حال و روز ۶ خواننده موسیقی پاپ ایران

هفته نامه چلچراغ - کورش بهشتی: پس از انقلاب سال 57، موسیقی پاپ در کشور ما رو به افول رفت و در روزهای جنگ ایران و عراق چیزی به عنوان موسیقی پاپ (از لحاظ سبک شناسی و نه به لحاظ مخاطب شناسی) تقریبا وجود خارجی نداشت. با اتمام جنگ، آرام آرام سروکله خوانندگانی هم چون عباس بهادری، بیژن خاوری و مهدی سپهر از لا به لای بوته های استودیوهای خارجی صدا و سیما پیدا شد.

ترانه هایی غیرعاشقانه و بیشتر در وصف طبیعت مورد استفاده موزیسین های پاپ رسمی قرار گرفت. اما با روی کار آمدن دولت اصلاحات، نقطه عطفی درج یران موسیقی پاپ نیز ایجاد شد.

علی معلم و فریدون شهبازیان، مسئول شورای نظارت بر احیای موسیقی پاپ در صدا و سیما شدند و پس از آن طی سال های 76 و 77 موسیقی پاپ با معرفی صدا و سیما، حیاتی دوباره یافت. البته معشوق اصلی ترانه ها هم چنان طبیعت بود و دیگر ترانه ها نیز به مضامین مذهبی اختصاص داشت، اما پس از چندی رابطه عاطفی انسانی- این رابطه مهیب!- نیز دست مایه ترانه سرایان قرار گرفت و موسیقی پاپ مخاطبان جدی و سپس هوادارانی پیدا کرد.

چند خواننده در شکل گیری این جریان نورسته موسیقی پاپ به مردم معرفی شدند که در صفحات پیش رو، به صورت مختصر، به زندگی هنری گذشته و شرح حال آن ها پرداخته ایم. خوانندگانی که خیلی از نسل چهارمی ها، شاید فقط اسمشان را شنیده باشند و نتوانند یکی دو تا از آهنگ هایشان را نام ببرند، شاید هم خیلی از این نخستین خواننده های نسل دوم موسیقی پاپ پس از انقلاب را کلا نشناسند.

علیرضا عصار


این خواننده ۴۴ ساله با اجرای قطعه «عیدانه» برای نوروز ۱۳۷۷ در گروه نخستین خوانندگان موج دوم موسیق پاپ پس از انقلاب قرار گرفت. از نخستین اجراهای صحنه ای علیرضا عصار، حضور در تئاتر «پیروزی در شیکاگو» به کارگردانی داوود رشیدی و با حضور مهدی هاشمی و فریماه فرجامی در سال ۷۰ به عنوان نوازنده پیانو بود. او در فیلم سینمایی «مرد عوضی» نیز قطعه ای اجرا کرد و پس از آن قطعه «قدسیان آسمان» را با همراهی محمد اصفهانی اجرا کرد که با پخش از تلویزیون، مورد استقبال عام قرار گرفت.

طرفداران عصار معتقدند او موزیسین صاحب سبکی است که از صدایی حماسی برخوردار است و به خصوص اشعار مولانا را به خوبی تبدیل به آهنگ می کند. اما منتقدانش بر این باورند که او را نمی توان خواننده نامید، چون کاری که می کند، چیزی بین آوازخوانی و نریشن (دکلمه) است و این سبک از کار فقط در ایران تازگی دارد.

آخرین آثار او آلبوم های «محتسب» و «بازی عوض شده» با آهنگ سازی همکار دیرینه اش فواد حجازی بود که سال ۱۳۹۰ با بازار آمد.

آخرین اجراهای او نیز سال ۱۳۸۹ روی صحنه رفت که یکی از آن ها در همایش ایرانیان خارج از کشور برگزار شد که به دعوت دولت قبل، در سالن مرکز همایش های بین المللی جمهوری اسلامی ایران در جریان بود. گفته می شود انتقاداتی که بابت حضور در این اجرا به او وارد شد، در غیبت چند سال اخیرش بی اثر نبوده است.

محمد اصفهانی


محمدمهدی واعظی اصفهانی، پیش از آن که جزو نخستین خوانندگان نسل دوم موسیقی پاپ پس از انقلاب قرار گیرد، به عنوان یکی از استعدادهای قرائت قرآن و هم چنین تواشیح شناخته شده بود. او که برخلاف فامیلی اش در تهران متولد و سال ۷۶ با مدرک دکترا از دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران فارغ التحصیل شد، آخرین آلبومش با عنوان «شکوه» را خردادماه امسال روانه بازار کرد. این آلبوم توسط موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی منتشر شد که شامل پنج قطعه آهنگ سازی شده براساس غزل های امام خمینی بود.

محمد اصفهانی جزو خوانندگان است که در اجراهای ارگانی بسیاری حاضر می شود. اجرای ارگانی به اجرایی گفته می شود که حین یک همایش یا جشن سفارشی یک ارگان یا نهاد برگزار می شود. اصفهانی جزو محبوب ترین خواننده های ارگانی است و تعداد این نوع اجراهایش بسیار بیشتر از کنسرت های عمومی اوست و بالطبع، درآمد اصلی اش نیز از همین راه حاصل می شود.

تصویری که چند ماه قبل، از یکی از اجراهای ارگانی او در یک مراسم دولتی منتشر شد، با نقدهای تندی در فضای مجازی مواجه شد. در آن تصویر محمد اصفهانی به تنهایی روی استیج مشغول خوانندگی بود، اما دقت که می کردی متوجه می شدی نوازگان مانند موجوداتی ممنوعه پشت یک سری پاراول و پارتیشن قرار دارند و برای مسئولان می نوازند.

اصفهانی از خواننده های محبوب تیتراژهای صدا و سیما نیز هست. نخستین تیتراژخوانی اش به سال ۱۳۷۳ و سریال «آوای فاخته» به کارگردانی بهمن زرین پور بر می گردد. اما اولین تیتراژی از او که فراگیر شد، بر می گردد به سال ۱۳۷۶ و سریال «پهلوانان نمی میرند» به کارگردانی حسن فتحی که روی آهنگی از بابک بیات کار شد.

از نکات جالب توجه در مورد محمد اصفهانی که تا امروز ۱۶ آلبوم منتشر کرده، تلاوت قرآن توسط او در روز ۱۲ بهمن ۱۳۵۷ در فرودگاه مهرآباد حین ورود امام خمینی به ایران است او آن زمان هشت سال داشت.

قاسم افشار


افشار متولد سال ۱۳۴۴ در تهران است. او از کسانی است که در بازار آهن فعالیت داشت و در فاصله سال های ۷۷-۷۶ به عنوان یکی از خوانندگان جدید پاپ به مخاطبان معرفی شد. ترانه «وقف پرنده ها» یا همان «آی آدمای مهربون...» در تمجید از طبیعت، قطعه ای بود که او را مشهور کرد. این ترانه را محمدعلی شیرازی سروده، آهنگ سازش اکبر آزاد و تنظیم کننده آن بهروز صفاریان بود. او جزو دو خواننده موج جدید پاپ بود که انگ شباهت صدا به خوانندگان لس آنجلسی بهشان خورده بود. نکته ای که سال ها بعد با بازخوانی ترانه «خلیج» اثبات شد. او پنج آلبوم مستقل دارد و در دو آلبوم مشترک نیز حضور داشته است.

قاسم افشار مورد استقبال درازمدت مخاطبان موسیقی پاپ قرار نگرفت. خیلی ها دلیلش را همان شباهت به خواننده رژیم گذشته می دانند و برخی نیز محدودیت صدا و کم تنوع بودن آهنگ هایش را باعث این اتفاق می دانند. افشار هم از خوانندگان نسبتا پرکار اجراهای ارگانی محسوب می شود و کنسرت هایش در این سال ها بسیار کمتر از این دست اجراهایش بوده است.

خشایار اعتمادی


خشایار اعتمادی متولد ۱۳۵۰ در تهران است و لیسانس اقتصاد بازرگانی دارد. او از کودکی فراگیری موسیقی را آغاز کرد و سال ۷۴ ترانه «از پنهان» را روی شعری از حافظ خواند. اما اقبال عام نسبت به اعتمادی، سال ۱۳۷۷ با خواندن ترانه «بارون» احمد شاملو و پخش آن از تلویزیون صورت گرفت. آهنگ ساز این ترانه ش. عقیلی بود که خود اونیز با خواندن ترانه «معبود» در همان سال به شهرت رسید. عقیلی که جوان ترین خواننده این نسل از موزیسین های پاپ بود، پس از مدتی محبوب ترین آن ها نیز شد. او در نهایت سال ۱۳۸۱ از ایران خارج شد و به حلقه موزیسین های لس آنجلسی پیوست.

خشایار اعتمادی تا امروز ۱۰ آلبوم منتشر کرده که آخرینش پاییز دو سال پیش با عنوان «تو محکومی به برگشتن» روانه بازار شد.

اعتمادی هم مانند خیلی از هم دوره ای هایش، در این آلبوم سراغ آهنگ سازان مطرح پاپ روز هم چون سیروان خسروی و علیرضا افکاری رفت تا بلکه از قافله پرشتاب موسیقی پاپ ایران جا نماند.

اعتمادی نیز مانند افشار از رنگ صدایی برخوردار است که شباهت بسیاری به یکی از خوانندگان مشهور رژیم گذشته دارد. این نکته ای بود که در روزهای آغازین موج جدید موسیقی پاپ در نیمه دوم دهه ۷۰، با بازخوردهای بسیاری رو به رو شد و البته همین ماجرا، عامل جذابیت او نیز گشت. جذابیتی که رفته رفته و با ورود نسل بعدی موزیسین های پاپ که به جریانات روز موسیقی پاپ جهان نزدیک تر بودند، کمتر شد.

مانی رهنما


مانی رهنما خواننده ۴۳ ساله ای از نسل دهه ۷۰ موسیقی پاپ است که هنوز هم طرفداران پر و پا قرص خودش را دارد. فراگیری موسیقی او از سن ۱۴ سالگی آغاز و در سن ۲۱ سالگی با حضور بابک بیات جدیت گرفت. رهنما فنون و تکنیک های خوانندگی پاپ را از بابک بیات فرا گرفت. او خواننده ای از آن دوره است که نخستین تجربه اش در جایی غیر از تلویزیون و در یک فیلم سینمایی اتفاق افتاد.

نام فیلم «مرسدس» و کارگردانش مسعود کیمیایی بود و او در این فیلم، قطعه ای را با همین نام به آهنگ سازی بابک بیات خواند که مورد استقبال مخاطبان جدیتر موسیقی پاپ قرار گرفت. مانی رهنما در سال ۱۳۷۷ و در جریان اولین جشنواره موسیقی پاپ (که البته جزو آخرین جشنواره های موسیقی پاپ هم بود!) موفق به دریافت جایزه بهترین خواننده شد.

او تا امروز ۱۰ آلبوم منتشر کرده است. آخرین آلبومش «من و تو» نام دارد که اردیبهشت ۱۳۹۱ به بازار آمد، اما محبوبیت آلبوم یکی مانده به آخرش یعنی «کجا به خنده می رسیم» را تکرار نکرد. «کجا به خنده می رسیم»، حاصل همکاری مانی رهنما به عنوان خواننده و آهنگ ساز با بابک صحرایی در نقش ترانه سرا و آندره آرزومانیان (نوازنده فقید قدرتمند پیانو) به عنوان تنها نوازنده و تنظیم کننده آلبوم بود که سال ۱۳۸۹ منتشر شد.

مانی راهنما از خوانندگانی است که به تدریس آواز پاپ نیز می پردازد. او از سال ۱۳۸۲ هنرجویان آواز پاپ را تعلیم می دهد و تا به حال دو آلبوم از حاصل کار شاگردانش نیز منتشر شده است. مانی رهنما را یکی از سه، چهار خواننده «بابک بیاتی» می دانند. بابک بیات آهنگ سازی بود که در تنظیم و نوشتن هارمونی برای موسیقی فیلم و موسیقی پاپ دارای امضا بود و خوانندگان که با نظارت و پشتیبانی او به دنیای موسیقی وارد شدند، نیز همواره آن جنس صدادهی رادر کارهای بعدی شان داشتند. از این جمله اند مانی رهنما، حمید حامی و نیما مسیحا.

حسین زمان


زمان، مسن ترین و کم کارترین خواننده این نسل از موسیقی پاپ به حساب می آید. او متولد ۱۳۳۸ در تهران است و لیسانس الکترونیک و فوق لیسانس مهندسی مخابرات دارد. او که از دستگیرشدگان دانشجویی زمان شاه توسط ساواک است، پیش از انقلاب برای ادامه تحصیل به آمریکا رفت، اما با آغاز جنگ ایران و عراق، درسش را که رو به اتمام بود، رها کرد و به ایران آمده و به جبهه ها پیوست. او نیز در نیمه دوم دهه ۷۰ به جرگه خوانندگان جدید موسیقی پاپ پیوست.

حسین زمان تا امروز هفت آلبوم داشته که شش تای آن مستقل و یکی با عنوان «فصل آشنایی» آلبومی گروهی است. او هم اکنون فعالیت چندانی در موسیقی ندارد که دلیل اصلی این اتفاق، غیرموسیقیایی است!

این خواننده ۵۵ ساله موسیقی پاپ که در زمان خودش مورد توجه عده ای از مخاطبان این جنس موسیقی قرار گرفت، از سال ۱۳۸۱ به همراه خانواده اش در جزیره کیش زندگی می کند و عضو هیئت علمی پردیس بین الملل دانشگاه صنعتی شریف در کیش است و آن جا به تدریس نیز مشغول است.