «تعطیلش کنین بره بابا این سریالو» لحن نظرات به این سمت رفته که انگار مدیران تلویزیون نشسته اند منتظر تا دستور حذف از سوی آنها صادر شود و سریع اقدام کنند.

مدیران مقصرند!

در شکل گیری اینجور واکنش ها و درخواست های عجیب و غریب، کاملا مدیران مقصرند. وقتی به جای ایستادن مقابل اعتراض ها و سعی در حل و فصل آنها اینقدر راحت کوتاه می آیند و سریالی چند فصلی که با بودجه ای چند میلیاردی ساخته شده را از آنتن بیرون می کشند دیگر چه انتظاری می توانند از معترضان داشته باشند!

تلویزیون این مسیر را هموار کرده که مخاطبان یا سایت های منتقد در مواجهه با یک اختلاف سلیقه ساده، به جای تحمل و مماشات، اینگونه واکنش های قهری نشان دهند. یک روز به سریال تبریزی بتازند، یک روز به مدیری و یک روز هم به سروش صحت.