شهید آوینی و غزاله علیزاده؛ کدام یک عاشق‌تر بود؟
عشق میان کامران(مرتضی) آوینی و غزاله علیزاده، دو شخصیت تیپیکال که بعدها به واسطه تغییرات شهید آوینی فاصله فکری زیادی میانشان رقم خورد، یکی از بحث‌برانگیزترین نقاط تاریخ روشنفکری ایرانی‌ست، مستند «آقا مرتضی» اما گویا نگاه همه‌جانبه‌ای به ماجرا نداشته.
برترین‌ها: مستند «آقا مرتضی» در سازمان هنری رسانه‌ای اوج تولید شده و به روایت سازندگانش قرار بوده متفاوت و بدون سانسور از زندگی شهید اهل قلم سید مرتضی آوینی بگوید. اشاره مستند «آقا مرتضی» به ارتباط پیش از انقلاب شهید آوینی با غزاله علیزاده نویسنده و شاعر، حاشیه‌های زیادی برای این مستند رقم زده.
عشق میان کامران(مرتضی) آوینی و غزاله علیزاده، دو شخصیت تیپیکال که بعدها به واسطه تغییرات شهید آوینی فاصله فکری زیادی میانشان رقم خورد، یکی از بحث‌برانگیزترین نقاط تاریخ روشنفکری ایرانی‌ست، مستند «آقا مرتضی» اما گویا نگاه همه‌جانبه‌ای به ماجرا نداشته.
ارتباط آوینی با علیزاده چهره مشهور جریان روشنفکری پیش از انقلاب اسلامی، از موارد مگوی زندگی شهید سیدمرتضی آوینی است که چندان به آن پرداخته نشده است. نام علیزاده در حالی در این مجموعه مستند در کنار نام آوینی آمد که این شاعر و نویسنده، به طور معمول جایی در صداوسیما ندارد.
در بخشی از اولین قسمت این مستند به نقل از دوستان شهید آوینی بر این نکته تأکید شده است که در ماجرای ارتباط میان سیدمرتضی آوینی و غزاله علیزاده، کشش از سوی غزاله علیزاده بوده و مرتضی بت خوبی برای الهام غزاله علیزاده بوده است.
روایت مستند «آقا مرتضی»، این‌گونه است: «غزاله، خانی بود که کامران (نام پیش از انقلاب مرتضی آوینی) از آن گذشت... دختر خاص جذابی که می‌توانست کامران را زمین‌گیر کند، اما نکرد. داستانی که کامران آن را نیمه‌تمام رها کرد..
غزاله علیزاده پس از ورود به دانشگاه تهران به رغم تحصیل در دانشکده‌های متفاوت با کامران یا همان شهید مرتضی آوینی آشنا می‌شود، آشنایی که گویا بسیار عمیق بوده، زیرا پس از سال‌ها هم چنان از رابطه این دو صحبت‌هایی در محافل شنیده می‌شود.
داستان زندگی آوینی، اما از ایام جوانی و قبولی در دانشگاه معماری هنر‌های زیبا آغاز می‌شود. دورانی که بسیار متفاوت از دیگر دوران زندگی او بود. آوینی در سال ۱۳۴۴ وارد دانشگاه معماری شد. او در سال‌های جوانی خودش را کامران آوینی معرفی میکرد. دوستان دوره دانشگاه آوینی غزاله علیزاده، شهرزاد بهشتی و امیر اردلان بودند. درباره کامران آوینی گفته‌اند آن سال‌ها به اشعار فروغ فرخزاد، احمد شاملو و مهدی اخوان ثالث علاقه داشت. به ظاهر خود می‌رسید، کراوات می‌زد، و به فلسفهٔ غرب علاقه‌مند بود.
جنجالی‌ترین روایت از ایام جوانی مرتضی آوینی را مسعود بهنود از مرتضی آوینی دارد. بهنود در ویدیویی دو سه دقیقه‌ای به علاقه آوینی و غزاله علیزاده بهم اشاره کرده و گفته «زمانی که آوینی مذهبی شد، این بخت را پیدا کرد که انقلاب اسلامی شد و مقارن شدن این دو با هم باعث شد که «کامران» تبدیل شد به «مرتضی آوینی» و وقتی که در جوانی در موقع تهیه فیلم مستند روی مین رفت، به او لقب سید شهیدان اهل قلم داده شد و این باعث شد ده‌ها هزار نفر به استقبال تشییع پیکرش بروند. تمام گذشته او، تمام کنجکاوی‌هایی که کرده بود، تمام هنر‌هایی که داشت، زندگی شخصی که کرده بود، زندگی که با غزاله علیزاده گذراندند و زندگی که در دوره دانشجویی کرده بود، همه انگار در یک قرار عمومی قرار بود فراموش شود.»
به هر حال علیزاده، تک دختری از خانواده مرفه بوده که کاملا در بافت جریان روشنفکری زیست میکرده و قرابت چندانی با آوینیِ بعد از انقلاب نداشته و در واقع رسانه‌های رسمی میان این «رابطه» تناقض‌هایی می‌دیدند که ترجیح را دائما بر سانسور کلیت «رابطه» و یا تخفیف جایگاه «علیزاده» دانسته‌اند، گو این که علیزاده «خودکشی» کرده و اساسا مرگش هم مطابق هنجار و الگوهای رسمی نیست.
البته سال‌ها قبل، خانواده آوینی(حسین معززی‌نیا، کوثر آوینی، مریم امینی) داماد و دختر و همسر آوینی در پاسخ به پرونده‌ای در نشریه «شهروند امروز» نوشته بودند:
«وقتي براي اشاره به دوستي کوتاه‌مدت مرتضي آويني و خانم غزاله عليزاده با عباراتي از اين دست مواجه مي‌شويم که: «سرو‌هاي بلند دانشگاه تهران بارها شاهد قهرها و آشتي‌‌هاي کامران آويني با غزاله عليزاده بودند. جوانان پر شوري که مي‌توانستند دنيا را دگرگون کنند... » به اين فکر مي‌افتيم که احتمالاً نويسنده‌ي محترم بيش از خود آن «جوانان پرشور» طبع رمانتيکي دارد و از ابعاد و نتايج اين دوستي خرسند است! اساساً شايد تذکر اين نکته لازم باشد که اطلاعات موجود درباره‌ي کيفيت زندگي سيد‌مرتضي آويني در سال‌‌هاي قبل از انقلاب کاملاً صحيح و دقيق نيستند و بسياري از وقايعي که مورد اشاره قرار مي‌گيرد (مثل ماجراي چند نوبت خودکشي که در اين مطلب به آن اشاره شده) واقعاً با اين شرط رخ نداده‌اند و لازم است درباره‌ي آن‌ها از دوستان نزديک‌تر آويني تحقيق مفصل و کاملي انجام گيرد تا بي‌دليل جعل و تحريفي رخ ندهد و به عنوان زندگي‌نامه منتشر نشود»
به هر حال آوینی در سال‌های پیش از انقلاب حتی در برهه‌ای «هیپی» بوده و همان‌طور که مستند «آقا مرتضی» درباره او همه‌جانبه نیست، این تاکید بر «هیپی» بودن و یا عاشقانه‌هایش هم روایت کاملی نیست و باید به خانواده او حق داد، در واقع شهید آوینی، هم مرتضی بوده و هم کامران.
کاوه عباسیان(فیلمساز) می‌نویسد: «در گفتگویی که با بصیر نصیبی بنیانگذار «سینمای آزاد» داشتم، اشاره داشت که غزاله علیزاده مرتضی آوینی را به او معرفی کرده بود که با امکانات کانون فیلمسازی یاد بگیرد. ولی شیفتگی آوینی نسبت به علیزاده تا حدی بود که «هفته‌ای یک بار» اقدام به خودکشی میکرد و او و علیزاده باید از بیمارستان جمع‌اش میکردند. آوینی نه تنها نتوانست هیچ فیلمی در آن دوره بسازد بلکه در عشق اش به علیزاده هم به جایی نرسید. به گفته نصیبی، آوینی خواستار رابطه متعارف بود در حالیکه علیزاده رها بود و در این قالب نمیگنجید»
صابر محمدی(مستندساز) هم در این‌باره می‌نویسد: استراتژیِ پیچیده‌ای ندارد این مستند «آقا مرتضی». مستندی که یکی دو روز است با پیش‌کشیدنِ «کششِ» غزاله‌ی علیزاده به مرتضی آوینی، شهر را به هم ریخته است. خب، بدیهی‌ست چنین ادعایی اگر مراتبِ باورپذیری را نیز طی کند، دستاوردِ بزرگی برای جریانِ نزدیک به فیلمسازِ جنجالیِ دهه‌ی شصت می‌تواند محسوب شود. فکرش را بکنید زنی زیبا را که بسیاری از روشنفکران، دل در گرو و چشم به جمالش داشته اما همواره شکست خورده‌اند، چنان مشتاق به ستاره‌ی یک جریان جا بزنید انگار یوسف و زلیخاگون، آویزانِ مرد بوده اما او از این آزمونِ شهوت، زاهدانه بیرون آمده است. حقیقتاً دستاوردی‌ست؛ نه دستاوردی زرد و مناسب برای پرداختنِ داستان‌های عشقی و جنسی، بلکه دستاوردی بیناگفتمانی در صف‌بندی‌های مرسوم ایدئولوژیک. دافِ بزرگِ روشنفکران که همواره آن‌ها را در حسرتِ وصال خویش می‌چزانده، شیفته و واله‌ی یکی از هویت‌نماترین چهره‌های راست‌گرای هنر ایران بوده و ایشان تف هم توی صورت جذابِ زن نمی‌انداخته است! مبارک‌ها باشد.
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
نظر کاربران
عاشق بودن خیلی خوبه اما نه اینکه خودت عاشق باشی به دیگران گیر بدی
پاسخ ها
. سازمان اوج همینه. میخواد همه ادم های مدنظرش را فرشتگانی منزه نشون بده . درصورتیکه همه ما انسانیم با حرکات و تفکرات مختلف و هیچکدام فرشته نیستیم و نبودیم و نخواهیم بود
جالبه ما فکر کردیم مرحومه نامداری فقط اهل ریا بوده نگو آقا کامران از همه بدتر بوده . از اون ادم هایی که باد میاد اونا به سمت باد میرن . . ما چقدر احمقیم که ار اوینی در ذهنمام چه ساخته بودیم
همه اصولگراها دارن تغییر اسم و وضعیت میدن دیدن اوضاع خیلی خرابه
آوینی در جنگ شهید نشد چند سال بعد از جنگ سعید قاسمی بردش منطقه پاش رفت روی مین
پاسخ ها
همه کامنتها از یک نفره
13.59
باشه صد هزار بار گفتی همه کامنتا مال یک نفره فکر کردی همه مثل خودتن لوث شدی دیگه تکراری برو‌نظر خودتو بده
لوث شده:)) دایره واژگانت رو گسترش بده اینقدر راحت تابلو نشی شناخته بشی:))))
همون نامردی که قول داده بود اسمش رو به سعیده تغییر بده و تغییر نداد؟
خیلی جالبه خودشون همه کاری کردن به دختر پسرای دیگران گیر میدادن
پاسخ ها
محله ما و اطراف پر بود از این ادمها خیلی هایشان هم دوستان صمیمی ما بودند ولی انها تظاهر میکردند و ما میدانستیم که تزویر میکنند ولی بخاطر رفاقت چیزی نمیگفتیم.وقتی اولین بار فیلم اخراجی ها را دیدم یاد خیلی از انها افتادم
اولا چکار کرده؟ عاشق که نبوده، اگر هم بوده کار خلافی نکرده! ثانیا ؟! ثانیا یه جا بیار که آوینی به دیگران گیر داده
ابراهیم نادری شاعر و فیلمساز چه آدم مزخرفی بوده عصر سنگی حجری
پاسخ ها
کاش الان بودن قیافه شون دیدن داشت
دوستی کوتاه مدت میگن اسمش هم گذاشتن کامران خخخخخههههه
اووووه خب عاشق شده دیگه مگه گناه کرده ادمه دیگه
از سید مرتضی بت میساختین چرا شد کامران داستان عشقیش رو ریختین بیرون سیمای میلی هدفش چیه
پاسخ ها
لیبرالها چه تقلایی می کنند آدمهای ثابت شده رو تغییر هویت بدن هر چی بوده مربوط به قبل تحول آوینی بوده
یاد نوه نتیجه های امام افتادم که چقدر تلاش کردند امام رو لیبرال نشون بدن با اون همه سخنرانیضبط شده و رساله و چه و چه .عجیب جماعتی هستید
کالبد مادی هر دو نفر پودر شده و دنیاطلبها هنوز دارند از عشق و عاشقی اینا میگن .ما کجایی در این بحر تفکر تو کجا هه
اونایی که طرفدار تفکر آوینی هستند اونقدر هوش دارند که سره رو از ناسره تشخیص بدهند جوونکهای دنباله رو شمام که وضعشون معلومه.پسر آوینی یه نمونه که زمین تا آسمون با پدرش متفاوته
آوینی به آسمان رسید و پسرش به هیچی و پوچی در زیر زمین
آوینی دوران قبل انقلاب غربگرای عاشق خیلی بهتر بود
پاسخ ها
اگه همون مونده بود که الان خاک و بی ارزش بود تغییر کرد و به خدا رسید
اگر الان سید مرتضی بود با این همه ناکارامدی اصولگراها حوادت مختلف تلخ اجتماعی چکار میکرد نظرش چی بود
پاسخ ها
ناکارآمدی روحانی رو میگی؟ سید مرتضا همانقدر که طرفدار مستضعفین بود از لیبرالها و فرهنگ لیبرالی بیزار بود .به آثارش رجوع کن
ناکارآمدی دولت منتخب شما البته .وقاحت هم گویا حدی نداره
اگه بود دقیقا الان یه نفر بود مثل روحانی و رضایی و قالیباف و امثالهم
اینا عاشق باشن براشون مستند میسازن اگر جوونای مردم عاشق بشن باید جواب پس بدن چه نسبتی با هم دارن بخندیم
پاسخ ها
عشق؟؟ صبح عاشق و شب فارغ؟ اون اسمش چیز دیگه ست .عشق پاکه
تو دهه 60 گیر کردی الان که دیگه کم مونده عریان وارد خیابون بشید
والا بعد انقلاب همه راهشون را عوض کردن دیگه هیچکس آدم قبلی نبود واین عجیب ترین رویداد تاریخه که هیچکس درون وبیرونش یکی نیست همه رنگ عوض کردن خیلی عجیبه یعنی هیچ کجای دنیا همچین انقلابی که درون و بیرون مردم را بشوره ببره ی چیز دیگه تححویل بده نبوده
خیلی سخت توضیح میدن ساده روان بگن چی شد آخرش برای رفیق شون هم پارتی بازی میکنند بعد عشق دیگه نترسید نمیگیم چرا آوینی عاشق شد
غزاله اگر عاشق هم بود زمان غربگرایی مرتضی بوده بعدش مثل اینکه از مذهبی شدن مرتضی خوشش نیامده
خوبه دوستاش میگفتن آوینی دائم خودکشی میکرده باید با غزاله از بیمارستان ها جمعش میکردن
پاسخ ها
واقعا چقدر بیسواد و جاهل بودیم که از چه کسانی برای خود خدا میساختیم و کم کم به بت بودن انها پی میبردیم
صابر محمدی آخرش چی میگه تیکه می اندازه به این ساخت مستند یا داره میگه تف هم تو صورت این زنا نمی انداخته اگر نیت دوم متاسفم برای همشون
پاسخ ها
میگه زنه عاشق مرتضی بوده ....
اون یکی می که همش خودکشی می کرد از عشق و غزاله از بیمارستان ها جمع می کرده
مرتضی آوینی انسان محترمی بود ، لطفاً با شخم زدن گذشته ، حال متحول شده انسانها را زیر سوال نبریم...
پاسخ ها
موسسه اوج برده وگرنه کی فکر و می کرد مرتضی کامران بوده
توی اون اینجور چیزها هم میخواین بحث حکومتی و غیر حکومتی و اینوری و اونوری رو بکشید وسط.... حالا که هر دوتاییشون نیستن چرا هر کی از جانب خودش داستان سرایی میکنه..یکی طرفدار عزاله علیزاده هست میگه شهید آوینی عاشق او و دنبالش بوده یا برعکس..
همتون برین گم شین همین افکار کثیف شما مارو به این روز انداخت
وضعيت جوري شدكه همه ترجيح دادند خودشون رو عوض كنن از اسم تا موارد ديگر
هرچی بود بعد توبه کرده
خود به خلوت میروند ان کار دیگر میکنند خخخخخخخ
مرگ خوبه برای همسایه
آخرش جفتشون در گور شدند خوراک مار و مور شدند
آوینی هم انسان بوده عاشق میشده مگه عاشق شدن جرمه متاسفم براتون ...
هرباغچه ای شخم بزنید توش یه کرم پیدا میشه
سلام قلعه قلب من هنوز در تصرف آوینی ست.هرچی خودتونو بکشید نمیتونید از قلبم بیرون بیارید.آوینی هنوز راه رو نشونم میده