نظرسنجی های تلویزیونی تا چه حد علمی است؟

هفته نامه همشهری تماشاگر: وقتی مسئله ای مثل ماندن یا رفتن کارلوس کی روش در برنامه نود به نظرسنجی گذاشته می شود و ۸۸ درصد از شرکت کنندگان به ماندن او رأی می دهند، نتیجه به دست آمده در قالب این جمله اعلام می شود: «۸۸ درصد مردم با ماندن کی روش موافق هستند.»

اما آیا این گزاره را می توان گزاره درستی دانست؟ آیا نتیجه نظرسنجی یک برنامه تلویزیونی قابل استناد و قابل تعمیم است؟ در کل، نظرسنجی های اینچنینی چه در تلویزیون، چه در روزنامه ها و چه در فضای اینترنت، تا چه اندازه علمی و قابل استناد هستند؟ یک نظرسنجی استاندارد و قابل قبول چه مشخصاتی دارد؟

اینها سوالاتی است که مطلب پیش رو قصد شکافتن و باز کردن آنها را دارد. در آغاز با مروری بر انواع نظرسنجی هایی که در رسانه های ایران و جهان انجام می شود و در ادامه با نظرات و دیدگاه های یک کارشناس در این زمینه.


نود، بانی اول و آخر نظرسنجی

برنامه تلویزیونی پر هوادار نود، یکی از اولین برنامه هایی بود که روی برگزاری نظرسنجی پیامکی تاکید کرد. شاید در روزهای ابتدئایی به نظر می رسید این بخش از برنامه نیز به سرنوشت خیلی از بخش های تازه دیگر نود دچار می شود و تنها مدتی در کنداکتور این برنامه حضور خواهد داشت اما نظرسنجی نود، رفته رفته تبدیل به یکی از مهمترین بخش های این برنامه زندهش د.

این نظرسنجی در شرایط فعلی حداقل ۲ میلیون شرکت کننده دارد و تعداد شرکت کننده هایش حتی به مرز ۵ میلیون در یک برنامه نیز نزدیک شده که عددی باورنکردنی به نظر می رسد.

عادل فردوسی پور حساب ویژه ای روی این نظرسنجی ها باز می کند و به طور معمول هر سال میزان رضایت از برنامه را نیز به نظرسنجی می گذارد و رأی اعتماد بالایی از مخاطبان می گیرد اما آیا نتیجه نظرسنجی های نود آیینه تمام نمای تفکرات اهالی فوتبال ایران هستند؟

حقیقت آن است که در بسیاری از موارد، این نظرسنجی ها حالت احساسی به خود می گیرند و شاید از یک فضای منطقی دور می شوند. گاهی به نظر مخ رسد حتی خود عادل نیز در جهت دادن به فضای نظرسنجی ها تاثیرگذار است. علاوه بر این، در نظرسنجی هایی که چهره های مربوط به تیم های قرمز و آبی یک سر ماجرا هستند، همیشه آنها به عنوان بهترین ها انتخاب می شوند که طبعا گاهی این انتخاب از فضای عادلانه فاصله دارد.

نیکبخت، قوی ترین مرد جهان!

در آغاز لیگ برتر هفتم بود که برنامه تلویزیونی توپ طلایی قصد داشت با ارائه آمار دقیق هر بازیکن در هر مسابقه، بهترین های هر هفته لیگ برتر را معرفی کند. این برنامه با اجرای اکبر محمدی و حضور یکی از برادران معینی به عنوان کارشناس ثابت، هر هفته یک نظرسنجی نیز داشت که قرار بود بهترین بازیکن آن هفته را با رأی مردم انتخاب کنند.

در روزهای بحرانی استقلال که با نتایج درخشان پرسپولیس افشین قطبی همراه می شد، طبیعی بود که در همه نظرسنجی ها، بازیکنان پرسپولیس به عنوان بهترین های هفته انتخاب شوند.

در بین این بازیکنان، علیرضا واحدی نیکبخت از اقبال بسیار بلندی برای تبدیل شدن به بهترین بازیکن هفته برخوردار بود و حتی این شانس را داشت که در صورت ۹۰ دقیقه حضور روی نیمکت، این جایزه را از آن خود کند!

در آن برنامه شایداگر انتخاب قوی ترین مرد جهان را نیز به نظرسنجی می گذاشتند، باز نیکبخت با اکثریت آرا جایزه نفر اول را از آن خود می کرد!

همین موضوع موجب شد کارشناس های برنامه به جای آزاد گذاشتن انتخاب، آن را محدود کنند و از مردم بخواهند به یک نفر از بین گزینه ها رأی بدهند. از چند هفته بعد، تصمیم بر آن شد که در این نظرسنجی ها، خبری از بازیکنان پرسپولیس نباشد تا طبق یک روند تکراری بهترین بازیکن هفته از این تیم انتخاب نشود؛ اتفاقی که میزان شرکت کننده ها در نظرسنجی را به شدت کاهش داد.

واضح است که در بیشتر نظرسنجی های فوتبالی ایران، داستان رنگ و تعلقات رنگی به عنوان یک عامل پررنگ حضور دارد و نقشی تعیین کننده را نیز بازی می کند.

نظرسنجی های روزنامه ای

بسیاری از روزنامه های ورزشی در ایران، در هر شماره نظرسنجی دارند اما سوال کلیدی آنجاست که اصلا آمار فروش متوسط روزنامه ها در ایران به چه اندازه است که بشود از آن به عنوان یک منبع قابل استناد در مسائل مختلف نام برد؟

برخلاف مارکا، اکیپ، ال موند و سایر روزنامه های ورزشی مطرح جهان، نظرسنجی های روزنامه های ورزشی ایران صرفا هستندکه باشند و اساسا با برد زیادی همراه نمی شوند. نشریات معتبر جهان در کنار مطرح کردن مسائل روز و بازتاب دادن نظر مخاطبانشان، ترکیب های برتر و چهره های ویژه هر فصل را نیز به نظرسنجی می گذارند و این فرصت را برای مخاطبانشان ایجاد می کنند تا در انتخاب نهایی این رسانه ها حاضر باشند. نظرسنجی هایی که عموما تنها به فضای روزنامه مربوط نمی شود و روی اینترنت و در شبکه های اجتماعی نیز به اشتراک گذاشته می شود تا افراد بیشتری برای حضور در آنها اقدام کنند.

نظرسنجی اینترنتی؛ کفِ نظرسنجی

«فرهاد مجیدی بهترین بازیکن دنیا شد!» این خبر شاید در نگاه اول کمی عجیب به نظر برسد اما با به یاد آوردن اتفاق مشابهی که برای علی کریمی رخ داده بود، می توان از میزان تعجب بعد از شنیدن آن کم کرد.

البته که این کاهش، نه به واسطه محبوبیت واقعی فرهاد و جادوگر در جهان، بلکه به سبب نقص نظرسنجی های اینچنینی است. فدراسیون بین المللی تاریخ و آمار، هر سال این نظرسنجی را به اجرا درمی آورد و برنده آن نیز بازیکن کشوری است که مردمش ناگهان تصمیم به حمله به اینترنت گرفته اند!

ستاره های فوتبال ایران، مصر و مکزیک معمولا برنده های سنتی این نظرسنجی هستند که نتیجه اش هیچ اعتباری در بین اهالی فوتبال در دنیا ندارد. این سرنوشت، برای بسیاری دیگر از نظرسنجی های اینترنتی دیگر نیز روی می دهد.

در واقع چیزی به نام مخاطب هدف به صورت متمرکز برای این نظرسنجی ها مطرح نیست و علاوه بر این، خیلی ها ممکن است چندین بار در این نظرسنجی حضور پیدا کنند و تعادل ماجرا را بر هم بزنند. به نظر می رسد هنوز هم ساز و کار ایده آل برای بسط دادن این مدل از نظرسنجی ها در جهان وجود ندارد.

داستان یک کم توجهی

علاوه بر نهادهای معتبر دنیای فوتبال، بسیاری از باشگاه های اروپایی نیز در تعامل مستقیم با موسسات نظرسجی هستندتا بتوانند فضای نظردهی اطراف خودشان را به شکلی درست مورد بررسی قرار دهند و تصمیم هایی را در همین راستا بگیرند اما همانطور که می دانید، باشگاه های فوتبال ایرانی عموما وقتی برای این قبیل کارها ندارند و اساسا در ایران، مدیران آنقدر دوام نمی آورند که بتوانند چنین رفتارهایی انجام دهند. پس از آنجایی که در ورزشگاه ها نیز خبری از استقبال زیاد مردم نیست، باشگاه ها از جدی ترین نظرهای هوادارانشان غافل می شوند تا سرانجام روزی برسد که آنها این نظرها را به انتحاری ترین شکل ممکن به دست مدیران باشگاه می رسانند.

دیدگاه مخاطبان برنامه، نه دیدگاه مردم

دکتر زهرا اجاق، پژوهشگر و مدرس علوم ارتباطات، کارشناس خبره ای است که دیدگاه هایش در این زمینه می تواندمیزان صحت و سقم و استاندارد بودن این نظرسنجی ها را برای مخاطبان بهتر آشکار کند.

دکتر اجاق که اولین فارغ التحصیل دکترای ارتباطات از دانشگاه تهران بوده است، به سوالات تماشاگر درباره نظرسنجی برنامه ۹۰ اینطور پاسخ می دهد: «نظرسنجی های برنامه ۹۰ به دلیل فراگیر بودن این برنامه و کثرت شرکت کنندگان که از هر قشری در میان آنها هست، نسبت به نظرسنجی های مشابه قابل قبول تر و به واقعیت نزدیکتر هستنداما باز هم نمی توان نتایج به دست آمده در این نظرسنجی ها را تعمیم داد و آن را نظر کل مردم دانست. اینها در واقع نظر کل مردم نیست، بلکه نظر مخاطبان برنامه ۹۰ است، آن هم نظر مخاطبان ۹۰ در آن روز و آن ساعت.»

این مدرس علوم ارتباطات معتقد است آمار و درصدهایی که در برنامه عادل فردوسی پور به دست می آید با کمی تغییر در ساعت برنامه دچار تغییر خواهند شد: «تصور کنید که برنامه ۹۰ به جای نیمه شب در ساعت های ابتدایی شب پخش می شد، در آن صورت مخاطبان دیگری هم به دایره مخاطبان این برنامه و شرکت کنندگان در نظرسنجی اضافه می شدند. وقتی این برنامه دیروقت پخش می شود، فقط علاقمندان جدی و پیگیر فوتبال بیدار می مانند و پای برنامه می نشینند؛ اما اگر برنامه زودتر پخش می شد، مخاطبانی که شاید فوتبال برایشان از اهمیت کمتری برخوردار است هم پای برنامه می نشستند و در نظرسنجی شرکت می کردند. در واقع نظرسنجی این برنامه در ساعت هشت شب، می تواند نتیجه متفاوتی با نظرسنجی در ساعت دو نیمه شب داشته باشد.»


وقتی دما می سنجد دماسنج را

علاوه بر زمان انجام نظرسنجی و برنامه ای که نظرسنجی در آن انجام می شود، نوع طراحی سوالات هم می تواند نتایج به دست آمده را دستخوش تغییر کند. دکتر اجاق در این زمینه توضیح می دهد: «ادبیاتی که برای طراحی سوال و جواب ها انتخاب می شود، نقش بسیار مهمی در نتیجه نهایی نظرسنجی دارد. گاهی این ادبیات به شکلی است که خود به خود مخاطب را به سمت یکی از گزینه ها سوق می دهد و بر روی نتیجه، مستقیما تاثیر می گذارد، ضمن اینکه در برخی موارد و موضوعات، اصلا نمی توان نظرسنجی انجام داد و طرح سوال کرد.»

یک نظرسنجی استاندارد و معتبر واجد ویژگی هایی است که توصیف تک تک آنها این مطلب را به یک مقاله تخصصی با واژه هایی ناآشنا برای عموم تبدیل می کند اما روش هایی که برای آزمایش نظرسنجی ها و سنجش میزان اعتبار آنها وجود دارد شاید برای مخاطبان این مطلب جالب باشد.

دکتر اجاق سنجش نظرات مردمی را با سنجش دمای محیط مقایسه می کند: «اگر قرار بر سنجش دمای محیط باشد، شما می توانید چند دماسنج را به طور همزمان در یک اتاق قرار دهید و با این کار از میزان سلامت و دقت دماسنج ها آگاهی پیدا کنید. خیلی ساده، در یک اتاق باید تمام دماسنج ها یک عدد را نشان دهند و اگر یکی از دماسنج ها دمای متفاوتی را نشان داد می توانید متوجه خراب بودن آن دماسنج شوید. در نظرسنجی هم آزمونی مشابه این وجود دارد. معمولا برای یک نظرسنجی مهم در سطوح کلان، ابتدا آن پرسشنامه به همراه چند پرسشنامه مشابه در زمان های متفاوتی آزمایش می شود تا از میزان درستی و کارآیی آن پرسشنامه اطمینان حاصل شود.»

سوال پرسیدن از مردم بی حوصله

اما در مورد نظرسنجی های اینترنتی چطور؟ دیدگاه دکتر اجاق در مورد اینگونه نظرسنجی ها همانی است که پیش بینی می شد: «نظرسنجی های اینترنتی کمترین میزان اعتبار را دارند و هرگز نمی توان به نتایج آنها استناد کرد. با وجود پیشرفت های علمی و تکنیکی فراوان، انسان هنوز در زمینه رایانه و اینترنت به آن درجه از توانایی نرسیده که بتواند مخاطبان و شرکت کنندگان یک نظرسنجی را کنترل کند. بنابراین در یک نظرسنجی اینترنتی مشخص نیست مخاطبان از کجای دنیا و با چه روش و انگیزه ای در نظرسنجی شرکت می کنند و هنوز هم این اتفاق که یک نفر بیش از یک بار در نظرسنجی شرکت کرده و بارها و بارها به گزینه مورد نظرش رأی بدهد اتفاق می افتد.»

این کارشناس و مدرس علوم ارتباطات در مجموع ایران را یکی از کشورهایی می داند که ارزیابی دیدگاه های مردمی از طریق نظرسنجی در آن با دشواری های فراوانی روبرو است: «مردم ما حوصله خواندن پرسشنامه و فکر کردن و تحقیق کردن درباره پاسخ ها را ندارند. معمولا خیلی با عجله و احساسی جواب می دهند و پاسخ های کوتاه و مبتنی بر «بله» و «خیر» را به پاسخ های تشریحی و زمان بر ترجیح می دهند.»

نقطه ضعف های جدی نظرسنجی های پیامکی

نظرسنجی های فوتبالی در ایران جامعه آماری محدودی را دربر می گیرد. سایت های که دربرگیری شان محدود به مخاطبان ثابت آنهاست اما در میان رسانه های ورزشی، برنامه نود نسبت به سایرین دربرگیری بیشتری دارد. با اینحال، به چنین نظرسنجی های پیامکی در این برنامه شاید نشود استناد کرد.

دلایل زیادی برای رد صلاحیت نظرسنجی های نود وجود دارد که در این نوشته سعی شده به بخشی از آنها اشاره شود. این گزارش سعی دارد این موضوع را بررسی کند که آیا واقعا ۸۸ درصد مردم ایران موافق تمدید قرارداد کی روش هستند؟

این تحلیل به منزله رد نتایج آن نظرسنجی نیست. شاید اگر همین الان یک نظرسنجی جامع در کشور انجام شود، همین درصد مردم، علاقه مند به ادامه دادن با این مربی خارجی باشند. تحلیل ما صرفا یادآوری یکسری نقطه ضعف های اینگونه نظرسنجی هاست.

چند نفر نود را می بینند؟

اینکه مخاطبان برنامه نود عمدتا هواداران جدی و پیگیر فوتبال هستند، یک واقعیت است و بخش ناچیزی از این مخاطبان صرفا به خاطر سرگرمی یا محبوبیت عادل فردوسی پور به تماشای آن می نشینند، بدون آن که پیگیر جدی فوتبال و ریز اخبار و حواشی آن باشند.

بنابراین می توان نتیجه گرفت که این ۸۸ درصد مردم ایران نیستند که موافق تمدید قرارداد کی روش معرفی شده اند، بلکه حتی ۸۸ درصد مخاطبان برنامه نود هم نیستند و این درصد محدود به افرادی است که در نظرسنجی ها و مسابقات پیامکی این برنامه حضور می یابند. نمی توان مخاطبان این برنامه را به همان یکی دو میلیون نفری که پیامک می دهند محدود کرد.

ورزشی های غیرفوتبالی

فوتبال به همان نسبت که طرفداران پروپاقرصی در جامعه دارد، دشمان زیادی را نیز به خود می بیند. غیرفوتبالی هایی که به صورت حرفه ای در سایر ورزش ها فعالیت دارند بخشی از این دشمنان محسوب می شوند. برای نمونه می توان به رقابت همیشگی و سرسختانه بین کشتی و فوتبال اشاره کرد و نقل قول هایی که هر چند وقت یک بار از سوی اهالی کشتی بر ضد فوتبال منتشر می شود با محور اینکه «کشتی ورزش اول مملکت است» و برای این رشته باید بیش از فوتبال هزینه کرد.

در دو سه سال اخیر با بالا گرفتن تب والیبال، خیلی ها در شبکه های اجتماعی به بازیکنان فوتبال طعنه زدند و حقوق و درآمد آنها را حق والیبالیست ها دانستند. بنابراین، اگر نظرسنجی شمولیت بالاتری داشت و اهالی کشتی و و الیبال و ... هم می توانستند در آن شرکت کنند شاید آرای منفی نظرسنجی تمدید قرارداد با کی روش خیلی بیشتر از این ۱۲ درصد می شد.

مخاطبان غیرورزشی

باید پذیرفت که فوتبال دغدغه همه مردم کشور نیست. بخش اعظمی از مردم ایران آنقدر درگیر مشکلات روزمره خود هستند که فوتبال نمی تواند آنها را با خود درگیر کند. شاید در همین حدی که گاهی بزنند شبکه سوم و ببینند در گیرنده های سیاه و سفید، تیم تیره پوش از چپ به راست می زند یا از راست به چپ.

اینها شاید زمانی که به مبلغ هنگفتی که قرار است به حساب مربی خارجی فوتبال واریز شود فکر کنند، نظرشان درباره حفظ کردن چنین مربی گرانی منفی باشد. خود ما هم هنوز یادمان نرفته که وقتی جوان تر بودیم و هنگام تماشای فوتبال حرص می خوردیم، پدر و مادر یا پدربزرگ و مادربزرگمان سرکوفت می زدند که «پولش را یکی دیگر می گیرد، حرص اش را شما می خورید؟»
پدربزرگ و مادربزرگ ما تورم را با گوشت و خون حس می کنند اما فوتبال را نه؛ و طبیعتا با اینکه یکی دیگر پولش را بگیرد و آنها این پول گرفتن را با رأی خود تایید کنند مخالف خواهند بود.

داده ها کامل نیست

در این برنامه از مردم خواسته شده که نظر بدهند آیا با تمدید قرارداد سرمربی پرتغالی/ موزامبیکی تیم ملی موافقند یا خیر. این در حالی است که در این برناتمه و پیش از آن که مردم سراغ گوشی های خودب رای ارسال پیامک بروند، هیچ اطلاعات به دردبخوری به آنها داده نمی شود. مخاطب نمی داند مدت قرارداد بعدی چقدر است، چه مبلغی باید به این مربی پرداخت شود، پول قرارداد از کجا تامین می شود، چه جزییاتی در قرارداد وجود دارد و آیا مفاد آن به نفع فوتبال ماست یا خیر یا مثلا کی روش چند روز قرار است در ایران باشد و چند ماه در مرخصی و آیا درقبال دریافت این پول موظف است به شهرستان های مختلف سر بزند و بازی های لیگ را از نزدیک ببیند یا بلافاصله بعد از پایان برناتمه به مرخصی یکماهه می رود و ... رأی دهنده توجیه نشده است که اگر کی روش نباشد چه کسی ممکن است جای او را بگیرد و با چه مفاد قراردادی و با چه مبلغی.

پیشینه نظرسنجی کامل نیست

کسی که می خواهد رأی بدهد باید خودش می رفته و وقت می گذاشته تا تحقیق کند و ببیند آیا کی روش در قرارداد قبلی اش موفق بوده و به تمام مفاد و بندهای آن عمل کرده است یا خیر. اینکه ما در قرارداد قبلی چقدر به اهداف مان رسیدیم؛ اینکه با آمدن کی روش فوتبال ما چقدر پیشرفت کرده و چند بازیکن در زمان او به تیم ملی و سطح اول فوتبال معرفی شده اند؛ اینکه با پول قرارداد کی روش ممکن بود با کدام مربی بزرگ بتوانیم توافق کنیم.

او نمی داند و در این برنامه به او گفته نشده است که آمار برد و باخت ها در دوره کی روش چگونه بوده است و آیا پیشرفتی حاصل شده است یا خیر.

کسی به او نگفته که امارات و عراق نسبت به دوره قبلی که هر دو از ایران باخته بودند و پایین تر قرار گرفته بودند چرا با مربیانی به مراتب ارزان تر اینقدر پیشرفت کرده اند که به جمع چهار تیم پایانی جام ملت ها راه می یابند و ما باز هم درجا می زنیم. خبر ندارد که کی روش کلا در ازای پولی که سالانه دریافت می کند، چند بازی هدایت تیم ملی را در دست دارد و ده ها نکته دیگری که می توانست نظر رأی دهنده را تغییر دهد؛ حالا مثبت یا منفی اش فرقی ندارد.

تلفیق نادرست روش های تحقیق

در این برنامه یک موافق و یک مخالف برای مناظره درباره نظرسنجی مورد اشاره به استودیو دعوت شده بودند. جدا از اینکه نظرسنجی و رأی گیری پیش از مناظره این دو آغاز شده بود، باید پرسید که آیا بهتر نبود نظرسنجی پیامکی به این اختصاص می یافت که با نظرات کدام یک از کارشناسان برنامه موافق بودید، با کارشناس موافق یا مخالف؟

چینش ترکیب مناظره هم جای بحث دارد. یک طرف مناظره دکتر ذوالفقارنسب را داریم که سال هاست مربیگری نمی کند و در اخبار حضور ندارد، ضمن اینکه او فاقد یک بیان مناسب و تاثیرگذار است و نمی تواند با لحن خود بیننده را متقاعد کند. از آن طرف، علیرضا منصوریان را آورده ایم که جوان تر است و مردم هنوز بازی های او در تیم ملی و باشگاه را به یاد دارند و این کارشناس هم اکنون سرمربیگری تیم صدرنشین لیگ را برعهده دارد و در ضن، بیان او گیراتر و امروزی تر است.

مواردو انتقاداتی که ذوالفقارنسب بیان می کند بیشتر دامنگیر فدراسیون و مسئولان فوتبال است نه کی روش. در حالی که در نظرسنجی قرار شده مردم درباره کی روش قضاوت کنند و نه فدراسیون فوتبال.

معضل ساعت پخش

برای برنامه های ورزشی، ساعت 11 شب به بعد ساعت مناسبی است و مخاطبان عادت کرده اند در این ساعات بنشینند پای شبکه سوم یا ورش و فوتبال یا برنامه نود تماشا کنند. مخاطبان برنامه آشپزی و خانواده در ساعات ظهر به تلویزیون مراجعه می کنند، طرفداران اخبار سیاسی سر ساعت بیست و سی یا 9 یا 10 شب می نشینند پای تلویزیون و برنامه های کودک هم در دو نوبت صبح و عصر مخاطبان کودک را به خود جلب می کند.

بنابراین از ساعت 11 تا 2 نیمه شب این فقط مخاطبان فوتبالی هستند که تلویزیون می بینند (مخاطبان شبکه های خارج از صدا و سیما را در این دسته بندی در نظر نمی گیریم.)

پس ما یک نظرسنجی داریم که حدود دو میلیون نفر یا دو میلیون گوشی در آن شرکت کرده اند و حدود 75 میلیون در آن شرکت نکرده اند. هر چند که همه می دانیم در یک نظرسنجی لزومی ندارد همه افراد یک جامعه آماری در آن شرکت کنند و نظرسنجی به معنای مشتی نمونه خروار است.

یادمان باشد در برنامه پخش زنده یکی از دربی های گذشته تعداد 6 میلیون نفر در نظرسنجی پیامکی شرکت کرده بودند؛ یعنی سه برابر نظرسنجی اخیر درباره تمدید قرارداد کی روش.

معضل تعداد سیم کارت ها

طبق آمار رسمی هم اکنون حدود 100 میلیون سیم کارت موبایل در دست مردم داریم؛ یعنی با احتساب کودکان زیر یک سال، حدود 20 میلیون بیشتر از تعداد جمعیت ایران، خط موبایل در کشور داریم. این نکته را در نظر بگیرید که از این تعداد خط موبایل، صرفا دو میلیون آن در نظرسنجی آن برنامه شرکت کرده اند.

اینکه چقدر احتمال دارد آن دو میلیون نفر شرکت کننده در نظرسنجی در واقع، دو میلیون نفر نبوده و دو میلیون خط موبایل بوده باشند چندان دور از ذهن نیست. یک نفر سه تا خط دارد و از هر سه خط یک نظر را پیامک می کند. رأی او سه برابر مورد محاسبه قرار می گیرد و این یک ایراد است. به عبارتی دیگر از تعداد کل خط های موجود در کشور، دو درصد آنها در نظرسنجی شرکت کرده اند و این 88 درصد این دو درصد به ابقای کی روش رأی داده اند.

حب علی و بغض معاویه

در نظرسنجی های تلویزیونی با محوریت فوتبال، معمولا کفه ترازو به سود پرسپولیس سنگینی می کند. مثلا نظرسنجی زیباترین گل هفته، بغل پای ساده بازیکن پرسپولیس بیشتر از ضربه قیچی برگردان بازیکن گل گهر یا ضربه کاشته بازیکن استقلال یا دریبل همه بازیکنان توسط هاجم فولاد خوزستان رأی می آورد.

کافی است در یک نظرسنجی دو عنصر از پرسپولیس و استقلال و یک گزینه سوم مثلا از تراکتور حضور داشته باشند، آن گاه تعداد پیامک های ارسالی به طرز سرسام آوری بالا می روند. اینها نشاندهنده غیرکارشناسی بودن اینگونه نظرسنجی هاست.

در نظرسنجی اخیر درباره قرارداد کی روش عده ای از هواداران قلعه نویی و درخشان احتمالا به ضرر کی روش رأی داده اند و تعدادی دیگر که دل خوشی از این دو مربی وطنی ندارند، به سود او عمل کرده اند. نظرسنجی های تلویزیونی به میدانی برای رقابت ها و کری های رنگی تبدیل شده که طرفداران قرمز و آبی و زرد قناری و تراکتور به نوعی سعی دارند نظرسنجی را به سود تیم محبوب شان تغییر دهند.

سفارش دهنده نظرسنجی کیست؟

کفاشیان در سال های اخیر در برخورد با کی روش یک رویه حسابگرانه را در پیش گرفته است. هر وقت فدراسیون قصد دارد از نهادهای بالادستی پول بگیرد، بلافاصله موضوع قرارداد کی روش را وسط می کشد یا بحث بازی های تدارکاتی و هزینه اردو و ... را و اینکه کی روش تهدید کرده اگر فلان اردو برگزار نشود قهر می کند.

کفاشیان هوشمندانه با جلو انداختن کی روش و با استفاده از محبوبیت و مقبولیت او همواره موفق می شود از بالایی ها پول بگیرد یا دست کم تلاش خود را می کند.

در نظرسنجی برنامه نود در مورد موافق یا مخالف بودن مردم با تمدید قرارداد کی روش باید مشخص شود که سفارش دهنده آن نظرسنجی چه شخص یا نهادی بوده. آیا این فدراسیون بوده که از عادل فردوسی پور خواسته در زمینه تصمیم گیری به آنها کمک کند؟

فدراسیون که پیش از آن تصمیم خود را گرفته بود و اراده اش بر تمدید قرارداد بود. کفاشیان اگر هم خودش پیشنهاد و سفارش آن نظرسنجی را داده بود هدفی جز فشار وارد کردن بر وزارت ورزش و دولت و مجلس برای تامین بودجه و هزینه های مربوط به این تمدید قرارداد نداشت.