معروف‌ترین و محبوب‌ترین دانشجویانی که همه می‌شناسیم

برترین‌ها: آثار موجود در این فهرست تلاش کرده‌اند تا با کلیشه‌زدایی از ساحت آثاری با این محوریت، روایت جدیدی از دانشجو و دانشگاه در سینمای ایران ارائه دهند.  در ادامه به کمک روزنامه فرهیختگان نگاهی خواهیم انداخت به ۹ فیلم مهمی که در این حوزه تولید شده‌اند با این توضیح که تعداد آثار این حوزه، فراتر از این ۹ نمونه است، لذا آثاری مورد توجه قرار گرفته که نقش پررنگ‌تری از دانشجو و دانشگاه را بازتاب داده‌اند. 

پری

داریوش مهرجویی به‌رغم ارجاعات غیرمستقیمی که تا قبل از دهه 70 به مقوله دانشگاه و دانشجو می‌کرد، اما با پری ورود همه‌جانبه‌ای به این عرصه داشت. پری اما به‌نوعی متفاوت‌تر از تمام فیلم‌های این حوزه است که ورای مسائل روز و معمول زندگی دانشجویی، بعد دیگری از یک دانشجو و فردی که طالب حقیقت محض است را به تصویر می‌کشد.  این فیلم پرمخاطب، داستان پری دانشجوی ممتاز رشته‌ ادبیات و تئاتر است که از تمام مزایای زندگی یک دختر جوان برخوردار می‌باشد. او با خواندن یک کتاب سبز کوچک، دچار تحولات فکری و حسی می‌شود. کتاب، سرگذشت سیر و سلوک عارف گمنامی در قرن پنجم هجری است. پری پس از خواندن کتاب، با آنکه خواهان مراتب معنوی بالاتری است، از زندگی معمولی دل‌کنده شده و در وادی دردناک طلب، سرگردان می‌شود. کتاب به برادر بزرگش، اسد تعلق دارد. اسد چندی پیش در حادثه‌ آتش‌سوزی کلبه‌اش درگذشته ‌است. داداشی، برادر دیگر پری است که مخالف راه و رسم اسد بوده و عقیده دیگری دارد. 

به رنگ ارغوان

ابراهیم حاتمی‌کیا که در برخی از کارهایش، بهره‌برداری‌هایی را از دانشگاه و دانشجو به عمل آورده بود، در به رنگ ارغوان، به شکل کامل‌تری وارد این مقوله شده و دانشجو را در متن بحران داستان جدیدش قرار می‌دهد.  فیلم، داستان یکی از عوامل گروهک تروریستی به نام شفق است که در اوایل انقلاب، پس از به پا کردن آشوبی گریخته است. شفق حالا و پس از گذشت چندین سال از آن اتفاق برای دیدن دخترش ارغوان، که دانشجوی دانشکده جنگل‌داری است مخفیانه به ایران بازمی‌گردد. یکی از مامورین امنیتی به نام بهزاد به‌عنوان دانشجو وارد دانشکده شده و از تمامی امکانات مدرن امنیتی استفاده می‌کند تا با کنترل ارغوان، شفق را به دام بیندازد. در این میان بین او و ارغوان رابطه‌ای عاطفی به‌وجود می‌آید. از طرف دیگر همکاران سیاسی شفق نیز تصمیم دارند او را ترور کنند تا به دست ماموران امنیتی نیفتد. 

شام آخر

قطعا یکی از نخستین آثاری که از تصویر دانشجو در آثار سینمایی، در ذهن سینمادوستان نقش می‌بندد، فیلم شام آخر فریدون جیرانی است. فیلمی که چه در زمان نمایش و چه تا همین امروز، جذایت‌هایی را برای مخاطب به همراه دارد؛ جذابیت‌هایی که تاکنون به این شکل، در هیچ‌یک از آثار دانشجویی سینمای ایران تکرار نشده است.  شام آخر، داستان استاد دانشکده معماری یعنی میهن مشرقی است که پس از 26 سال زندگی با شوهرش، به سبب ناسازگاری فکری و رفتاری با پادرمیانی دخترش ستاره، از همسرش جدا می‌شود. میهن به خانه قدیمی پدری خود اسباب‌کشی می‌کند و با دخترش و دایه او یعنی آفاق، زندگی تازه‌ای را آغاز می‌کند. زندگی تازه او با آمدن مانی معترف، دانشجوی رشته معماری در هم می‌ریزد و روابط عجیبی میان آنها شکل می‌گیرد. 

گل‌های کاغذی

 گل‌های کاغذی فیلمی به کارگردانی مرتضی عقیلی و نویسندگی اکبر صادقی و مرتضی عقیلی محصول سال ۱۳۵۶ است.

کشف فیلم‌هایی درخشان از سینمای قبل از انقلاب لذت زیادی دارد، به هر حال بنا به قرائت رسمی آن سینما آمیخته به فساد بوده و اکثر آثار مبتذل و کلیشه‌ای سطح پایین بودند. قرائتی که همه واقعیت نیست و احتمالا فقط بخشی از واقعیت، گواه این مدعا آن که کلی از آثار تقوایی، شهیدثالث، کیمیایی و فرمان‌آرا در همان سینما عرضه شده و خب همه آن‌ها هم قابل دفاع هستند، اما در این میان گاهی تماشای اثری مثل «گل‌های کاغذی» که هیچکدام از این کارگردان‌های صاحب سبک را بالای سر خودش ندارد.

متولد ماه مهر

فیلم متولد ماه مهر ساخته احمدرضا درویش مستقیم‌گو و انتقادی‌ترین فیلم اوست. فیلم محصول سال ۱۳۷۸ است و در میانه تمام پیچ و تاب‌های تاریخی آن سال‌های اجتماع ایرانی تولید شده است.

سال ۱۳۷۸ سالی بود که رخدادهای مربوط به اعتراض دانشجویان به توقیف روزنامه سلام (جدی‌ترین روزنامه با نگاه اصلاح‌طلبانه آن سال‌ها) رفت. اعتراضی که منجربه اوج گرفتن دوباره جریان جنبش دانشجویی شد و در ادامه آن رخدادهای کوی دانشگاه ۱۳۷۸ و وقایع تلخی که در تاریخ ایران ثبت شده است، رقم خورد. دست بر قضا داستان فیلم هم کاملا مرتبط با مسئله اعتراضات دانشجویی و جنش‌ها و کوشش‌های تشکل‌های دانشجویی در آن سال‌ها است.

گروهی از دانشجویان ارزشی در دانشکده علوم اجتماعی بیانیه‌ای صادر می‌کنند با هدف جداسازی دانشجویان دختر و پسر در دانشگاه با این توضیح که اختلاط دانشجویان منجر به فساد (به تعبیر آن‌ها) و چه و چه می‌شود...

دل‌شکسته

ساخته علی رویین‌تن، یکی از مهم‌ترین فیلم‌های این فهرست است که داستان علاقه‌مندی تدریجی دو دانشجو با دنیاهایی متفاوت را به تصویر می‌کشد. فیلمی که در همان زمان ساخت نیز با استقبال گسترده‌ای مواجه شد و هنوز هم به‌عنوان یک فیلم ماندگار و پرخاطره از آن یاد می‌شود.  داستان فیلم درباره دلبستگی دو جوان با طرز فکر متفاوت و از دو خانواده مختلف است که مجبور می‌شوند با هم پایان‌نامه بدهند. به این منظور برای آشنا کردن همدیگر از جهان‌های خود، دوستان یکدیگر را به هم نشان می‌دهند. 

دختران انتظار

رحمان رضایی در اواخر دهه ۸۰، معروف‌ترین فیلم کارنامه سینمایی خود را جلوی دوربین برد. دختران انتظار، گوشه‌ای از زندگی دانشجویان را دستمایه روایت قرار داده که فراتر از عاشقی‌های رایجی بود که در سینما به تصور کشیده می‌شد. به همین دلیل، فیلم دربردارنده مصائبی بود که سبب شد که این اثر تا به امروز نیز طرفدارانی داشته باشد.  داستان این فیلم درباره جوانی به نام سعید است که در سال آخر رشته پزشکی تحصیل می‌کند. او به خاطر مشکلات مالی خود مجبور به گرفتن ۲۰۰۰ دلار وام از دلالی به نام سام می‌شود. اما هنگام پس‌دادن وام خود متوجه می‌شود قیمت دلار دوبرابر شده است و او باید این مبلغ را پرداخت کند. تلاش‌های او برای به دست آوردن پول بی‌نتیجه می‌ماند و تن به ازدواج مصلحتی برای گرفتن وام با دختر بیماری به نام روشنک می‌دهد. اما وام جور نمی‌شود و مشکلات روشنک بر گرفتاری‌های سعید اضافه می‌شود. سام به‌خاطر بدهی، حکم بازداشت سعید را می‌گیرد. اما دختر سام به شرط قبول ازدواج، او را نجات می‌دهد. روشنک از این مساله دل‌شکسته می‌شود و در مدت کوتاهی بر اثر بیماری قلبی جان می‌دهد. 

اعتراض

یکی از بهترین ساخته‌های مسعود کیمیایی که در سال ۷۸ جلوی دوربین رفت و با استقبال خوبی مواجه شد. فیلمی که برخی هواداران کیمیایی، آن را تا اندازه‌های بهترین ساخته این کارگردان جریان‌ساز بالا کشیده‌اند. اعتراض اما از معدود ساخته‌های کارگردانی است که تصویر چندانی از دانشجو و دانشگاه را در آثارش به ثبت نرسانده است.  اعتراض درمورد امیرعلی است که شریفه، نامزد برادرش رضا را به دلیل رابطه نامشروعش با مردی به نام احمد به قتل رسانده و حالا پس از ۱۲ سال از زندان آزاد می‌شود. پیش از آزادی، هم‌سلولی‌اش محسن دربندی، انگشتری به او می‌دهد و به او سفارش می‌کند تا پس از گرفتن طلب او از مردی بیرون از زندان، از زنی به نام مجدی حمایت کند و سر و سامانی به زندگی او بدهد. 

عصبانی نیستم

جنجالی‌ترین ساخته رضا درمیشیان، دیگر به نامی آشنا برای مخاطبان سینمای ایران تبدیل شده است. عصبانی نیستم فیلمی بود که عصاره‌ای دانشجویی داشت و در جشنواره فجر با حواشی و جنجال‌هایی مواجه شد. مورد خوشایند فیلم، معرفی نوید محمدزاده به سینمای ایران بود که در طول این سال‌ها، طیفی از حرفه‌ای‌گری را در عرصه بازی به نمایش گذاشت. عصبانی نیستم، داستان نوید، دانشجوی اخراجی است که برای فراهم آوردن حداقل شرایط زندگی، در رویارویی با مسائل عرف جامعه با خود تمرین می‌کند تا عصبانی نباشد و در عین حال تلاش می‌کند دختر مورد علاقه‌اش یعنی ستاره را از دست ندهد.