«ریسک‌ فاکتور»های سکته‌ی مغزی، که می‌توانید کنترل‌شان کنید

برترین‌ها: «سکته مغزی برای هر کسی و در هر زمانی می‌تواند اتفاق بیفتد»؛ این هشدار انجمن ملی سکته مغزی است. به همین دلیل باید بدانید ریسک فاکتور‌های سکته مغزی چه هستند، کدام‌شان تحت کنترل شماست و کدامیک از کنترل شما خارج‌اند.

مغزتان تشنه‌ی خون است

سکته مغزی، نتیجه‌ی انسداد جریان خون به قسمتی از مغز است. سلول‌های مغز در اثر کمبود اکسیژن در این ناحیه میمیرند و این به معنی از دست دادن توانایی‌هایی مانند کنترل اندام‌های جنبشی، بینایی، قدرت تکلم و یا حتی حافظه است. یک سکته مغزی جزئی ممکن است فقط مشکلاتی جزئی ایجاد کند مانند ضعف موقتی یک دست یا پا، اما سکته مغزی جدی می‌تواند آسیب دائمی ایجاد کند یا حتی منجر به مرگ شود. در ایالات متحده آمریکا، هر چهار دقیقه، یک نفر در اثر سکته مغزی تلف می‌شود و این واقعا وحشتناک است، زیرا ۸۰ درصد از این سکته‌های مغزی قابل پیشگیری‌اند. ادامه مطلب را بخوانید تا بدانید چگونه ریسک فاکتور‌های سکته مغزی را کنترل کنید.

فشار خون بالا

فشار خون بالا، قابل پیشگیری‌ترین ریسک فاکتور سکته مغزی است. در ایالات متحده آمریکا اگر فشار خون بالا کنترل بشود، نیمی از موارد سکته‌های مغزی حذف خواهند شد. فشار خون بالا، اثرات مخربی بر عروق دارد. اگر رگ و عروق خونی ضعیف شوند یا آسیب ببینند، می‌توانند به راحتی مسدود یا پاره شوند. به همین علت پزشکان توصیه‌ی اکید به بیماران می‌کنند که فشار خون خود را در سطح سالمی نگه دارند. جدیدترین دستورالعمل توصیه شده این است که فشار خون باید کمتر از ۸۰/۱۳۰ میلیمتر جیوه باشد. یکی از راه‌های کاهش فشار خون، محدود کردن مصرف نمک به کمتر از ۱۵۰۰ میلی گرم در روز است.

کلسترول بالا

کلسترول در عروق می‌تواند مسیر جریان خون نرمال به سمت مغز را محدود کند و سبب سکته مغزی شود. این یکی از دلایلی است که باید کلسترول‌تان را کنترل کنید. کلسترول مجموع به طور ایده آل باید ۲۰۰ باشد. اگر این میزان به ۲۴۰ برسد، در معرض سکته مغزی قرار خواهید گرفت. سطح VLDL نیز اهمیت دارد. VLDL، لیپوپروتئین با چگالی بسیار پایین است که میزان بالای آن با تجمع پلاک در دیواره‌ی عروق ارتباط دارد، یعنی می‌تواند عروق را تنگ و باریک کند، در نتیجه جریان خون محدود خواهد شد. داشتن رژیم غذایی سالم، محدود کردن مصرف چربی‌های اشباع و چربی‌های ترانس بسیار اهمیت دارد. توصیه شده است هفته‌ای دو بار ماهی بخورید، زیرا چربی‌های مفیدی دارد. ضمنا محدود کردن مصرف قند و کربوهیدرات‌های تصفیه شده نیز از دیگر راه‌های کاهش کلسترول است، زیرا زیاد خوردن این مواد غذایی می‌تواند موجب افزایش تریگلیسرید و VLDL شود. ورزش و تحرک روزانه را هم فراموش نکنید. اگر کلسترول خون‌تان بالاست، به طور مرتب جهت بررسی به پزشک مراجعه کنید و طبق تجویز او دارو مصرف کرده و تحت رژیم غذایی باشید.

بیماری قلبی

بسیاری از بیماری‌های قلبی ریسک سکته مغزی را افزایش می‌دهند. بخصوص، اختلال ریتم ضربان که به نام فیبریلاسیون دهلیزی معروف است می‌تواند ریسک سکته مغزی را به میزان زیادی بالا ببرد. شما می‌توانید این ریسک فاکتور سکته مغزی را با مصرف دارو‌های کم کننده‌ی غلظت خون تحت نظر پزشک، کنترل کنید. سایر بیماری‌های قلبی نیز با تجمع پلاک در عروق مرتبط اند و می‌توانند ریسک سکته مغزی را افزایش بدهند. با در پیش گرفتن رژیم غذایی سالم، ورزش کردن و مصرف دارو با تجویز پزشک، این ریسک فاکتور سکته مغزی را تحت کنترل خود بگیرید.

دیابت

دیابت با خیلی از بیماری‌ها مرتبط است از جمله بیماری قلبی، آسیب کلیوی، آسیب عصبی و سکته مغزی. احتمال بروز سکته مغزی برای کسی که دیابت دارد، یک و نیم برابر بیشتر از افرادی است که دیابت ندارند. اما شما می‌توانید این ریسک فاکتور را با کنترل قند خون، فشار خون و کلسترول کنترل کنید. رژیم غذایی سالم داشته باشید و مصرف قند و کربوهیدرات‌های تصفیه شده را به شدت محدود کنید، هر روز ورزش کنید، استرس‌تان را کاهش بدهید و داروهای‌تان را به طور منظم مصرف کنید. اگر سیگار می‌کشید حتما به دنبال یک برنامه‌ی مناسب جهت ترک این عادت مضر باشید.

کم خونی داسی شکل

در این بیماری ژنتیکی، گلبول‌های قرمز خون، معیوب و نافرم هستند، بنابراین نمی‌توانند اکسیژن کافی به قسمت‌های گوناگون بدن انتقال بدهند. این گلبول‌های قرمز خون ممکن است به هم بچسبند و رگ‌های خونی مغز را مسدود کنند، این اتفاق می‌تواند سبب سکته مغزی، حتی در کودکان بشود. بیماران و پزشک آن‌ها می‌توانند این عارضه را با استفاده از یک سونوگرافی خاص به نام داپلر ترانس کرانیال کنترل کنند. همچنین ممکن است به تزریق خون پروفیلاکسی نیاز باشد.

مصرف الکل

برخی مطالعات نشان داده‌اند مصرف مقدار کمی الکل شاید مفید باشد، اما وقتی پای سکته مغزی به میان می‌آید، حتی مصرف مقدار کم الکل هم می‌تواند ریسک سکته قلبی یا مغزی را افزایش بدهد، بنابراین جای تعجب ندارد که مصرف زیاد الکل تا چه اندازه می‌تواند احتمال سکته مغزی را بالا ببرد.

نوشابه‌های رژیمی

مطالعه‌ای جدید نشان داده حتی نوشیدن تنها یک نوشابه‌ی رژیمی در روز می‌تواند ریسک سکته مغزی را تقریبا سه برابر کند. محققان وضعیت سلامتی تعدادی خانم را که در سنین بعد از یائسگی بودند بررسی کردند، برخی از آن‌ها نوشابه‌های رژیمی می‌نوشیدند. آن‌هایی که هر روز حداقل یک نوشابه‌ی رژیمی مصرف می‌کردند، تقریبا سه برابر بقیه (کسانی که کمتر از هفته‌ای یک بار نوشابه رژیمی مصرف می‌کردند) در معرض سکته مغزی یا زوال عقل قراد داشتند. این مطالعه‌ی تائید محکم دیگری بر سایر شواهد است که محدود کردن مصرف نوشابه‌های رژیمی را توصیه کرده‌اند و این کار را یکی از بهترین کار‌هایی می‌دانند که می‌توانید به نفع سلامتی‌تان انجام دهید.

سیگار کشیدن

می‌دانید که سیگار کشیدن عادت ناسالمی است، اما آیا می‌دانستید تا چه اندازه می‌تواند ریسک سکته مغزی را افزایش بدهد؟ سیگار، سطح کلسترول خوب خون یا همان HDL را پایین می‌آورد و سطح LDL یا کلسترول بد خون را بالا می‌برد. در نتیجه می‌تواند به سلول‌های دیواره‌ی رگ‌ها آسیب زده و سلول‌های خون را چسبناک کرده و آن‌ها را مستعد لخته شدن و مسدود کردن جریان خون به سمت قلب و مغز کند؛ ترکیب بسیار کُشنده‌ای است!

چاقی

چاقی، ریسک فاکتور خیلی چیز‌ها را بالا می‌برد از جمله فشار خون بالا، کلسترول بالا و دیابت، اما چه وزنی چاق تلقی می‌شود؟ طبق اعلام مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها، شاخص توده بدنی ۳۰ یا بالاتر، در طیف چاق قرار می‌گیرد. شما می‌توانید با یک محاسبه گر آنلاین به راحتی شاخص توده بدنی خود را محاسبه کنید. خوشبختانه حتی کمی کاهش وزن هم می‌تواند بر کاهش ریسک سکته مغزی اثر بگذارد.

درمان جایگزینی هورمون

کارشناسان سالهاست که در مورد ایمنی درمان جایگزینی با هورمون با هم بحث و مشاجره دارند. مطالعه‌ای نشان داده زنان یائسه‌ای که درمان جایگزینی هورمون با استروژن و پروژسترون دریافت می‌کنند، بیشتر در معرض سکته مغزی قرار دارند. زنانی که در سنین پایین (جوان‌تر از ۴۵ سال)، یائسه می‌شوند نیز بیشتر در معرض سکته مغزی‌اند. درمان جایگزینی هورمون می‌تواند برخی از علائم یائسگی مانند گُرگرفتگی‌ها و تعریق‌های شبانه را کاهش بدهد، اما طبق توصیه‌ی انجمن یائسگی آمریکا، پزشکان باید پیش از تجویز درمان جایگزینی هورمون برای بیمار، وضعیت او را از جهت ریسک فاکتور‌های سکته مغزی ارزیابی کنند.

استرس

همه می‌دانند که استرس به سلامتی آسیب می‌زند، اما این را هم می‌دانید که ریسک سکته مغزی را نیز بالا می‌برد؟ برخی از این اثرات می‌توانند ناشی از افزایش فشار خون تحت شرایط استرس برانگیز باشند. حتما تکنیک‌های کنترل استرس را امتحان کنید و روشی را که برای شما مناسب‌تر است به عنوان یک عادت در پیش بگیرید. مدیتیشن، یوگا و ماساژ از متد‌های ثابت شده‌ی کنترل استرس هستند که برای بیشتر افراد جواب می‌دهند. حتی یک پیاده روی روزانه هم می‌تواند به طرز شگفت انگیزی استرس و فشار خون را پایین بیاورد.

مصرف دارو‌های مخدر

انواع دارو‌های مخدر می‌توانند ریسک سکته مغزی را بالا ببرند، مخصوصا کوکائین و آمفتامین‌ها. آمفتامین‌ها به طور قانونی برای درمان عوارضی، چون ADHD، چاقی و نارکولپسی تجویز می‌شوند. مطالعات نشان داده‌اند افراد جوانی که به کوکائین و آمفتامین‌ها اعتیاد دارند، مستعد سکته مغزی هستند. قطع مصرف مواد بسیار مهم است.

قرص‌های پیشگیری از بارداری

درمورد عوارض جانبی و خطرات قرص‌های ضد بارداری با پزشک‌تان صحبت کنید، چون بسته به سبک زندگی یا سایر عادات‌تان، ممکن است بتوانید نوع ایمن‌تری از شیوه‌های پیشگیری از بارداری را انتخاب کنید. بزرگ‌ترین نگرانی بابت مصرف قرص‌های پیشگیری از بارداری مربوط به زنانی است که ریسک فاکتور‌های دیگری مانند سن بالا، سیگار کشیدن، فشار خون بالا و یا دیابت را دارند. تغییراتی در سبک زندگی مانند ترک سیگار می‌تواند به کاهش این احتمال کمک کند، اما اگر فشار خون‌تان بالاست یا دیابت دارید، شاید لازم باشد روش دیگری از پیشگیری از بارداری را در پیش بگیرید.

میگرن همراه با اختلال حسی - بینایی (آئورا)

معمولا خانم‌ها بیشتر از میگرن رنج می‌برند و میگرن‌های همراه با اختلال حسی - بینایی، بدترین نوع میگرن است و ریسک سکته مغزی را دو و نیم برابر افزایش می‌دهد. آئورا می‌تواند از علائم هشداردهنده‌ی شروع سر درد‌های میگرنی باشد که با نشانه‌های ترسناکی مانند دیدن نقطه‌هایی چشمک زن و خطوط نورانی، احساس کرختی در صورت، بدن و دست‌ها و حتی مشکل در تکلم همراه است. برای کنترل و رفع این ریسک فاکتور با پزشک تان همکاری کنید.

ریسک فاکتور‌های سکته مغزی که نمی‌توانید کنترل‌شان کنید

وراثت

اگر یکی از اعضای خانواده‌تان، مثلا پدر یا مادر، خواهر یا برادر و یا فرزند، دچار سکته مغزی شده باشد شما نیز در معرض این عارضه قرار دارید. اگر عضوی در خانواده‌تان در سنین پایین‌تر از ۶۵ سال دچار سکته مغزی شده باشد، این ریسک برای شما بالاتر هم می‌رود. ضمنا سابقه‌ی یک سکته مغزی، احتمال سکته مغزی بعدی را نیز افزایش می‌دهد. به طور خاص، سه ماه اول بعد از یک سکته مغزی، فرد بسیار در معرض سکته مغزی بعدی خواهد بود و این احتمال به مرور زمان کمتر می‌شود، اما به طور کلی هر کسی که یک بار سکته مغزی کرده است، نسبت به سایرین بیشتر در معرض این عارضه است.

سن

سن، قابل توجه‌ترین ریسک فاکتور سکته مغزی است. این ریسک بعد از ۵۵ سالگی به ازای گذشت هر دهه از عمر، دو برابر می‌شود. شما کنترلی روی سن‌تان ندارید، اما می‌توانید با سبک زندگی سالم این ریسک را به حداقل پتانسیل‌اش برسانید.

جنسیت

هر ساله ۵۵۰۰۰ زن، بیشتر از مرد‌ها دچار سکته مغزی می‌شوند. یکی از دلایلش این است که زن‌ها بیشتر از مرد‌ها عمر می‌کنند! بنابراین سال‌های بیشتری پیش رو دارند که ممکن است طی آنها، سکته مغزی کنند، اما در نتیجه چندان فرقی نمی‌کند، زیرا زن‌ها تمایل بیشتری به تنها زندگی کردن دارند، بنابراین اگر دچار سکته مغزی شوند ممکن است فورا و به موقع تحت اقدامات پزشکی قرار نگیرند.

نژاد

اگر شما آفریقایی آمریکایی، آسیایی آمریکایی و یا اسپانیایی آمریکایی باشید، احتمال اینکه سکته مغزی کنید بیشتر است. آفریقایی آمریکایی‌ها دو برابر بیشتر در معرض مرگ ناشی از سکته مغزی قرار دارند. آسیایی آمریکایی‌ها علی رغم داشتن ریسک فاکتور‌های کمتر، ۲۰ درصد بیشتر ممکن است سکته مغزی کنند، اما احتمال اینکه در اثر این سکته بمیرند کمتر است. پژوهش‌ها نشان می‌دهند اسپانیایی آمریکایی‌ها بیشتر احتمال دارد در سنین جوانی دچار سکته مغزی شوند. فشار خون بالا، دیابت و چاقی، از علت‌های اصلی بالا بودن احتمال سکته مغزی در میان نژاد‌های گفته شده هستند.

منبع: rd