نوشین طافی و همه حواشی آلبوم اش!

هفته نامه چلچراغ - کورش بهشتی: وازرت ارشاد دولت حسن روحانی از آغاز فعالیت تاکنون در بسیاری از بخش ها مورد انتقاد اصول گرایان بوده و در اکثر حوزه های هنری شاهد واکنش های تند این جماعت به آلبوم ها و کنسرت ها، فیلم ها، نمایش ها و غیره که همگی مجوز قانونی داشته اند، بوده ایم، بسیاری از کنسرت های موسیقی- به خصوص در یک ساله اخیر- در دقیقه 90 لغو شده اند واز اجرای چند تن از بانوان موزیسین هم چون فرقانه قاسم اف، هم خوان و دختر علیم قاسم اف موزیسین مشهور آذری که به همراه ارکستر بادی تهران اجرا داشتند و حریر شریعت زاده نوازنده پیانو و همسر سالار عقیلی جلوگیری شده است.

این بار آلبوم «تو را ای کهن بوم و بر دوست دارم» با صدای محسن کرامتی و هم خوانی نوشین طافی بحث برانگیز شده است. هم خوانی ای که منتقدان، آن را هم خوانی نمی دانند و معتقدند در این آلبوم برای نخستین بار شاهد «تک خوانی یک زن» بوده اند.

1- ماجرا از آن جا شروع شد که آلبومی با عنوان «تو را ای کهن بوم و بر دوست دارم» هفتم بهمن ماه 93 در فروشگاه جدید نشر چشمه واقع در مجتمع فرهنگی کوروش در غرب تهران رونمایی شد. این آلبوم حاصل همکاری پیمان خازنی به عنوان آهنگساز با محسن کرامتی و نوشین طافی به عنوان هم خوان و روی اشعاری از مهدی اخوان ثالث، هوشنگ ابتهاج، حسام الدین هروی و مرتضی کیوان هاشمی کار شده و توسط خود نشر چشمه منتشر شده است.

توضیح: در این آلبوم هیچ پیچیدگی خاصی نه در ملودی ها، نه در تنظیم و نه در بخش آوازی دیده نمی شود و درواقع «تو را ای کهن...» یک کار سهل الوصول برای مخاطب عام موسیقی سنتی است.


کوتاه درباه عوامل اصلی این آلبوم

پیمان خازین، آهنگ ساز جوان و نوازنده تار این مجموعه، موسیقی را زیر نظر اساتیدی هم چون کیوان ساکت، امیر اسلامی، هنگام اخوان و رامین بهنا فرا گرفته است.

محسن کرامتی، خواننده ۶۷ ساله این مجموعه، یکی از اساتید پیش کسوت ردیف آوازی ایرانی محسوب می شود. او محقق موسیقی و نقاش نیز هست و بیش از ۴۰ کتاب ترجمه کرده و کتاب مرجع «فرهنگ اصطلاحات هنرهای تجسمی» از تالیفات اوست. کرامتی پیش از این اثر نیز در بیش از ۱۰ آلبوم موسیقی شراکت داشته است.

نوشین طافی ۳۳ ساله هم خوان این آلبوم، از شاگردان پری ملکی، معصومه مهرعلی، فاطمه سادات واعظی و محسن کرامتی است و در حال حاضر به تدریس آواز خانم ها نیز اشتغال دارد. او پیش از این در آلبوم دیگری با عنوان «عطارنامه» با آهنگ سازی سعید خاورنژاد نیز با محسن کرامتی همکاری و هم خوانی کرده است. طافی هم چنین با گروه هایی هم چون خنیا، طریقت و سیاه مشق نیز سابقه همکاری دارد.

۲- چند روز پس از انتشار این آلبوم واکنش هایی در انتقاد به این آلبوم در فضای مجازی دیده شد. منتقدان ابراز داشتند این آلبوم را نمی توان هم خوانی نامید و چیزی که شنیده می شود رسما تک خوانی یک زن است.

توضیح: پیش از «تو را ای کهن...» نیز آلبوم های زیادی پس از انقلاب منتشر شده که در آن ها هم خوانی خوانندگان مرد و زن اتفاق افتاده است و این یک امر غیرقانونی محسوب نمی شود. معمولا این اتفاق به این صورت می افتد که صدای خواننده مرد غالب است و خواننده زن هم خوان یا درواقع و بک و کال آقاست.

آلبوم هایی هم چون «خسته ام از این کویر» با همکاری مسعود جاهد و شیدا، «راز نو»ی حسین علیزاده با گروه هم آوایان و بسیاری از آلبوم های پاپ که نمونه شاخصش آثار گروه آریان است، از این دست هستند که در زمان خود شاهد واکنش هایی بوده اند، اما هیچ کدام از آن انتقادات به شدت انتقادی که امروز به آلبوم جدید محسن کرامتی وارد می شود نبوده است.


۳- ۱۲ بهمن، دفتر موسیقی معاونت امور هنری وزارت ارشاد متنی را در پاسخ به این انتقادات منتشر کرد که بخش هایی از آن به این شکل آمده است: «...این اثر در قالب موسیقی سنتی با اشعار و موسیقی دفتر که متشکل از اساتید و نخبگان متعهد و ارزشی انقلاب اسلامی هستند، بررسی و مورد تایید قرار گرفته است.

براساس ضوابط موجود که از بدو تاسیس دفتر موسیقی تاکنون به آن عمل شده است، هیچ گونه منع قانونی برای صدور مجوز آثاری که هم خوانی زن و مرد دارند، وجود ندارد و پس از طی مراحل قانونی طبق روال مجوز انتشار برای این گونه آثار نیز صادر می گردد. لذا اثر مذکور به دفعات در واحد تطبیق بررسی شده و براساس مستندات موجود در پرونده پس از اصلاحات موردنظر دفتر موسیقی، نمونه نهایی با رعایت کلیه ضوابط و مقررات، به درستی و صحت اجازه انتشار دریافت کرده است. این دفتر مجددا بر این نکته تاکید می کند که تاکنون هیچ گونه مجوز تک خوانی بانوان اعم از آلبوم صوتی یا اجرای صحنه ای، مگر در موارد کنسرت ویژه بانوان صادر نکرده است.»

۴- انتقادها ادامه پیدا کرد تا این که علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در حاشیه افتتاح نمایشگاه بین المللی جهان عاری از خشونت مورد سوال خبرنگاران درخصوص این آلبوم و بحث تک خوانی بانوان قرار گرفت. وزیر ارشاد در پاسخ چنین صحبت هایی گفت: «من در ۱۸ ماهی که در وزارت فرهنگ و ارشاد هستم، احساس می کنم مجموعه هایی هستند که قاعدتا این دولت، دولت منتخب آن ها نیست و آنان کاندیدای دیگری دارند که در انتخابات ریاست جمهوری پیروز نشده است.

تمام تلاش آنان این است که با دولت در حوزه های مختلف فرهنگی، هنری، اقتصادی، سیاست خارجی مقابله کنند و حتی برای این منظور اتاق عملیاتی را تشکیل دادند و به دنبال آن هستند تا با دولت در زمینه هنری مقابله کنند. ما نظر مخالف و انتقاد را می پذیریم، اما آنان به این بسنده نمی کنند. با جعل و تحریف اطلاع رسانی غلطی را به مجامع دینی، حوزه های علمیه و برخی شخصیت های مذهبی می کنند و متاسفانه گاهی این تبلیغات دروغ موثر واقع می شود.»

او به طور خاص درباره واکنش هایی که به این آلبوم شده است، توضیح داد: «اخیرا موجی را راه انداختند و در آن اعلام می کنند که مجوزی برای تک خوانی زنان داده شده است، در صورتی که تک خوانی وجود ندارد و ضمن این که عکس آلبومی که به آن انتقاد می کنند، عکس یک خانم است، اما این آلبوم توسط محسن کرامتی و نوشین طافی هم خوانی شده و درواقع تک خوانی نبوده است.

براساس آن حاشیه سازی و ایجاد موج علیه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی صورت گرفته که عمل غیراخلاقی، غیردینی است و به آنان می گوییم اگر قصد مقابله با دولت را دارند، به نقاط ضعف اساسی که وجود دارد بپردازند و چرا دروغ پردازی می کنند. برای ما جای تاسف است که عناصر مدعی دفاع از انقلاب، ارزش های اسلامی به این دروغ پردازی ها می زنند و هم جای تاسف است که برخی، این حرف ها را می پذیرند، درحالی که در قرآن درباره صحت خبر مبنی بر این که خبری جهت دارد تاکید دارد.»


۵- اما گفته های وزیر ارشاد نیز مانع اعتراضات و واکنش های منفی منتقدین به این آلبوم موسیقی نشد و انتقادات هم چنان در رسانه های نزدیک به طیف اصول گرا ادامه پیدا کرد.

۶- موزیسین های شناخته شده ای هم چون حسین علیزاده، علیرضا قربانی و پری ملکی نیز در این باره صحبت کردند و نقش زنان را در موسیقی انکارناپذیر دانستند. علیزاده در بخشی از گفته هایش توضیح داد: «من همیشه و در تمام این سال ها اعتراض کرده ام و حالا اصلا فکر می کنم شاید موسیقی دانان باید به صورت جمعی اعتراض کنند، شاید فایده ای داشته باشد. نباید در موسیقی به تفکیک جنسیتی قائل شد. این که فکر کنیم هر جایی زنان حضور دارند باید احساس خطر کنیم درست نیست؛ زیرا هنر بدون زن معنی ندارد و در همه مسائل زن و مرد با هم شریک هستند.»

۷- علی مرادخانی، معاون فرهنگی وزارت ارشاد نیز درباره کاور این آلبوم گفت: «به نظر می رسد باید در انتشار جلد این آلبوم دقت بیشتری می شد، زیرا عکس یک بانو به تنهایی روی جلد باعث به وجود آمدن این شائبه ها در زمینه تک خوانی بانوان شده است.» او درباره انتقادهای صورت گرفته به آلبوم مذکور نیز اعلام کرد: «نحوه برخورد اخیر اصول گرایان با آلبوم «تو را ای کهن بوم و بر دوست دارم» نگرانی هایی را در میان اهالی موسیقی ایران برانگیخته است.»

هم چنین حمیدرضا نوربخش، مدیرعامل خانه موسیقی، در این خصوص اظهار داشت: «یک فضای ناامن و بی ثبات و نوعی بی اعتمادی و تردید در میان اهالی موسیقی به وجود آورده اند، آن هم برای مسئله ای که اصلا وجهه قانونی ندارد.»


۸- ۱۸ بهمن ماه، پیمان خازنی، آهنگ ساز آلبوم جنجال برانگیز در یادداشتی به انتقادات واکنش نشان داده که در بخش هایی از آن این طور آمده است: «... لازم می دانم برای پاسخ گویی به بعضی شایعات بی اساس و گاه غرض ورزی های ناشایست در رابطه با این آلبوم، چند نکته را متذکر شوم؛ یک: آلبوم «تو را ای کهن بوم و بر دوست دارم»

بر مبنای یک هم خوانی متعارف و قانونی با مجوز رسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و با رعایت همه موازین لازم منتشر شده است؛ دو: در این آلبوم که بر پایه موسیقی دستگاهی تالیف شده است، هیچ گونه تک خوانی خانم صورت نگرفته است و هدف من و دیگر عوامل این مجموعه ارائه اثری اصیل در راستای ارتقای موسیقی ملی ایران بوده است؛ سه: شاید فاصله چند روزه بین مراسم رونمایی و پخش آلبوم و عدم دسترسی عموم مردم به این اثر یکی از دلایل بروز شایعات درباره این آلبوم شده باشد که موجبات ناراحتی همگان را فراهم آورده است؛ چهار: رسانه ها در طول این سال ها که من فعالیت داشته ام، نزدیک ترین و همراه ترین و باشعورترین قشری بوده اند که من را یاری کرده اند.

این بار هم خیلی از آن ها به من کمک کردند که بی توجهی و بی دقتی برخی دیگر از دوستان را به آن ها یادآوری کنم. به هر حال در شرایطی که فرهنگ ما مورد بی توجهی و تهاجم بیگانگان است، پرداختن به موسیقی اصیل ایرانی و استفاده از مضامین بلند و والای شاعران بزرگی چون زنده یاد مهدی اخوان ثالث و هوشنگ ابتهاج می تواند قابل دفاع باشد؛ پنج: فکر می کنم خیلی از سوءتفاهم ها و شایعاتی که در پی آن آمد، حاصل عدم دقت و بی توجهی برخی عزیزان است. از کسانی که هنوز اثر را نشنیده اند، خواهش می کنم بروند و آلبوم «تو را ای کهن بوم و بر دوست دارم» را خوب گوش کنند و اگر نگران موسیقی هستند، نگرانی هایشان را با نقد اثر مطرح و مرتفع سازند.»

۹- وزیر ارشاد دولت دهم، یعنی سید محمد حسینی نیز به این ماجرا واکنش نشان داد: «هم خوانی نیز ضوابط و قواعد خاص خود رادارد، بنابراین مجوز هم خوانی باید به گونه ای صادر شود که در این جمع صدای زن صدای غالب نباشد. در زمان ریاست بنده در وزارت ارشاد نیز هم خوان ییک زن در جمع دو نفره قابل مجوز نبوده است، به هر حال این اتفاق به گفته خود دوستان در وزارت ارشاد یک اتفاق جدید و نادر محسوب می شود.»


۱۰- در یکی از استفتائاتی که درباره موسیقی از مقام معظم رهبری پرسیده شده بود، «گوش دادن به صدای زن هنگامی که شعر و غیر آن را به صورت دکلمه می خواند اعم از این که شنونده، جوان باشد یا خیر؛ مذکر باشد یا مونث چه حکمی دارد؟ و اگر آن زن از محارم باشد، حکم آن چیست؟» ایشان پاسخ داده اند: «اگر صدای زن به صورت غنا نباشد و گوش دادن به صدای او هم به قصد لذت و ریبه نباشد و مفسده ای هم بر آن مترتب نگردد، اشکال ندارد و فرقی بنی موارد فوق نیست.»

هم چنین امام خمینی در پاسخ به سوالی در زمینه تک خوانی زنان به صورت آواز سرود، این گونه پاسخ داده اند: «مجرد صوت زن نامحرم حرام نیست و استماع صدای زن فی نفسه منعی ندارد، ولی اگر به ملاحظه وضع خاص خواننده در حال خواندن، یا وضع خاص مجلس و محل خوانندگی، یا به ملاحظه مضامین موضوعی که خوانده می شود، از مصادیق خوانندگی مطرب لهوی به حساب آید یا مستلزم مفاسدی باشد، جایز نیست.»