طنزهایی که ورزشی ها را ناراحت نکرد!

روزنامه قانون: «پزشکان به اهالی هنر اعتماد کنند و سعه‌‌صدرشان را بالا ببرند». این را حسن جوهرچی همین چند وقت پیش در واکنش به اعتراضات جامعه پزشکی نسبت به سريال «در حاشیه» گفته بود. اولین اعتراضات به اين سریال طنز از سال گذشته شروع شد. همان روزهایی که مهران مدیری با وعده ساخت «اتاق عمل» به تلویزیون بازگشت، رئيس سازمان نظام پزشكي به اين مسئله واكنش نشان داده و در نامه‌اي اعتراضی موضع نظام پزشکی را نسبت به ساخت سريالی پيرامون جامعه پزشكي كشور بیان کرد. پس از اين اتفاق براي مدت كوتاهي ساخت اين سريال متوقف شد و با انجام اصلاحاتي فيلمبرداري مجددا از سر گرفته شد.

قبل از شروع سال جديد و در تبليغات برنامه‌هاي نوروزي تلويزيون، سريال جديد مهران مديري به چشم می خورد. وزير بهداشت با انتشار نامه‌اي كه ادبياتي مشابه نامه دكتر زالي، رئيس سازمان نظام پزشكي داشت، مراتب اعتراض خود به ساخت و پخش اين سريال را اعلام كرد. داستان اعتراض ها اما پس از پخش سريال، وارد فاز جديدي شد؛ در حالي‌كه هنوز چند قسمتي از پخش اين سريال نگذشته بود سايت سازمان نظام پزشكي شيوه اعتراض خود را تغيير داده و با فراخواني بسيار عجيب، از همكاران تحصيلكرده خود دعوت كرد تا در كمپين اعتراضي به اين سريال ثبت نام و در صورتي كه آمادگي حضور در تجمع را نيز دارند اعلام كنند. کم کم محتوای «در حاشیه» و اعتراضات پزشکان کار خودش را کرد و جدیدترین ساخته مهران مدیری به انزوا رفت تا جایی که بسیاری معتقد بودند پشت صحنه این مجموعه بامزه‌تر است.

ساخت مجموعه‌های طنز درباره یک صنف خاص همیشه اعتراضاتی را در پی داشته است. صاحبان مشاغل معتقدند به صنف آن‌ها توهین مي‌شود و هنرمندان هم معتقدند باید آستانه تحمل بالا باشد تا سریال‌های با‌کیفیت بالا تولید شوند. نمونه‌هاي بارز سريال‌هايي كه اعتراضي را در پي نداشت و رفته رفته بهتر شد، «پايتخت» بود كه با وجود استفاده هنرپيشه‌هاي آن از لهجه مازندراني، مورد استقبال مردم باظرفيت و شوخ طبع اين خطه قرار گرفت و گفته مي‌شد در زمان پخش خيابان‌هاي مازندران خلوت‌تر هم مي‌شد. اهالی ورزش هم در این زمینه سعه صدر بالاتری دارند. در سه دهه اخیر فیلم‌هایی با محوریت فوتبال در سینمای جهان تولید شده که برخی از آنها همچون «فرار به سوی پیروزی» ساخته جان هیوستون و «نام من جو است» ساخته کن‌لوچ با موفقیت خوبی هم روبه‌رو شده‌اند.

همچنین فیلم‌ حالا خاطره شده «دو هاف تایم در جهنم» با موضوع فوتبال در جنگ جهانی دوم جلوی دوربین رفته است. «فوتبال شائولین» اثر استیون چو که در سال ۲۰۰۱ ساخته شد و محصول مشترک هنگ کنگ، چین و آمریکا بود یکی از موفق‌ترین نمونه‌های ترکیب کمدی و فوتبال بود. اثری که در نهایت به پرفروش‌ترین فیلم کمدی - ورزشی تاریخ سینمای هنگ کنگ تبدیل شد. در ایران نیز سینما و تلویزیون گاه به فوتبال پرداخته و آثاری با درجات کیفی متفاوتی را پیش روی مخاطبان خویش قرار داده‌اند. مجموعه‌هایی که هیچگاه واکنش شدیدی را از سوی اهالی ورزش نداشته است. در ادامه مروری داریم بر سریال های طنزی که در سال‌های اخیر در رابطه با ورزش ساخته شده است:

به سوی افتخار (سیروس مقدم) ۱۳۷۷

هر چند سیروس مقدم آن روزها کارگردان نام‌آشنای تلویزیون نبود و تازه همکاری‌اش را با داوود میرباقری در سریال «امام علی(ع)» به پایان برده بود اما پا به میدان فوتبال گذاشت تا در روزهای اوج این ورزش که همه ذهن‌ها درگیر جام جهانی فرانسه بود، اثری قابل اعتنا و پرطرفدار روانه آنتن تلویزیون کند.

به سوی افتخار که ماجرای یک تیم محلی فوتبال بود، پای فوتبالیست‌های قدیمی را هم به قاب تلویزیون کشاند تا در نقش‌های فوتبالی ظاهر شوند که از آن جمله می‌توان به مرحوم مجید سبزی و غلام فتح‌آبادی دو بازیکن سابق پرسپولیس اشاره کرد.

مقدم بعدها درباره این سریال گفت: «به سوی افتخار نخستین سریال شبکه سه در بدو تاسیس و هدفش جوانان و ورزش بود. آن روزها در فوتبال بحث بازیکن‌سالاری و دلالی مطرح شده بود و من هم سوژه فوتبال و مسائل پشت پرده آن را انتخاب کردم. سریال در زمان خودش بازتاب خوبی داشت، چون مسائل تازه‌ای در آن مطرح شده بود، ولی به لحاظ ساختار و شکل اولین تجربه سریالی من بود و نقاط ضعف زیادی داشت».

مرد دو هزار چهره (مهران مدیری) ۱۳۸۷

این مجموعه دنباله‌ مجموعه تلویزیونی مردهزارچهره بود که درنوروز ۱۳۸۷ از تلويزيون پخش مي‌شد .مهران مدیری (مسعود شصت‌چی) با همان دیالوگ معروف «من اشتباهی بودم» این بار در قالب یک سرمربی فوتبال (مسعود شکیبا) ایفای نقش کرد. دیالوگ‌های به یاد ماندنی مدیری و کنایه‌هایی که در این سریال به برخی روزنامه‌نگارهای دلال و بوقچی‌هایی که پول می‌گرفتند و لقب می‌دادند زده شده بود، از نقاط قوت این سریال بود. ولی بی‌شک جالب‌ترین سکانس سریال جایی بود که شکیبا یکی از خبرنگاران را به جرم سوالات زیادی که در کنفرانس مطبوعاتی می‌پرسید، به سبک امیر قلعه‌نویی از سالن کنفرانس بیرون کرد.

اين سریال البته اعتراضاتی را هم در پی داشت ولی خیلی زود فروکش کرد. «امير مهدي ژوله» نويسنده قسمت‌هاي فوتبالي سريال «مرد دوهزار چهره» هم در پاسخ به واكنش‌هايي كه نسبت به این سریال صورت گرفت، گفت: «كساني كه خود درگير فوتبال هستند يا آن را پي‌گيري مي‌كنند، مي‌دانند كه چنين مسائلي در فوتبال ما وجود دارد و بسياري از اين مشكلات علني شده و مسائلي است كه مخاطب نسبت به آنها آشنايي دارد و موارد عجيب و غريب يا نادري در اين سريال طرح نشده است».

در مسیر زاینده‌رود (حسن فتحی) ۱۳۸۹

این سریال که در ماه مبارک رمضان پخش می‌شد، طنز نبود ولی حاشیه‌های جالبی را سبب شد. مهران سارنگ (اشکان خطیبی) یک فوتبالیست ثروتمند تهرانی بود که برای عقد قرار‌داد با یک تیم اصفهانی به این شهر سفر می‌کند و به خاطر عصبانیت، هنگامی که با نامزد اصفهانی خود در خیابان در حال رانندگی است مرتکب قتل می شود تا مسیر زندگی این فوتبالیست به یکباره تغییر کند. پس از پخش این مجموعه تلویزیونی اعتراض‌های فراوانی نسبت به لهجه اصفهانی به کار رفته در آن شکل گرفت. عده‌ای معتقد بودند این لهجه مردم اصفهان نبوده و آن‌را لهجه مردم حواشی اصفهان دانستند. محمدتقی رهبرنماینده اصفهان در مجلس شورای اسلامی با تذکر نسبت به رئیس صدا و سیما این مجموعه را توهین به مردم اصفهان قلمداد كرد. استاندار اصفهان هم خواستار توقف پخش این مجموعه شد. در نهایت مشکل با یک عذرخواهی حل شد.

سه پنج دو (حسین سهیلی زاده) ۱۳۹۰

سریال «سه پنج دو» ساخته حسین سهیلی‌زاده طنزی بود که با هدف نقد اجتماعی ورزش کشورمان و در قالب قصه‌ای خانوادگی، سعی در بازگو کردن معضلات ورزش و پشت پرده‌های آن داشت. این کار بین همه سریال‌هایی که با موضوع ورزش تا آن موقع ساخته شده بود، تنها سریالی بود که با زبان طنز، منحصرا به ورزش فوتبال و حواشی آن می‌پرداخت.

این درحالی است که تا قبل از آن در سریال‌های ساخته شده با مضمون ورزشی، بیشتر از ورزش به عنوان محور فرعی داستان استفاده شده بود و قصه اصلی در قالب درام با چاشنی ورزش به خورد بیننده داده می‌شد.

«سه پنج دو» داستان یک خانواده طبقه متوسط است که پس از مرگ بزرگ خاندان فامیل، همه ثروت او به پدر خانواده (حشمت خان با بازی فرهاد آئیش) می‌رسد و حشمت خان و خانواده‌اش که پيش از این زندگی معمولی داشتند، با خرید باشگاه ورزشی، ثروت باد آورده خود را تثبیت می‌کنند.

در حالی که در ابتدای پخش این سریال، سروصدای زیادی به پا شد و کار توانست بسیاری از مردم به‌ویژه طرفداران ورزش فوتبال را مشتری خود کند، اما رفته رفته با پخش قسمت‌های بعدی از تعداد بینندگان آن به طور چشمگیری کاسته و انتقادها از این سریال بیشتر و بیشتر شد.

در بلبشوی مشکلات فدراسیون و تلویزیون برای حق پخش، عزیز محمدی در گفت‌وگویی حیرت انگیز گفت: «در سریال سه پنج دو که ضد فوتبال بود تلویزیون رقمی در حدود ۴ میلیارد تومان هزینه کرد ضمن اینکه درآمد تبلیغات بین سریال و زیرنویس‌ها نیز به تهیه کنندگان این سریال رسیده است».

آخرین بازی (حسین سهیلی زاده) ۱۳۹۳

قباد ۲-۵-۳ (امیرحسین رستمی) بازنشسته شده و به دلالی روی آورده بود. شخصیت بامزه و بازیگوش رستمي این بار و در بستر دیگری با اتفاقات جالب، مواجه می شد. هرچند که عوامل فیلم شخصیت‌هایی مثل علی دایی و امیر قلعه‌نویی را هم به پشت صحنه سریال آوردند ولی «آخرین بازی» هیچگاه نتوانست آن‌طور که باید با مخاطبانش ارتباط برقرار کند.

پژمان (سروش صحت) ۹۲-۱۳۹۱

یكی از جذاب‌ترین سریال‌های تلویزیونی با حضور بازیکن سابق پرسپولیس و تيم‌ملي در تلویزیون آغاز شد. پیمان قاسمخانی نویسنده مجموعه پژمان ریسک کرد و درحالی‌که همگان از عدم موفقیت مجموعه‌هايی بر پایه فوتبال می‌گفتند یک فیلمنامه خوب نوشت. پژمان خیلی خوب گرفت. شوخی‌ها به اندازه بود، بازی‌ها غلو شده نبود و از همه مهم‌تر بازی خوب پژمان جمشیدی بود که خیلی‌ها را انگشت به دهان کرد. «پژمان» آنقدر دیده شد که حتی علی کریمی که معمولا به دلیل صرف شام و وقت خوابش سریال‌های تلویزیونی را نمی‌بیند از «پژمان» تمجید کرد؛ «سریال خوبی است. در این چند شب هم سریال را دیدم اما به نظر من هنرپیشه‌ها و بقیه قشرها هم یکسری مسائل و مشکلاتی دارند که می شد به آنها هم اشاره کرد.

من نمی‌گویم فوتبالیست‌ها ایرادی ندارند و همه چیز درست است ولی به هر حال یکسری چیزهای مثبت هم هست که می شد به آن‌ها پرداخت». اتفاقی که در نهایت افتاد و کریمی را راضی کرد. نکته جالب پژمان حضور فوتبالیست‌هایی مثل آرش برهانی، خسرو حیدری، بهروز رهبری‌فر و حمید درخشان بود. بازی جالب رهبری‌فر هم از نقاط قوت این سریال بود. هرچند بعدها او پشت پرده‌هایی را هم از این سریال رو کرد. در بحبوحه شکست‌های پی‌در پی‌ درخشان و پرسپولیس، رهبری‌فر که تبدیل به منتقد درجه یک او شده بود یک پست در اینستاگرامش منتشر کرد و نوشت: «درخشان دو سال پیش رفت فیلم بازی کرد و همانجا نشان داد که مربی بزرگی نمی شود. نکته جالب اینکه اصلا استعداد نداشت. اودیالوگ‌هارانمی‌توانست حفظ کند و در برخی از سکانس های سریال پژمان داشت سکته می کرد».

صحبت‌ها و انتقادات از مجموعه‌های طنز مثل «در حاشیه» بی سابقه نبوده ولی هیچگاه به این شدت نبوده که به اعتراضات خیابانی هم کشیده شود. وظیفه طنزنویسان شوخی با مسائل و مشکلاتی است که در جامعه وجود دارد و بیان آن به هر دلیلی ممکن نیست. امرا... احمدجو، کارگردان سریال خاطره‌انگیز «روزی روزگاری» در واکنش به انتقادات از سریال «در حاشیه» صحبت جالبی را بیان کرده؛ «پزشکان فکر نکنند تافته جدا بافته هستند».